YENİ FİNANSMAN TEKNİKLERİ DERS NOTLARI 2 FACTORİNG PROF.DR. YILDIRIM B. ÖNAL
FACTORİNG TEKNİĞİNİN TANIMI VE ÖNEMİ Faktoring kısaca, kredili satış yapan firmaların, bu satılardan doğan alacak haklarının faktoring şirketleri tarafından satın alınması esasına dayanan bir finansman yöntemidir. İlk kez 1300 lerde yün mamulleri ihraç eden İngiltere de uygulanan faktoring işlemi, endüstri devrimi ile birlikte sınai üretimin ve ticaretin hızla büyümesine bağlı olarak özellikle 18. yüzyıldan sonra yaygınlaşmıştır. İkinci Dünya Savaşının ardından Avrupa da yeniden inşa döneminin önemli ölçüde tamamlandığı 1960 lı yıllarda tekrar gündeme gelen faktoring işlemi, özellikle 1970 li yıllardan itibaren petrol krizlerine balı olarak birçok firmanın satış imkanlarını artırmaya yönelmeleri üzerine hızla yaygınlaşmıştır.
FACTORİNG TEKNİĞİNİN TANIMI VE ÖNEMİ Hukuki açıdan factoring, kredili satışlarda ticari senede bağlanmamış (fatura edilmiş) alacakların, bir tür iskontosu niteliğini taşıyan ve alacaklı kuruma böylece finansman, ödememe riskine karşı güvence ve bu alacakların muhasebesinin tutulmasını, takip ve tahsilini sağlayan bir sözleşme olarak tanımlanabilir. Geniş anlamda factoring, factor denilen gerçek veya tüzel bir kişi ile, müşterisine vade tanıyarak kredili satış yapan bir kuruluşun kısa vadeli 3O-12O ve/veya 6O- 18O gün vadeli alacakları ile ilgili olarak; ticari riskin üstlenilmesi, alacakların tahsil edilmesi, ilgili muhasebe kayıtlarının tutulması, borçlunun kapasitesi hakkında bilgilerin toplanması ve istendiğinde alacakların peşin olarak satın alınması (finansman) gibi hizmetleri de içeren bir kredilendirme tekniğidir.
FACTORİNG TEKNİĞİNİN TANIMI VE ÖNEMİ Factoring dolaylı finansman sağlayan bir tekniktir. Factoring satıcıya değil alıcıya verilen bir kredi görünümündedir. Dolayısıyla, factoring (özellikle rücu edilemez factoring) işleminde, alıcının yani gerçek borçlunun kredi değerliliği esas alınarak risk ölçümü yapılmaktadır.
FAKTORİNG HEM FİNANSAL BİR TEKNİK, HEM DE YÖNETSEL BİR HİZMETTİR. Ticari bir işlemden doğmuş ve faturaya bağlanmış alacakların vadesinden önce faktoring şirketine temlik edilmesi faktoring işleminin özünü oluşturmaktadır. Bilindiği gibi ekonominin temel problemi, eldeki kıt kaynakların rasyonel dağılımını sağlamaktır. Bu noktada faktoring, kaynakların idaresinde önemli bir araç olarak ortaya çıkmaktadır. Bir çok işletme için nakit kısıtlı bir kaynaktır ve alacakları tahsil edebilmek için uzun süreler beklemek gerekmektedir. Alacakların, vadesinden önce faktoring şirketine temlik edilmesi suretiyle, işletmelerin alacakları nakde dönüşür ve kredi kullanmadan işletmelerin likiditesi artar.
Factoring Türleri Ve Sunulan Hizmetler -Factoring şirketinin ticari riski tamamen üstlendiği borçluların ödemede bulunmaması halinde satıcıya (baş vuramayacağı) rücü edemeyeceği türe tam hizmet (nonrecourse) factoring denir. Bu factoring türünde satıcının isteğine göre sunulan hizmet paketi değiştirilebilir. -Rücü edilebilir factoring; satıcıya satış kayıtları yönetimi, tahsil hizmeti ve finansman sağlamakta fakat alacağın ödenmemesi riskine karşı güvence vermemektedir. -İskontolu factoring; kredili satışlardan dolayı finansmana ihtiyaçları olan, fakat idari hizmet ya da riske karşı korunmaya ihtiyacı olmayan satıcılar için factoring firmalarının yoğun olarak uyguladıkları bir factoring türüdür. Bu factoring türü genelde büyük şirketler tarafından kullanılmaktadır ve çoğunlukla rücu edilebilir şeklinde kullanılır. Ancak özel durumlarda rücu edilemez biçiminde de düzenlebilir.
Factoring Türleri Ve Sunulan Hizmetler -Vadeli factoring daha çok, geniş ve karmaşık muhasebe sistemi olan, kendi sistemlerinden çok, factoring şirketinin bilgisayar sistemini tercih eden, ticari riskin üstlenilmesi, alacakların tahsilatı, satış muhasebesi ve yönetimi hizmetlerine ihtiyaç duyan ancak ek finansman ihtiyacı olmayan şirketlerin yararlandığı bir türdür. -Toptan factoring; bu factoring türünün adı, çok miktarda küçük çaplı müşterisi olan bir satıcının bütün satışlardan oluşan cirosunun tümünü toptan esası ile factora devretmesinden ileri gelmektedir. Finansman sağlanır, ancak idari hizmetten yararlanma ve riskten koruma yoktur. -Acenta factoring; borcun ödenmeme riskine karşı koruma ile finansmanın sağlandığı bu türde satıcı, kendi ismine benzer bir ismi olan ve factoring şirketinin sahip olduğu bir şirkete alacakları temlik eder. Bu şirket factor adına ve onun acentası olarak hareket eder. -Gizli factoring; alacakların factoring şirketi tarafından satın alınması sırasında, borçlulara ihbarın yapılmadığı, bu nedenle de satıcının factoring firmasının ajanı olarak tahsilat yaptığı bu türde, factoring şirketi borcun ödenmemesi riskine karşı kısmi koruma sağlar. Kısmi koruma genellikle %80 düzeyinde sağlanmaktadır. Doğal olarak, geriye kalan %20'lik kısım satıcı firmaya rücu edilebilecektir.
Factoring Türleri Ve Sunulan Hizmetler 1)Finansman (Kredi Sağlama) Fonksiyonu: İşletmelerin çalışma sermayeleri için gerekli olan finansmanın factoring şirketleri tarafından sağlanması, işletmeleri factoring hizmetlerinden yararlanmaya yönelten nedenlerden birisidir. Genelde factoring şirketi müşterisinin talebi halinde, fatura tutarının %80'ine kadar olan kısmını nakten ödeyebilmektedir. Faturanın geriye kalan %2O'lik kısmı ise, tahsilat yapılıp factoring şirketinin ücreti bundan düşüldükten sonra kalan net tutar üzerinden ödenir. Bu bağlamda, satıcı işletme kredili satışlarından dolayı gereksinim duyacağı nakit ihtiyacını kolayca karşılamış olacaktır.
Factoring Türleri Ve Sunulan Hizmetler 2)Hizmet (İş Görme) Fonksiyonu: a)müşteriye ait muhasebe defterlerinin tutulması: Satıcı firma açısından factoring uygulamasının en önemli yararlarından biri yaptığı kredili satışların muhasebeleştirilmesi işinin factor tarafından üstlenilmesidir. b)kredi hizmetinin üstlenilmesi: Factoring kuruluşu alacakları, ancak borçlunun kredibilitesini ölçtükten sonra üstlenir. Araştırma sırasında, istihbarat bürolarından, değişik veri bankalarından, ve benzeri kaynaklardan yararlanılmaktadır. c)tahsilatın üstlenilmesi: Alacakların factoring firması tarafından tahsil edilmesi, kredili satış bedellerinin vadesinde ödenip ödenmediğinin kontrolü, tahsili gecikmiş alacakların takibi ve gerekiyorsa hukuki işlemlerin yürütülmesidir. d)pazarın gözlenmesi ve danışmanlık hizmeti sunulması: Factoring kuruluşu müşterisine pazar politikaları ve üretim politikaları konusundaki sorunlarında yardımcı olarak ayrıntılı raporlar verebilir. e)nakliye ve depolama işleri: Factor, yabancı ithalatçılar ve yabancı müşterilerin temsilcileri için malın ithalinde zorunlu olan gümrük ibrazı, malın bir depoya nakliyesi ve teslim alacak kimseye gönderilmesi gibi tüm önlemleri alır.
Factoring Türleri Ve Sunulan Hizmetler 3)Teminat Fonksiyonu: Factoring işlemlerinde bulunması zorunlu olmayan ancak, taraflar arasında kararlaştırıldığı taktirde devreye giren bir diğer fonksiyon da teminat fonsiyonudur. Bu bağlamda factor, işletmeler için alacaklarını tahsil edememe riskini üstlenmiş olmaktadır. Factoring şirketi, bir anlaşma çerçevesi dahilinde, yükleme öncesi, ya sipariş bazında ya da önceden kararlaştırılmış müşteri kredi limiti çerçevesinde, siparişleri peşinen onaylayarak müşterinin kredi departmanı gibi hareket etmiş olur. Kredi limiti belirlenirken ele alınan noktalar, factoring şirketinin satıcıya rücu etmeksizin kabul edeceği alacaklarının sağlamlığını ve miktarını belirlemeye yöneliktir. Factoring şirketi, kredili satış bedellerinin tahsil edilememesi halinde doğacak tüm kaybı üstlenerek, satıcı firmanın karşılaşabileceği güçlük ve riskleri bütünüyle ortadan kaldırmaktadır. Factoring şirketi bu aşamada alıcıların kredibilitesini ciddi bir şekilde ölçmek durumundadır.
YURTİÇİ FACTORİNG'İN İŞLEYİŞİ Şekil 2.3: Yurtiçi Factoring (Ülkemiz Uygulaması) 4 Mallar Satıcı Alıcı (Müşteri) (Borçlu) 5 Faturanın Temlikli 5 Aslı Faturanın Temlikli Aslı 1 ve Kopyası Başvuru 2+3 Teklif+Sözleşme 6 Factoring Ön Ödeme Firması 7 Tahsilat 7 Bakiye Ödeme
Ülkemiz uygulamasında yurtiçi factoring işlemleri aşağıdaki şekilde açıklanabilir (Devir Factoring): -Factoring hizmetinden yararlanmak isteyen müşteri (satıcı), factoring firmasına başvurarak borçlularının (alıcı) listesini verir. -Factoring firması, müşteriye teklif sunar. Bu teklif, müşterinin ve borçlularının kredi değerliliklerine göre her biri için belirlenmiş çalışma koşullarını kapsar. -Factoring firması ile müşteri arasında factoring sözleşmesinin şartları, komisyonu, ön ödeme oranı ve faiz oranı karşılıklı olarak belirlendikten sonra sözleşme imzalanır. -Müşteri (satıcı), malları borçluya (alıcıya) sevk eder. -Faturalar düzenlendikçe factoring firmasına temlik edilir. Satıcının alıcıya kestiği faturalar üzerine, faturanın factoring firmasına temlik edildiği ve ödemenin factoring firmasına yapılması gerektiğini belirten bir etiket yapıştırılır ve factoring firmasına gönderilir. Faturanın aslı, işlemlerden sonra factoring firması tarafından alıcıya gönderilir. -Factoring firması müşterisinin nakit gereksinimine göre, kendisine temlik edilen fatura bedelinin en çok %80'i oranında bir ön ödeme yapabilir. -Factoring firması, fatura bedelini vadesinde alıcıdan tahsil eder. Ön ödemenin yapıldığı durumlarda bakiye, borçludan tahsilat yapıldığında masraflar düşüldükten sonra müşterinin cari hesabına alacak olarak kaydedilir.
Uluslararası Factoring'in İşleyişi Uluslararası factoring farklı ülkelerde faaliyet gösteren; alıcı, satıcı ve factoring kuruluşları arasında yapılan bir işlemdir. Bir ticari kredi işleminin uluslararası factoring kapsamına girmesi için aşağıda sıralanan hizmetlerden en az ikisinin verilmesi yeterlidir: 1-)Finansman, 2-)Müşteri adına hesap tutulması, 3-)Borcun tahsili ve 4-)Ödenmeme riskini karşılama
Şekil 2.4: Uluslararası Factoring'in İşleyişi 2. İhracatçı Firma 6. Factor Firma 8. 10. 9. 1. 7. 3. 5. 11. 12. ------------4.------------------------ İthalatçı Firma 13. İthalatçı Factor 14. (Muhabir)
1-İthalatçı firma, ihracatçı firmaya mal siparişi verir. 2-İhracatçı firma, bu siparişi yerine getirmek istiyorsa bir factoring şirketine başvurarak factoring anlaşması yapar. 3-Factoring şirketi, muhabir factoring şirketine müşteri listesini gönderir. 4-Muhabir factoring şirketi, ithalatçı hakkında istihbarat yapar ve ithalatçının kredi değerliliğini tesbit eder. 5-Muhabir factoring şirketi, kredili satışı onaylar ve riskin belirli bir yüzdesini üstlenir. 6-Factoring şirketi ihracatçının satışlarını onaylar. 7-İhracatçı firma malları sevk eder ve düzenlemiş olduğu faturanın aslını müşterisine yollar. 8-İhracatçı ile factoring şiketi arasında factoring sözleşmesi yapılır. 9-İhracatçı alacak hakkını factoring şirketine devreder. 10-İhracatçı firma isterse, factoring firması tarafından fatura bedelinin %8O'ine kadar ödeme yapılır. 11-Factoring şirketi tahsilat yapılmak üzere faturaları muhabir factoring şiketine gönderir. 12-Muhabir factoring şirketi ihracatçının ülkesindeki ödemede bulunur. factoring şirketine 13-Muhabir factoring şirketi ödemelerin bundan sonra kendisine yapılması gerektiği konusunda ithalatçıyı bilgilendirir. 14-İthalatçı, ödemelerini muhabir factoring şirketine yapar. Muhabir factoring şirketi ise borçların tahsilatına ilişkin olarak hazırlanan "Tahsilat Raporunu" yerel factoring şirketine göndererek tahsil edilen tutar ve borçlular hakkında bilgi verir.
Factoring Tekniğinin Satıcı ve/veya Üretici Açısından Değerlendirilmesi Genel olarak satıcı ve/veya üretici firmalar, factoring tekniğinden yararlanırken aşağıda sıralanan değişkenleri dikkate alırlar: -Satmış olduğu ürünün özellikleri, -Satış yapılan ülkenin/ülkelerin özellikleri, -Yapılan kredili satışların vadesi, -Satış yapılan müşterilerin özellikleri ve sayısı, -İhracat kredisi olanağının olması/etkin kullanılabilirliği, -Finansman ihtiyacının olup olmadığı. Factoring işleminin kendine has özelliklerinden biri de, bu teknikten yararlanan işletmenin iş hacmi genişledikçe buna paralel olarak, firmanın ihtiyaçlarını karşılayacak fon kaynaklarının otomatik olarak genişlemesidir (işletme alacaklarının nakte dönüşmesi).
Factoring Tekniğinin Satıcı ve/veya Üretici Açısından Değerlendirilmesi Bir işletmenin factoring işlemine başvurmasının en önemli nedenlerinden birisi mevcut finansman gereksinimini karşılamaktır. Bir işletme finansman gereksinimi ortaya çıktığında bu ihtiyacını mümkün olan en ucuz yöntemle ve kendisi için en uygun zamanda karşılamak ister. Factoring anlaşması yapıldığında factoring şirketi satıcının alacaklarını fatura değerlerinin ortalama %8O'i üzerinden satın almış olur. Bu yolla sağlanan kredi istenildiği zaman kullanılabilir. Bu suretle kısa vadeli bir finansman aracı olarak ortaya çıkan factoring, satıcının acil çalışma sermayesi ihtiyacını giderir.
Factoring Tekniğinin Satıcı ve/veya Üretici Açısından Değerlendirilmesi Factoring'den yararlanmanın bir etkisi de satıcının likidite gücünün artmasına neden olmasıdır. Buna örnek olarak alacakların factoring tekniği ile nakite çevrilip kısa süreli borçların ödenmesinde kullanılması gösterilebilir. Ayrıca, factoring tekniği ile alacakların, nakite çevrilip kısa süreli borçların ödenmesi, satıcı işletmenin öz sermayesinin toplam pasif içindeki ağırlığının artmasına da neden olacaktır. Factoring şirketi bir hizmet olarak müşterisinin muhasebe kayıtlarını da tutar. Burada müşteri için önemli olan nokta, bu hizmetin maliyetidir. Genelde bu hizmetin maliyeti fatura bedelinin %0,5'i ile %2,5'u arasında değişmektedir.
Ülkemiz uygulamasında, genel olarak factoring işlemlerinin firmaya olan maliyetini iki temel unsur belirlemektedir. Bunlardan birincisi iş yüküdür. Factoring firması iş yükünü hesaplarken; alıcı sayısı, fatura sayısı, ortalama fatura tutarı ve alıcıların nitelikleri gibi unsurlara dikkat eder. İkincisi ise risktir. Factoring firması risk değerlemesini yaparken; ödeme koşulları, alıcının kredi değerliliği/ödeme gücü, risk dağılımı (firmalar, sektörler ve ülkeler açısından) ve piyasa koşulları (ekonomik ve siyasal etkenler) gibi unsurları dikkate alır. Bu iki temel unsurun, her bir firma (müşteri) ve ürün için tek tek değerlendirilmesinin yapılması sonucunda satıcı firmaya maliyet olarak; i)factoring komisyonu ve ii)faiz olmak üzere iki şekilde yansır. Factoring komisyonu; sabit giderler, ödenmeme riskinin olması durumunda üstlenilen risk, tahsilat hizmetleri, satış hesaplarının tutulması, isteğe bağlı diğer hizmetlerin sunulması ile borçlular hakkında istihbarat yapılması ve işlem limitlerinin saptanması çalışmaları gibi değişkenler dikkate alınarak belirlenir. Faiz tutarı ise, piyasa şartlarına göre önceden belirlenen bir oran üzerinden, talep edilen ön ödemenin yapıldığı tarihten, alıcıdan tahsilatın yapıldığı ana kadar geçen süre dikkate alınarak hesaplanır.
Factoring şirketi müşterisine: -Çalışılan iş alanındaki pazarın özellikleri hakkında bilgi, -Dağıtım kanalları ve yöntemleri ile ilgili bilgi, -Tanıtım konusunda bilgi, -Muhtemel tüketici davranışları, tercih ve ödeme alışklanlıkları konusunda bilgi ve, -Hukuki sorunlar hakkında gerekli her türlü bilgiyi temin edebilir.
-Riskini üstlendiği alacakların tahsilatını factoring firması yapar. -Yabancı firma ile oluşabilecek dil sorunu ortadan kalkar. -Factoring firması, mal alımı yapan firmaların mali güçlüğe düşmelerinden kaynaklanabilecek herhangi bir ödeyememe riskini üstlenerek, açık hesap satışlarından oluşan alacakları garanti altına alır. -Factoring firması kredili alım yapan firmanın ödeyememe riskini üstlendiğinde (rücu edilemez factoringde), mal mukabili ve vadeli satış yolu ile satıcı firmanın rekabet gücü ve satışları artırılabilir. -İhracatta factoring firmasının verdiği ön ödeme döviz olacaktır. Akreditif ile gelen döviz aynı bankada bozdurulmak zorundadır. -Factoring uygulaması ile fatura karşılığında bedelin belirli bir yüzdesi hemen alınabileceği için, vade tanımadan doğan nakit sıkıntısını yaşamadan alıcılara vade tanıma olanağı elde edilmiş olur. -Factoring firması garanti verdiği durumlarda, vadeden sonra 90 gün içinde garanti edilen tutarı firmaya öder. -Factoring firmasının sağladığı ön ödemenin maliyeti, tahsilatın yapıldığı güne kadar işlemeye devam eder. -Factoring kuruluşunun taahhüt ettiği garanti, alıcının ödeme güçlüğü içinde olması, iflas etmesi, konkordato ilan etmesi durumlarında geçerlidir. Mal ayıbı durumunda ise garanti geçerli değildir. -Factoring işlem maliyetleri, aylık olarak tahakkuk eder ve satıcı firma adına yapılan tahsilatlardan düşülür. -Factoring firması, müşteriler hakkında ayrıntılı istihbarat yaparak borçlu adına bir limit tahsis eder.
Türkiye de Faktoring Türkiye de faktoring 1980 sonrası dışa açık ekonomi politikaları ve ihracata dayalı sanayileşme stratejileriyle paralellik göstermektedir. Ülkemizde son yıllarda bankacılık sistemindeki önemli değişim ve gelişmelerin yanı sıra uluslararası nitelikteki bankaların da Türkiye de şube açmaları ve bankaların ihtisas bankacılığı eğilimlerinin giderek artışı sonucu bankalar arası rekabetin yoğunlaşması üzerine bankalar, müşterilerine faktoring işleminden yararlanabilme olanakları sunmaya başlamışlardır.
Türkiye de Faktoring Faktoring, yeni bir finansman modeli olmasına rağmen ülkemizde hızlı bir gelişme göstermiş ve ülkemiz finans piyasalarının son yıllarda vazgeçilmez enstrümanı olmaya başlamıştır. Her türlü mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan kısa vadeli alacakların faktoring şirketine devredilmesi işlemi giderek yaygınlaşmaktadır. Alacakların takibi, tahsili, garanti edilmesi, finansman sağlanması, pazar araştırması, kredi istihbaratı yapılması, ticari risklerin üstlenilmesi ve muhasebe kayıtlarının tutulması, vb. hizmetleri içeren faktoring, firmaların kısa vadeli sermaye ihtiyacını karşılamaktadır. Ülkemizde faktoring hizmetlerinden en çok yan sınai şirketleri, küçük ve orta ölçekli şirketler, sektörler itibariyle de en çok tekstil, demir, çelik, gıda, otomotiv, makine ve teçhizat, yedek parça, büro makinaları, ticaret, sağlık ve temizlik sektörleri ile yayıncılık sektörleri yararlanmaktadır.
Türkiye de Faktoring Faktoring, KOBİ lerin yurtiçi satışlarına dayalı olarak finansman sağladığı ve bu tip işletmelerin önemli zamanını alan alacakların tahsili işlemlerini yürüttüğü gibi, yurtdışı işlemlerle de ihracatı kolaylaştırmakta, sunduğu finansman yanında ihracat bedelinin ödenmesini garanti etmek ve bu bedelin vadesinden önce yurda getirilmesine olanak sağlamaktadır. Türkiye de KOBİ ler açısından önemi bir yana, faktoring gibi banka dışı finansal kurumların mali sistem içindeki ağırlıklarının artması, Türk ekonomisi açısından da önemli faydaları vardır. Türkiye de yaşanan ekonomik krizlerin önemli sebeplerinden biri de finans sektöründe farklılaşmanın olmamasıdır. Firmaların Türkiye de özellikle KOBİ lerin vadeli satış yaparak dünya pazarlarında rekabet etmelerini sağlayan, ticari alacaklarını vadesinden önce nakde çevirerek bu şirketlere işletme sermayesi yaratan, tahsilatlarını yapan, alacaklarını garanti altına alan ve bir çok konuda danışmanlık hizmeti sunan faktoring şirketlerin asıl işlerine konsantre olmasına olanak vermektedir.
Türkiye de Faktoring Türkiye de faaliyet gösteren faktoring şirketlerinin bilançoları incelendiğinde, fon kaynaklarını daha çok banka kredileri oluşturur. Bugünkü yasal çerçevede, fon temini açısından repo yapma yetkilerinin olmaması fon sağlamak için sadece banka kredilerine ve kendi özkaynaklarına yönelmektedirler. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı verilerine göre, Türkiye de 28.10.2005 tarihi itibariyle 91 adet faktoring şirketi faaliyet göstermektedir.
F A C T O R I N G T E K N İ Ğ İ F O R F A I T I N G T E K N İ Ğ İ 1-Vade; 30-180 gün veya en çok 360 gündür. 1-Vade 1-5 yıl arasında değişmektedir. (vade 10 yıl veya daha fazla da olabilmektedir) 2-Genellikle belirli bir dönemde yapılacak tüm talep- 2-Ayrı bir işlem şeklinde müzakere edilir. lerin transferini kapsayan bir çerçeve anlaşmasıdır. 3-Faiz cari hesaplar metodu ile hesaplanır. 3-Faiz iskonto metodu ile hesaplanır. 4-Borçlu bilgilendirilir ve ödeme doğrudan factoring 4-Borçlu genelde bilgilenmek istemez. firmasına yapılır. 5-Her türlü ihracat talebinde kullanılır. 5-Genelde belgeli ihracat taleplerinde kullanılır. 6-Mümkün olan her para birimi işlem görebilmektedir. 6-ABD Doları, Euro ve İsviçre Frangı gibi güçlü paralarla işlem görülmektedir. 7-Hem ulusal ve hem de uluslararası işlemlerden 7-Daha çok uluslararası işlemlerden doğan alacaklar doğan alacaklar için kullanılabilir. için kullanılmaktadır. 8-Alacakların ikincil pazar işlemleri yoktur. 8-Alacak senetlerinin ikincil pazarı vardır. 9-Ana amaç; yeniden finansmanı düzenleme, kredi 9-Ana amaç; ödenmeme riskini yok etmek ve vade verenin hesaplarını denetleme, muhasebe ve geldiği zaman nakit paranın transfer edilmeme tahsilat işlemlerini yapmaktır. riskini karşılamaktır. 10-Minimum tutar yoktur. 10-İşlem tutarı minimum 25.000 ABD Dolarıdır. 11-Sadece İhracatçı ve İthalatçı ülkelerdeki 11-3. ülkelerdeki forfaiting kuruluşları da işin factoring firmaları işin içindedir. içine girebilmektedir. 12-Daha çok hizmet ve tüketim mallarında sözkonusudur. 12-Daha çok yatırım mallarında sözkonusudur. 13-Maliyet; risk ve işlem hacmine göre oluşmaktadır. 13-Maliyet; borçlunun ödeme gücüne, vadeye ve ülke riskine göre değişmektedir. 14-Özellikle ana ortaklardan refinansman yapılır. 14-Çoğunlukla Euro-para piyasalarından refinansman yapılır
İ H R A C A T K R E D İ S İ G O R T A S I F A C T O R I N G T E K N İ Ğ İ 1- Politik riskleri kapsar. 1- Politik riskleri kapsamaz. 2- Alacakların tahsilatı yapılmaz. 2- Alacaklar tahsilatı factoring firması tarafından yapılır. 3- Satıcı, borçlu borcunu ödemediği zaman, kanuni 3- Alacakların takibi muhabir factoring firması takip de dahil her işi bizzat kendisi yapar. tarafından yapılır. 4- Eximbank, sigorta kapsamına aldığı ticari ve 4- Factoring tekniği ise, ticari risklerden politik risklerden kaynaklanan zararların %80'ini kaynaklanan zararın tamamını öder. ödemeyi taahhüt eder. 5- Alacağın ödenmemesi, alıcının ödeyememesinden 5- Factoring tekniğinde, vadesinden kaynaklanması halinde aksi yazılı olarak belirtil- itibaren 90 içerisinde satıcı firmanın mediği sürece vadeden 4 ay sonra ödeme yapılır. alacaklarının tamamı ödenir 6- Herhangi bir ön ödeme sözkonusu değildir. 6- Satıcı ihracatının %80'ine kadar olan kısımını hemen alabilmektedir. 7- Ödemeler TL olarak yapılmaktadır. 7- Ödemeler döviz olarak yapılmaktadır. 8- Dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları, hammadde, 8- Dayanıksız tüketim malları ve satış sonrası ve tarım ürünleri konu olabilir. hizmet gerektiren ürünler işleme konu olmaz.
S E N E T K A R Ş I L I Ğ I K R E D İ F A C T O R I N G T E K N İ Ğ İ 1- Alacaklar güvence olarak bankaya verilir. 1- Alacaklar factoring firmasına satılır. 2- Alacak tutarının %70'ine kadar kredi verilebilir. 2- Fatura bedelinin %80 ve daha fazlası satın alınır. Kalan iskonto ve komisyon düşülerek satıcıya ödenir. 3- Çoğunlukla gizli olarak gerçekleşir. 3- Sadece istisnai durumlarda gizlidir. 4- Bankanın borçlusu dışsatımcıdır. 4- Factoring firmasının borçlusu alıcıdır. 5- Alacakların talebi, işlenmesi ve tahsili dışsatımcı 5- Alacakların talebi ve izlenmesi factoring tarafından yapılır. firması tarafından yapılır. 6- Tek amaç, finansmandır. 6- Müşterinin istemine bağlı olarak amaç, finansman ticari riskin karşılanması, istatistiki veri toplanması ve benzeri hizmetler olabilir. 7- Ticari transfer ve kur riskleri dışsatımcının 7- Ticari risk factoring firmasının üstündedir. üstündedir. Kur ve transfer riski, genelde kapsam dışıdır. 8- Maliyet; cari hesap faizi ve olağan komisyonlardan 8- Maliyet; finansman maliyeti ve istenilen oluşur. hizmetin maliyetinden oluşur. 9- Senet iskontolarına konu olan senetlerin vadesi 9- Factoring işlemlerinde alacakların vadesi 30-60 genellikle kısa sürelidir. Reeskonta verilecek günden 270-360 güne kadar uzayabilmektedir. senetlerin vadesi en fazla 121 gün olabilmektedir.
A K R E D İ T İ F F A C T O R İ N G - Pazarlıklarda ithalatçılara - İthalatçıya hiçbir mali- akreditif açtırmak kolay yeti olmadığı için daha değildir. Kredi kullanımı, çok ithalatçının tercih komisyon ve vergi gibi edeceği bir sistemdir. maliyetleri vardır. - Amir ithalatçıdır. Komis- - Amir ihracatçıdır. yonları da ödediği için daha Komisyonu ihracatçı çok ithalatçının haklarını öder. İhracatçının korumaya yöneliktir. haklarını korumaya yöneliktir. - Dökümana bağlı ödeme vardır. - İhracatçı satış sözleş- Küçük evrak hatalarında, mal mesindeki tüm şartları mükemmel olsa dahi ihracatçı yerine getirdiği takdirde parasını alamayabilir. riski sıfırdır. - Toplam maliyeti hem - Toplam maliyeti ithalatçı hem de ihracatçı daha ucuzdur. İhracatçı açısından daha yüksektir. sadece %1-2,5 arasındaki factoring komisyonunu öder
DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE FAKTORİNG İŞLEM HACMİ GELİŞİMİ ( MİLYON $ ) DÜNYA TÜRKİYE 2012 2011 YURTİÇİ 2.346.646 36.330 YURTDIŞI 464.699 7.957 TOPLAM 2.811.346 44.287 YURTİÇİ 2.268.640 36.350 YURTDIŞI 342.244 7.348 TOPLAM 2.610.844 43.698
FAALİYET BELGESİ BDDK tarafından hazırlanan Finansal Kiralama, Factoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik 10.10.2006 tarih ve 26315 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelikle Faktoring Şirketlerine 1 yıllık intibak süresi verilmiş ve de intibak sürecini tamamlayarak intibakı uygun görülen Faktoring Şirketlerine lisansları verilmeye başlanmıştır.
FAALİYET BELGESİ Dolayısıyla sektörün yeni düzenlemeler altında tekrar regüle edilmesi ve sektörde sağlanan disiplinle birlikte faktoring şirketlerinin başta KOBİ ler olmak üzere yatırım ve üretime çok daha uygun şartlar ve maliyetlerle desteğinin daha da artacağı planlanmaktadır. Bu bağlamda 2008 ve devam eden yıllarda gerek faktoring düzenlemeleri, gerekse BASEL II düzenlemeleri göz önüne alındığında KOBI lerle faktoring şirketleri arasındaki işbirliğinin ve çalışma temposunun çok daha üst seviyelere yükseleceği düşünülmektedir.
FİNANSAL KİRALAMA, FAKTORİNG VE FİNANSMAN ŞİRKETLERİNİN KURULUŞ VE FAALİYET ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK Standart oran MADDE 12 (1) Şirketin özkaynağının, toplam aktiflerine oranının asgari yüzde üç olarak tutturulması ve idame ettirilmesi zorunludur. (2) Kurul, şirketin aktif yapısını ve mali bünyesini dikkate alarak standart oranın artırılmasını veya şirket bazında farklı oranların uygulanmasını kararlaştırabilir. (3) Standart oranı sağlayamayan şirket, bu oranı tutturuncaya kadar yeni bir finansal kiralama, faktoring veya finansman sözleşmesi yapamaz. İntibak süresi GEÇİCİ MADDE 1 (1) 12 nci madde ile getirilen standart oranı sağlayamayan şirket, 31/12/2013 tarihine kadar bu oranı tutturmak zorundadır. (2) Şirket durumunu, 13, 14 ve 15 inci madde hükümleri ile getirilen yeni yükümlülüklere 31/12/2013 tarihine kadar uygun hale getirmek zorundadır.
Sektörel Dağılım-Faktoring(Ciro) (bin TL), Dönem:2013/6 İskontolu Faktoring Alacakları- Yurt İçi- Kabili Rücu İskontolu Faktoring Alacakları- Yurt İçi- Gayrikabili Rücu İskontolu Faktoring Alacakları- Yurt Dışı- Kabili Rücu İskontolu Faktoring Alacakları- Yurt Dışı- Gayrikabili Rücu Diğer Faktoring Alacakları- Yurt İçi- Kabili Rücu Diğer Faktoring Alacakları- Yurt İçi- Gayrikabili Rücu Diğer Faktoring Alacakları- Yurt Dışı- Kabili Rücu Diğer Faktoring Alacakları- Yurt Dışı- Gayrikabili Rücu Genel Toplam arım, Hayvancılık, Ormancılık 151.006 89.942 0 0 116.778 8.264 37.730 38.530 442.250 alıkçılık 8.437 0 0 0 4.533 3.205 2.165 669 19.009 arım Toplamı (1+2) 159.443 89.942 0 0 121.311 11.469 39.895 39.199 461.259 nerji Üreten Madenlerin Çıkarılması 55.212 0 0 0 46.849 407.335 3 225.972 735.371 nerji Üretmeyen Madenlerin Çıkarılması 50.699 0 0 0 71.954 0 0 27.105 149.758 ıda, Meşrubat ve Tütün Sanayi 473.447 7.106 0 0 190.080 4.057 4.506 9.829 689.025 ekstil ve Tekstil Ürünleri Sanayi 730.785 3.169 348 0 295.215 28.237 117.263 584.211 1.759.228 eri ve Deri Ürünleri Sanayi 72.047 0 0 0 29.015 0 4.006 7.589 112.657 ğaç ve Ağaç Ürünleri Sanayi 92.569 0 0 0 25.530 40.005 602 1.562 160.268 ağıt Ham. ve Kağıt Ürünleri Basım Sanayi 135.120 0 898 0 345.412 0 14.373 1.550 497.353 ükleer Yakıt, Petrol Ür., Kömür Ürünleri Sanayi 136.950 3.054 0 0 64.648 2.881.258 124.657 847.726 4.058.293 imya ve Kimya Ürünleri ile Sentetik Lif. Sanayi 233.874 213.326 0 0 276.268 21.970 26.778 11.312 783.528 auçuk ve Plastik Ürünleri Sanayi 191.035 14.434 0 0 221.871 15.336 3.978 39.698 486.352 iğer Metal Dışı Madenler Sanayi 426.105 10.303 0 0 110.934 0 50.429 19.143 616.914 etal Ana Sanayii ve İşlenmiş Madde Üretimi 351.220 198.536 1.994 0 308.451 75.055 73.265 295.740 1.304.261 akine ve Techizat Sanayi 408.721 3.430 0 0 172.621 255.352 57.101 11.111 908.336 lektrikli ve Optik Aletler Sanayi 189.325 16.296 0 0 148.699 1.976 7.129 15.556 378.981 laşım Araçları Sanayi 214.018 83.174 0 0 144.603 407.021 27.865 552.914 1.429.595 aşka Yerlerde Sınıflandırılmamış İmalat Sanayi 179.267 4.485 0 0 193.653 25.806 56.693 17.891 477.795 lektrikli Gaz ve Su Kaynakları 27.802 0 0 0 134.251 0 158.248 367 320.668 alat Sanayi Toplamı (4+ +20) 3.968.196 557.313 3.240 0 2.780.054 4.163.408 726.896 2.669.276 14.868.383 şaat 1.246.428 18.241 1.937 0 573.815 243 821 9.259 1.850.744 optan ve Perakende Ticaret Mot. Ar. Servis Hizmetleri 573.814 97.330 199 55.408 255.013 2.013.789 118.275 18.916 3.132.744 tel ve Restorantlar (Turizm) 82.758 0 0 0 21.057 0 482 0 104.297 aşımacılık, Depolama ve Haberleşme 398.494 27.866 0 0 378.380 56.266 6.048 29.740 896.794 inansal Aracılık 420.272 3.000 0 0 131.861 0 0 1.180 556.313 ) Parasal Kurumlar 401.139 3.000 0 0 131.252 0 0 1.180 536.571 ) Diğer Finansal Aracılar 19.133 0 0 0 609 0 0 0 19.742 mlak Komisyon, Kiralama ve İşletmecilik Faaliyetleri 172.884 34.996 0 0 161.369 0 0 0 369.249 avunma ve Kamu Yönetimi Zorunlu Sosyal 2.061 0 0 0 1.623 0 0 0 3.684 üvenlik Kurumları ğitim 6.404 0 0 0 1.216 0 0 0 7.620 ağlık ve Sosyal Hizmetler 59.098 12.253 0 0 77.620 725 2.031 656 152.383 iğer Toplumsal Sosyal ve Kişisel Hizmetler 162.995 0 0 0 620.796 41.248 577 0 825.616 çi Çalıştıran Özel Kişiler 4.134 0 0 0 41 0 0 0 4.175 luslararası Örgüt ve Kuruluşlar 123 0 0 0 0 0 0 0 123 izmet Toplamı (22+ +35) - (27+28) 3.129.465 193.686 2.136 55.408 2.222.791 2.112.271 128.234 59.751 7.903.742 İĞER 130.664 20.298 706 0 14.306 0 16.406 8.409 190.789 ENEL TOPLAM (3+21+36+37) 7.387.768 861.239 6.082 55.408 5.138.462 6.287.148 911.431 2.776.635 23.424.173