GENELKURMAY BAŞKANLIĞI TURKISH GENERAL STAFF ASKERÎ TARİH VE STRATEJİK ETÜT BAŞKANLIĞI MILITARY HISTORY AND STRATEGIC STUDIES DIRECTORATE STRATEJİK ARAŞTIRMA VE ETÜT MERKEZİ STRATEGIC RESEARCH AND STUDY CENTER 1915 TARTIŞILIRKEN GÖZDEN KAÇIRILANLAR "ISSUES MISSED IN THE 1915 ARMENIAN DEBATE" PROF. DR. HİKMET ÖZDEMİR SAREM YAYINLARI ANKARA 2007
GENELKURMAY BAŞKANLIĞI TURKISH GENERAL STAFF ASKERİ TARİH VE STRATEJİK ETÜT BAŞKANLIĞI MILITARY HISTORY AND STRATEGIC STUDIES DIRECTORATE STRATEJİK ARAŞTIRMA VE ETÜT MERKEZİ STRATEGIC RESEARCH AND STUDY CENTER "1915 TARTIŞILIRKEN GÖZDEN KAÇIRILANLAR" "ISSUES MISSED IN THE 1915 ARMENIAN DEBATE" PROF. DR. HİKMET ÖZDEMİR SAREM YAYINLARI ANKARA 2007
GENELKURMAY BASIMEVİ YAYIN NUMARASI : 2007/42
SUNUŞ Osmanlı imparatorluğu sınırları dahilinde asırlarca huzur içinde devletine bağlı bir tebaa olarak yaşayan Ermeniler, devlet kademesinde "millet - i sâdıka" olarak anılmışlar ve devletin pek çok önemli makam ve mevkilerinde görev yapmışlardır. Bunlara rağmen XIX. yüzyıl sonlarından itibaren ve özellikle Osmanlı İmparatorluğu açısından Birinci Dünya Savaşı'nın en buhranlı yılı olarak anılan 1915 senesinde, dış güçlerin kışkırtması ile oluşturulan Ermeni terör örgütleri Osmanlı Devleti'ne karşı isyan etmişlerdir. Bu örgütlerin savunmasız Türkleri nasıl katlettikleri belgelerde açıkça görülmektedir. Birinci Dünya Savaşı'nda toplam nüfusunun 1/5'ini ve topraklarının 4/5'ini kaybeden Osmanlı imparatorluğu, vatandaşlarının can güvenliğini, birliklerinin geri ve yan emniyetini temin etmek ve lojistik yollarını açık tutabilmek maksadıyla, düşman ile işbirliği yaptığı sabit olan bir takım toplulukların zararlı faaliyetlerine engel olunması için bu toplulukları, savaştan daha az zarar görecekleri değerlendirilen güney bölgelerine sevk ve yeniden iskan etmeye karar vermiştir. 1915 senesinde neler olmuştur? Osmanlı Devleti niçin böyle bir kararı almıştır? Uzun süredir bu konuda özellikle yabancı arşiv belgelerinden istifade ederek hakikati bulmak maksadıyla çeşitli araştırmalar yapan ve kasıtlı olarak çarpıtılan tarihi, kamuoyu vicdanında objektif olarak gözler önüne serebilmek için yoğun çalışmalar gerçekleştiren değerli bilim insanı Prof. Dr. Hikmet ÖZDEMİR'in edinmiş olduğu birikimler hepimiz açısından ayrı bir önem taşımaktadır. Süha TANYERİ Tuğgeneral SAREM Başkanı
PRESENTATION The Armenians, who lived within the borders of the Ottoman Empire as citizens faithful to their country and in peace for centuries, were called as "the most loyal nation of the empire (millet-i sadika)" and fulfilled many important duties in the Ottoman government. However, the Armenian terror organizations, which were formed as a result of the instigation of the foreign forces in 1915 -the most stressful year of the World War I for especially the Ottoman Empire as from the end of the 19 th century- revolted against the Ottoman state. Original documents reveal clearly how these organizations massacred the defenseless Turks. Having lost 1/5 of its total population and 4/5 of its territories during the World War I, the Ottoman Empire decided to transfer and relocate these groups to the southern regions where they would be less affected by war, in order to ensure the life safety of its citizens, to provide rear and flank security of its troops, to keep open its logistic routes, and to prevent the harmful activities of some groups that undoubtedly collaborated with the enemy. What happened in 1915? Why did the Ottoman government make such a decision? The experiences and knowledge of the precious scientist Prof. Dr. Hikmet ÖZDEMİR, who have carried out various researches on this issue for a long time by using especially the foreign archive documents in order to reach the truth and who have conducted intense studies in order to objectively unfold the intentionally distorted history to the public conscience, are of distinct importance for all of us. Süha TANYERİ Brigadier General Chief of SAREM
Siyasal Bilimler Profesörü. Mesleki kariyerine Başbakanlıkta danışman ve Cumhurbaşkanlığında başdanışman olarak başlamıştır. Sonraki yıllarda üniversite öğretim üyeliği de yapmıştır. Türkiye dışında British Chevening bursuyla Londra Üniversitesi'nde; Fulbright bursuyla Washington DC'de Georgetown Üniversitesi'nde; ayrıca ingiltere ve ABD'nde ve isviçre'de Birleşmiş Milletler Arşivlerinde incelemelerde bulunmuştur. 2002 yılından beri Türk Tarih Kurumu Ermeni Araştırmaları Başkanı olarak "Birinci Dünya Savaşı ve Türkiye" alanında çalışmalarını sürdürmektedir. Türkiye'nin siyasî tarihi üzerine Türkiye'de yayınlanmış 28 kitabı vardır. "Osmanlı Ordusu 1914-1918" adlı araştırması ABD'nde seçkin bir üniversite tarafından yayınlanmak üzere kabul edilmiştir.
Professor of Political Sciences. He started his career as an advisor at the Turkish Prime Ministry, and as the chief advisor to the Turkish Presidency. In the following years, he worked as a member of faculty in various universities. Having received a British Chevening scholarship, he conducted studies at the University of London, School of Oriental and African Studies; with Fulbright scholarship at the Georgetown University, Washington D.C.; and at the UK and US Archives, as well as at the UN Archives in Switzerland. Since 2002, he has been continuing his researches as the Chair of the Armenian Studies of Turkish History Council on "Great War and Türkiye". He has published 28 books in modern history of Türkiye. His recent research titled "The Ottoman Army 1914-1918: Brutal March with Epidemic Disaster" is approved to be published by an outstanding university in the US.
SUNUŞ PRESENTATION ÖZGEÇMIŞ CURRICULUM VITAE İÇİNDEKİLER / CONTENTS JLOöBvvfcgr" IÇINDEKILER / CONTENTS 1915 TARTıŞıLıRKEN GÖZDEN KAÇıRıLANLAR V Vıı ıx SAVAŞTAN BARıŞ YARATMAK 1 1915TE NE OLDU? 4 ARŞIVLER NIÇIN ÖNEMLIDIR? 5 TANıMLAMA SORUNU 8 SıK KULLANıLAN ÖNLEM 9 ÖRNEK TUTUM 11 SUÇLU-SUÇSUZ AYRıMı 14 DÜŞMAN SAFLARıNDA 18 AYAKLANMALAR 24 DENIZ BOMBARDıMANLARıNıN ROLÜ 27 NEREYE GIDIYORUZ? 29 ISSUES MISSED IN THE 1915 ARMENIAN DEBATE CREATING PEACE OUT OF WAR 35 WHAT HAPPENED IN 1915? 38 WHY IMPORTANT OF THE ARCHIVES? 39 THE DEFINITION PROBLEM 42 THE MEASURE FREQUENTLY TAKEN 43 THE MODEL ATTITUDE 45 DISTINCTION BETWEEN THE GUILTY AND THE 4 Q INNOCENT IN THE ENEMY LINES 52 REBELLIONS 58 THE ROLE OF NAVAL BOMBARDMENTS 61 WHERE ARE WE GOING? 63 EK : SEÇILMIŞ OKUMA LISTESI / SELECTED READING G 7 LIST -IX-