Herşey tanıma bazen de algıya bağlı/ Tek bir konuda çalış ve çok iyi ol Doğru mu? Yaşamı, onun salt doğrulardan oluştuğunu düşünerek algılıyoruz. Hele de kendi algımızın üzerinde başka bir şeyin doğru veya gerçek olabileceğini düşünemiyoruz bile Burada bir sınıflama yapmak gerekiyor. Yani algımıza sınırlar koymak Bunun sonucunda da ayrı kavramlar oluşturabiliyoruz. Bir bakalım tanım yaparak koyduğumuz sınırlar ne gibi sonuçlara neden olabiliyor? Herşey tanıma bağlı 1 Televizyonun teknolojisi değiştikçe ekran ve görüntü çözünürlüğü değişti ve arttı. Bundan bir süre önce bu çözünürlük dikey yönde ABD de 525, Avrupa da ise 625 pikselden ya da diğer bir bakış açısı ile satırdan oluşuyordu. Bu çözünürlüğün üzerine olan herşey yüksek çözünürlük olarak tanımlandı ve bir anda zaten var olan 720 dikey piksel sayılı ekranlar HD oldular. Op.Dr. Hilmi OR Göz Hekimi Teknoloji ilerledikçe dikey olarak 1080 piksele ulaşıldı. O zaman yeni bir terim üretildi: Full HD (tam yüksek çözünürlük). Daha sonra daha yüksek dikey çözünürlükteki ekranlar da tanımlanınca Full HD o anda teknolojik olarak en yüksek dikey çözünürlüğü tanımlamaya başladı. Tanımlama ile ilgili başka bir konu da marketler: Market çıktıktan sonra önce süper-sonra hipermarket çıktı. Bir ara üretilen megamarket tanımı pek tutmadı. Sadece market bağlamında değil, diğer tanımlarda da büyüklük kavramının ifadesinde zorlanılan dönemler yaşandı. Hatta bir dönem basında büyüklük kavramı abartmalar nedeni ile ifade edilemez hale geldiği için megadan da büyük diye sıfatlar konmaya başlamıştı Herşey tanıma bağlı 2 Dünya haritasına baktığınızda farklı yaklaşımlara göre farklı miktarda anakaralar (kıtalar) görebilirsiniz. İngiliz - ce de 1500 lü yıllarda oluşan continent sözü continent land sözlerinin birleştirilmiş ve connected land anlamında yani birleşik kara anlamında kullanılıyormuş. Bugün dünya haritasına baktığınızda kara grupları farklı şekillerde bir araya getirilebiliyor. Sadece birleşik büyük toprak parçaları olarak aldığınızda dünyada Ku - zey ve Güney Amerika, Asya-Av - rupa-afrika, Antartika ve Ok ya - nusya (Avustralya ve adalar) kıtaları var. Yani sadece 4 kıta mevcut. Kuzey ve Güney Amerika yı ayrı kıtalar kabul edilirse kıta sayısı bir artıyor. Asya - Avrupa - Afrika topraklarında Av ras ya ayrı kıta olarak alındığında Afrika ayrı kıta haline geliyor, kıta sayısı bir daha artıyor. Avrasya da Av - rupa ve Asya kıtalarına bölünürse kıta sayısı bir tane daha artıyor ve böylece 7 kıtaya ulaşıldı bile Çeşitli bilimsel, ekonomik ve siyasal amaçlara göre bu bölme ya da birleştirme işlemleri farklı sıra ve şekillerde yapılıyor. Bunun sonucunda farklı kıta sayısı ve kombinasyonları elde ediliyor. Sonuçta dünyada kaç kıta var dendiğinde doğru cevap 4, 5, 6 veya 7 olabilir. Duruma göre değişir, 4 ile 7 arasında ise en doğru cevap olacaktır. Kıtalarda sınıflamayı sadece üzerinde insan yerleşimi olanları içerecek şekilde değiştirip Avrupa, Asya ve Afrika yı ayrı kıtalar kabul ederseniz, dünyada olimpiyat bayrağında temsil edildiği şekilde 5 kıta oluyor. Hazır olimpiyat bayrağından bahsetmişken olimpiyat bayrağının sembolizmasının bazı yönlerine bakalım. Olimpiyat bayrağı Çizim 1. Olimpiyat bayrağı. 53
Olimpiyat bayrağında beyaz zemin üzerinde iç içe geçmiş 5 renkte çember görülüyor. Tüm dünya devletlerinin bayraklarından alındığı belirtilen 5 renk: Kırmızı, sarı, siyah, yeşil ve mavi. Gerçi bayrağı tasarlayan kişinin böyle bir düşüncesi olmadığı, bu düşüncenin izleyiciler tarafından yansıtıldığı düşünülüyor. Bayraktaki 5 çember 5 kıtayı temsil ediyor ama renklerin veya çemberlerin hiçbiri özellikle bir kıtayı temsil etmiyor. En azından olimpiyat komitesinin görüşü bu Bu konuda yansıtılan düşünceler de var ama bugünkü konumuz onlar değil Olimpiyat bayrağı oyunların sonunda bir sonraki oyunları yapacak ülkeye teslim ediliyor. Sadece kaybolma veya eskime nedeni ile değişen olimpiyat bayrakları bugüne kadar Antwerp, Paris, Oslo ve Seul olimpiyatlarında yeniden yapılmış. Hemen her maddesel konunun kullan-at hale geldiği günümüz dünyasında, bazı değerlerin halen korunması, en azından korunmak istenmesi keyif veriyor insana Herşey tanıma bağlı 3: Bir haber ve düşündürdükleri: Mavi Ay Bir haber okudum basında: Dünya 2010'a, 19 yılda bir yeni yıla denk gelen Mavi Ay ile giriyor. Mavi Ay'ın 31 Aralık'a denk gelmesi en son 1990'da görülmüştü. Demek 19 yılda bir mavi ay oluyormuş diye düşündüm ve mavi ayı hiç göremediğimi düşünüp hayıflandım. Aklıma hemen yıllar önce televizyon da keyifli izlediğimiz bir dizi geldi. Mavi Ay. Bir araştırdım. O dizinin esas ismi Moonlighting imiş. Hımm, yanıldım. derken, Mavi ay ne anlama geliyor diye İngilizce olarak Blue moon üzerinden bir araştırma yaptım ve karşıma çok enteresan bilgiler çıktı. Mavi Ay ın iki farklı anlamı ve tanımı var. Yeni ve daha sık bilinen tanımı: Bir takvim ayı içinde oluşan ikinci dolunaya verilen isim. İki dolunay arasında 29,5 gün var ve bu süreden uzun olan aylarda (Şubat ayı haricindeki tüm aylar) iki kere dolunay oluşma ihtimali var. Mavi Ay ın daha eski tanımı ise eski Hıristiyan Kilisesi takvimlerine dayanıyor. Biraz karışık bir hesaba dayanarak bir mevsimde oluşan dört dolunaydan üçüncüsü olarak tanımlanıyor. Bazı yıllarda 12 yerine 13 dolunay oluşur. Bu takvimde sadece 12 dolunay için isim olduğundan 13. dolunay mavi ay olarak isimlendirilir ve takvimin doğru kalması sağlanır. Bu açıdan bakıldığında güneş takvimi ile ay takviminin çakıştığı ve çeliştiği bir durumu aşmak için kullanılan bir yöntem eski Mavi ay uygulaması. Peki mavi ay oluşma sıklığı nedir? Önü müzdeki 20 yıl içinde yaklaşık 15 mavi ay oluşacak. (Her iki tanım için de yaklaşık aynı sayı ) 2011, 2014 ve 2017 yıllarında her iki tip Mavi Ay da oluşmayacak. Bir yıl içinde iki kere mavi ay oluşması ise periyodik olarak 19 yılda bir görülen bir olay: Şubat ayı 28 gün uzunluğu ile 29,5 günden kısa olduğu için, Şubat ayına hiç dolunay denk gelmediği yıllarda 31 gün çeken Ocak ve Mart aylarında ikişer mavi ay oluşuyor. En son 1999 da olmuş. Demek ki 2018 yılında da iki tane mavi ay olacak. İngilizce de mavi ay deyimi 16. yüzyılda -ayın yeşil peynirden yapılmış olduğunu söylemek gibi- belirgin saçmalık anlamında kullanılırken, 19. yüzyıldan itibaren hiçbir zaman anlamında kullanılmaya başlanmış. Dilimizdeki Çıkmaz ayın çarşambası deyimine benzer bir şekilde İngilizce de Mavi ayda bir ( Once in a blue moon ) deyimi ise nadiren anlamında kullanılmakta. İnsan içinde bulunduğu evreni anlamaya ve tanımlamaya çalışmış hep, mavi ay da bunun bir sonucu ortaya çıkmış. Evrenin içinde yaşamamızın evrenin içindeki dengeye ve dünyamızda evrenin etkisinin oluşturduğu dengeye bağlı olduğu bugün çok iyi biliniyor. Bunun bir örneği Albedo etkisi Dünyadaki dengenin bir parçası: Albedo etkisi Dünyada yaşamın devam etmesi ve insanların yeryüzünde yaşayabilmesi birçok dengeye bağlı İnsanlar bazen böyle pamuk ipliğine bağlı dengeler içinde yaşam sürdüğümüzü unutup yaşamı hem kendilerine, hem de başkalarına zehir edebiliyorlar. Yeryüzüne güneş ışınları ulaşmazsa yaşamın yetersiz destek nedeni ile devam etmesi mümkün değil, tümü ulaşırsa da bu miktardaki ışın dünyadaki yaşama hasar vereceği için yaşamın de vam etmesi mümkün değil At - mos fer, dünyanın manyetik alanı vb. etkenler güneş ışınlarının sadece bir kısmının dünyaya ulaşmasını sağlarlar. Yeryüzünden yansıyan güneş ışığının yeryüzüne ulaşan güneş ışığına oranına Albedo etkisi deniyor. Eğer Albedo etkisi şu andakinden daha fazla olsaydı, dünyada yeni bir buzul çağı başlıyor olabilirdi. Albedo etkisinin azalması ise, sera etkisi yaratır ve dünyada aşırı ısınma olurdu. Bilim adamlarının önemli bir kısmı normal üstü ısınmanın olduğunu düşünüyor. De - mek ki ısınma etkisi hızlanır ve buzdağları daha hızla erir ve dünya belki de sular ile kaplı hale gelebilirdi. Ya da etkinin daha fala artması dünyayı 54 Actual Medicine Ocak 2010
kavurabilirdi. İsveçli bilim adamı Svante Arrhenius bundan 114 sene önce yeryüzünün ısınacağını öngörmüş. Neden mi? Ken disinden önce ortaya atılan bir teoriyi ispatlamış ve Buzul Çağları nın karbondioksit azalması sonrasında oluştuğunu göstermiş. Karmaşık hesaplarla vardığı sonuç ile bugünkü bilgisayarlarla yapılan hesapların vardığı sonuç aynı Bu sonuçlarda ortaya çıkan başka bir enteresan sonuç ise, karbondioksit miktarı iki katına çıkarsa dünyanın ortalama sıcaklığının 5-6 derece aratacağı Ama Arrhenius bu ısınmayı 3.000 yıl sonrası için öngörmüş. Bugünün bilim adamları ise 21. yüzyıl içinde olmasını bekliyorlar. Arrhe nius öngörüsünün gerçekleşme hı zında acaba neden yanılmıştı? Aca - ba insanların endüstriyi çevreyi düşünmeden geliştirmesi mi? Bilimsel çalışmaların yapıldığı aralığın ne kadar önemli olduğuna bir ör nek bu çalışmalar Bilimsel araştırmanın aralığı değişince Bilim devamlı bilimsel kriterlere göre (bugünkü deyimi ile kanıta dayalı) değişen bilgilerden oluşur. Bi li min en önemli özelliğidir: Deği şe bil mesi Bi limle uğraşanları cezbeden en önemli yanı da budur. Bilimi oluşturan bilgilerin elde edilmesi, şartları önceden belirlenmiş bir diğer deyiş ile kısıtlanmış şartlarda yapılan deneyler ile oluşturulmaktadır ve en azından göreceli olarak doğru sonuçlara ulaşılabilir. Bu yöntem ile deneyin sürecine ve sonucuna etki edecek etkenler belli sınırlar içinde veya sabit tutulup, sadece istenen parametrelerin sonuçlarına varılmaya çalışılır. İşte bu noktada bilimsel araştırmanın seçilen aralığının önemi ortaya çıkar. Örnek olarak insan yaşamı için olmazsa olmaz olan suyun insana etkisini alabiliriz. Su insan için gereklidir. Her insanın normal şartlarda günde en az 1,5 litre, bazı öğretilere göre ise 3 litre su içmesi veya sıvı olarak alması gerekir. Ancak 3 litre veya daha fazla suyun ya da sıvının aralıksız olarak bir seferde içilmesi, insan vücudunun tüm dengelerini bozup kişinin yaşamını kaybetmesine neden olabilir. Temel yaşam gereksinimlerimizden olan su bile, doğru şekilde ve miktarlarda alın madığı zaman vücut için zehir haline gelebilir. Benzer bir şekilde gereğinden az alınan su da vücudun den gelerini bozabilir. Benzer aralıkları tüm bilimlerin tüm deneyleri için düşünebilirsiniz. En basit örnek olarak hatırlattığım su örneği bile, bize bilimsel araştırmaların aralığının belirtilmesinin gerektiğini gösteriyor. Bilim deneylerinde ortaya çıkan sonuçların da hem bilim adamları hem de bilimin sonuçlarını yaşamlarına temel alan insanlar tarafından bu aralığa göre değerlendirilmesi gerekir. Yoksa su zehir olarak, nikotin de yenilmiş besinlerin bağırsaktan geçişini hızlandırıcı etkisi nedeni ile yararlı bir madde olarak görülebilir. Peki bu kadar üzerinde durduğumuz bilimin bugünkü şekli ile dergilerde yayınlanması ne kadar zamandır var? Bazı şeyler de algılamaya bağlı Ocak ayında İstanbul da fırtına ve karın geldiği haftasonu, ben mesleki bir sempozyum için Antalya da idim. Sempozyum bir kongre otelinin büyük salonunda yapılıyordu. Salon giriş katının altında, toprak hizasından yaklaşık 8 metre aşağıya inilen bir konumda idi. Öğlen yemeği sırasında müthiş bir rüzgar ile 5-7 metreye kadar yükselen dalgaları görmüştük ve içeride olduğumuza şükretmiştik. Fırtına tüm şiddeti ile devam ederken, biz yeniden toplantıya indik. Arada dönem dönem elektrik kesiliyor ama toplantı düzeni çok iyi yapıldığı için aralıksız devam ediyordu. (Sonradan öğrendik ki elektrik 24 kez kesilmiş, biz katılımcılar sadece 4-5 tanesini fark etmişiz.) Burada hemen jeneratör yerine, ara - lıksız güç kaynağı UPS in faydalarına değinmek istiyorum. Jene ratör elektrik kesildikten genelde 10 saniye içinde devreye girer. Çalışması bir zaman alır. Özellikle bilgisayar çağında bilgisayarların elektriği kesildiği zaman back up almak, ya da back up ı devreye sokup devam edebilmek için belli bir süre gerekir. UPS sistemlerinde ise, elektrik kesildiği anda aralıksız olarak bu büyük pil ler devreye giriyor. Elektrik geldiği zaman da yeniden doluyor. Önüne konacak bir regülatör ile aralıksız ve hep aynı yükseklikte bir gerilim ile çalışmak mümkün olabiliyor. Bilgisayar destekli çalışan tüm sistemler için böyle bir UPS sistemi, büyük emeklerin boşa gitmesini önleyebilir. Tekrar toplantıya dönelim Arada nor malde duyulmaması gereken de - recede yüksek ve uzun süreli gök gürültüsü sesleri geliyordu. Top lan tı normal akışında devam etti. Sonradan öğrendik ki Otelin bahçesinden hortum geçmiş ve bazı ağaçları kırmış. Bizim gök gürültüsü diye algıladığımız ses(ler) hortumun verdiği hasarın sesleri imiş Sa lon da olduğumuz için şanslıymışız Eskiden ülkemizde hortum olduğunu ben hatırlamıyorum. Olsa bile hiç basın organlarında görmezdik. Şimdi adeta kasırga olan iklimlerde olduğu gibi hortum ve benzeri doğa olayları 55
yaşar hale geldik. Hatta artık doğal kar şılandığı için haber bile olmuyor. Hava soğuk: Sibirya stepleri Sempozyum dönüşü İstanbul a uçak la dönüyorum. İstanbul daki havalimanının hava şartları nedeni ile uçaklar rötarlı olarak kalkıyor ve iniyorlar. İnerken aşırı bir kar yağışı görülmüyor ama yere inince fark ediyoruz ki pistin üzerinin yaklaşık yarısı buz ile kaplı Üzerinde ve alanın hemen yer yerinde Doktor Jivago filmi hatırlatan görüntüler var. Sanki Sibirya steplerindeyiz ve soğuk ve rüzgar nedeni ile yağan kar yerde kalmıyor. Fırtına şiddetinde esen rüzgarın etkisi ile, nehirde anafor yapan bir suyun hızla çağlayana doğru gitmesi gibi, burgular yaparak alanın bir ucundan öbür ucuna kadar gidiyorlar. Hem güzel hem de ürkütücü bu görüntü eşliğinde uçak park yerine geliyor. Normal de bu uçuşlarda uçaktan merdiven ile inilir. Sanıyorum yolcuları ne uçak şirketi, ne de havaalanı yönetimi alana kadar sağlam gelmiş yolcuları uçağın merdivenleri ile terminale kadar götürecek otobüs arasındaki buzlu zeminde riske atmak istemiyor ve uçak körüğe yak laşıyor. Kalkış havaalanında 1,5 saat, uçağa binince 0,5 saat, normal uçuş süresinden sonra inilecek havaalanındaki durum nedeni ile de 40 dakika Yalova üzerinde turladıktan sonra gecikmiş ama sağlam olarak İs tan bul a geliyoruz. Hepimize geçmiş olsun. Bu soğuma yeryüzünün ısınması ile bağlantılı olabilir mi? Yeryüzünün ısınması her zaman havanın sıcak olması mı demek? Yeryüzünün ısınması, -başta paradoks gibi gelse de- yeni bir buzul çağının gelmesine neden olabiliyor. Hava ısınıyor, buzullar eriyor ama başka bir yerdeki dengeler değişip, yeni bir buzul dengesi ne oturabiliyor. Biliyoruz ki, hava ısınması olmadan Atlas Okyanusu ndaki Golf Stream çok daha soğuk olması gereken Batı Avrupa yı ılıman olarak tutuyor. Golf Stream akıntısının durması, hatta yönünün bile değişmesi kıta Avrupası ve İngiltere nin buzullar ile kaplanmasına neden olabilir. Geçen aylarda Almanya, İngiltere ve Fran sa da soğuklar neredeyse Golf Stream in yönünü sorgulatacak bir dönem yaşattı Batı Avrupa ya Bu tip konuları derinlemesine anlayabilmek için birkaç bilim dalında derinlemesine bilgi sahibi olmak ve onları birbiri ile ilişkilendirebilmek gerekiyor. Çift anadal okumanın faydaları 6 ay önce Avrupa Görsel Algılama Kongresi ne katıldım. Öncelikle nörofizyologlar ve psikologların ilgilendiği göme algılaması birçok branşı ilgilendiriyor ve orada görme algılaması konusundaki parlak isimlerden bir bilim adamının konferansına da katıldım. Kendisi İstan bul doğumlu bir Yunan va tandaşı İlk olarak biyoloji okumuş. Daha sonra ise fizik Yani çift anadal yap mış. Bugün özellikle hayvan üze rinde yapılan görme algılaması araştırmalarında dünyada ilk akla ge len isimlerden biri.. Çalışkanlığı ve zekası yanında iki farklı branştaki temel ve derinlemesine olan bilgisi onu farklı bir konuma getirmiş. Biyolojik akışları ve reaksiyonları, fizik ilkelerine göre anlamayı ve aktarmayı, görme algılaması sırasındada inceleyen az sayıdaki bilim adam larından biri Haftasonu katıldığım mesleki sem - poz yumda ise Göz Hasta lıkları nda Prof.Dr. titrine sahip bir meslektaşım bize Retina yı aldatmak işe yarar mı? konulu bir konferans verdi ve yarayabileceğini bilimsel kanıtlara dayalı olarak gösterdi ve bunu yapmak için kullandığı yöntemin patentini alıyordu. Çalışmasının temelinde olan konu gözün fizyolojisinde olan bir takım konular ile ilgili idi. Peki bu detayı nasıl bu kadar kolaylıkla görebilmişti. Çünkü meslektaşımızın Göz Hekim li - ği ko nusunda pro fesörlük titri vardı ama Fizyoloji konusunda da Doç. Dr. titri mevcuttu. Her iki konuda üst seviyede donanımlı olan meslektaşımızın, diğer göz hekimlerinin hemen algılayamadıkları ortada olan bilgileri alıp kombine etmesi tesadüf değildi. Di le rim ülkemizde her konuda böyle donanımlı bilim adamlarının sayısı hızla, ülkemizden alınan patentlerin sayısı da logaritmik olarak artsın Başarılı olmak, zirveye tırmanmak istiyorsan: Tek bir konuda çalış ve çok iyi ol Doğru mu? Son yıllarda bilimin hızlı ilerleyişi, bilginin iki katına çıkma zamanının 9 aya kadar düşmesi, bir gelişmeyi beraberinde getirdi. Bir konuda, sadece tek bir konuda aşırı uzmanlaşmış kişiler Hatta insanlara, başarılı olmak istiyorlarsa böyle tek bir, sadece tek bir konuda uzmanlaşmaları önerildi. Bu yaklaşımın getirdiği sonuçlara da bakmakta yarar var. Belki bir teknik ya da teknoloji ön planda olduğu sürece, bu konunun bir detayında uzmanlaşmış olmak çok önemlidir. Konunun güncel ve geçerli olması, bu konunun detaylarında uzmanlaşmış kişileri de beraberinde yukarıya taşır. Ancak bilim ve teknoloji sadece tek bir yöne doğru gelişmiyor. Bir konuda aynı anda birkaç teknoloji rekabet eder şekilde ortaya çıkıyor. O anda en geçerli olanı baş at olarak gidiyor. Uzun süre kalabiliyor ve diğer teknolojileri alt ederek en yukarıya tırmanabiliyorsa, o zaman gerçekten kendi alt konusunda çalışan en tepelere tırma- 56 Actual Medicine Ocak 2010
nabiliyor. Ancak belli bir dönemde bu teknoloji eskir veya ona rakip veya alternatif teknoloji ön plana çıkar ise, bir anda aşırı uzmanlaşmış kişinin tüm değeri yok olabiliyor. Peki bu durumdaki tercih ne olmalı? Bir konuda en iyi olmak yerine iki ya da daha fazla konuda 10. ya da 100. en iyi olmak başka bir çözüm Bir teknoloji bir anda demode olsa hatta tümüyle ortadan kalksa bile, diğer konu(lar)daki birikim ile yaşamda yola devam etme şansı hep mevcut olur. İkinci metot ise yine iki farklı konuda derin bilgi sahibi olmak ama farklı konularda, hatta birbirine uzak gibi gözüken konularda bile olabilir. Bu iki ya da daha fazla konunun kesişme noktalarında, o konuların sadece birinde uzman olan kişilerin göremeyeceği ya da fark edemeyeceği detayları görme, konular arasındaki bağlantıları kurma şansı oluşur. Üstelik bu konulardan biri temel bilimlerden biri ise, üzerinde çalışılan konunun detaylarındaki yeni çalışılabilecek konuları yakalama şansı olur. Bu yaklaşım içinde insanın lisans veya li sans üstü eğitiminde en azından çift anadal, hatta çok anadal yapması gerekmektedir. Birey bu konularda akademik eğitim almıyor ise, kendini amatör olarak farklı yöntemler ile geliştirebilir. Ben bu yaklaşımı Sherlock Holmes ta görüyorum. Sherlock Holmes? Neden Sherlock Holmes? Birçok yazılı eser zaman içinde unutulup giderken Neden Sherlock Holmes 120 senedir keyifle okunuyor? 1885 te tıbbiyeyi bitiren Sir Arthur Canon Doyle bir çok hekim gibi sanatın bir dalında aktif olmuştur: Onun seçimi edebiyat idi. Tarihi romanlar yazmak istemiş ancak dedektif romanı yazmadaki başarısı onu hayal ettiğinden çok farklı bir konuma getirmiştir. İstemeyerek yazdığı Sherlock Hol mes hikayeleri onun dünyaca meşhur olmasını sağlamıştır. Daha doğrusu ken - dinden çok Sherlock Holmes ün meş - hur olmasını sağlamış Ekose desenli avcı şapkası ve piposu ile kendine has bir kişilik çizen Sherlock Holmes sadece bir detektiftir. Ancak Holmes sadece kişilerin ve olayların izini sürme konusunda uzman değildir. Anatomi, psikoloji, toksikoloji, je o loji, kimya ve daha bir çok konu onun iyi bildiği, hatta derinlemesine bilgi sahibi olduğu konulardandır. Bu nedenle de olaylara baktığında birçok farklı bakış açısından yaklaşmakta, bugünkü modern kriminoloji laboratuvarlarının ve ekiplerinin yaptığı bir çok şeyi tek başına yaparak sonuca ulaşmakta idi. Buradaki en önemli nokta; farklı bilim dallarındaki bilgiyi ortak paydada kullanarak, tek dalda uzman olan kişilerin fark edemediği, fark etse bile anlamlandıramadığı konuları birbiri ile ilişkilendirip sentez yapabilmesidir. Tabii ki gerçekte bu sentezi yapabilen romanın kahramanı değil, romanın ya zarıdır. Yazar hem bilimsel gerçekleri uygulanabilir şekilde aktarmalı, hem de klasik bilgilerin yanında kuraldışı ya da zor anlaşılan bilgileri de bilmelidir. Sherlock Holmes tabii bu bilgileri salt gerçekler olarak direkt sunmuyordu. Kendisi için kolay anlaşılır olan ama okuyucu tarafından anlaşılamayacak olan konular, okuyucunun kendini özleştirebileceği zekadaki ev arkadaşı Dr. Watson ın vaka çözülürken detaylar hakkında sorduğu soruların cevapları ile anlaşılır hale gelmekte idi. Arthur Canon Doyle kriminal romanları, normal insanların kafasını karıştıran ve yeterince olmadığını dü şün dü - ğü bilgilerle oluşan gizemi, birden çok bilim dalını kullanarak eldeki bilgiler arasındaki ilişkiyi kurarak oluşturduğu kuram ile çözen bir bilim haline getirmişti. Neden Sherlock Holmes a olan ilgi azalmıyor? Birçok daldaki bilgiyi birleştirmek (bunlar 120 seneki önceki bilgiler olsa bile) insanlara az bulunur ve çekici geliyor. Bu çekicilik o boyuttadır ki, romanlarında odasında bir kimya laboratuvarı seviyesinde bulunan bazılarını da yanında taşıdığı kimyevi maddeler ile yaptığı kimya deneyleri nedeni ile Sherlock Holmes a, 2002 yılında İn gil - tere Kraliyet Kimya Ens ti tüsü tarafından, cinayet vakalarını çözerken kim - yevi maddeleri ve metotları kullan - maktaki başarısından dolayı Onursal Üyelik verilmiştir. Bu üyelik ilk defa hayali bir karaktere verilmiştir. Bu onursal üyelik farklı bilim dallarındaki bilgilerin aynı anda beraber değerlendirilmesinin ne kadar önemli ol duğunu gösteriyor. Bu yazıda insan olarak yaşamı anlamak ve kategorize edebilmek için yap tığımız tanımların bazen kafa karıştırıcı sonuçlara neden olabildiğini, bazı konularda ise tanımdan öte algılamamızın önemli olduğunu, bilim ve bilgi üretmede tek konuda çok iyi olmak yerine birkaç konuda iyi olup, o bilgileri birleştirmenin daha iyi sonuçlar verebileceğini ve de bu bilimsel yaklaşımın popüler ifadesi olan Sher - lock Holmes ün neden halen çok sevildiğini inceledik. Tanım ve algılarımızın insanları nice bilimsel ve keyifli üretimlere götürmesi dileği ile 57