Тurkic Weekly 2016 31 (39) (25 Eylül 2 Ekim) Turkic Weekly, Türk dünyasında yer alan haftanın en önemli gelişmelerini değerlendirmektedir. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden güncel meseleler hakkında güvenilir bilgi ve objektif analiz sunmaktadır. Тurkic Weekly analitik bülteni Uluslararası Türk Akademisi tarafından hazırlanmıştır.
AZERBAYCAN DAKİ REFERANDUM SONUÇLARI Eylül ayının son haftasında yer alan önemli olaylardan biri Azerbaycan Anayasası na değişikliklerin yapılması amacıyla gerçekleşen referandum idi. Resmi bilgilere göre 26 Eylül tarihinde 3 671 707 kişi, yani seçmenlerin %69,7 si oy kullanmıştır. Merkezi Seçim Kurulu na göre referandum esnasında seçmenlerden herhangi bir şikâyet gelmemiştir. Azerbaycan da beş milyon kişi oy kullanma hakkına sahiptir. Halk oylaması 5,5 binden fazla seçim bölgelerinde gerçekleşti. Nüfusun ezici çoğunluğu Devlet Başkanı yetki süresinin beş yıldan yedi yıla uzatılması için oy kullandı. Seçim sandıklarının %70 nin açılmasının ardından Merkezi Seçim Kurulu tarafından açıklanan verilere göre Anayasa değişiklikleri için seçmenlerin %91,2 si oy verdi. Azerbaycan da seçmenlerin %89 u Devlet Başkanı Birinci Yardımcısı ve Devlet Başkanı Yardımcıları görevlerinin uygulanması için oy verdi. Devlet Başkanına Parlamento yu dağıtma hakkının verilmesini seçmenlerin %%87,4 ü desteklemiş oldu. Bununla birlikte milletvekili adayları için yaş sınırlarının ortadan kaldırılmasını oy kullananların %88,3 ü destekledi. Seçmenlerin %91 i Devlet Başkanı için yaş sınırının konulmasına karşı oy verdi. Uluslararası gözlemciler halk oylaması sürecinin şeffaf ortamda insan haklarına uygun olarak geçtiğini açıklamıştır. Merkezi Seçim Kurulu nihai sonuçların 21 Ekim günü ilan edeceğini açıklamıştır. Referandum da ortaya konan meseleler halk oylamasına katılan seçmenlerin yarısından fazlasının oy kullanarak desteklemesi halinde kabul edilmiş sayılır. 1
ASYA PARLAMENTOLARARASI FORUMU SONA ERDİ Astana şehrinde 26-27 Eylül tarihlerinde Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Meseleleri Asya Parlamentolararası Forumu gerçekleşti. Forumun amacı İslam İşbirliği Teşkilatı na (İİT) üye ülkelerin bilim ve eğitim alanlarındaki potansiyelinin geliştirilmesine yönelik işbirliğinin güçlendirilmesidir. Öncelikli hedef olarak bilimsel ve teknik gelişim, ulusal inovasyon sistemlerinin güçlendirilmesi için sistemli motivasyon mekanizmalarının sağlanması düzeyini tespit etmektir. Forum çerçevesinde İslam Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (ISESCO) tarafından Teşkilata üye ülkelerde İlim, Teknoloji ve İnovasyon alanlarındaki hukuksal temeller ve motivasyonu artırma tedbirleri konusunda araştırma projesinin tanıtımı yapıldı. Foruma 25 ülkeden milletvekilleri ve uzmanlar, ayrıca uluslararası teşkilat başkanları katıldı. Forum katılımcıları arasında Uluslararası Türk Akademisi Başkanı da hazır bulundu. Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Meseleleri Asya Parlamentolararası Forumu Kazakistan Cumhuriyeti Parlamento Meclisi, İslam Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (ISESCO) ve İslam Kalkınma Bankası (İDB) tarafından organize edildi. 2
5. BAKÜ ULUSLARARASI HÜMANİTER FORUMU 29 Eylül tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti nin başkenti Bakü de 5. Bakü Uluslararası Hümaniter Forumu nun açılış töreni gerçekleşti. Bakü Forumu na ilmin farklı dallarında Nobel Ödülü kazanan 15 ten fazla ünlü bilim adamı katıldı. Forum çerçevesinde Nobel Ödülü sahiplerinin katılımıyla açılış oturumu gerçekleşti. Oturumda Nobel Ödülü sahipleri ilim alanında yer alan gelişmelere ve temel sorunlara ilişkin görüşlerini ifade etti. Nobel Ödülü sahipleri Bakü Uluslararası Hümaniter Forumu çalışmasını çok olumlu değerlendirerek, Azerbaycan a başarılı organizasyon için teşekkür etti. Etkinlik çerçevesinde farklı ülkelerden gelen bilim adamları Bakü Forumu nun ilmin gelişmesindeki büyük katkılarına değinerek, müzakere ve görüş teatisinde bulundu, ayrıca yeni fikirler üretiminin sağlanmasına yönelik ilim alanındaki mevcut sorunların ortak çözümlerini bulmaya çalıştı. Bakü Uluslararası Hümaniter Forumu her yıl organize edilmekte olan önemli uluslararası etkinliktir. Anılan Forumda Nobel Ödül sahipleri ve dünyanın önde gelen şirket başkanları dâhil olmak üzere tanınmış siyasetçiler ve diğer ünlü şahsiyetler belirli eylem planını geliştirmek için dünyada yer alan olayları değerlendirmek ve gerekli diyalogu gerçekleştirmek için bir araya gelmiştir. 3
TÜRKMENİSTAN VE ÖZBEKİSTAN HÜKUMETLERARASI KOMİSYON TOPLANTISI SONUÇLARI 26 Eylül tarihinde Taşkent şehrinde Ticari-Ekonomik, İlmi-Teknolojik ve Kültürel İşbirliği alanlarındaki Ortak Özbekistan-Türkmenistan Komisyonu nun 12. Oturumu gerçekleşti. Toplantı çalışmasına iki ülkenin sorumlu bakanlıkları ve kuruluşları dâhil birçok devlet kurumları başkanları ve temsilcileri katıldı. Anılan oturuma Ticaret ve Dış Ekonomik İlişkiler Bakanı Dovran Orazmıradov başkanlığında Türkmenistan heyeti katıldı. Toplantı sonucunda başta makina mühendisliği olmak üzere çeşitli elektroteknik ve kimyasal ürünlerin, ayrıca otobüsler, özel makineler, belediye taşıtları, otomotiv ürünler, pamuk toplama makineleri ve tarımcılıkta kullanılan diğer makineler, inşaat malzemeleri, cihaz elektronik, bahçıvanlık ürünleri ve diğer yüksek katma değerli ürünlerin Türkmenistan a ihracatını artırmaya dair mutabakata varıldı. Bununla birlikte ulaştırma ve tranzit alanlarında dış ticari yüklerin tranzit nakliyatı için karşılıklı kolaylıkların sağlanmasına binaen verimli işbirliği geliştirmenin meseleleri değerlendirildi. Türkmenistan ın demiryolu araçlarının Taşkent Vagon Üretim ve Tamir Fabrikasında modernizasyonu ve tamiri alanındaki başarılı işbirliği ve perspektifleri ayrıca belirtilmiştir. Komisyon Toplantısı sonunda taraflarca varılan tüm anlaşmaları içeren Protokol imzalanmıştır. 4
ABD DEVLET SEKRETERİ YARDIMCISI TÜRKİYE Yİ ZİYARET ETTİ 26-28 Eylül tarihlerinde gerçekleşen ziyaret kapsamında ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Antony Blinken Türkiye nin üst düzey yetkilileri ile görüşmeler yaptı. ABD Dışişleri Bakanlığı nın açıklamasına göre Antony Blinken Türkiye nin yetkileriyle birlikte birçok ülkede yasaklanan İslam Devleti (DAEŞ) hareketi ile mücadele konularını ele almıştır. ABD ve Türkiye nin DAEŞ ile mücadele alanındaki etkileşiminin yanısıra stratejik işbirliği ve iki taraflı meseleler de değerlendirildi. ABD Devlet Sekreteri Yardımcısı Antony Blinken 250 Suriye li çocuğun eğitim aldığı ve Catholic Relief Services ile CARITAS sivil toplumları tarafından finance edilen okulu ziyaret etti. Ziyaret esnasında Blinken okul öğretmenleriyle konuşarak onlarla düşünceleriyle paylaştı. Blinken bazı mevcut zorluklardan haberdar olduğunu ve Türkiye deki ortaklarıyla yapılan ortak çalışmalar sayesinde çocuklar için iyi şartların sağlanabileceğini bildirerek şöyle devam etti: Gün gelir ve Suriye deki savaş bitecek, bu çocuklar geri dönecek ve ülkelerini yeniden inşa edecekler. Ama bunun için onlar eğitim almalı ve farklı bilimler edinmelidir. Blinken e Türkiye de ABD Büyükelçisi John Bass refakat etmiştir. 5
2. AZERBAYCAN ULUSLARARASI SAVUNMA FUARI ADEX-2016 27-30 Eylül tarihlerinde 2. Azerbaycan Uluslararası Savunma Fuarı ADEX 2016 gerçekleşti. Fuarı Azerbaycan Savunma Sanayi Bakanlığı ve Caspian Event Organisers (CEO) organize etti. Uluslararası etkinliği Azerbaycan Savunma Bakanlığı da destekledi. ADEX 2016 Fuarına 34 ülkeden 216 şirket, 19 ülkeden 25 heyet katıldı. Pavyonlarda modern silahlar ve makineler sergilenmiştir. Özellikle Beyaz Rusya, İsrail, Çin, Pakistan, Rusya, Sırbistan, Türkiye, Fransa ve Çek Cumhuriyetinden fuara katılan ulusal heyetler büyük ilgi topladı. Fuarda şirket sayısı açısından en büyük pavyonları bulunan Türkiye (42 şirket), İsrail (14 şirket) ve Rusya (14 şirket) idi. ADEX 2016 Fuarında Azerbaycan Savunma Sanayi Bakanlığı na bağlı kurumların ürettiği askeri amaçlı ürünler de sergilendi. Azerbaycan Savunma Bakanlığı ADEX 2016 Fuarında 260 tan fazla askeri ürün çeşitlerini sunmuştur. Bu ürünler arasında savunma ve özel maksatlı ürünler, askeri taşıt ve makineler, ayrıca silahlar ve mühimmat bulunmaktaydı. Fuar çerçevesinde sergiler, seminerler, tanıtımlar ve ikili görüşmeler gerçekleşti. 7
TÜRKPA KOMİTELERİ TOPLANTISI Geçtiğimiz hafta Astana da Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi ne üye ülkelerin (TürkPA) Parlamentoları Sosyal ve Kültürel Meseleler Komitelerinin müşterek 3. Toplantısı gerçekleşti. Kazakistan Cumhuriyeti Parlamento Meclisi Milletvekili Sauıtbek Abdrahmanov un moderatörlüğünde gerçekleşen toplantıya Azerbaycan, Kazakistan ve Türkiye Parlamentoları milletvekilleri, Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO) Başkanı D.Kıdırali, ayrıca Kazakistan Milli Müzesi Başkanı katıldı. Toplantı katılımcılarına hitaben yaptığı konuşmasında TWESCO Başkanı Akademi nin faaliyetleri, geleceğe dönük plan ve projeleri ile ilgili detaylı bilgiler sundu. Bununla birlikte D.Kıdırali Uluslararası Türk Akademisi tarafından Türk Keneşi, TürkPA ve Türksoy teşkilatları ile birlikte hazırlanan Türk Dünyası Kültürel Mirasını Korumaya ve Kullanmaya İlişkin Antlaşma nın TürkPA Sekreterliği aracılığıyla üye ülkeler Parlamentolarına değerlendirilmek üzere iletildiği dile getirildi. Bununla birlikte TWESCO Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi nin desteğiyle birçok etkinlikler gerçekleştirmiştir. Şöyle ki, Akademi TürkPA ya üye devletler Parlamento Başkanları, tanınmış bilim adamları ve kanaat önderlerinin katılımıyla Aralık 2015 tarihinde Astana da Büyük Bozkır da Devlet ve Parlamento Gelenekleri konulu uluslararası konferans organize etmiştir. Bunun yanısıra, Astana da Kazakistan ın Devlet Sekreteri ve Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Parlamentoları Başkanlarının katılımıyla üzerine eski Türk boylarına ait damgaların kazınarak yazıldığı Bengü Taş heykelinin ilmi replikasının tanıtımı yapılmıştı. 8
Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir. www.twesco.org 57-49-86 57 Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana, 010000 Kazakistan @intturkicacadem https://www.facebook.com/international-turkic-academy-832484896847678/