İÇİNDEKİLER Önsöz BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSAT BİLİMİ VE İKTİSATTAKİ TEMEL KAVRAMLAR 1.1.İktisat Bilimi 1.2.İktisadi Kavramlar 1.2.1.İhtiyaçlar 1.2.2.Mal ve Hizmetler 1.2.3.Üretim 1.2.4.Fayda, Değer ve Fiyat 1.2.5.Tüketim 1.2.6.Tasarruf 1.2.7.Yatırım 1.2.8.İş Bölümü, Uzmanlaşma ve Mübadele 1.2.9.Bölüşüm 1.2.10.Kapasite Sorunu 1.3.Mikro İktisat Makro İktisat 1.4.Pozitif İktisat Ve Normatif İktisat 1.5.Tam İstihdam, İktisadi Büyüme ve Etkinlik 1.6.Üretim İmkânları Eğrisi 1.7.Teori Gerçekler İKİNCİ BÖLÜM TÜKETİM TEORİSİ 2.1.Tüketici ve Tüketici Davranışları 2.2.Tüketici Karar ve Davranışının Kardinal Yaklaşıma Göre Analizi 2.2.1.Toplam Fayda ve Marjinal Fayda İlişkisi 2.2.2.Değer Paradoksu 2.2.3.Tüketici Dengesi 2.3.Tüketici Karar ve Davranışının Ordinal Yaklaşıma Göre Analizi 2.3.1.Kısa Dönem Tüketici Tercihleri ve Kayıtsızlık Eğrisi 2.3.2.Tüketici Dengesi 2.4.Toplam Piyasa Talebi, Talebi Etkileyen Faktörler ve Talep Fonksiyonu 2.4.1.Toplam Piyasa Talebi 2.4.2.Talep Fonksiyonu 2.4.3.Talep Fonksiyonundan Hareketle Talep Çizelgesinin ve Talep Eğrisinin Elde Edilmesi 2.4.4.Talepte Değişme: Talep Edilen Miktarın ve Talebin Değişmesi 2.4.5.Talebin Fiyat Elastikiyeti(Esnekliği) 2.4.6.Elastikiyet Çeşitleri 2.4.7.Nokta Elastikiyeti 2.4.8.Yay Elastikiyeti 2.4.9.Esneklik ve Eğim 2.4.10.Artan Talep Fonksiyonu ve Tersine Elastikiyet III 11 12 12 12 14 16 17 18 19 19 20 21 23 24 25 26 27 28 31 33 35 37 38 42 43 45 46 54 74 74 76 76 79 83 85 88 90 91 91
2.4.11.Çapraz Talep Elastikiyeti 2.4.12.Çapraz Elastikiyete Göre Tamamlayıcılık ve İkame Durumları ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÜRETİM TEORİSİ 3.1.Üretim Fonksiyonu 3.1.1.Faktörlerarası Bileşim Oranı ve Üretim Teknolojisi 3.1.2.Teknolojik Etkinlik 3.1.3.Her Firmanın Bir Tek Mal Üretmesi Varsayımı 3.1.4.Üretim Fonksiyonu ve Zaman 3.2.Kısa Dönem ve Azalan Verimler Kanunu 3.3.Üretim Maliyetleri ve Maliyet Fonksiyonu 3.3.1.Kısa Dönem Maliyet Eğrileri 3.3.2.Uzun Dönem Maliyet Eğrileri 3.4.Arz Fonksiyonu DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TAM REKABET PİYASALARI VE ETKİNLİK 4.1.Temel Varsayımlar 4.2.Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz 4.2.1.Piyasa Talebi 4.2.2.Piyasa Arzı 4.3.Mal Piyasalarında Denge 4.4.Faktör Piyasalarında Denge 4.4.1.Üretim Faktörleri Talebi 4.4.2.Üretim Faktörleri Arzı 4.4.3.Üretim Faktörleri Piyasasında Uzun Dönem Denge Fiyatı 4.5.Tam Rekabet Piyasasında Üretim ve Fiyatlandırma 4.5.1.Kısa Dönem Firma Dengesi 4.5.2.Uzun Dönem Firma ve Endüstri Dengesi 4.5.3.Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi 4.6.Denge Piyasa Fiyatının Özellikleri 4.6.1.Bilgi İşareti Olarak Fiyat 4.6.2.Piyasa Temizleyicisi Olarak Fiyat 4.6.3.Kaynak Kıtlığının Bir Göstergesi Olarak Fiyat 4.7.Tam Rekabet Piyasasının Etkinliği 4.7.1.Tüketici Rantı 4.7.2.Üretici Rantı 4.7.3.Pareto Omtimumu ve Net Sosyal Fayda 4.8.Hükümet Müdahaleleri ve Etkinlikten Uzaklaşma 4.8.1.Tavan Fiyat Uygulaması 93 95 96 97 98 99 100 100 100 101 106 107 111 113 116 117 118 121 122 124 127 131 131 133 136 143 143 149 152 157 158 158 158 159 161 163 164 166 167 II
4.8.2.Taban Fiyat Uygulaması 4.8.3.Destekleme Alımı ve Üretim Kotası Uygulamaları 4.8.4. Doğrudan Gelir Desteği Uygulaması BEŞİNCİ BÖLÜM TEKEL PİYASASI (MONOPOL PİYASASI) 5.1.Monopol (Tekel) Piyasa 5.1.1.Kısa Dönemde Monopolcu Firma Dengesi (Toplam Gelir Toplam Maliyet Yaklaşımına Göre) 5.1.2.Kısa Dönemde Monopolcu Firma Dengesi (Marjinal Gelir Marjinal Maliyet Yaklaşımına Göre) 5.1.3.Monopol Firmanın Uzun Dönem Dengesi 5.1.4.Sıfır Maliyetli Monopol 5.1.5.Fiyat Farklılaştırması 5.1.6.Tekelcinin Refah Kaybı 5.1.7.Vergiler ve Tekelci Firma 5.1.8.Monopol ve ile Rekabet Piyasa ALTINCI BÖLÜM OYUN TEORİSİ 6.1.Oyun Teorisinin Temeli 6.2.İki Kişili Sıfır Toplamlı Oyunlar (Nash Dengesi) 6.2.1.İki Kişili Sıfır Toplamlı Oyunların Temel Varsayımları 6.2.2.Tepe Noktasız Oyunlar ve Karma Stratejiler 6.2.3. 2xn ve mx2 Oyunların Çözümü 6.2.4. mxn Oyunların Doğrusal Programlama ile Çözümü 6.3.İki Kişili Sabit Toplamlı Oyunlar 6.4.İki Kişili Sabit Olmayan Toplamlı Oyunlar 6.4.1.Tutukluların İkilemi 6.5.Giriş Engeli Olmayan Tekel 6.5.1.Oyun Ağacı(Karar Ağacı) ve Nash Dengesi 169 171 175 178 179 180 183 184 187 187 187 190 191 192 194 195 196 198 200 204 211 215 220 222 222 225 225 228 YEDİNCİ BÖLÜM OLİGOPOL PİYASASI 7.1. Oligopol Piyasasında Fiyat Oluşum Sürecine İlişkin Modeller 7.1.1. Anlaşmasız Oligopol Modelleri 7.1.2. Anlaşmalı Oligopol Modelleri 7.2. Oligopolün Eleştirisi 229 232 232 248 251 253 III
SEKİZİNCİ BÖLÜM TEKELCİ REKABET PİYASASI 8.1.Tekelci Rekabet Piyasasının Tanımı 8.2.Tekelci Rekabette Firma Talep Eğrisi 8.3.Kısa Dönem Firma Dengesi 8.4.Uzun Dönem Firma Dengesi 8.4.1.Model 1: Piyasaya Yeni Firmaların Girmesiyle Denge 8.4.2.Model 2: Fiyat Rekabeti ile Denge 8.4.3.Model 3:Piyasaya Yeni Firmaların Girmesiyle ve Fiyat Rekabetiyle Denge 8.5.Tekelci Rekabette Etkinlik 8.6.Tekelci Rekabet Modelinin Eleştirisi 8.7.Tam Rekabet, Tekel ve Tekelci Rekabet Piyasalarının Etkinlik Açısından Karşılaştırılması DOKUZUNCU BÖLÜM MONOPSON VE OLİGOPSON PİYASALARI 9.1.Monopson Piyasası 9.1.1.Üretim Faktörünün Tek Alıcısı Firma 9.1.2.Faktör Piyasasında Monopson-Mal Piyasasında Tam Rekabet 9.1.3.Faktör Piyasasında Monopson-Mal Piyasasında Monopol. 9.2.Oligopson Piyasası ONUNCU BÖLÜM KARŞILIKLI TEKEL VE İKİ YANLI TEKEL PİYASALARI 10.1.Karşılıklı Tekel (Bilateral Monopol) 10.1.1.Emek Piyasasında İki Yanlı Monopol 10.2.İki Yanlı Tekel (Zincirleme Monopol) ON BİRİNCİ BÖLÜM FAKTÖR PİYASALARI 11.1.Faktör Talebi 11.1.1. Marjinal Verimlilik Teorisi 11.2.Faktör Arzı 11.3.Emek Piyasası ve Ücret 11.3.1. Emek ve Ücret Kavramları 11.3.2. Emek Piyasası ve Ücret: Tam Rekabet 11.3.3. Emek Piyasası ve Ücret: Eksik Rekabet 255 256 258 259 262 262 263 265 268 270 271 273 275 276 276 279 280 281 283 283 284 287 288 293 295 296 297 300 302 302 302 307 311 IV
11.4.Sermaye ve Faiz 11.4.1. Sermaye Piyasasında Denge ve Faiz 11.4.2. Firma Yatırım Kararı ON İKİNCİ BÖLÜM DEVLET MÜDAHALELERİ 12.1.İktisat Politikası Aracı Olarak Devletin Ekonomiye Müdahalesi 12.1.1.Para ve Kredi Politikası 12.1.2.Maliye Politikası 12.1.3.Dış Ticaret Politikası 12.1.3.Regülasyon ve Kontroller Politikası 12.1.4.KİT Politikası 12.2.Tam Rekabet Piyasasına Devlet Müdahalesi 12.3.Tekel Piyasasına Devlet Müdahalesi 12.3.1.Tavan Fiyat Uygulaması 12.3.2.Vergileme 12.4.Tarım Sektörüne Devlet Müdahalesi 12.4.1.Direkt Müdahaleler 12.4.2.Dolaylı Müdahaleler ON ÜÇÜNCÜ BÖLÜM GENEL DENGE 13.1.Genel Denge Analizinde Piyasalar Arası Karşılıklı Bağımlılık - Yayılma ve Geri Besleme Etkileri 13.2.Kısmi ve Genel Denge Analizlerinin Bir Karşılaştırması 13.3.Genel Denge Analizi ve Ekonomik Refah 13.4. 2x2x2 Modeli 13.4.1. 2x2x2 Modelinin Varsayımları 13.4.2.Genel Dengenin Pareto - Etkinlik Koşulu 13.5.Tüketimin Genel Dengesi - Tüketimde (Malların Bölüşümünde) Etkinlik 13.5.1.Tüketimde Etkinlik 13.5.2. Tüketimin Genel Dengesi 13.6. Üretimin Genel Dengesi - Üretimde (Faktör İkamesinde) Etkinlik 13.6.1.Üretimde Etkinlik 13.6.2.Üretimin Genel Dengesi 13.6.3.Üretim Olanakları Eğrisi 13.7.Ekonominin Genel Dengesi: Etkin Mal Bileşimi 13.7.1.Etkin Mal Bileşimi 13.7.2.Ekonominin Genel Dengesi 312 315 317 319 320 321 322 324 325 325 326 326 327 327 328 330 332 334 335 337 340 341 343 344 345 346 346 350 352 352 355 356 360 361 364 V
13.8.Birinci ve İkinci En İyi Ekonomiler Bağlamında Pareto- Etkinlik Kriterlerinin Bir Değerlendirmesi ON DÖRDÜNCÜ BÖLÜM PİYASA BAŞARISIZLIKLARI 14.1.Piyasa Gücü 14.2.Dışsallıklar 14.2.1.Dışsallığın Tanımı 14.2.2.Tüketimde Dışsallık 14.2.3.Üretimde Dışsallık 14.2.4.Dışsallığa Karşı Piyasa Düzenler 14.3. Kamu Malları 14.3.1.Kamu ve Özel Malların Tanımı 14.3.2.Kamu Malı Piyasa Talep Eğrisi 14.3.3.Kamu Malının Optimal Üretimi 14.3.4.Bedavacı Sorunu 14.4.Asimetrik Bilgi 14.4.1.Ters Seçim 14.4.2.Asimetrik Bilgi Sorununu Azaltma ve Sinyalizasyon 14.5.Ahlaki Tehlike (Moral Hazard) 367 368 369 370 372 372 373 376 378 381 381 382 384 385 385 386 387 388 389 VI