Güney Afrika Cumhuriyeti ne ilişkin bilgiler Nüfus: 55.733.000 GSYİH: 334 milyar 579 milyon USD (IMF 2016 yılı tahmini) Kişi başına düşen GSYİH: 6.003 USD Büyüme oranı: %2,1 GSYİH (Satınalma gücü): 742 milyar 461 milyon USD (IMF 2016 yılı tahmini) Para birimi: İhracat: Güney Afrika Rand ı (ZAR) 84 milyar 536 milyon USD (2011-2015 arasında %6 lık düşüş yaşanmıştır) İhracat ürünleri: Platin, paladyum, rodyum, otomobil, altın, demir cevherleri İhracat yapılan ülkeler: Afrika Ülkeleri (%29,1), AB Ülkeleri (%21), Çin Halk Cumhuriyeti (%9,1), Amerika Birleşik Devletleri (%7,6) İthalat: İthalat yapılan ülkeler: 85 milyar 697 milyon USD Avrupa Birliği ülkeleri (%29,6), Çin Halk Cumhuriyeti (%18,3), Afrika ülkeleri (%10,8), Amerika Birleşik Devletleri (%7), Hindistan (%5) İthalat ürünleri: Ham petrol, petrol yağları, otomobil, elektronik cihazlar, makineler Türkiye nin Güney Afrika ya ihracatı: 489,3 milyon USD İhraç ürünlerimiz: Petrol yağları, otomobil, kara taşıtları, motor parçaları Türkiye nin Güney Afrika dan ithalatı: 919,2 milyon USD
1. Güney Afrika Cumhuriyeti ne İlişkin Değerlendirmeler Başkenti Johannesburg a yaklaşık 70 km mesafede bulunan Pretoria olan Güney Afrika Cumhuriyeti, farklı etnik grupların bulunduğu ve 11 farklı dilin konuşulduğu bir ülkedir. Ülke ekonomisi dışa açıktır ve dış ticaret hacmi, milli gelirin yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Diğer yandan, büyüyen ve gelişen bir ekonomiye karşın ülkede yaşayanların gelir düzeyleri arasında büyük uçurumlar bulunmakta ve nüfus, çok varlıklı ve çok yoksul olmak üzere iki farklı uçta yer almaktadır. Son on yıllık süreçte ülke ihracatında büyük bir ilerleme kaydedilmiştir. 2015 yılı itibariyle 84 milyar Dolardan fazla ihracat gerçekleştirmiş olan Güney Afrika Cumhuriyeti nin başlıca pazarları Afrika ülkeleri, AB ülkeleri, Çin Halk Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri dir. Ülke ihracatının yaklaşık 3 te 2 si imalat sektörü ve 3 te 1 i ise doğal kaynaklardır. Ülke ekonomisi uzun süre boyunca korumacı bir yaklaşım ile ithalata kapalı kalmış ancak 90 lı yıllardan itibaren yapılan reformlar sonrasında 2015 yılı itibariyle ithalat 85 milyar doları aşmıştır. İthalatta enerjinin yanı sıra otomobil, elektronik cihazlar ve makineler ön plana çıkmaktadır. Ülkede ara malların ithalatında son yıllarda yükseliş gözlemlenmektedir. Ülkemizin Afrika kıtasına gerçekleştirmekte olduğu ihracat, 2002 yılından itibaren yürütülen Afrika stratejisi sayesinde büyük artış göstermiştir. Afrika kıtası ülkeleri arasında Kuzey Afrika ülkelerini Nijerya ve Güney Afrika Cumhuriyeti takip etmektedir. Ülkemizin Güney Afrika Cumhuriyeti ne gerçekleştirmiş olduğu ihracat, 2015 yılında bir önceki yıla göre %10,3 oranında düşüş ile 489,3 milyon Amerikan Doları olarak gerçekleşmiştir. Hem ihracatımızda hem de ithalatımızda son 3 yılda düşüş yaşanmıştır.
Ülkenin para birimi olan Güney Afrika Randı (ZAR) ile ilgili yaklaşık kur bilgileri aşağıdaki gibidir: 1 TRY = 5,07 ZAR 1 USD = 15,01 ZAR 2. MBTG Bünyesindeki Ürünler ile İlgili Bilgiler Makarna Bulgur Bakliyat ve Bitkisel Yağlar Tanıtım Grubu bünyesinde yer alan ürünlerin ihracatında 2015 yılında bir önceki yıla göre %44,5 luk düşüş yaşanmış ve 1 milyon 402 bin Dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir. Ülkemizin Güney Afrika ya gerçekleştirmekte olduğu ihracatta Tanıtım Grubumuz bünyesindeki ürünlerin oranı %0,3 tür (binde üç). MBTG bünyesindeki ürünlerin ihracatında %54,9 ile en yüksek paya sahip ürün olan makarna ihracatımızda, bir önceki yıla göre %63,1 oranında düşüş yaşanmış ve ihracatımız 2 milyon 83 bin Dolardan 769 bin Dolara gerilemiştir. Güney Afrika, makarna ihracatımızda 57 inci sırada yer almakta olup, Afrika ülkelerine yapılan makarna ihracatında ise 27 nci sıradadır. Makarna ihracatımızın, Sahra Altı Afrika bölgesindeki diğer ülkelere gerçekleştirilen ihracata kıyasla bu kadar düşük olmasının nedeninin, ülkemiz menşeli makarnaya uygulanan %33 lük Gümrük Vergisi olduğu düşünülmektedir. Ülkenin Avrupa Birliği ile yapmış olduğu Serbest Ticaret Anlaşması gereğince, İtalya ve diğer Avrupa ülkelerinden alınan makarna için herhangi bir Gümrük Vergisi bulunmamaktadır ve bu durum da pazardaki rekabeti güçleştirmektedir. Güney Afrika Cumhuriyeti nin makarna ithalatında ilk sırada %29,7 lik pay ile İtalya, %27,8 lik pay ile Çin ve %13,1 lik pay ile Namibya gelmektedir. Türkiye, ülkenin makarna ithalatında %1,2 lik pay ile 8 inci sırada yer almaktadır.
Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Makarna İthalatı İtalya Çin Namibya Litvanya Diğerleri Türkiye 1,2% 17,9% 29,7% 10,2% 13,1% 27,8% MBTG bünyesindeki ürünler arasında %40,2 lik pay ile ikinci sırada yer alan Bakliyat grubu ürünlerin ihracatı ise 2014 yılına oranla %48,8 lik artış ile 563 bin Dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu ürün grubunda gerçekleştirilen ihracatın %57,8 i mercimek, %35,3 ü ise bezelye ihracatıdır. Türkiye, ülkenin mercimek ithalatında 5 inci, bezelye ithalatında ise 11 inci sıradadır. Güney Afrika Cumhuriyeti nin söz konusu ürünlerin ithalatında en önemli pazarlarına ilişkin grafikler aşağıda sunulmuştur. Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Mercimek İthalatı Kanada Avustrayla Çin BAE Türkiye Diğer 2,1% 3,1% 2,4% 2,5% 17,7% 72,3%
Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Bezelye İthalatı Kanada Ukrayna ABD Malawi Yeni Zelanda Diğer Türkiye 1,3% 21,8% 31,5% 8,7% 9,9% 10,1% 16,7% Ne yazık ki ülkemiz menşeli bitkisel yağların, bulgurun ve pirincin Güney Afrika Cumhuriyeti ne ihracatı istenen düzeyin çok altındadır. Geçen yıl, daha çok Türk nüfusun tükettiği ve Türk marketlerinde yer bulan bulgurun ihracatı 65 bin Dolar düzeyinde iken, pirinç ve bitkisel yağların ihracatı ise yok denecek kadar azdır. Son yıllarda ithalatında ciddi bir düşüş yaşanmış olsa da, 75 milyon Dolarlık bir ayçiçeği yağı pazarı bulunmaktadır ve ülkemiz bu pastadan pay alamamaktadır. Ayçiçeği yağında daha önce Arjantin, Hollanda ve İspanya nın domine ettiği pazarda son yıllarda Romanya ve Bulgaristan öne çıkmaktadır. Bu ülkelere gümrük vergisi uygulanmaz iken, Türkiye için uygulanan gümrük vergisi oranı %10 dur. 3. Africa s Big 7 Fuarı ile ilgili Değerlendirmeler Africa s Big 7 Uluslararası Gıda ve Gıda Teknolojileri Fuarı, Güney Afrika nın Johannesburg şehrinde yer alan Gallagher Kongre Merkezi nde düzenlenmiştir. Bu yıl 13 üncüsü düzenlenen fuarın iş dünyasından 14.000 den fazla profesyonel tarafından ziyaret edildiği tahmin edilmektedir. Gıda Fuarı ile aynı tarihlerde SAITEX Perakende Fuarı nın da düzenlenmesi, fuarı ziyaret eden ziyaretçi sayısını artırmıştır.
Fuara; işlenmiş gıda, gıda hammaddesi, gıda işleme teknolojileri, paketleme, dağıtım ve diğer pek çok alanda faaliyet gösteren 300 den fazla firma katılmıştır. Afrika kıtasının en güçlü ve en dışa açık ekonomisi olan Güney Afrika Cumhuriyeti pazarının yanı sıra, diğer Afrika kıtası (özellikle Sahra altı Afrika) ülkelerine ulaşmak için de fuarın önem arz ettiği düşünülmektedir. Fuara katılım sağlayan firmalar arasında ülkemizin yanı sıra orta ve güney Afrika ülkeleri ile uzak doğu ülkelerinin öne çıktığı görülmüştür. 4. MBTG faaliyetleri Tanıtım Grubumuz, fuar alanının girişinde, Selten Fuarcılık firması tarafından hazırlanan ve 16 Türk firmanın yer aldığı Türkiye pavyonunda yer alan stant ile fuara katılım sağlamıştır. Standımızda, Tanıtım Grubumuz bünyesindeki ürünlerin tamamının yer aldığı büyük görsellere ve Eat Healthy, Live Healthy (Sağlıklı ye, sağlıklı yaşa) sloganımıza yer verilmiştir. Standımız, yapılan yemek servisi sayesinde fuar ziyaretçilerinin en büyük ilgi odağı olmuştur. Fuar alanının girişinde yer alan standımızda sunulan yemekleri tadan ziyaretçiler, sergileme
ünitelerinde yer alan ürün örneklerini inceleyerek, tadına baktıkları yiyeceklerin pişmemiş hallerini de görmüşler ve bu da ziyaretçilerin ilgi ve merakını artırmıştır.
Standımızda, ürünlerimizin tanıtımı için AIDA (attention, interest, desire, action) olarak ifade edilen yaklaşım izlenmiştir. Bu kapsamda, önce yemek servisi ile dikkat çekilmiş ve fuar ziyaretçilerinin standımıza yönelmeleri sağlanmıştır. Daha sonra, kendilerine ürünler ile ilgili kısa bilgiler verilmiş ve ürünler ile ilgilenmeleri sağlanmıştır. Ürünlere ilgi gösteren ziyaretçilere ürünler ile ilgili detaylı bilgileri içeren kataloglar ve ihracatçı listelerinin yer aldığı kitapçıklar sunulmuştur. Bu sayede ürünlerin ithalatı yönünde talep yaratılmış ve ilgi gösteren firmaların kartvizitleri alınarak, kendilerine Tanıtım Grubumuzun iletişim bilgilerini içeren kartvizitlerimiz sunulmuştur. Ürünlerimizi talep eden firmalara; taleplerini ihracatçı listesinde yer alan firmalara doğrudan iletebilecekleri gibi, Tanıtım Grubumuz aracılığıyla bütün ihracatçılara ulaşabilecekleri bilgisi verilmiştir. Standımızı ziyaret eden firmaların; Türkiye den makarna, bulgur, bakliyat ve bitkisel yağlar ithal etmek istemeleri halinde bir aracı kurumun kendilerine yardımcı olmaya hazır olduğunu öğrenmekten memnun oldukları gözlemlenmiştir.
Standımızda ayrıca, ürünlerimiz ile yapılan yemeklere ilişkin yemek tarifi kartları ve küçük keseler içerisinde numuneler dağıtılmıştır. Ziyaretçiler ürünlerimize büyük ilgi göstermişler ve beğenilerini ifade etmişlerdir. Özellikle bulgur ile ilgili büyük bir talebin oluşabileceği gözlemlenmiştir. Bulgur pilavı, salatası ve tatlısını tadan ziyaretçiler ürünü piyasada nerede bulabileceklerini sormuşlardır. Böylece, ürünün market raflarına girmesi ve fuar sonrasında piyasada ulaşılabilir durumda olmasının önemi yeniden ortaya çıkmıştır. Fuar süresi boyunca ayçiçek yağı ile ilgilenen ziyaretçi sayısı da yüksek olmuştur. Pazarda ayçiçek yağı yoğun bir şekilde tüketilmekte ve bu ürüne yönelik büyük bir talep bulunmaktadır. Fuarın açılış gününde Pretoria Ticaret Müşavirimiz Sayın Hakan Karabalık standımızı ziyaret ederek gerçekleştirilen tanıtım faaliyetleri ile ilgili beğeni ve takdirlerini iletmiştir. Sayın Ticaret
Müşavirimiz, yapılan görüşmelerde pazara giriş ve tutunma şartları ile ilgili görüşlerini paylaşmıştır. Yapılan görüşmede aşağıdaki hususlar öne çıkmıştır: 1. Güney Afrika Cumhuriyeti, ülkemiz ürünleri için önemli bir hedef Pazar konumunda olmasına karşın, Asya ve AB ülkelerinin rekabet avantajına sahip olduğu bir pazardır. Bunun yanında gelişmiş bir sanayi altyapısı olması nedeniyle de pazara girişin zor olduğu bir ülkedir. 2. Güney Afrika ile iş ve yatırım yapmayı düşünen firmalarımızın, siyah sanayicilerin yaratılmasına yönelik Black Economic Empowerment uygulamasını dikkate almalarında yarar vardır. 3. AB ülkelerinin, yapılan STA nedeniyle pazarda rekabet avantajı bulunmaktadır. Ancak gelişmiş ekonomisi, finansman altyapısı ve alım gücü nedeniyle, tercihli anlaşma düzenlemeleri ile Sahra Altı Afrika Ülkelerine ve AB ile ABD pazarına daha kolay giriş sağlaması nedeniyle önemli bir pazardır. 4. Gelir dağılımı eşitsizliğinin en yüksek olduğu ülkelerden biri olması nedeniyle suç oranı oldukça yüksektir. Ülkeyi ilk kez ziyaret edecek iş adamlarının dikkatli olması ve saat 20.00 den sonra yaya olarak dışarıda bulunulmaması ve dikkat çeken değerli eşyaların taşınmaması gerekmektedir. Hırsızlık, gasp ve bu amaçlı adam yaralama vakaları Johannesburg da gündelik hayatın olağan olayları haline gelmiştir. 5. Ürünlerin ilk etapta acenteler veya bayiler vasıtasıyla pazara sokulması tercih edilmektedir. Komisyon oranları %3 ile %20 arasında değişkenlik göstermektedir. Temsilci seçilirken gümrük işlemlerini kolay gerçekleştirecek ve ülkenin en büyük beş şehrine dağıtım yapabilecek durumda olup olmadığına dikkat etmek gerekmektedir. 6. Siyahlara yönelik ırkçılığın yaşandığı dönemlerin izleri silinmiş değildir ve ülkede bulunulduğu süre boyunca bu hususa hassasiyet gösterilmesi gerekmektedir.
7. Devlet ihalelerinde siyahların sahibi olduğu firmalara öncelik tanınmaktadır. Black Economic Empowerment bünyesinde olmayan bir firmanın ihale kazanması oldukça güçtür. 8. Ülkedeki gelir dağılımında eşitsizlik söz konusudur ve bu nedenle çok zengin ve çok yoksul iki zümre vardır. Tüketici tercihleri büyük farklılıklar gösterebilmektedir. 9. Türkiye den Süveyş Kanalı üzerinden taşıma süresi yaklaşık 35-40 gündür. Durban, Port Elizabeth ve Cape Town önemli limanlardır. Bunlara ek olarak, Johannesburg un önemli alışveriş merkezilerinde saha incelemesi yapılmış ve makarna ile ayçiçek yağının pazarda yoğun olarak tüketilmekte olduğu görülmüştür.