YAZILI KÜLTÜRDEN DÝJÝTAL KÜLTÜRE KIRKPINAR

Ender BÝLAR YAZILI KÜLTÜRDEN DÝJÝTAL KÜLTÜRE KIRKPINAR EDÝRNE-2005 Türk Kütüphaneciler Derneði Edirne Þubesi Yayýnlarý No:40

Yazýlý kültürden dijital kültüre kýrkpýnar / Bilar, Ender.- Edirne:Türk Kütüphaneciler Derneði Edirne Þubesi Yayýnlarý, 2005. 90s.; 13,5 cm.-alkan matbaasý.-(türk Kütüphaneciler Derneði Edirne Þubesi Yayýnlarý no:40 c Türk Kütüphaneciler Derneði Edirne Þubesi I.Baský 2005 ISBN 975-6351-10-1 Çeviriler : Uzm.Ender GÖRGÜN Montaj, Baský, Cilt : Alkan Matbaasý Molla Fenari sk. No:10 Birol Han Kat:2 Caðaloðlu-ÝSTANBUL 2

ÖNSÖZ 644 yýldýr organize edilen Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri tarihi bir efsaneye dayanmaktadýr. Bu efsane de adý geçen Kýrkpýnar, Edirne yi Ortaköy e baðlayan 35 km.lik yolun üzerindeki Sýmavina ve Hýzýr köyleri arasýnda bulunan ve Balkan Savaþýndan sonra (1913) Yunanistan a býrakýlan çimenlik düz bir yerin adýdýr. (1) Yunanistan ýn Sýmavi köyünde her yýl düzenlenen kýrkpýnar güreþleri, Balkan savaþlarý ve Birinci dünya savaþý sonunda Edirne ve Mustafa Paþa yolu arasýndaki Virantekke denilen yerde düzenlenmeye baþlamýþtýr. Cumhuriyetten sonra, Edirne nin Sarayiçi mevki nde (2) organize edilmeye baþlanan Kýrkpýnar Güreþleri, modern hale getirilen tribünleriyle her yýl güreþ sever halký Edirne de buluþturmaktadýr. Sarayiçi ndeki güreþ sahasýnda gerçekleþen bu buluþma neticesinde her yýl Türkiye nin baþpehlivaný seçilmektedir. Ýþte böylesi bir geleneði ve ünvaný tarihi kültürüyle perçinleyen Edirne nin, kültürel hayatýna kazandýrmayý hedeflediðim Yazýlý Kültürden Dijital Kültüre Kýrkpýnar adlý bu eser, cumhuriyet döneminde kýrkpýnar ve yaðlý güreþlerle (1) Kahraman atýf,(1989).cumhuriyete kadar Türk güreþi cilt:2.- Ankara:Kültür Bakanlýðý Yayýnlarý. sf.155 (2) Kýrkpýnar (1986).-Ankara:Baþbakanlýk Basýn-yayýn ve Enformasyon Genel Müdürlüðü Yayýnlarý.-sf.5 3

ilgili olarak yapýlan yayýn çalýþmalarýný bir kitap da toplamýþtýr. Gerek basýlý materyaller gerekse günümüz yüzyýlýn bilgi teknolojileriyle yapýlan çalýþmalar araþtýrmalar neticesinde toplanarak kitap haline getirilmiþtir. Aslýnda bu kitabýn ortaya çýkmasýný 27-29 Mayýs 2005 tarihleri arasýnda düzenlenen I.Tarihi Kýrkpýnar Sempozyumu adlý bilimsel organizasyon saðlamýþtýr. Bu sempozyum da bildiri sunmak amacýyla yaptýðým çalýþma beni böyle bir yayýný hazýrlamaya sürüklemiþtir. Kitap 2 bölüm den oluþmaktadýr. Birinci bölüm de basýlý materyaller, Ýkinci bölümde de dijital kültür de yer alan Kýrkpýnar ve Yaðlý Güreþ ile ilgili materyaller anlatýlmaktadýr. 644 yýldýr sürdürülen geleneksel Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri ile ilgili olarak birçok araþtýrmacý yaptýklarý yayýn çalýþmalarýyla geçmiþimizden günümüze izler býrakmýþlardýr. Yapmýþ olduðum bu yayýnýn da baþta Tarihi Kýrkpýnar Güreþlerine ve dolayýsýyla Edirne nin kültür-yayýn hayatýna zenginlik kazandýrarak, geleceðimizin teminatý gençlerimize izler býrakmasý dileðiyle saygýlar sunarým. 23 Mayýs 2005 Ender BÝLAR 4

TEÞEKKÜR Ülkemizin kültür ve yayýn hayatýna kazandýrdýðým Yazýlý Kültürden Dijital Kültüre Kýrkpýnar adlý bu eserin yayýnlanmasýný saðlayan Türk Kütüphaneciler Derneði Edirne Þubesi Yönetim Kurulu üyelerine, eserin hazýrlanmasý aþamasýnda kaynaklarý taramamda yardýmcý olan Sayýn Dr.Murat YILMAZ a, Uzman Sayýn Mustafa BAYTER e, ve Edirne Ýl Halk Kütüphanesi personeli ne, Eserin yayýnlanmasý aþamasýnda yardýmlarýný esirgemeyen baþta Sayýn Hayri YAVUZ olmak üzere TURDAV A.Þ yetkililerine ve YORDAM ailesine dernek yönetim kurulu adýna çok teþekkür ediyorum. Yapmýþ olduðum böylesi çalýþmalarda her zaman yanýmda olan ve destek veren eþim Sayýn Burçin BÝLAR a da sevgilerimi sunuyorum. Ender BÝLAR Eserin satýþýndan elde edilecek gelir tarafýmdan derneðe baðýþlanmýþtýr. 5

YAZILI KÜLTÜRDE KIRKPINAR 7

8

YAZILI KÜLTÜRDEN DÝJÝTAL KÜLTÜRE KIPKPINAR Tarihi süreç içerisinde çeþitli deðiþikliklere uðrayarak günümüze kadar gelen Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri, yazýlý kültür sayesinde günümüze aktarýlabilmiþtir. Geçmiþin ve bugünün araþtýrmacýlarýnýn yazýlý kültüre dökerek yayýnladýklarý bilgi ve belgeler bilgi merkezlerimizde derlenip saklanarak okuyucu hizmetlerine sunulmakta, sonuçta bizleri bilgilendirmektedir. Ýþte bu eser de Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri ile ilgili olarak Cumhuriyet döneminde yayýnlanmýþ yayýnlar, üniversite kütüphaneleri, Ýslam Araþtýrmalarý Merkezi, Edirne Halk Kütüphanesi ile Milli Kütüphane koleksiyonlarýnda araþtýrýlmýþtýr. Elde edilen materyaller nitelik ve nicelik yönleriyle incelenecektir. Bu eser de yazýlý kültür ün öðelerin den olan kitaplar, destanlar, tezler ve dergiler basým tarihi sýralamasýna göre incelenecektir. Daha sonra da dijital kültür ün öðesi olan WEB siteleri incelenecektir. Sonuçta, 644 yýldýr yaþatmaktan gurur duyduðumuz Kýrkpýnar Güreþleri ile ilgili olarak yazýlý kültür den dijital kültüre nasýl izler býrakýlmýþ veya izler býrakmýþýz bunlarý göreceðiz. 9

Ýncelemelerimize En Meþhur Türk Pehlivanlarý serisi ile baþlýyoruz. Ahmet Halit Kitabevi tarafýndan M.Sami KARAYEL in kaleminden 1942-1948 yýllarý arasýnda 16 yayýn seri olarak yayýnlanmýþ olup yazarýn vefatýyla bu seri sona ermiþtir. Seri olarak yayýnlanmýþ olan bu eserler de pehlivanlarýn biyografileri ile birlikte güreþ yaþamlarý anlatýlmaktadýr. EN MEÞHUR TÜRK PEHLÝVANLARI DÝZÝSÝ Muallim Ahmet Halit Kitabevi sahipleri En Meþhur Türk Pehivanlarý nýn hayatý hakkýnda birer kitap yayýnlamayý düþünürler. Bu konuda bilgi sahibi Sayýn M.Sami KARAYEL e on tane küçük kitap hazýrlamasý rica edilir. Bu çalýþma böyle baþlar 1941 yýlýnda baþlayan bu çalýþmayla 16 eser yayýnlanýr. Yazarýn vefatýyla bu çalýþmalar sona erir. Biz burada bu diziyle yayýnlanan eserleri kýsaca tanýtacaðýz. 10

Yayýnlanan bu eserlerin 16. sýnýn son sayfasýnda SONSÖZ olarak yayýnevi aþaðýdaki metni yayýnlamýþtýr. SONSÖZ Bu kitabýmýzla, maalesef, pehlivan serimize son veriyoruz. Çünkü, Sami Karayel, Hakkýn rahmetine kavuþmuþtur. Hiç olmazsa, deðerli sporcumuzun bu seriden 16 kitabýný çýkarmakla spor tarihimize bir hizmet ifa ettiðimize inanýyoruz. Bununla sevinç duyuyoruz. Kitabýmýzýn basýmý bittiði sýralarda, Londra da yapýlan olimpiyat müsabakalarýnda Türk güreþçilerinin dünya birinciliðini almalarý, dün olduðu gibi bugün de, yarýn da Türk ün sýrtý yere gelmiyeceðini bize en canlý ve hakiki bir misal ile tekrarlamýþ oldu. Ölenlere Allah rahmet eylesin, kalanlarýn da kuvvet ve kudretlerini artýrsýn. Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri ile ilgili olarak yayýnlanmýþ olan diðer yazýlý kültür materyallerini incelediðimiz de aþaðýdaki sonuçlarý elde ediyoruz. Þimdi bu materyaller den kitap olarak yayýnlanan eserleri yayýn tarihi sýralamasýna göre inceleyeceðiz. 16

Türk Güreþi-Yaðlý Güreþ- / M.Hilmi BÝC.-Ýstanbul: Marmara Basýmevi.-1944. 72 s.; 14,5 cm. 57 fotð.marmara Kitabevi Yayýnlarý.- Kapak renklisiyah-beyaz içindekiler-kaynakça yoktur. Kitap 3 bölümden oluþmaktadýr. 1. Bölüm- Tarihçe-Ýdmanlar-Malzeme-Meydan-Hakem- Derece-Vakit-Ödül-Himaye-Yenmek, yenilmek-cazgýr- Salavat-Peþref-Davulzurna 2. Bölüm- Yaðlý Güreþin Yapýlýþý 3. Bölüm-Oyunlar ve Karþýlýklar yer almaktadýr. Türk Güreþi-Garb âlemindeki kasýrga /Ýsmail Habib SEVÜK.- Ýstanbul:Ocak Matbaasý.1948 296s.,13.5cm.-45fotð.,Ýndex ve Ýçindekiler bölümü mevcuttur. Kitap 4 bölümden oluþmaktadýr. I. Bölüm de Olimpiyad þampiyonluðumuz II. Bölüm de, Türkiye deki Güreþler III. Bölüm de,avrupa da ve Amerika daki Cihan Güreþleri. IV. Bölüm de, Kendi Aðzýndan Kurddereli 17

Baþ Pehlivanlarýn Baþ Güreþleri / Eþref Þefik.- [Ýstanbul:y.y., t.y. [1954] (Ýstanbul Matbaasý) 160 s.; 20 cm. Kitap içinde; 1.Güreþ 2. Yaðlý güreþler Hakkýnda bilgiler bulunmaktadýr. Yazar tarihi baþpehlivanlarýn güreþlerini anlatmaktadýr Tarihi Türk güreþleri / Eþref Þefik.- Ýstanbul : Ýstanbul Fetih Derneði, 1953. 151 s. ; 24 cm. (Ýstanbul Fetih Derneði neþriyatý ; 20) Siyah-Beyaz olarak Ýstanbul matbasýnda basýlmýþtýr. Yazar Tarihi Kýrkpýnar güreþleri ile ilgili bilgiler vermektedir. 18

anlatmaktadýr. Ata Sporu Yaðlý Güreþ ve Kýrkpýnar / Kemal TEMÝZOÐLU.-Ýstanbul: Mehmet Tunagür yayýnevi.-1970, 95 s., 22 cm..- Resimli-son telgraf matbaasý. Ýçindekiler bölümü mevcuttur. Yazar kitap da Yaðlý güreþin ve kýrkpýnar ýn tarihçesini, kaidelerini ve oyun tekniklerini resimleriyle Türkiye Baþ Pehlivanlarý/ [Hazýrlayan : Ahmet Rýza Kaynar].- Ýstanbul : [yayly.], 1971 (Dizerkonca Matbaasý) 96 s. : res. ; 22 cm Ýçindekiler-Kaynakçalar yoktur. Kitabýn içindeki konular; Mimarsinan-Edirne Tarihçesi-Kýrkpýnar Tarihi -Edirne Belediye Reisi - Meþhur Kýspetçi-Okunan Dualar-Kýrkpýnar Aðalarý-Kýrkpýnar Baþpehlivanlarý Hayat hikayeleri-olimpiyat ve Dünya þampiyolarýnda alýnan dereceler. 19

Türkler de Spor Geleneði ve Kýrkpýnar Güreþleri/Ali Ayað.- Ýstanbul:Divan Yayýnlarý.-1983 192s. 16cm.-10 fotð.-31 çizim.-siyahbeyaz.dipnotlarý var. Ýçindekiler mevcut. Kaynakça yoktur. Kitap 3 bölümden oluþmaktadýr. 1.Bölüm-Tarih boyunca Türklerde spor geleneði(binicilik-okçuluk-kuvvet gösterileri-çarpýþma oyunlarý-türklerde spor-türklerde Pehlivanlýk) 2.Bölüm-Geleneksel Kýrkpýnar Güreþleri-Dünü ve Bugünü- 3.Bölüm-Türk Edebiyatýndan Güreþ Hakkýnda seçmeler. Yaþayan Kýrkpýnar/ Kemalettin KAYA.-Edirne:1985 46s., 13.5cm.- Resimli, Ýçindekiler ve Kaynakçalarý mevcuttur. Kitap 7 bölümden oluþmaktadýr. I. Bölüm de, Kýrkpýnar üzerine genel bilgiler, II. Bölüm de, Evliya Çelebi ve yaðlý güreþ.iii. Bölüm de, Kýrkpýnar dýþýndaki yaðlý güreþler, IV. Bölüm de, Abdülaziz in yaptýrdýðý Akaretler de kalan ünlü yaðlý güreþçiler, V. Bölüm de, Avrupa ya giden ünlü yaðlý güreþçiler, VI. Bölüm de, Ünlü yaðlý güreþ ustalarý. VII. Bölüm de, Cumhuriyet ten sonra Kýrkpýnar Baþpehlivanlýðýný kazanan yaðlý güreþçiler. 20

Rumeli Türk Pehlivanlarý/ Murat Sertoðlu.-Ankara:Kültür ve Turizm Bakanlýðý Yayýnlarý:651.-1986. 215s.,13,5cm.-Sevinç matbaasý- Siyahbeyaz.-Ýçindekiler-Kaynakça yok. Yazar eserinde Kurtdereli Mehmet ile Adalý Halil in baþlarýndan geçen gerçek maceralarý anlatmaktadýr Koca Yusuf-Büyük Türk Pehlivaný-/ Atýf Kahraman.-Ankara:Kültür ve Turizm Bakanlýðý yayýnlarý.1987 [sevinç matbaasý] 226s.;13,5 cm.-kültür ve Turizm Bakanlýðý Yayýnlarý No:828, Türk Büyükleri Dizisi:56 Edirne ve Kýrkpýnar þiirleri/ Uluð Turanlýoðlu.-Ýstanbul: Edirne Lisesi Yetiþenler Derneði Yayýnlarý.1987 96s.-13,5cm.-93 þiir.- Edirne Lisesi Yetiþenler Derneði Yayýnlarý:1.[Tekin ofset matbaasý].-siyah-beyaz Edirne ve Kýrkpýnar ile ilgili þiirler yer almaktadýr. 21

Cumhuriyete kadar Türk güreþi cilt:1/ Atýf Kahraman.-Ankara: Kültür Bakanlýðý Yayýnlarý:1028.-1989 478s.13,5cm.41fotð.siyah-beyaz.-Özkan Matbaasý Ýçindekiler-Kaynakçalarý mevcuttur. Kitap 2 ciltten oluþuyor. I. Ciltte yer alan konular 1. Bölüm-Güreþ konusunda genel bilgiler 2. Bölüm-Osmanlý Türklerinde güreþ-tarihçe-karakucak güreþi- Yaðlý güreþ-yaðlý güreþin ünlü pehlivanlarý Cumhuriyete kadar Türk güreþi cilt:2 / Atýf Kahraman.-Ankara: Kültür Bakanlýðý Yayýnlarý:1029.-1989 221s.13,5cm.-9 fotð.siyah-beyaz.- Özkan Matbaasý. Ýçindekiler-Kaynakçalarý mevcuttur. 1. Cildin devamý olan bu kitap da 4 bölüm bulunmaktadýr. 3. Bölüm de Güreþ tekkeleri, 4. Bölüm de, Kýrkpýnar Güreþleri, 5. Bölüm de, Ün yapmýþ bazý güreþler. 6. Bölüm de de Osmanlý devletinin son günlerinde Türk güreþi ile ilgili bilgiler yer almaktadýr. 22

Edirne-Kýrkpýnar ve Yaðlý Güreþ / Murat Köse,-Ýstanbul: Polat ofset.-1990 160 s.19,5cm.-118 fotð.renkli Ýçindekiler-Kaynakçalarý yok. Edirne nin tarihi, Kýrkpýnar, Atatürk ve Spor, Kýrkpýnar aðalarý, Kýrkpýnar baþpehlivanlarý, Yaðlý güreþ yönetmeliði ve fotoðraflar bölümlerinden oluþmaktadýr. Kýrkpýnar güreþleri/ Ali Gümüþ.- Ankara : T.C. Baþbakanlýk Gençlik ve spor Genel Müdürlüðü spor Eðitimi Dairesi Baþkanlýðý, 1990 145 s. : rnk., res. ; 24 cm.-( T.C. Baþbakanlýk Gençlik ve Spor Genel Müdürlüðü Spor Eðitimi Dairesi Baþkanlýðý ; yayýn no : 90) Ýçindekiler ve Kaynakçalar bölümü yoktur. Yazar kitapta Kýrkpýnar hakkýnda bilgiler vermektedir. 23

Balkanlarda Türk Yaðlý Güreþleri- Kýrkpýnar-1/Alper Yazoðlu.- Ýstanbul: özofsetbasýmevi.-1992. 190s.-19.5cm.-119 fotð. Renkli Ýçindekiler-Kaynakçalar mevcut Kitap da Güreþin Tarihi Geliþimi, Yaðlý Güreþin Önemli Unsurlarý, Güreþçi Padiþahlar, Altýn Kemer in ortaya çýkýþý ve Tarihi Geliþimi, Kýrkpýnar Aðalarý, Kýrkpýnar Baþpehlivanlarý ile ilgili bölümler anlatýlmaktadýr. Balkanlarda Türk Yaðlý Güreþleri- Kýrkpýnar-2/AlperYazoðlu.-Ýstanbul: özofset basýmevi.-1992? 126 s.-19,5cm.- kapak renkli. siyahbeyaz. Ýçindekiler bölümü yok. Kitap da Kýrkpýnar Güreþleri Kaide ve Ýncelikleri (9-10-11 Haziran 1950), Yaðlý Güreþ Yönetmeliði ( 25 Mart 1982 tarih -1744 sayýlý resmi gazete), Yaðlý Güreþ Yönetmeliði (14 Mayýs 1984 tarih ve18.401 sayýlý resmi gazete), Yaðlý Güreþ Müsabaka Yönetmeliði (15 Mayýs 1991 tarih ve 20.872 sayýlý resmi gazete), Kýrkpýnar Güreþlerinde 1954 den 1970 e Kadar Alýnan Neticeler ile ilgili bilgiler yer almaktadýr. 24

Kýrkpýnar Deyince / Oðuzhan Bilgin.- Ýstanbul:Motif Basýmevi.-1994. 142s.,-93.fotð.-13,5cm. Renkli Ýçindekiler-Kaynakça yok. Kitap da Edirne Tarihi, Kýrkpýnar ve Yaðlý Güreþ Müsabaka Yönetmeliði yer almaktadýr. Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri / Tayyip YILMAZ.-Edirne:Edirne Belediyesi Kültür Yayýnlarý.-1995 116s.-13,5cm.112 fotoð.acar Matbaacýlýk A.Þ. Kapak renkli-iç sayfa siyah-beyaz Ýçindekiler-kaynakça yok. Kitap da Kýrkpýnar Tarihçesi, Edirne Belediye Baþkanlarý, Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri Aðalarý nýn fotoðraflarla özgeçmiþleri, Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri Baþpehlivanlarý nýn fotoðraflarla özgeçmiþleri yer almaktadýr. 25

Geçmiþten Geleceðe Kýrkpýnar/Tayyip Yýlmaz.-Edirne:Edirne Valiliði Yayýnlarý.-1998 80s.-15cm.104 fotð.-edirne Valiliði Yayýnlarý No:11 [Dünya Yayýncýlýk A.Þ.] Renkli baský. Ýçindekiler-Kaynakça yok, -Osmanlý Dönemi Pehlivanlarý -Kýrkpýnar Aðalarý -Kýrkpýnar Baþpehlivanlarý Fotoðraflarýyla kýsa özgeçmiþleriyle tanýtýlmaktadýr. Kitabýn sonunda Kýrkpýnar Tarihçesi kýsaca anlatýlmýþtýr. Geleneksel Türk Güreþi ve Kýrkpýnar/ Cem Atabeyoðlu.- Ýstanbul : Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi, 2000. 152 s. ; 24 cm.-türkiye Milli Olimpiyat Komitesi yayýnlarý No:6 26

DÝÐER YAYINLAR: Er Meydaný Kýrkpýnar Geleneksel Yaðlý Güreþleri / Yay.Haz.:Zeki Kar.- Edirne:Edirne Turizm ve Endüstri A.Þ.- 2003 96s.,20cm.114fotð.-Kaynakça ve Ýçindekiler mevcut. Renkli. Türkçe-Ýngilizce Kitabýn içinde Kýrkpýnar ile ilgili çeþitli konularda bilgiler yer almaktadýr. 27

Türk Güreþi / Ýrfan Dergin.- [Ankara] : Milli Eðitim Bakanlýðý, (Ýstanbul : Kliþecilik ve Matbaacýlýk T.A.Þ.).- 1950. 139 s. : res. ; 23 cm,- Milli Eðitim Bakanlýðý Beden Terbiyesi Genel Müdürlüðü ; sayý : 94 Güreþ : 3 Güreþ / Ali Gümüþ.- Ankara : Gençlik ve Spor Bakanlýðý Beden Terbiyesi Genel Müdürlüðü, 1972 (Cömertiþ Matbaasý) 143 s. : res. ; 24cm.-Kaynakça : 142 s Asrýmýzýn koca yusuflarý : Olimpiyat dünya ve Avrupa Þampiyonlarýmýzýn zafer destaný / Ali Gümüþ.- Ýstanbul : Tercüman Gazetesi, [1979?] (Cömertiþ Matbaacýlýk) 261, [14] s. : res. ; 25 cm.- Tercüman Gazetesi Yayýnlarý (Ankara:Özkan Matbaacýlýk) Atatürk ün güreþ sevgisi / Özbay Güven. Ankara : Baþbakanlýk Gençlik ve Spor Genel Müdürlüðü, 1992. 56 s. ; 24 sm. Baþbakanlýk Gençlik ve Spor Genel Müdürlüðü Spor Eðitimi Dairesi Baþkanlýðý yayýn no 110 Bana güreþi sevdiðini söyle : Güreþ ve çeþitli yazýlar / Ali Gümüþ.- [Ýstanbul] : Ajans A Yayýnlarý, 2003 384 s. : res. ; 20 cm 28

YURTDIÞINDA YAYINLANAN KÝTAPLAR: Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri ve Güreþ ile ilgili olarak yurtdýþýnda yayýnlanmýþ yabancý yazarlarýn 5 kitabý ele alýnmýþtýr. Bunlardan birisi mikrofilm dir. Milli Kütüphane koleksiyonunda bulunmaktadýr. Bu mikrofilm Fransýz yazar Poul Pons un La Lutte isimli kitabýdýr. Bu çalýþmayla, kitabýn mikrofilm inden fotokopi çektirerek Edirne deki kütüphanemizin koleksiyonuna bu eseri kazandýrdýk. Diðer bir yayýn da Lawrence Grecco nun Turkish Wrestling adlý kitabý dýr. Bu kitabýn yazar ve çalýþmalarý hakkýnda diðer sayfalarda bilgi verilecektir. La Lutte (mikrofilm) /Paul Pons(F).- paris, 1967, (1 mikrofilm makarasý rsm.35mm.) (Milli Kütüphane mikro filim arþivinde) 29

Turkish Wrestling/Lawrence Grecco.- Apollon Press (March, 2004). 96s.; 9x12 inches ISBN 0-9729842-1-6 LAWRENCE GRECCO BÝYOGRAFÝSÝ: Lawrence Grecco nun fotoðraflarý geniþ bir þekilde Amerika ve Avrupa nýn her yerinde sergilendi. Ayný zamanda bir çok dergi de fotoðraflarý yayýnlandý. Bu dergiler; Paper Magazine, Empire, Go Big!, Time Out New York, Gus Magazine (Belgium), American Movie Classics Magazine, Photography New York International, the Long Island Voice, the Village Voice, Blue (Australia), dýr. Ayrýca 2000 yýlýnda Exposed adlý fotoðraf antolojisi nde fotoðraflarý yayýnlanmýþtýr. Onun bu çalýþmalarý Collections of the Centro di Ricerca ed Archivazione della Fotografia Spilembergo (Italy), the Hillwood Art Museum (Old Brookville, New York), the Leslie Lohman Art Foundation, and Art Men Paris in Paris, Fransa da bulunan bu sanat merkezlerinde sürekli sergilenmektedir. Grecco, özellikle güreþ, jiu jitsu ve diðer döðüþ yöntemlerine olan özel ilgisi nedeniyle Türkiye nin geleneksel güreþ turnuvasý olan Kýrkpýnar da üç yýl boyunca yapmýþ olduðu incelemelerden ilham alarak 2004 yýlýnda Turkish Wrestling isimli fotoðraf albümünü hazýrlamýþ ve yayýnlamýþtýr. 30

Wrestling For Beginners / Tom Jarman, Reid Hanley Coaching Youth Wrestling / American Sport Education Program. 2nd.ed.USA:Human kinetics publisher Inc. 2002, ISBN 0-7360-4159-1 A history of wrestling in Iowa : from Gotch to Gable / Mike Chapman.-.Iowa City : Univ. of Iowa, 1981. 368 s. 31

DESTANLAR: Kýrkpýnar Güreþleri ile ilgili olarak bugüne kadar yayýnlanmýþ 2 adet destan bulunmuþtur. Bunlar Milli Kütüphane koleksiyonunda bulunmaktadýr. Kýrkpýnar güreþinde 68 yaþýndaki Ali Altýnbaþ ýn vurduðu baþ pehlivan Ayhan Ýncenin destaný / Hüseyin Genç.- Y.y. : yayl.y., 1969] (Korkuteli : Emel Matbaasý). 1 s. ; 35 cm 32

Kýrkpýnar þampiyon yaðlý güreþinde vurulan (Ayhan Ýnce nin) destaný/fevzi Coþkun.- [Antalya] : [yayl.y.], 1969 (Kardeþler Matbaasý) 1 s. ; 26 cm 33

SÖZLÜK: Yapmýþ olduðumuz çalýþmalarda güreþ ile ilgili olarak bir adet yayýnlanmýþ sözlük bulunmuþtur. Sözlük ile ilgili bilgiler aþaðýda sunulmuþtur. Güreþ terimleri sözlüðü / Ýhsan Harmandalý Baský[Ankara]: Türk Dil Kurumu, 1974 46 p. ; 20 cm.series Türk Dil Kurumu yayýnlarý ; 397 KIRKPINAR MARÞI Emekli öðretmen, yazar-þair Beyazýt SANSI tarafýndan söz ve bestesi yapýlan Kýrkpýnar Marþý Edirne Belediyesi meclisi tarafýndan da Kýrkpýnar ýn resmi marþý kabul edilmiþtir.(bknz:81sf) TEZLER: Yükseköðretim Kurulu Tez Merkezi ndeki kayýtlardan interaktif ortamdan yapmýþ olduðumuz tarama sonucunda Güreþ ile ilgili olarak 56 adet tez çalýþmasýnýn bulunduðunu tesbit ettik. Bu tezlerden 11 adedi doktora tezi, 45 adedinin de yüksek lisans tezi olarak gerçekleþtirildiðini görüyoruz. Yaptýðýmýz bu çalýþma neticesinde konumuzla ilgili olarak yani Kýrkpýnar Güreþleri ve Yaðlý Güreþler ile ilgili olan tez sayýsýnýn iki olduðunu görüyoruz. Diðer tez çalýþmalarý konumuzun dýþýnda olan çalýþmalarý içeriyor. Biz bu nedenden dolayý burada sadece konumuzla ilgili olan 2 tez çalýþmasýný ele alacaðýz. Bu iki tezin özet bilgilerine yer vereceðiz. Diðer tezler ile ilgili bilgi almak isteyenler www.yok.gov.tr adresinde tezler bölümüne girerek bu çalýþmalar hakkýnda bilgi sahibi olabilecektir. 34

Kýrkpýnar da Güreþen Yaðlý Güreþçilerin Fiziksel ve Fizyolojik Parametrelerinin Ölçülmesi ve Deðerlendirilmesi/haz.:Ali Bulut;dnþ:Yrd.Doç.Faruk Yamaner.- Malatya:Ýnönü Üniversitesi,-1996, 58s.; 23cm., Ýnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans tezi. ÖZET Bu çalýþmanýn amacý, 1995 yýlýnda Kýrkpýnar da dereceye giren 30 yaðlý güreþçinin fiziksel ve fizyolojik karakterlerini belirlemek ve yapýlan araþtýrmalarla karþýlaþtýrmak. Araþtýrma için; yaþ, boy, aðýrlýk, vücut [yað yüzdesi % (orani) istirahat kalp atým sayýmý, kan basýncý, sistolik, diastolik stethoskope ve tansiyon aleti, pençe kuvveti, bel kuvveti, tansiometre, anaerobik güç (dikey sýçrama) testi esneklik oturma ve uzanma testi ile ilgili fiziksel ve fizyolojik parametreleri belirlendi. Yaðlý güreþçilerin, yaþ, boy, aðýrlýk, vücut yað oraný normal sýnýrda olduðu görülmektedir. Anaerobik güç, pençe ve sýrt kuvveti deðerleri, literatür deðerleri ile paralel olarak hemen hemen ayný deðerdedirler. Bu sonuçlar yaðlýk güreþçilerin minder ve karakucak güreþçileri ile ayný çalýþma deðerlerine sahip olduðu gerçeðini ortaya çýkarmaktadýr. 35

Geleneksel sporumuz yaðlý güreþ temel teknik oyunlarý ile Türkiye deki serbest güreþ temel teknik oyunlarýn karþýlaþtýrmalý analiz / haz.ufuk Demirci; dnþ : Yrd.Doç.Dr. Zeki KARTAL.- Sakarya: Sakarya Üniversitesi.- 1999 81s., 28cm.; Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek lisans tezi. ÖZET Yaðlý ve Serbest güreþ tekniklerinin karþýlaþtýrmalý analizini tezime konu olarak almamým amacý, yapýlan bir tekniðin her iki güreþ sitilinde de yapýlýþ amacýnýn ayný olmasý, yapýlýþ þeklinde birbirlerine çok benzemesine raðmen çok önemli uygulanýþ farklýlýklarýnýn olmasýdýr. Bu farklýlýklarýn temel nedeni ise tezimde geniþ olarak bahsettim. Güreþin yapýldýðý yerlerin, kullanýldýðý malzemelerin farklýlýðý ile her iki güreþin farklý kurallarýnýn olmasýdýr. Tezin herkes tarafýndan kolaylýkla anlaþýla bilmesi için sporun ve güreþin ne olduðundan baþlayarak tekniklerin farklýlýk göstermesine neden olan konularý ayrýntýlý olarak anlattým her iki güreþ sitili hakkýnda geniþ bilgi vererek tezimin konusu olan temel tekniklerin karþýlaþtýrmalý analizini yaptým. Her iki güreþ stilinde doðaçlama olarak yüzlerce teknik uygulanabileceði gibi her iki sitilinde kendine has teknikleri vardýr ki bu tekniklerin sadece kendi sitillerinde uygulanabilmesine raðmen esas olan ve her iki sitilde de çoðunlukla kullanýlan onlarca temel teknikleri, on üç temel teknik altýnda toplayarak yaðlý güreþte ve minder güreþinde yapýlýþ þekillerini anlatarak arasýndaki farký bulmaya çalýþýrken, temel tekniklerin karþýlaþtýrmalý analizini yaptým. 36

BROÞÜRLER-DERGÝLER- GAZETELER: Bu bölümde de Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri ile ilgili olarak yayýnlanmýþ broþür, dergi ve gazeteler incelenecektir. Yapmýþ olduðumuz bu çalýþmada broþür olarak 5 yayýn deðerlendirmeye alýnmýþtýr. Program olarak basýlan broþürler ve yayýnlar burada deðerlendirilmeyecektir. Sadece bilimsel açýdan önemli olan yayýnlar ele alýnacaktýr. 60 sene evvel Kýrkpýnar da ve Kýrkpýnar dönüþü/rakým Ertür.- Edirne:1952. 12s.; 13,5cm.-il basýmevi.- Rakým Ertür tarafýndan kaleme alýnan bu eser de, Koca Yusuf-Filiz Nurullah-Adalý Halil-Bursa Yeniþehirli Rüstem-Aliço-Filibeli Kara Ahmet-Koca Yusuf un Ustasý Osman Pehlivanlarýn güreþleriyle ilgili çeþitli hatýralar anlatýlmaktadýr. 37

Kýrkpýnar Güreþleri Kaide ve Ýncelikleri (9-11Haziran 1950) / Kýrkpýnar Güreþleri Tertip Komitesi.- Edirne:Ýl Basýmevi.-1950 14s.,23cm. Kýrkpýnar Güreþleri Tertip Komitesi Yayýnlarý Sayý:1 Eserde Kýrkpýnar güreþleri nin kaide ve incelikleri anlatýlmaktadýr. Edirne Kýrkpýnar Güreþleri/Edirne : Edirne yi Tanýtma ve Turizm Derneði, 1966. 30 s. : res., hrt. ; 12x16 cm.- (Ýstanbul : Apa Ofset Basýmevi) Kaynakçalar mevcut. Kitapta kýrkpýnar güreþleri tarihi, oyunlarý ile güreþlerden iki aný anlatýlmaktadýr 38

Kýrkpýnar T.C. Baþbakanlýk Basýn-Yayýn ve Enformasyon Genel Müdürlüðünce 1986 yýlýnda yayýnlanan bu tanýtým broþür ün de Atatürk ün Kurtdereli Mehmet Pehlivan a yazdýðý mektup, Edirne, Kýrkpýnar Güreþleri, Pehlivan duasý, Yaðlý Güreþte oyunlar, Birincilik kazanmýþ ünlü baþpehlivanlarýmýz ile ilgili bilgiler yer almaktadýr. Broþür renkli, fotoðraflý ve 16,5x23,5 ebadýndadýr. Kýrkpýnar/TurizmBakanlýðý.-Ankara: 1995. 16s.; 20,5cm.11fotð.-nurol matbaacýlýk A.Þ. Turizm Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanan bu tanýtým broþürü 1995 yýlýnda 16 sayfa olarak renkli fotoðraflý ve ingilizce yayýnlanmýþtýr. Broþürde Kýrkpýnar ile ilgili kýsa bilgilere yer verilmektedir. 39

OLUÞUM DERGÝSÝ Oluþum / Türk Kütüphaneciler Derneði Edirne Þubesi.- Edirne:Acar Matbaacýlýk A.Þ.- 1994 16s.,19.5 cm. Türk Kütüphaneciler Derneði Yayýnlarý Yýl:2, Sayý:7 Dernek tarafýndan 3 er aylýk periyodiklerle 13 yýldýr yayýnlanmaktadýr. Oluþum dergisinin bu sayýsýnda Kýrkpýnar ile ilgili bilgilere yer verilmiþtir. YÖRE DERGÝSÝ 1998 yýlýnda yayýn hayatýna baþlayan ve Aylýk olarak yayýn hayatýný sürdüren Yöre Dergisi de Haziran 2000 de yayýnlanan 3.sayýsýný Kýrkpýnar a ayýrmýþtýr. Sahibi ve yazý iþleri müdürü Ayhan TUNCA dýr. Dergi de Güreþ, Geleneksel Güreþler, Kýrkpýnar Güreþleri Sarý Saltuk la mý baþlar?, Osmanlý Döneminde Kýrkpýnar, Kýrkpýnar Sarayiçinde ve Yeniden, 1924 den 2000 e Kýrkpýnar, Yaðlý Güreþler Tarihinde Beþ Dev, Yaðlý Güreþte Ana Kurallar adlý makaleler yer almaktadýr. 40

Edirne Kýrkpýnar Edirne Valiliði-Belediye Baþkanlýðý iþbirliði ile çýkarýlmýþtýr. Süreli yayýndýr. 1997 yýlýnda yayýn hayatýna baþlamýþtýr. Yýlda bir kez yayýnlanmakta olan bu dergi den bugüne kadar 4 sayý yayýnlanmýþtýr. Bu dergi renkli olup 19,5 cm. ebadýndadýr. 36 sayfa olarak yayýnlanmýþtýr. Derginin içinde Kýrkpýnar Güreþleri ile ilgili deðiþik konularda bilgiler içermektedir. Þimdi aþaðýda sýrayla yayýnlanan bu dergilerin içinde yer alan konularý sýralayacaðýz. Derginin 1. sayýsýnda, Kýrkpýnar Aðalarý, Kýrkpýnar ýn yaðlýgüreþteki yeri, Er meydaný ýndan enstantaneler, Altýn Kemerli Kýrkpýnar Aðasý, Buyrun Kýrkpýnar a, Selimiye Camii, Edirne ve Turizm, Süpürgecilik, Dolmen ve Menhirler, Sultan II.Beyazid Külliyesi, Osmanlý yý Devletten Ýmparatorluða Geçiren Zafer Sýrpsýndýðý, Sýnýr ötesi Kýrkpýnar. Dergi nin 2. sayýsýnda, Kýrkpýnar a ev sahipliði yapmanýn gururu, Kýrkpýnar Edirne nindir, Edirne ve Kýrkpýnar, Kýrkpýnar, Cazgýr, Güreþteki öðeler, Kýrkpýnar aðalarý, Kýrkpýnar Baþpehlivanlarý, Kýrkpýnar ve Edirne Turizmi, Kýrkpýnar Edirne ve Edirneli nindir. Bunu kimse deðiþtiremez, Sarayiçi, Selimiye ve Kýrkpýnar Anýtý, Aða babamýz, Ali Paþa Çarþýsý, Selimiye Camii, Aða sýz bir kýrkpýnar, Basýn da Kýrkpýnar konularýnda bilgiler yer almaktadýr. 41

Derginin 3. sayýsýnda, Yiðitler meydaný Kýrkpýnar, Geçmiþten geleceðe Kýrkpýnar, Geçmiþten bugüne bir geleneksellik; Kýrkpýnar, Edirne, Osmanlý kültüründe Edirne, Osmanlý dan günümüze yemek kültürü, Selimiye camii, Edirne evleri, Kýrkpýnar ýn tarihçesi, dünya minderlerini titreten müthiþ Türkler, Kýrkpýnar aðasý, Aða Ayhan Sezer, Yaðlý Güreþte oyunlar, Yaðlý güreþlerin vazgeçilmez simasý; Cazgýr, Güreþlerdeki öðeler, Kýrkpýnar ýn Edirne turizmine katkýsý ve beklentiler, Vur davulcu, Ata sporu ve Kýrkpýnar konularý yer almaktadýr. Derginin 4. sayýsýnda, Milli spor, Nice görkemli Kýrkpýnar,En köklü ve en eski yarýþma; Kýrkpýnar, Kýrkpýnar ýn Tarihçesi, Edirne de belirli günler, Edirne Mutfaðý, Yaðlý güreþin vazgeçilmez öðesi; Davul zurna, Edirne de unutulan sektörler, sanatlar, Türkler Rumeli de, Osmanlý kültüründe Edirne, Edirne yi tanýyalým, Kýrkpýnar güreþleri Edirne nin fethiyle baþ lar, Selçuklular da ve Osmanlýlarda avcýlýk, Yaðlý güreþin vazgeçilmez simasý;cazgýr, Güreþlerdeki öðeler, Yaðlý güreþte oyunlar, Dünden Bugüne Kýrkpýnar, Kýrkpýnar ýn namlýlarý, Dünya minderini titreten müthiþ Türkler, Atatürk ün güreþ sevgisi, Henüz bozulmamýþ yapýsýyla kýrsal turizm yöresi Edirne konularýný içermektedir. Bu derginin 4 sayýsýný da incelediðimizde ayný konularýn kelime kelime her sayýda yer aldýðýný görüyoruz. 42

Edirne Kýrkpýnar Er Meydaný/ Edirne Belediye Baþkanlýðý.- Ýstanbul:Edirne Belediye Baþkanlýðý Yayýnlarý, 2002 32s.83 fotð.-20 cm. Renkli. Kaynakça var. Basým yeri belli deðil. Türkçe-Ýngilizce Kýrkpýnar ile ilgili bilgiler yer alýyor. Edirne Belediye Baþkanlýðý tarafýndan Edirne Ticaret ve Sanayi Odasý Dergisi Bu dergi oda tarafýndan 1998 yýlýndan itibaren yayýnlanmaya baþlamýþtýr. Derginin 5.cildinin 20. sayýsýnda 7 asýrlýk bir geçmiþin geleceðe mirasý: Kýrkpýnar baþlýðýnda Mustafa Hatiplerin bir makalesi bulunmaktadýr. Dergi 3 er aylýk periyodiklerle yayýn hayatýný sürdürmektedir. Dergi de Edirne ve Türkiye nin ekonomik ve ticari hayatý ile ilgili bilgiler, Edirne nin tarihi ve turizm i ile bilgiler yayýnlanmaktadýr. Renkli ve 64 sayfa olarak yayýnlanmaktadýr. 43

EDÝRNE Edirne adlý süreli yayýn Edirne Valiliðince yayýnlanmaktadýr. Derginin Haziran 2002 inde yayýnlanan 8. sayýsýnda Kýrkpýnar ile ilgili bilgilere yer verilmiþtir. Dergi 2 aylýk periyodiklerle yayýnlanmaktadýr. 23cm. ebadýndadýr. Mart Matbacýlýk tarafýndan basýlmýþtýr. Edirne ile ilgili tarihi, kültürel ve sosyal içerikli bilgiler yer almaktadýr. Bu sayýda Atýf Kahramanýn Kýrkpýnar ýn Tarihi konulu makalesi bulunmaktadýr.(19-28 sf) ÜLKER Firmasý tarafýndan yayýnlanan ve yayýn koordinatörlüðünü Kerim Yurk un yaptýðý bu özel yayýn 641. Tarihi Kýrkpýnar haftasý nedeniyle basýlmýþtýr. 46 sf. dan oluþmaktadýr. Ýçinde Kýrkpýnar ile igili görüþler, Kýrkpýnar ve Edirne tarihi ile ilgili bilgiler yer almaktadýr. Renkli ve resimlidir. 44

Er Meydaný Kispet Er Meydaný Kispet adlý dergi Yaðlý Güreþin ve Güreþçi nin Sesi sloganýyla Mart 2004 ayýnda yayýn hayatýna baþlamýþtýr. Aylýk yayýnlanmaktadýr. Sahibi ve Yazýiþleri Müdürü Mehmet Kadri BOLCAN dýr. Kýrkpýnar ile ilgili fikir ve düþünceler, haberler yer almaktadýr. Ancak dergi þu an yayýn hayatýna devam etmemektedir. Bu derginin yerine Salto adlý bir derginin yayýn hayatýna baþladýðý Sayýn BOLCAN dan öðrenilmiþtir. KIRKPINAR GAZETESÝ Edirne Gazeteciler Derneði tarafýndan 9 yýldýr yýlda bir sayý olarak 28x39 ebadýnda renkli olarak 24 sayfa halinde yayýnlanmaktadýr. Gazetede kýrkpýnar ile ilgili çeþitli makaleler, haberler yer almaktadýr. 45

Burada sizlere 2 dergi den sözetmek istiyorum. Milli Kütüphane koleksiyonlarýnda yaptýðým araþtýrmalar sýrasýnda Kýrkpýnar adýný taþýyan iki dergi ile karþýlaþtým. Bulduðum bu iki dergi de yaptýðým inceleme neticesinde içeriði ile Tarihi Kýrkpýnar Güreþleri ile herhangi bir ilgisinin olmadýðýný gördüm. Kýrkpýnar adýnda yayýnlanan bu derginin birisi 1934 yýlýnda Adana da Türk Sözü Matbaasýnda basýlmýþ olup sahibi ve yaz.iþ.md.:hamdi HAKVERDÝ dir. Diðer Kýrkpýnar adýný taþýyan dergi de 1949 yýlýnda Mersin de Mersin Toros Matbaasýnda basýlmýþtýr. Sahibi ve Yaz.iþ.Md.:Ýbrahim TEKELÝ- Ýbrahim GÜNAY dýr. Bu iki derginin de içeriði, siyasi-iktisadiilmi dir. Burada benim vurgulamak istediðim nokta 1934 li yýllarda Kýrkpýnar ile ilgili bir derginin Edirne dýþýnda bir kentte yayýn hayatýna baþlamasýdýr. Böylesi tarihi, kültürel deðerlere sahip çýkmak gerekmektedir. Bu iki kültür adamý Akdeniz de Kýrkpýnar adýyla bir dergiyi çýkartmayý düþünmüþlerdir. Ama onlarýn da bu derginin ismini kýrkpýnar güreþlerinde mi etkilenerek çýkarttýklarý konusunda herhangi bir bilgiye sahip deðiliz. 46