Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri TÜRK VE BATI MÜZİĞİ ÇALGILARI VİYOLA DERS KİTABI 11. sınıf YAZARLAR Handan DARENDELİOĞLU Yucan EKE DEVLET KİTAPLARI BİRİNCİ BASKI..., 2012
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI...: 5688 YARDIMCI VE KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ...: 397 12.?.Y.0002.4204 Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. Editör Prof. Ayfer TANRIVERDİ Dil Uzmanı Vildan KAYA ERBATUR Program Geliştirme Uzmanı Tuğba KUŞKONMAZ ÇİLDİR Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Çetin TORAMAN Rehberlik Uzmanı Mustafa KARA Görsel Tasarım Uzmanı İpek ÖZDEMİR Notist Leyla DEMİR ISBN 978-975-11-3592-6 Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 21.03.2011 gün ve 6519 sayılı yazısı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 19.03.2012 gün ve 3398 sayılı yazısı ile birinci defa.. adet basılmıştır.
.. MUSTAFA KEMAL ATATURK
İçindekiler 1. Öğrenme Alanı Viyola Çalmanın Temelleri... 11 1. Ünite : Viyola Çalmada Yay Şekillerini Belirleme... 12 1. Dizilere Yay Şekli Yazma...12 2. Etütlere Yay Şekli Yazma...13 3. Eserlere Yay Şekli Yazma...14 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...15 2. Ünite : Viyolada Akor Çalışmaları... 16 1. I. Pozisyonda Üç Sesli Akorlar...16 2. I. Pozisyonda Dört Sesli Akorlar...16 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...18 2. Öğrenme Alanı Viyolada Pozisyonlar... 19 1. Ünite : Üçüncü Pozisyonda Kalışlı ve Geçişli Çalışmalar... 20 1. III. Pozisyonda Kalarak Diziler Çalma...20 2. III. Pozisyonda Kalarak Etütler Çalma...22 3. III. Pozisyonda Kalarak Eserler Çalma...26 4. I - III. Pozisyonlar Arası Geçişli Diziler Çalma...29 5. I - III. Pozisyonlar Arası Geçişli Etütler Çalma...30 6. I - III. Pozisyonlar Arası Geçişli Eserler Çalma...42 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...44 2. Ünite : I-III. Pozisyonlarda Çift Ses Çalışmaları... 45 1. Boş Tel Kullanımıyla I - III. Geçişli Pozisyonlarda Çift Ses Çalışmaları...45 2. İki Parmağın Birlikte Hareketiyle I - III Pozisyonlarda Çalışmalar...45 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...47 3. Ünite : I-II-III. Pozisyonlarda Geçişli Çift Ses Çalışmaları... 48 1. I - II - III. Geçişli Pozisyonlarda Etüt Çalışmaları...48 2. I - II - III. Geçişli Pozisyonları Kapsayan Eser Çalışmaları...50 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...51 3. Öğrenme Alanı Diziler - Etütler - Eserler... 52 1. Ünite : Karcığar Dizi-Etüt-Eser... 53 1. Karcığar Dizisinde Değişik Yay Şekilleri...53 2. Karcığar Makamında Etütler...54 3. Karcığar Makamında Eserler...55 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...58 7
2. Ünite : La Bemol Majör Dizi - Etüt - Eser... 59 1. La Bemol Majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri...59 2. La Bemol Majör Tonunda Etütler...60 3. La Bemol Majör Tonunda Eserler...62 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...64 3. Ünite : Fa Minör Dizi - Etüt - Eser... 65 1. Fa Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri...65 2. Fa Minör Tonunda Etütler...66 3. Fa Minör Tonunda Eserler...67 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...69 4. Ünite : Mi Majör Dizi - Etüt - Eser... 70 1. Mi Majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri...70 2. Mi Majör Tonunda Etütler...70 3. Mi Majör Tonunda Eserler...71 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...72 5. Ünite : Do Diyez Minör Dizi - Etüt - Eser... 73 1. Do Diyez Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri...73 2. Do Diyez Minör Tonunda Etütler...73 3. Do Diyez Minör Tonunda Eserler...74 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...76 6. Ünite : Hicaz Dizi - Etüt - Eser... 77 1. Hicaz Dizisinde Değişik Yay Şekilleri...77 2. Hicaz Makamında Etütler...77 3. Hicaz Makamında Eserler...78 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...80 7. Ünite : Nikriz Dizi - Etüt - Eser... 81 1. Nikriz Dizisinde Değişik Yay Şekilleri...81 2. Nikriz Makamında Etütler...81 3. Nikriz Makamında Eserler...82 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...84 4. Öğrenme Alanı Viyolada Teknikler... 85 1. Ünite : Viyolada Süslemeli Çalma Biçimleri... 86 1. Çarpma, Mordan, Grupetto Tekniklerinin Genel Özellikleri...86 2. Çarpma, Mordan, Grupetto Tekniklerinde Etüt Çalma...87 3. Çarpma, Mordan, Grupetto Tekniklerinde Eser Çalma...92 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...95 2. Ünite : Viyolada Sağ El Pizzicato Çalma Tekniği... 96 1. Sağ El Pizzicato Çalma Tekniğinin Genel Özellikleri...96 2. Sağ El Pizzicato Çalma Tekniğinde Etüt Çalma...96 3. Sağ El Pizzicato Çalma Tekniğinde Eser Çalma...97 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...98 8
3. Ünite : Viyolada Flageolet Çalma Tekniği... 99 1. Flageolet Çalma Tekniğinin Genel Özellikleri...99 2. Flageolet Çalma Tekniğinde Etüt Çalma...99 3. Flageolet Çalma Tekniğinde Eser Çalma...101 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...102 5. Öğrenme Alanı Viyola Müziğinde Dönemler... 103 1. Ünite : Viyola Müziğinde Klasik Dönem... 104 1. Klasik Döneminin Müziksel Biçim Özellikleri...104 2. Klasik Dönemi Bestecileri...104 3. Klasik Dönem Eserleri...104 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...107 2. Ünite : Klasik Dönem Viyola Müziğinde Sonat Biçimi... 108 1. Klasik Dönemde Sonat Biçiminin Genel Özellikleri...108 2. Sonat ya da Sonatin Biçiminde Yazılmış Eserler Çalma...108 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...112 3. Ünite : Klasik Dönem Viyola Müziğinde Konçerto Biçimi... 113 1. Klasik Dönemde Konçerto Biçiminin Genel Özellikleri...113 2. Konçerto ya da Konçertino Biçiminde Yazılmış Eserler Çalma...113 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...116 6. Öğrenme Alanı Uygulama, Geliştirme ve Sergileme Dağarcığı... 117 1. Ünite : Üçüncü Pozisyonda Dağarcığın Yeri ve Önemi... 118 1. Dağarcık Sergilemenin Önemi...118 2. Üçüncü Pozisyonda Etütler Sergileme...118 3. Üçüncü Pozisyonda Eserler Sergileme...121 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...125 2. Ünite : Üçüncü Pozisyonda Dağarcığın Genişletimi ve Eşlikli Eser Sergileme... 126 1. I- III. Pozisyonlarda Dağarcığına Kendi Seçtiği Etütleri Katma...126 2. I- III. Pozisyonlarda Dağarcığına Kendi Seçtiği Eserleri Katma...127 Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...132 Eşlikli Eser Dağarcığı...133 Müzik Terimleri Sözlüğü...158 Kaynakça...159 9
Kitabımızı Tanıyalım Öğrenme Alanlarının verildiği kapak Ünite Nosu Ünite Adı Öğrenme Alanları adları Öğrenme Alanına ait ünite adları Viyola V Ç T 1. Ünite: 2. Ünite: 1. Ünite - Etkinlik Açıklama 0 4 0 4 0 4 Açıklama - 0 4 0 4 0 1 4 Hazırlık Çalışması Ünitelere ait konu başlıkları Etkinlik içerikleri Yönlendirme amaçlı açıklamalar 4 4 4 2 Etüt ya da eserler 12 Eserlerin ya da etütlerin ünite içindeki veriliş numaraları Etkinlikle ilgili açıklamalar Etkinlik - Türkü Yöresi: Kastamonu Düz: Zeki NACAKCI 6 pabildikleriniz için apa ad klar n z için n na i are k n z izi e e e erleri a n b n n k llanabile ek ekilde n erlere ba azarak çalar izi e e e erleri a n r a b l n k llanabile ek ekilde n erlere ba azarak çalar izi e e e erleri a n ar n k llanabile ek ekilde n erlere ba azarak çalar izi e e e erleri a n al ar n k llanabile ek ekilde n erlere ba azarak çalar izi e e e erleri çalarken par ak de i ri lerini e lerin e iz e p r z z l a n a la a ak ekilde apar izi e e e erleri çalarken el de i ri lerini e lerin r z e p r z z l a n a la a ak ekilde apar izi e e e erleri çalarken a de i ri lerini e lerin r z e p r z z l a n a la a ak ekilde apar izi e e e erleri çalarken a e i e paralel r z e p r z z e elde ede ek ekilde k llan r Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları - ni ede eçen e kinliklerde neler rendi kinliklerde neleri i i ap kinliklerde neleri aparken z rland erelerde ard a i a ld an i alanda kendi i da a ç k eli r eli i a a nraki çal alar da neleri arkl apa a 14 15 Eserlerin piyano eşliklerinin verildiği sayfa numaraları Eserlerin kimlik bilgileri Ünite Öz Değerlendirme Çalışmaları 10
Viyola 1. ÖĞRENME ALANI VİYOLA ÇALMANIN TEMELLERİ 1. Ünite: Viyola Çalmada Yay Şekillerini Belirleme 2. Ünite: Viyolada Akor Çalışmaları 11
1. Ünite Viyola Çalmada Yay Şekillerini Belirleme Hazırlık Çalışması Daha önce çaldığınız etütlerin yay şekillerini inceleyerek izlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Dizilere Yay Şekli Yazma Dizi, etüt ve eserlerin çeşitli yay şekilleri (bütün yay, orta bölge, alt ve üst yarı) ile çalınması çalışmaları, viyola çalmada sağ ve sol el tekniklerinin gelişmesine katkıda bulunur. Yay şekli verilmemiş dizi, etüt ve eserlere farklı yay şekli yazılması; çalgıya hakimiyet açısından viyola öğretiminde önem taşır. Etkinlik Açıklamaları ve yay şekilleri verilen aşağıdaki (1 ve 2 numaralı) dizileri inceleyerek çalınız, diğer dizilere de (3 ve 4 numaralı) benzer yay şekli yazarak çalınız. Açıklama Aşağıdaki diziyi önce verilen bağlara daha sonra verilen yay şekillerine göre çalınız. 0 0 4 4 0 4 Açıklama Aşağıdaki diziler önce verildiği biçimde çalındıktan sonra detaşe çalma tekniğiyle de (alt ve üst yarılar kullanılarak) çalınmalıdır. 1 4 0 4 0 4 0 4 4 4 2 12
3 2. Etütlere Yay Şekli Yazma Etkinlik Aşağıdaki etüdü önce sekiz bağlı bağlar yazarak (alt ve üst yarılarda) daha sonra üzerinde verilen bağlara uyarak çalınız. Allegro moderato Jacop Dont (Yakop DONT) 13
3. Eserlere Yay Şekli Yazma Etkinlik Aşağıdaki eseri nota değerlerine uygun olarak yayın bütününü, orta bölümünü, üst ve alt yarılarını kullanabilecek şekilde gerekli yerlere bağ yazarak düzenleyiniz ve çalınız. Eşlik sayfa no: 141 TAŞ KÖPRÜ Türkü Yöresi: Kastamonu Düz: Zeki NACAKCI 14
1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Viyola Çalmada Yay Şekillerini Belirleme ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla aşağıda verilen kontrol listesini öğretmeninizle doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Dizi, etüt ve eserleri, yayın bütününü kullanabilecek şekilde uygun yerlere bağ yazarak çalar. Dizi, etüt ve eserleri, yayın orta bölümünü kullanabilecek şekilde uygun yerlere bağ yazarak çalar. Dizi, etüt ve eserleri, yayın üst yarısını kullanabilecek şekilde uygun yerlere bağ yazarak çalar. Dizi, etüt ve eserleri, yayın alt yarısını kullanabilecek şekilde uygun yerlere bağ yazarak çalar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken parmak değiştirimlerini seslerin temiz ve pürüzsüz olmasını sağlayacak şekilde yapar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken tel değiştirimlerini seslerin vurgusuz ve pürüzsüz olmasını sağlayacak şekilde yapar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yay değiştirimlerini seslerin vurgusuz ve pürüzsüz olmasını sağlayacak şekilde yapar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yayı, eşiğe paralel, vurgusuz ve pürüzsüz ses elde edecek şekilde kullanır. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?........ 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?...... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 15
2. Ünite Viyolada Akor Çalışmaları Hazırlık Çalışması Boş telleri kullanarak üç ve dört sesli akor çalışmaları yapınız. 1. I. Pozisyonda Üç Sesli Akorlar Viyola öğretiminde önemli tekniklerden biri olan akor çalışmaları yapmak, içinde akor geçen eserleri doğru biçimde çalmaya olanak sağlar. Etkinlik Aşağıdaki etüdü hızına, legato ve detaşe çalma tekniklerine ve nüanslarına dikkat ederek çalınız. Andantino Bartolomeo BRUNI (Bartolemeo BRUNİ) 2. I. Pozisyonda Dört Sesli Akorlar Etkinlik Aşağıdaki etüt ve eseri hızlarına, legato ve detaşe çalma tekniklerine ve nüanslarına dikkat ederek çalınız. 16
Bartolomeo BRUNI 1 CHORDS Eşlik sayfa no: 142 Moderato Bartolomeo BRUNI 2 17
2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Viyolada Akor Çalışmaları ünitesindeki etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla aşağıda verilen kontrol listesini öğretmeninizle doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Eser ve etütlerdeki akorları detaşe çalma tekniğine uygun olarak çalar. Eser ve etütlerdeki akorları çalarken parmak değiştirimlerini seslerin temiz ve pürüzsüz olmasını sağlayacak şekilde yapar. Eser ve etütlerdeki akorları çalarken tel değiştirimlerini seslerin vurgusuz ve pürüzsüz olmasını sağlayacak şekilde yapar. Eser ve etütleri çalarken hız terimlerine uyar. Eser ve etütleri çalarken gürlük terimlerine uyar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 20 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?..... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?............ 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?....... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?....... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?..... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.... 18
Viyola 2. ÖĞRENME ALANI VİYOLADA POZİSYONLAR 1. Ünite : Üçüncü Pozisyonda Kalışlı ve Geçişli Çalışmalar 2. Ünite : I-III. Pozisyonlarda Çift Ses Çalışmaları 3. Ünite : I-II-III. Pozisyonlarda Çift Ses Çalışmaları 19
1.Ünite Üçüncü Pozisyonda Kalışlı ve Geçişli Çalışmalar Hazırlık Çalışması III. pozisyonda viyola çalan kişileri izleyerek gözlemlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. III. Pozisyonda Kalarak Diziler Çalma Viyola çalmada III. pozisyon, I. pozisyonda 3. parmağın bastığı yerden başlar ve diğer pozisyonlar gibi Romen rakamıyla gösterilir (III). III. pozisyonda kalarak yapılan çalışmalardan sonra I-III. pozisyonlarda, daha sonra I-II-III. pozisyonlarda geçişli çalışmalar yapılır. I-III. pozisyonlar arası geçişli çalışmalar yapılırken sol elin I. pozisyondaki biçiminin bozulmamasına özen gösterilip ön kol hareketiyle gevşek şekilde tel üzerinde yüzdürülerek III. pozisyona getirilir. re teli Viyolada III. pozisyonun kapladığı alan, I. ve II. pozisyonun kapladığı alana göre daha dar olduğundan parmaklar arasındaki mesafe, I ve II. pozisyona göre daha kısadır. III. pozisyonda sol elin önden görünüşü. III. pozisyonda sol elin arkadan görünüşü. 20
III. pozisyonda notaların ve parmak numaralarının tellere göre durumunu gösteren dizek. Etkinlik *Aşağıdaki dizileri legato çalma tekniğine uygun olarak çalınız. 1 2 3 4 5 *Bu ünite içinde besteci ismi verilmeyen dizi ve alıştırmalar Prof. Ayfer TANRIVERDİ tarafından yazılmıştır. 21
6 7 2. III. Pozisyonda Kalarak Etütler Çalma Etkinlik Aşağıdaki etütleri hızlarına, gürlük değişimlerine, legato ve detaşe çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Moderato Franz WOHLFAHRT (Fıranz WOLFART) 1 22
Andante Robert PRAHT (Robert PRAHT) 2 23
Uyarı 3 numaralı etüt önce aşağıda verilen daha sonra etüt üzerinde verilen bağlar dikkate alınarak çalınmalıdır. Robert PRAHT 3 Moderato Charles Auguste De BERIOT (Şarl Ogüst Dö BERİYO) 4 24
Ağırca Ali UÇAN 5 25
3. III. Pozisyonda Kalarak Eserler Çalma Etkinlik Aşağıdaki eserleri hızlarına, gürlük terimlerine, bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Andantino grazioso İKİLİ Clarles Auguste De BERIOT 1. viyola 1 2. viyola 26
*Yayın dibinde çalınmalıdır. 27
THE FİRST NOEL Paul HERFURTH (Pol HERFURT) Allegretto Öğrenci 2 Öğretmen 28
4. I - III. Pozisyonlar Arası Geçişli Diziler Çalma Etkinlik Aşağıdaki I-III. pozisyonlar arası geçişli dizileri legato çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Uyarı Pozisyonlar arası geçişlerde sol elinizin yumuşak ve rahat olmasına, başparmağınızın sapı sıkmamasına özen gösteriniz. Ferdinand KÜCHLER (Ferdinant KÜHLER) 1 29
Ayfer TANRIVERDİ 2 5. I - III. Pozisyonlar Arası Geçişli Etütler Çalma Etkinlik Aşağıdaki I-III pozisyonlar arası geçişli etütleri hızlarına, legato ve detaşe çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Allegro Franz WOHLFAHRT 1 30
Allegro moderato Franz WOHLFAHRT 2 31
32
Andante Robert PRACHT 3 33
Andante Ayfer TANRIVERDİ 4 Moderato Franz WOHLFAHRT 5 34
Andante Robert PRACHT 6 35
Allegretto Hans SITT (Hans ZİT) 7 36
Fine D. C. al Fine 37
Açıklama Aşağıdaki etütler I-II-III. pozisyonlar arası geçişli olarak hızlarına, gürlük terimlerine, legato ve detaşe çalma tekniklerine uygun olarak çalınmalıdır. Uyarı 8 numaralı etüt önce aşağıda verilen yay şekilleriyle daha sonra detaşe çalma tekniğiyle çalınmalıdır. Moderato Rudolphe KREUTZER (Rudolf KRUYTZER) 8 * Yayın ortasında çalınmalıdır. ** Yayın ucunda çalınmalıdır. 38
Adagio Adalbert GRUNWALD (Adalbert GRUNVOLT) 9 39
Allegro moderato Hans SİT 10 40
41
6. I - III. Pozisyonlar Arası Geçişli Eserler Çalma Etkinlik Aşağıdaki eserleri hızlarına, gürlük terimlerine, detaşe ve legato çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. İKİLİ Adagio Jacques Ferel MAZAS (Jak Ferel MAZAS) 1. viyola 1 2. viyola 42
MELODİ Eşlik sayfa no: 144 Moderato Franz Joseph HAYDN (Franz Yozef HAYDIN) 2 Fine D. C. al Fine 43
1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Üçüncü Pozisyonda Kalışlı ve Geçişli Çalışmalar ünitesindeki etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla aşağıda verilen kontrol listesini öğretmeninizle doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Dizi, etüt ve eserleri çalarken pozisyonlar arası geçişleri sol elin I. pozisyondaki şeklini koruyarak yapar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken pozisyonlar arası geçişleri sol elin yumuşak ve esnek olmasına dikkat ederek yapar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yayı, tellerin açısına uygun, vurgusuz ve pürüzsüz sel elde edecek şekilde kullanır. Dizi, etüt ve eserleri çalarken bağlı çalma tekniğine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken bağsız çalma tekniğine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken hız terimlerine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken gürlük değişimlerine uyar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?.......... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?..... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 44
2. Ünite I-III. Pozisyonlarda Çift Ses Çalışmaları Hazırlık Çalışması 10. sınıf ders kitabının 11-12-13. sayfalarında verilen çift sesli etütleri tekrar çalarak hatırlayınız. Viyola çalmada I. pozisyonda çift sesli çalışmalar yapıldıktan sonra I-III pozisyonlar arası geçişli çift sesli çalışmalara geçilir. Önce boş tel kullanımıyla sonra iki parmağın birlikte hareketiyle yapılan çift ses çalışmaları sırasında pozisyon geçişleri, parmak ve tel değişimleri, ses temizliğine özen gösterilerek yapılır. 1. Boş Tel Kullanımıyla I-III Geçişli Pozisyonlarda Çift Ses Çalışmaları Etkinlik Aşağıdaki etüdü hızına, gürlük değişimlerine, bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Uyarı Ünite içinde verilen etütleri ve eseri çalarken pozisyon geçişlerini, parmak ve tel değişimlerini temiz, nitelikli, kesintisiz ses elde edecek şekilde yapmaya özen gösteriniz. Moderato Serkan ÖZAY 1 2. İki Parmağın Birlikte Hareketiyle I-III. Pozisyonlarda Çalışmalar Etkinlik Aşağıdaki etüt ve eseri hızlarına, gürlük değişimlerine, detaşe ve legato çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Allegretto Bartolomeo CAMPAGNOLI 45
FLOW GENTLY, SWEET AFTON Eşlik sayfa no: 140 Allegretto James SPILMAN (Ceyms ŞPİLMAN 2 46
2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ I-III. Pozisyonlarda Çift Ses Çalışmaları ünitesindeki etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla aşağıda verilen kontrol listesini öğretmeninizle doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Çift sesleri III. pozisyonda kalarak çalarken parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Çift sesleri III. pozisyonda kalarak çalarken yayı, tellerin açısına uygun, vurgusuz ve pürüzsüz sel elde edecek şekilde kullanır. Etüt ve eserleri çalarken pozisyonlar arası geçişleri sol elin I. pozisyondaki şeklini koruyarak yapar. Etüt ve eserleri çalarken pozisyonlar arası geçişleri sol elin yumuşak ve esnek olmasına dikkat ederek yapar. Etüt ve eserleri çalarken pozisyonlar arası geçişleri parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Etüt ve eserleri çalarken pozisyonlar arası geçişlerde yayı, tellerin açısına uygun, vurgusuz ve pürüzsüz sel elde edecek şekilde kullanır. Etüt ve eserleri çalarken bağlı çalma tekniğine uyar. Etüt ve eserleri çalarken bağsız çalma tekniğine uyar. Etüt ve eserleri çalarken hız terimlerine uyar. Etüt ve eserleri çalarken gürlük terimlerine uyar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 10 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?. 2.Etkinliklerde neleri iyi yaptım?........ 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?..... 4.Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 47
3. Ünite I-II-III. Pozisyonlarda Geçişli Çift Ses Çalışmaları Hazırlık Çalışması Ünite içindeki etütlerde çift sesler için verilen parmak numaralarını inceleyiniz. Parmak numaralarına göre notaların hangi tellerde çalınacağını söyleyiniz. Viyola çalmada I-III. pozisyonlar arası geçişli çift sesli çalışmalar yapıldıktan sonra I-II-III. pozisyonlar arası geçişli çift sesli çalışmalara geçilir. Bu çalışmalar sırasında pozisyon geçişlerine, parmak ve tel değişimleri ile ses temizliğine özen gösterilmelidir. 1. I-II-III. Geçişli Pozisyonlarda Etüt Çalışmaları Etkinlik Aşağıdaki etüdü hızına, gürlük değişimlerine, detaşe ve legato çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Molto moderato Hans SITT 48
49
2. I-II-III. Geçişli Pozisyonları Kapsayan Eser Çalışmaları Etkinlik Aşağıdaki eseri hızına, gürlük terimlerine, detaşe - legato çalma tekniklerine uygun olarak ve pozisyon geçişlerinde temiz ses elde ederek çalınız. MELODİ Tempo di Menuetto Con Variazioni Bartolomeo BRUNİ 50
3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ I-II-III. Pozisyonlarda Geçişli Çift Ses Çalışmaları ünitesindeki etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla aşağıda verilen kontrol listesini öğretmeninizle doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi I - III. pozisyonlar arası geçişli çift sesli çalışmaları çeşitli yay şekilleriyle yaparken parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. I - III. pozisyonlar arası geçişli çift sesli çalışmaları çeşitli yay şekilleriyle yaparken yayı, tellerin açısına uygun, vurgusuz ve pürüzsüz sel elde edecek şekilde kullanır. I - II - III. pozisyonlar arası geçişli çift sesli çalışmaları çeşitli yay şekilleriyle yaparken yayı, tellerin açısına uygun, vurgusuz ve pürüzsüz ses elde edecek şekilde kullanır. Etüt ve eserleri çalarken, pozisyonlar arası geçişleri sol elin yumuşak ve esnek olmasına dikkat ederek yapar. Etüt ve eserleri çalarken bağlı çalma tekniğine uyar. Etüt ve eserleri çalarken bağsız çalma tekniğine uyar. Etüt ve eserleri çalarken hız terimlerine uyar. Etüt ve eserleri çalarken gürlük terimlerine uyar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?......... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?..... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 51
Viyola 3. ÖĞRENME ALANI DİZİLER - ETÜTLER - ESERLER 1. Ünite: Karcığar Dizi - Etüt - Eser 2. Ünite: La Bemol Majör Dizi - Etüt - Eser 3. Ünite: Fa Minör Dizi - Etüt - Eser 4. Ünite: Mi Majör Dizi - Etüt - Eser 5. Ünite: Do Diyez Minör Dizi - Etüt - Eser 6. Ünite: Hicaz Dizi - Etüt - Eser 7. Ünite: Nikriz Dizi - Etüt - Eser 52
1. Ünite Karcığar Dizi - Etüt - Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitede verilen karcığar makamındaki dizilerden birini ses değiştirici işaret, yay şekilleri ve teknikleri yönünden inceleyerek izlenimlerinizi öğretmenlerinizle paylaşınız. 1. Karcığar Dizisinde Değişik Yay Şekilleri Mi karciğar dizisi 2 oktav çalındığında dört teli (do- sol- re- la) kapsar. Ses değiştirici işaret olarak fa diyez, do diyez ve si bemol alır. Etkinlik Aşağıdaki dizileri verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. 1 Açıklama Aşağıdaki diziler yayın orta bölümünde çalınmalıdır. 2 53
2. Karcığar Makamında Etütler Etkinlik Aşağıdaki etüdü hızına, gürlük terimlerine ve legato çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Açıklama Etüdü çalmadan önce ön hazırlık olarak aşağıdaki alıştırmaları çalınız. a) b) c) Moderato Ali UÇAN 54
3. Karcığar Makamında Eserler Etkinlik Aşağıdaki eseri hızına, gürlük terimlerine ve legato çalma tekniğine uygun olarak çalınız. KARCIĞAR ŞARKI Allegro Aytekin ALBUZ 1. viyola 2. viyola 55
56
57
1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Karciğar Dizi - Etüt - Eser ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Dizi, etüt ve eserleri çalarken pürüzsüz ve vurgusuz temiz ses elde eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yay değiştirimlerin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken tel geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin çalınan tele uygun açıda olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken dört telde de parmaklarını, temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Etüt ve eserleri hızlarına ve gürlük terimlerine uygun çalar. Pozisyonlar arası geçişleri sol elin dirsekten yapılan ön kol hareketiyle doğal yumuşaklık içinde gerçekleştirir. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?.......... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?...... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 58
2. Ünite La Bemol Majör Dizi - Etüt - Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitedeki la bemol majör dizileri inceleyiniz, daha önce çaldığınız mi bemol majör dizilerle benzerliklerini ve farklılıklarını öğretmeninizle paylaşınız. 1. La Bemol Majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri La bemol majör dizisi I-III geçişli pozisyonlarda 2 oktav çalındığında üç teli (sol- re- la) kapsar. Ses değiştirici işaret olarak si bemol, mi bemol, la bemol, re bemol alır. Etkinlik Aşağıdaki dizi çalışmasını verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. * -4 : Üçüncü pozisyonda parmak uzatılarak çalınacaktır. 59
2. La Bemol Majör Tonunda Etütler Etkinlik Aşağıdaki etüdü hızına, gürlük terimlerine ve bağlı çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Allegretto Louis SPOHR (Luis SPOR) 60
* Yayın ucunda çalınmalıdır. 61
3. La Bemol Majör Tonunda Eserler Etkinlik Aşağıdaki eseri hızına, gürlük terimlerine ve bağlı çalma tekniğine uygun olarak çalınız. İKİLİ Moderato Franz WOLFAHRT 1. viyola 2. viyola ** Yayın ortasında çalınmalıdır. *** Yayın dibinde çalınmalıdır. 62
63
2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ La Bemol Majör Dizi - Etüt - Eser ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Dizi, etüt ve eserleri çalarken pürüzsüz ve vurgusuz temiz ses elde eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yay değiştirimlerin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken tel geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin çalınan tele uygun açıda olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken dört telde de parmaklarını, temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Etüt ve eserleri hızlarına ve gürlük terimlerine uygun çalar. Pozisyonlar arası geçişleri sol elin dirsekten yapılan ön kol hareketiyle doğal yumuşaklık içinde gerçekleştirir. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?.......... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?..... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 64
3. Ünite Fa Minör Dizi - Etüt - Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitedeki fa minör dizileri inceleyiniz, daha önce çaldığınız do minör diziyle benzerliklerini ve farklılıklarını öğretmeninizle paylaşınız. 1. Fa Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri Fa minör dizisi I-II geçişli pozisyonlarda iki oktav çalındığında dört teli ( do- sol- re - la) kapsar. Ses değiştirici işaret olarak si bemol, mi bemol, la bemol ve re bemol alır. Dizi, doğal, armonik ve melodik olarak çeşitlenir. Armonik fa minör mi naturel, melodik fa minör ise çıkıcı durumda re ve mi naturel işaretlerini alır. Melodik fa minör dizisi inici durumda doğal haliyle çalınır. Etkinlik Aşağıdaki dizi çalışmasını verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. Moderato Franz WOLFAHRT 65
2. Fa Minör Tonunda Etütler Etkinlik Aşağıdaki etüdü hızına, gürlük terimlerine ve detaşe çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Allegro Franz WOLFAHRT 66
3. Fa Minör Tonunda Eserler Etkinlik Aşağıdaki eseri hızına, gürlük terimlerine, legato ve detaşe çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. THE COMEDIANS Allegro risoluto Christian Heinrich HOHMANN (Kristiyan Haynrih HOHMAN) 1. viyola 2. viyola 67
Fine D.C. al Fine 68
3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Fa Minör Dizi - Etüt - Eser ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşmedi Dizi, etüt ve eserleri çalarken pürüzsüz ve vurgusuz temiz ses elde eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yay değiştirimlerin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken tel geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin çalınan tele uygun açıda olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken dört telde de parmaklarını, temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Etüt ve eserleri hızlarına ve gürlük terimlerine uyarak çalar. Pozisyonlar arası geçişleri sol elin dirsekten yapılan ön kol hareketiyle doğal yumuşaklık içinde gerçekleştirir. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?.......... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?..... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 69
4. Ünite Hazırlık Çalışması Bu ünitedeki mi majör dizileri inceleyiniz, daha önce çaldığınız la majör dizilerle benzerlikleri ve farklılıkları öğretmeninizle paylaşınız. 1. Mi Majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri Mi majör dizisi I. pozisyonda iki oktav çalındığında dört teli ( do- sol- re- la) kapsar. Ses değiştirici işaret olarak fa diyez, do diyez, sol diyez ve re diyez alır. Etkinlik Aşağıdaki dizileri verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. 1 2 2. Mi Majör Tonunda Etütler Etkinlik Aşağıda verilen etüt mi bemol majör tonundan mi majör tonuna aktarılmıştır. Etüdü hızına, gürlük terimlerine ve detaşe çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Moderato Robert PRACHT 70
3. Mi Majör Tonunda Eserler Etkinlik Aşağıdaki eseri hızına, gürlük terimlerine, detaşe ve legato çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Andante CRADLE SONG Johannes BRAHMS (Yohannes BRAMS) 1. viyola 2. viyola 71
4. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Mi Majör Dizi - Etüt - Eser ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Dizi, etüt ve eserleri çalarken pürüzsüz ve vurgusuz temiz ses elde eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yay değiştirimlerin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken tel geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin çalınan tele uygun açıda olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken dört telde de parmaklarını, temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Etüt ve eserleri hızlarına ve gürlük terimlerine uygun çalar. Pozisyonlar arası geçişleri sol elin dirsekten yapılan ön kol hareketiyle doğal yumuşaklık içinde gerçekleştirir. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?......... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?..... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 72
5. Ünite Do Diyez Minör Dizi - Etüt - Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitedeki do diyez minör dizileri inceleyiniz, daha önce çaldığınız fa diyez minör dizilerle benzerliklerini ve farklılıklarını öğretmeninizle paylaşınız. 1. Do Diyez Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri Do diyez minör dizisi I. pozisyonda iki oktav çalındığında dört teli ( do- sol- re- la), I-III geçişli pozisyonlarda iki oktav çalındığında üç teli (do- sol- re) kapsar. Ses değiştirici işaret olarak fa diyez, do diyez, sol diyez ve re diyez alır. Dizi doğal, armonik ve melodik olarak çeşitlenir. Armonik do diyez minör, si diyez, melodik do diyez minör ise çıkıcı durumda la diyez ve si diyez işaretlerini alır. Melodik do minör dizisi inici durumda doğal haliyle çalınır. Etkinlik Aşağıdaki dizi alıştırmasını verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. 2. Do Diyez Minör Tonunda Etütler Etkinlik Aşağıdaki etüdü hızına, gürlük terimlerine, detaşe ve legato çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Çabukça Ozan BELGE 73
3. Do Diyez Minör Tonunda Eserler Etkinlik Aşağıdaki eseri hızına, gürlük terimlerine ve staccato çalma tekniğine uygun olarak çalınız. DUET Allegro Joseph MEERTS (Yozef MERTS) 1. viyola 2. viyola 74
75
5. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Do Diyez Minör Dizi - Etüt - Eser ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Dizi, etüt ve eserleri çalarken pürüzsüz ve vurgusuz temiz ses elde eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yay değiştirimlerin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken tel geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin çalınan tele uygun açıda olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken dört telde de parmaklarını, temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Etüt ve eserleri hızlarına ve gürlük terimlerine uygun çalar. Pozisyonlar arası geçişleri sol elin dirsekten yapılan ön kol hareketiyle doğal yumuşaklık içinde gerçekleştirir. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?.......... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?..... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 76
6. Ünite Hicaz Dizi - Etüt - Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitede verilen hicaz makamındaki dizilerden birini ses değiştirici işaret, yay şekilleri ve yay teknikleri yönünden inceleyerek izlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Hicaz Dizisinde Değişik Yay Şekilleri Hicaz makamı dizisi bir oktav çalındığında; re telinde 4. parmağın kullanım durumuna göre üç teli (sol- re- la) veya iki teli (sol-re) kapsar. Ses değiştirici işaret olarak si bemol, do diyez ve geçici fa diyez alır. Dizi, re sesi üzerinden iki oktav çalındığında dört teli (do- sol -re- la) kapsar ve ses değiştirici işaret olarak mi bemol, fa diyez ve si bemol (geçici olarak naturel olabilir) alır. Etkinlik Aşağıdaki dizileri verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. 1 Açıklama Aşağıdaki dizi önce yayın ortasında bağsız, sonra bütün yayda dört bağlı çalınmalıdır. 2 2. Hicaz Makamında Etütler Etkinlik Aşağıdaki etüdü hızına ve detaşe çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Çabukça Aytekin ALBUZ 77
4 0 3. Hicaz Makamında Eserler Etkinlik Aşağıdaki eseri hızına, gürlük terimlerine, detaşe ve legato çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. TAVAS ZEYBEĞİ Eşlik sayfa no: 154 Ağır Türkü Yöresi:Denizli Düzenleyen: Zeki NACAKCI 78
79
6. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Hicaz Dizi - Etüt - Eser ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Dizi, etüt ve eserleri çalarken pürüzsüz ve vurgusuz temiz ses elde eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yay değiştirimlerin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken tel geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin çalınan tele uygun açıda olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken dört telde de parmaklarını, temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Etüt ve eserleri hızlarına ve gürlük terimlerine uygun çalar. Pozisyonlar arası geçişleri sol elin dirsekten yapılan ön kol hareketiyle doğal yumuşaklık içinde gerçekleştirir. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?......... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?..... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 80
7. Ünite Nikriz Dizi - Etüt - Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitede verilen nikriz makamındaki dizilerden birini ses değiştirici işaret, yay şekilleri ve yay teknikleri yönünden inceleyerek izlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Nikriz Dizisinde Değişik Yay Şekilleri Yerinde nikriz makamı dizisi iki oktav çalındığında üç teli ( sol- re- la) kapsar ve ses değiştirici işaret olarak si bemol, do diyez ve geçici fa diyez alır. Etkinlik Aşağıdaki dizi alıştırmasını verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. Aytekin ALBUZ 2. Nikriz Makamında Etütler Etkinlik Aşağıdaki etüdü hızına ve legato çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Moderato Aytekin ALBUZ 81
3. Nikriz Makamında Eserler Etkinlik Aşağıdaki eseri hızına, gürlük terimlerine, bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. ZEYBEK Eşlik sayfa no: 156 Ağır Türkü Yöresi:Ege Düzenleyen: Zeki NACAKCI 82
83
7. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Nikriz Dizi - Etüt - Eser ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Dizi, etüt ve eserleri çalarken pürüzsüz ve vurgusuz temiz ses elde eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken yay değiştirimlerin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken tel geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin çalınan tele uygun açıda olmasına dikkat eder. Dizi, etüt ve eserleri çalarken bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uyar. Dizi, etüt ve eserleri çalarken dört telde de parmaklarını, temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Etüt ve eserleri hızlarına ve gürlük terimlerine uygun çalar. Pozisyonlar arası geçişleri sol elin dirsekten yapılan ön kol hareketiyle doğal yumuşaklık içinde gerçekleştirir. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?... 2. Etkinliklerde neleri iyi yaptım?.......... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?..... 4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?... 6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 84
Viyola 4. ÖĞRENME ALANI VİYOLADA TEKNİKLER 1. Ünite: Viyolada Süslemeli Çalma Biçimleri 2. Ünite: Viyolada Sağ El Pizzicato Çalma Tekniği 3. Ünite: Viyolada Flageolet Çalma Tekniği 85
1. Ünite Viyolada Süslemeli Çalma Biçimleri Hazırlık Çalışması Süslemeli çalma biçimlerinin müzik dönemlerine olan etkilerini araştırarak öğretmeninizle paylaşınız. 1. Çarpma, Mordan, Grupetto Tekniklerinin Genel Özellikleri Yaylı sazlar ailesinde süsleme, etüt ve eserlerdeki seslerin başka seslerle donatılmasıdır. Böylece ezgiler zenginleşerek göz alıcı hale gelir. Süslemede, süslenen ses ana ses, süsleyen ses ise yan ses tir. Bu ünite içinde verilen süslemeli çalma biçimleri çarpma, mordan ve grupetto dur. Çarpmalı çalma biçiminde ana sese bir sonraki ya da bir önceki sesle kısa bir çarpma yapılır. Çarpan ses çevik bir parmak hareketiyle ana sese bağlanır. Çarpma, uzun ve kısa çarpma olmak üzere iki şekilde yazılıp çalınır. Yazılış Çalınış Uzun çarpma Yazılış Çalınış Kısa çarpma Mordanlı çalma biçimi, ana sese iki ya da üç kez çarpma şeklinde uygulanır. Mordanlı çalma ana sese göre üstten ya da alttan başlanarak yapılabilir. Yazılış Çalınış Üstten başlanarak çalınan mordan Yazılış Çalınış Alttan başlanarak çalınan mordan Grupettolu çalma biçimi, ana sesten ya da ana sesin bir üstündeki sesten başlayan üç ya da dört seslik ezgisel süsleme kümesidir. Yazılış Çalınış Yazılış Çalınış 86
2. Çarpma, Mordan, Grupetto Tekniklerinde Etüt Çalma Etkinlik Aşağıdaki etütleri süslemeli çalma biçimlerine uygun olarak çalınız. Allegro commodo Jacop DONT 1 87
88
Allegretto grazioso Jacques Fereol MAZAS 2 Fine 89
Allegretto grazioso Bartolomeu CAMPAGNOLİ 1. viyola 3 2. viyola 90
91
3. Çarpma, Mordan, Grupetto Tekniklerinde Eser Çalma Etkinlik Aşağıdaki eserleri süslemeli çalma biçimlerine uygun olarak çalınız. DANS Andante Ionel GEANTA-George MANOLIU (Yonel GENTA-Corç MANİLU) 1 92
GAVOTTE Allegro George Frideric HAENDEL (Corc Fredrih HENDEL) Düzenleyen: Maia BANG (Maia BENG) 1. viyola 2 2. viyola 93
94
1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1- Viyolada süslemeli çalma biçimlerinin genel özellikleri nelerdir? Yazınız....... 2- Aşağıdakilerden hangisi üstten başlanarak çalınan mordanlı çalma biçiminin işaretidir? A. B. C. D. > E. 3- Aşağıdakilerden hangisi grupettolu çalma biçiminin işaretidir? A. B. C. D. E. > KONTROL LİSTESİ Viyolada Süslemeli Çalma Biçimleri ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Eser ve etütlerdeki süslemeli çalma biçimlerini uygun teknikle çalar. Eser ve etütleri çalarken pozisyonlar arası geçişleri, parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basarak yapar. Eser ve etütleri çalarken yayı, tellerin açısına uygun, vurgusuz ve pürüzsüz ses elde edecek şekilde kullanır. Eser ve etütleri çalarken bağlı ve bağsız çalma tekniklerine uyar. Eser ve etütleri hızlarına ve gürlük terimlerine uyarak çalar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 20 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?. 2.Etkinliklerde neleri iyi yaptım?........ 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?... 4.Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?..... 5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?. 6.Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?.. 95
2. Ünite Viyolada Sağ El Pizzicato Çalma Tekniği Hazırlık Çalışması Sağ el işaret parmağınızla viyolanızın tellerini çekip bırakarak ses çıkartmaya çalışınız. 1. Sağ El Pizzicato Çalma Tekniğinin Genel Özellikleri Pizzicato (pisikato), çekip bırakma demektir. Bu teknik elden yayı bırakmadan yay yerine parmak kullanılarak gerçekleştirilir. Tel, tuşeye yakın yerden sağ elin işaret ya da orta parmağının etli ucuyla çekilip bırakılır. Nota yazısında pizzicato; pizz.., + pizz.. ya da + işaretleriyle aşağıdaki gibi gösterilir. 2. Sağ El Pizzicato Çalma Tekniğinde Etüt Çalma Etkinlik Aşağıdaki etüdü pizzicato çalma tekniğiyle çalınması gereken yerlere dikkat ederek çalınız. Allegro Christian Heinrich HOHMANN Düzenleyen: Louis BOSTELMANN (Luiz BOSTELMAN) 1. viyola 2. viyola 96
3. Sağ El Pizzicato Çalma Tekniğinde Eser Çalma 1. Etkinlik Aşağıdaki eseri - pizzicato çalma tekniğiyle çalınması gereken yerlere dikkat ederek - çalınız. ÖLÜ DENİZ Serkan ÖZAY Allegro 1. viyola 2. viyola 2. Etkinlik Pizzicato çalma tekniğine uygun ezgiler araştırınız. Bu ezgileri derste öğretmeninizin denetiminde çalmak ve arkadaşlarınızla paylaşmak üzere sınıfa getiriniz. 97
2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Aşağıdaki soruyu cevaplayınız Pizicato çalma tekniğinin özellikleri nelerdir? Yazınız....... KONTROL LİSTESİ Viyolada Sağ El Pizzicato Çalma Tekniği ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi Eser ve etütlerdeki pizzicatolu bölümleri, sağ elin işaret ya da orta parmağının etli ucuyla teli çekip bırakarak çalar. Eser ve etütleri çalarken pozisyonlar arası geçişlerde pizzicato çalma tekniğini uygularken, parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Eser ve etütlerdeki pizzicatolu bölümleri, sol elini ve kolunu tellere uygun tutarak çalar. Eser ve etütleri hız terimlerine uyarak çalar. Eser ve etütleri gürlük terimlerine uyarak çalar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 20 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. ÖZ DEĞERLENDİRME Ünitede yer alan etkinliklerde sergilediğiniz performansınızı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz. 1. Bu ünitede geçen etkinliklerde neler öğrendim?. 2.Etkinliklerde neleri iyi yaptım?...... 3. Etkinliklerde neleri yaparken zorlandım?... 4.Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu?... 5.Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?.. 6.Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım?... 98