Ağızdan Girişi Olan İki Ölümcül Ateşli Silah Yaralanma Olgusu Two Cases with Fatal Intra-and Perioral Gunshoot Injury Fatma YÜCEL BEYAZTAŞ *, Yasemin-GÜNAY **, İsmail BİRİNCİOĞLU *** ÖZET Ateşli silah yaralanmalarında ölüm nedeninin tespiti adli tıp yönünden önemli bir sorundur. Özellikle olay yeri incelemesi yapılmamış ve yetersizse; ağızdan girişli ateşli silah yaralanmasında ölüm nedenini, orijini ve giriş - çıkış deliklerini saptamak güç olabilir. Ayrıca bu tür yaralar gözden kaçabilir. Bu çalışmada, oldukça az rastlanan ağızdan girişi olan biri cinayet, diğeri intihar olan iki ateşli silah yaralanma olgusu dolayısıyla literatürdeki benzer çalışmalar irdelendi. Ağızdan girişli ateşli silah yaralanmalarında yaklaşım biçimi önerildi ve karşılaşılan sorunlar vurgulandı. Anahtar Kelimeler: Ateşli silah yarası, ağız içi, adli tıp. SUMMARY The determination of the cause of death in gunshoot injuries is an important issue in forensic medicine. in the case of intra- and perioral gunshoot injury, especially if death scene investigation is unclear ör inadequate, it is difficult to determine the manner of death and to find the entrance and exit holes. Furthermore, these vrounds could be out of screen. in this study, we investigated some features of two cases (öne homicide, the other suicide) of intra- and perioral firearm vvounds being very rare. The similar studies in literatüre were examined. The examination manner in the case of intra- and perioral firearm wound was suggested, and the problems being faced were pointed out. medicine. Key Words: Gunshoot injury, intra- perioral, forensic C.Ü.Tıp Fakültesi Dergisi 22 (4): 219-222, 2000 GİRİŞ Ateşli silahların, askeri alanda oldukça gelişmiş tiplerinin kullanılmasının yanı sıra, sivil alanda da avcılık, savunma gibi amaçlarla kullanımı neredeyse salgın niteliğinde bir artış göstermektedir. Bu durum ateşli silahlarla oluşan kaza, intihar ve cinayetleri de beraberinde getirmektedir. Ateşli silah yaralanmalarında bulgular çok iyi tanımlanmalıdır. Aksi takdirde yargılama sırasında hekimlere sıklıkla sorulan giriş - çıkış delikleri, atış mesafesi ve orijinin tespit edilmesi güçlük arz etmektedir (1-5). Ağızdan girişli ateşli silah yaralanma olgularında i- se ölüm şekli, orijin ve giriş - çıkış deliklerinin tespiti daha da güçleşebilir. Çünkü dışarıdan görülemeyen dil, damak, yanak iç yüzü gibi ağız içi oluşumlar olay yeri incelemesi veya otopsi sırasında atlanabilir. Dolayısıyla Yrd.Doç.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp AD, Sivas ** Öğr.Gör.Dr. Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp AD, Eskişehir *** Uz.Dr. Adli Tıp Kurumu, İstanbul
ağız içi, burun deliği gibi gizli yerlerde yara olma olasılığı daima akılda tutularak ayrıntılı muayene yapılmalıdır (6). Bu çalışma az rastlanan, orijinleri birinin intihar, diğerinin cinayet olan ve ikisinde de ağız içinden giriş olan iki kadın olgu olması nedeniyle yapıldı. OLGU SUNUMU Cumhuriyet Başsavcılığına farklı zamanlarda intikal eden ölüm haberleri üzerine olay yeri ve otopsi sırasında düzenlenen ölü muayene ve otopsi raporları incelendi. OLGU l 70 yaşındaki kadın cesedin dış muayenesinde; ağız çevresinde özellikle üst dudakta, her iki yanakta kanama alanları, alt dudakta l cm.'lik parşömen plağı görüldü. Otopside; saçlı derialtında solukluk ve beyincikte yaygın subaraknoidal kanama dışında bir özelliğe rastlanmadı. Ağız içinin ayrıntılı incelenmesinde; dilde 1/3 arka orta kısımda 1.5 cm. çaplı, çevresi ekimotik ateşli silah yarası olduğu, üst ve alt kesici dişler ile premolar dişlerde muhtelif seviyelerde kırıklar olduğu ve kırık parçalarının bir kısmının ağız içinde bulunduğu görüldü. Boyun yumuşak dokularının mermi çekirdeği trajesi boyunca kanamalı olduğu, larinks ve farinkste kanama alanları olduğu tespit edildi. 2. ve 3. servikal vertebraların kırık olduğu, kırık kemik parçasının enseye doğru çıkıntı yaptığı, sağ karotis arterde laserasyon olduğu tespit edildi. Ağız içinden giren mermi çekirdeğinin, dilde defekt, çok sayıda diş kırığı, beyin kanaması, karotis arter laserasyonu, servikal vertebralarda kırık, medulla spinaliste yaralanma oluşturarak enseden çıkmış olduğu ve mesafesin yakın atış mesafesi olduğu belirtilmiştir. Bu olgunun mahkeme dosyasının incelenmesinde, cinayet orijinli olarak değerlendirildiği anlaşılmıştır. OLGU 2 24 yaşındaki kadın cesedin dış muayenesinde; ağız ve burundan bol miktarda kan geldiği, ense ortasında saçlı deri sınırında dokuların içten dışa uzantı gösterdiği, 0.8 cm. çaplı yırtık (yıldızvari) şeklinde ateşli silah yarası olduğu tespit edilmiştir. Otopside; saçlı derialtında yaygın hiperemi, sol temporal lopta 3x5 cm.'lik, serebellumda ise yaygın subaraknoidal kanama olduğu, beyin - beyincik yüzey ve kesitlerinde hiperemi ve ödem olduğu görüldü. Ağız içinin ayrıntılı incelenmesinde; dil 1/3 ön kısımda 3 cm. çaplı yırtık tarzında ateşli silah mermi çekirdeği girişine ait yara görüldü. Ağız içi, farinks ve larinksın üzerinde yanık izleri ve duman isine bağlı siyah renkli kirlilik olduğu tespit edildi. 2. ve 3. servikal vertebraların kırık olduğu, bu seviyeleıt medulla spinalisin parçalanmış olduğu görüldü. Ağızl organlarının ve boyun yumuşak dokuların yaygın kani malı ve ekimotik olduğu saptandı. Ağız içinden gij mermi çekirdeğinin, dilde defekt oluşturarak ağız içi ı boyun yumuşak dokuları geçip servikal vertebralaıi kırık, medulla spinaliste parçalanma sonucu ense» çıkmış olduğu ve mesafenin bitişik atış mesafesi ok» belirtilmiştir. Bu olgunun mahkeme dosyasının inceleıb meşinde, intihar orijinli olarak değerlendirildiği anla» mistir. TARTIŞMA Ateşli silahlarla intihar eden olgular daha çokelsb lanı (tabanca) kullanırlar. Ateşli silahlarla intihar olgulal rının çoğunda tercih edilen yerler ağız içi, kafa, göğûl veya boyun ön tarafı gibi bölgelerdir. Spitz ve Fishet'l göre intihar amaçlı av tüfeği yaralanmalarında giriş yeil çoğunlukla ağız içi, temporal ve kalp bölgesidir (l, 3,ÎB - 13). Ateşli silah yaralanması ile ilgili yapılan bir intihaıb araştırmasında olguların 20-39 yaş grubunda yoğj lastiği, özel bir düzenek bulunmadıkça olguların büyün çoğunluğunda yaralanmanın bitişik, bitişiğe yakın veyal çok azında da yakın atış mesafesinden olduğu belirtin mistir (3). Azmak ve arkadaşlarının (6) yaptığı beş yıllık bil seri çalışmada, tüm ateşli silah ölümlerin yaklaşık %llıib (15 olgu) ağızdan girişli olguların oluşturduğu, olgulannb hepsinde ağızdan ve tek atış yapıldığı, olguların ya?! ortalamasının 27 olduğu, çoğunun el tabancası kullandı-l ğı bildirilmiştir. 24 yaşındaki ikinci olgumuz da tabanca ile ağıziçi-j ni hedef alarak tek atışla intihar etmiş ve yapılan otopsi sonucu atış mesafesinin bitişik atış mesafesinde olduğy sonucuna varılmıştır. Ateşli silahla intihar, özellikle erkekler tarafından: tercih edilen bir yöntemdir. "Tersi kanıtlanmadıkça ateşli silahla ölmüş bir kadın, öldürülmüş kadın olarak kabul edilir" kuralı geçerli bir kural olmakla birlikte istisnaları bulunmaktadır (7). İntihar orijinli ikinci olgumuzun bayan olması istisnai duruma örnek teşkil etmektedir. 1992-1994 yılları arasında İstanbul'da yapılan 6271 adli otopsinin 860'ında (%13.71) ölüm nedeni ateşli silah yaralanmasına bağlı olduğu ve büyük çoğunluğun cinayet orijinli olduğu saptanmıştır (3). Cinayet orijinli ateşli silah yarası her mesafeden meydana gelmiş* olabilir ve vücudun her yerinde görülebilir. Yara-
ların baş ve boyun arkası, göğüs yan tarafları, sırt, karın ve ekstremitelerin proksimal kısımları gibi ulaşılması güç yerlerde bulunması cinayet lehinedir. Cinayet amaçlı ağızdan girişi olan ateşli silah yaralama olguları nadir olmakla birlikte görülebilir. Ancak görülmez demek değildir (3, 14). Azmak ve arkadaşlarının" (6) yaptıkları çalışmada, ağızdan girişli ateşli silah olgularının % 73,3'ünün erkeklerin oluşturduğu bildirilmektedir. Cinayet orijinli birinci olgumuzda, tabanca ve tek atışla yapılan girişin ağız içi, mesafenin yakın atış olduğu ve her iki olgumuzun da kadın olması dikkat çekiciydi. Ateşli silah yaralanma olgularının görülme sıklığı silahın elde edilebilmesindeki kolaylıklara bağlıdır (3, 15, 16). Ülkemizde de son yıllarda terör, güvenlik, mafya, göç gibi sorunlar bahane edilerek, silah edinme durumu ve buna bağlı ölümcül veya yaralamalı olguların sayısında büyük bir artış dikkat çekmektedir. Tüm dünyada ateşli silah yaralanmasına bağlı ölümlerin sayısında artma eğilimi görülmektedir. Ateşli silah yaralanmaları n- da orijin; ülke, popülasyön, süreç ve bir çok faktöre göre farklılık göstermektedir.. Bununla birlikte en sık orijin cinayettir, ancak bazı toplumlarda intihar daha yüksek orandadır (2, 3, 17-19). Ateşli silah yaralanma olgularında olay yeri incelenmesi sırasında delil olabilecek bulgular toplanır. Atış mesafesinin tespitinde çok önemli olan, mağdurun olay günü üzerinde bulunan elbiseleri balistik olarak incelenmek üzere muhafazaya alınır. Parmak izi, elde yapılan barut isi aranmasından sonra alınmalıdır. Ağız içi, kulak delikleri, kulak arkası, burun delikleri, koltuk altları, meme altlan, meme uçları ve perine bölgesi mermi giriş deliklerinin kolayca gözden kaçabileceği yerlerdir. Bu nedenle muayene çok iyi yapılmalı, dikkatle incele rimelidir (3, 5, 20, 21). Sonuç olarak; ağız içi girişli ateşli silah yaralanmalarında ölüm nedenini ortaya koymak çok önemlidir. Ağızdan giriş olgularında mermi çekirdeği vücudu terk ettiğinde; tek bir ateşli silah yarası oluştuğundan, giriş deliği yarası ile karıştırılabilir. Bu tür olgularda ayrıntılı olay yeri incelemesi yapılmalı, giriş yarasının tespiti iyi değerlendirilmelidir. Ölü katılığına bağlı ağzın sıkıca kapalı olduğu durumlarda bile yanak iç yüzleri, dil ve damak dahil olmak üzere ağız içi ayrıntılı olarak incelenmelidir. KAYNAKLAR 1. Fatteh A. Handbook of Forensic Pathology, JB Lippincott Company, Philadelphia, s: 97-130, 1973. 2. Knight B. Firearm injuries. in Tedeschi CG, Eckert WC, Tedeschi LC (ed.): Forensic medicine. W.B. Saunders, Philadelphia, s: 510-26, 1977. 3. Koç S. Ateşli silah yaralanmalarında orijin saptanması ve karşılaşılan sorunlar. II. Adli Bilimler Balistik Sempozyumu. Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, s: 36-46, 1998. 4. Kolusayın Ö. Başa isabet eden kinetik enerjisi yüksek ateşli silah mermi yaralanmalarında oluşan indirekt mandibula kırıkları. Adli Tıp Derg 4:3-4, 127-42, 1988. 5. Yılmaz A. Ateşli silahlarla oluşan yaralarda giriş - çıkış deliklerinin özellikleri ve atış mesafesinin saptanması. II. Adli Bilimler Balistik Sempozyumu. Ege Üniversitesi Bası mevi, İzmir, s: 20-7, 1998. 6. Azmak D, Altun G, Koç S, Yorulmaz C, Özaslan A. Intraand perioral shooting fatalities. Forensic Sci Int 101(3): 217-27, 1999. 7. Knight B. Simpson's Forensic Medicine, 10 th Ed., Edward Arnold - A Division of Hodder and Soughton, London, s: 113-4, 1991. 8. AI-Alousi LM. Automatic rifle injuries:suicide by eight bullets-report of an unusual case and a literatüre revievv. Am J Forensic Med Pathol 11(4): 275-81, 1990. 9. Aykaç M. Adli Tıp, 2 nd Ed., Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, s: 133-47, 1993. 10. Fisher RS. Injury by gunfire. in Spitz WU, Fisher RS (ed.): Medicolegal Investigation of Death, Part 2. Charles C. Thomas, Illinois, s: 232-49, 1973. 11. Gordon I, Shapiro HA, Berson SD. Forensic Medicine-A Guide to Principles, 3 rd Ed., Churchill Livingstone, Edinburgh, s: 341-56, 1988. 12. Özen C. Adli Tıp, 8 th Ed., Taş Matbaası, İstanbul, s: 127-44, 1983. 13. Di Maio VJM. Gunshot VVounds, FLCRC Press, Boca Raton, s: 293-302, 1993. 14. Knight B. Forensic Pathology, I 5t Ed., Edvvard Arnold-A Division of Hodder and Stoughton, London, s: 222-51, 1991. 15. Berg 50. The forensic ballistic laboratory. in Tedeschi CG, Eckert WC, Tedeschi LC (ed.): Forensic Medicine. W.B. Saunders, Philadelphia, s: 526-69, 1977.
16. Çoltu A, Durak D. Adli otopsileri yapılmış 141 ateşli silah yaralanmasına bağlı ölüm olgusunun retrospektif incelen mesi. Adli Tıp Derg 8(1-4): 49-51, 1992. 17. Gary JO, VVasserberger J, Balasubramaniam S. Shotgun vvound balistics. J Trauma 28(3): 624-31, 1988. 18. Christoffel KK, Christoffel T. Handguns:Risks versus benefits. Pediatrics 77(5): 781-2, 1986. 19. Jacob B, Huckenbeck W, Daldrup T, et al. Suiddes^ starter's pistols and air guns. Am J Forensic Med Pal 11(4): 285-90, 1990. 20. Şenocak C. Maddi Suç Delilleri ve Ateşli Silahlar, 3 rd H Özyurt Ofset, Ankara, s: 21-6, 1997. 21. Türk Tabipleri Birliği-Adli Tıp Uzmanları Derneği Yayııl Adli Tıp El Kitabı, Polat Matbaası, Ankara, s: 90-6,1999,1
Yazışma Adresi: Yrd. Doç. Dr. Fatma YÜCEL BEYAZTAŞ Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı, SİVAS.