'fi'1/ ' rfi-. > -v* ; v v-i- VM?. r ':'-İ m Wa0^' t SON MLÎF2NÎN SARAYI ve ISTANBULDA SON HAREM HAYATI / Yazan Seniha Sami 'A T 4, : ; : -".r r-rp r^ y ', - ;.*3 k & t i i ;'./ i < ' ' 'k V-t/î.- *, -1;.,, vaıt. *; i.-hjîc.': i'i ;;:.» /* * i. *» *i. ''.'e (, Ş '.V ı ) İ ', A : \»w!"..y^''-*v«v^v t ' Sfi! c4wgfoı wwtfri gfy *.V t* V;:/. :WCT' r t O v - ;ys r:; fia-%..*,-/!v*vrt/<: V - V- v y%k? ; - í í >7'"r?íAr\3t';^ í. V ir::' ^ k.vıi, «yt
4 Si Birinci Cihan Harbinin neticesinde OsmanlI Imperatorluğu çökmüş, İstanbul işgal altında iken İstiklâl Harbi Anadoluyu kurtarmış, son padişah, Mehraed VI., kaçmıştı. Saltanat lağvedilmişti, Hilâfet^ m a k a m İstanbul olarak İlân edilmişti. OsmanlI saltanatının veliahdi Abdulmecid.efendi, Büyük Millet Meclisi-tarafından halifeliğe intihab edilmiş, Dolmabağçeûe (şimdi Resim ve Heykel Müzesi olan) Veliahd Dairesinden taşınarak k±±±ş±k±ri bitişiğindeki büyük saraya yerleşmişti. Halife, Istanbuldaki müteaddid cemiyetlerin heyetlerini kabul ediyordu. Benim aza bulunduğum Hilâli Ahmer (l) Hanımlar Merkezi de bu arada davet edildi. 0 zaman Sultan Mahmud Türbesi civarında bulunan Hilâli Ahmer Merkezinde toplandık, otomobillere binerek Dolmabağçeye indik..hefet Paşanın makarrı..olan Bab_ı Alinin önünde* Anadolu ordusunun üniformasını giyen iki nöbeçi/bekliyordu. Hö&ifc işgal altında bulunan şehrimizde o üniformayı görmek, kalblerimizi ferah ve gururla dolduruyordu. " Dolmabağçe Sarayında kabul edildiğimiz salonun karşısında da - 8 ecnebi harb donanması demir atmışlardı. Fakat kalelerimiz artık ümid ve iftihar ile dolu idi. Mabeyn Dairesinde kabul edildiğimiz için çarşaflarımızı çıkarmadık. Fakat inkılâb nasıl çabuk yürüyordu î Evvelce kadınlar saraya ancak yaşmaklı olarak gidebilirlerdi,. Mabeyne ise kabul edilmeleri mevzuıbahs olamazdı. Billur trabzanlı,geniş ve yassı basamaklı merdivenden yukarı çıktık. Kapunun iki yanında iki büyük ocakta odun a^teşi neşeli alevlerle yanan büyük salonda kahve ve sigaralar ikram edildi. Daha küçük bir salonda Halife bizi ayakta olarak kabul etti. Ceddi Fatihin Bellini tarafından yapılan ve Bayazid XI.nin taassubu sebebinden-elden çıkarılarak bu gün British Museum*da bulunan meşhur portresinin bir kopyas^ önünde duruyordu. Kendisi oturxrduktan sonra' bizim de oturmamızı Harem Dairesine henüz yerleş ilmediği için Hanım Efendinin bizi kabul edemediğinden dolayı teessüfünü beyan etti. Siyasî ahvale de,. 3 B M a jb H m mambi1! v a i H B K C &..ı.,» s : '/.! ------ -..v;r - H-i&L1' 1. Şimdi "Kızıl Ay" deniliyorsa da "ay" kelimesi münasib ~.v. ^ ğ l l d i ^ ^ ç ü n k i "hilâl" ayın hususî bir istihalesidir. Bu gibi m 1
i temas ederek eslâfının hatalarını ima etti ve nasihat dinlemedikleri ni ilâve etti. Abdulroecid efendinin veli ahilik zamanında Millî Harekete taraf dar o 1 duğunubi liyor5.uk. Bir kaç dakika böylece konuştuktan sonra "bize müsâade edildi. Abdulmecid efendinin üç karısı olduğu halde resmen ancak birincisi tanılıyordu. ^Ha'nım efendi" diye bahsettiği p idî, ondan A-(üçüncüsiİnün kızı. Durjcısehvar sultandır. Abdulmecid efendi, bu iki J /bir oğlu dünyaya g e ildi?/ çocuğunun tahsiline çok ehemmiyet vermekte idi. Oğlunu Vienna da Thereseanum da okutmuştu. K ı z m a bir İngiliz ' V mürebbivesi tutmuştu. Kadın, altı ay yanlarında kaldıktan sonra :gpg^ 8 ^ g ^ v b i r makale neşretmiş, bu makale müteaddid lisanlara tercüme edilmişti. Bundan dolayı başka bir ecnebi muallime tutmaktan xxxx çekiniyorlardı. _ II. Aylar geçti. Mütemadi harbiarm ye İçtimaî inkılâblarm sarsini larıyle hasıl olan sıkıntılardan memleketin ahvali ümid vermekte * olduğu halde benim ve daha bir 'çok ailelerin hususî sıkıntılarının! sonu göpünmiyordu. Fakat İstiklâl Harbi, bize yüksek bir ders vermişti. Harb henüz devam ettiği sıralarda Büyükderedeki yalımısın üst tarafındaki sırtlarda yeis İçinde dolaşıyordum. Birincİ^Cihan Harbi esnasında açılan ve sonra metruk kalan siperlerin ö$tmde durdum, harbin bütün acı safahatı hatırımdan geçti. Sonra düşündüm '/,3n ümidsiz.vaziyet karşısında milletin azm ve iradesi galebe etmişti Allahın 'inayetiyle belki benim de hususî vaziyetim bir az düzelebil! di. Sonradan öğrendim' ki o esnada kvrtfpada bulunan iki gene ahbabım da ayniyle benim gibi meyus iken o ulvî örnekte bir teşvik görmüşler Büyükderedeki. yalı-elimizden çıkmıştı. Boyacıköyde.- şimdi yolu açmak için yıkılmış olan - bir yalıda kira ile oturuyorduk. Çocuklar mı önceleri kendim okutmuş iken şimdi üçü de ^mirgândaki kız 4 ve erkek mekteblerine devam ediyorlardı. Çalışmaya vaktim müsaii ; idi. Fakat tahsilim tamamiyle hususî Aoldufu için elimde. hiç bir şehadetname yoktu.» -Hastabakıcılık şehadetnamesi
LIFE in the last Turkish harems and in THE HAREM OF THE LAST KHALIFE SENİHA SAHİ
1 I At the end of World War I the Ottoman Empire had collapsed. 300,000 Turkish soldiers had died on tne snow-clad mountains of the Caucasus, in tne plains of Galicia, and among the scorched sands of Arabia. In many villages in Anatolia not a man was left alive. Those who had been called to fight never returned. Armenian bands massacred starving women and children, thus preparing for themselves stern reprisals. The leaders responsible for the catoatrophy had fled, some hoping to find shelter in Central Europe, others looking out for new adventures in Central Asia. All were to be ruthlessly murdered. Fatal diseases added themselves to the ravages caused by war and tyranny. My husband was one of the victims, and I was ler't a young widow, with three small children. Istanbul was occupied by the Allied troops. Although truce had been signed at Mondros the northern and southern provinces of, Anatolia were invaded. On the 13th of May 1919 a Greek army, under cover of the British fleet, entered İzmir, while massacres continued in tne Eastern provinces. Nothing could break the spirit of the nation. Militias formed spontaneously to resist the invaders, and save the homeland from utter shame, ruin, and destruction. Meetings of protestation in Istanbul, under occupation, proclaimed the indomitable will of the people to struggle for freedom and independence. The movement of resistance found able leaders in great Turkish generals. Of these Mustafa Kemal assumed the supreme command. They united the several bands which had been forming * everywhere. At Ankara Mustafa Kemal was elected President of the National Assembly. A regular army was organized. The reigning Sultan, Mehmed VI,, had chosen as his residence the Palace of Yıldız, which had been built by his brother Abdul-Hamid II. on top of a hill overlooking the Bosphorus. It is surrounded'by a beautiful park, with numerous ponds and kiosks, now open to the public. There Abdul-Hamid had lived with his several wives and unmarried children. Mehraed VI. was eager to reestablish the autocratic monarchy under cover of foreign protection, and determined to accept the Treaty of Sevres. He was pleased to consider the movement of resistance as a rebellion. National leaders were sentenced by
2 default, and condemned to death. But the resistance continued successfully. The Trench evacuated Adana, the Italians Antalya, the northern provinces were pacified, an" the eastern invaders definitely routed. The Greek armies were driven into the sea. The Sultan was a fugitive. The National Government abolished the monarchy, but as Istanbul was still under occupation.prince Abdul-Kecid 3#Ma&L, first- cousin to the four last Sultans, and heir apparent, was elected Ehalife, i.e. successor to the Prophet, and spirtitual chief of the Islamic world. To those of my readers who may not have a clear idea of what i9 exactly meant by a Khalife I might recall that the Khalifes were the successors of the Prophet when the Islamic world formed formed one state. The first four Khalifes are called "orthodox" because they were freely elected by the people. In 661 A.C. the Khalifate became hereditary in the House of Omayya, and in 750 A.C. in the House of Abbas, to whom belongs the famous Harun-al-Rashid. But the Islamic state was already divided into many independent or semi-independent states, and the Khalifes gradually lost all temporal power, which fell into the hands of the powerful Turkish dynasty of the Saljuks, who were succeeded by the Ottoman dynasty. Tn 1517 the Ottoman Sultan Selim I., after he united Syria and Egypt to his empire, assumed the title of Khalife, thus re-uniting the spritual power with the temporal. How in 1922 the National Government of Turkey again separated both powers. History seemed to repeat itself, with a difference, for the temporal, power no longer belonged to a Sultan, but to the National Assembly. ^Ahdul-Mecid was an enlightened prince, a patron of art and literature, and himself a musician and a painter. He had been persecuted for his liberal ideas, as he made no secret of his sympathy for the national cause, which led him into open hostility with Mehmed VI. Now I think I must introduce the writer of these lines to explain how I stayed six months in the Palace od Dolmabag$e, in the harem of the Khalife* First of all I must make clear the real significance of the word harem, because in the West it has bden given a meaning considered more alluring. Harem is an Arabic word which means a "sacred place" It is Kişisel Arşivlerde Istanbul Belleği Taha Toros Arşivi