2013 Yılında Geçerli Olacak Ücret Bordrosu Parametreleri Her yıl olduğu gibi, bu yıl da, ücret bordroların hesaplanmasına esas; gelir vergisi tarifesinden vergiden istisna kıdem tazminatı tavanına kadar birçok parametrede değişiklik, daha açık bir ifadeyle nispetlerinde ya da nominal bedellerinde artış olmuştur. Net ücret esasına göre ücret ödeyen işverenlerin personel maliyetleri ile brüt ücret esasına göre çalışan işçinin eline geçecek net ücreti doğrudan etkileyen bu değişiklikler bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır. 1) 2013 Yılı Asgari Ücret Tutarları Asgari ücret, özel sektör işverenleri tarafından işçilerine verilebilecek en az ücret seviyesi olmasının yanında, diğer bazı mali ya da hukuki hadleri ve tutarları da etkileyen bir niteliğe sahiptir. 4857 sayılı İş Kanunu nun 39. maddesi gereğince, Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2013 yılının birinci ve ikinci yarısında uygulanacak olan asgari ücretleri belirlemiştir. Yeni yılın asgari ücretleri 29.12.2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. 2012 yılının Temmuz-Aralık dönemin uygulanan asgari ücretinde, 2013 yılın ilk dönemi için % 4, ikinci yarısı için ise % 8,6 oranında artış yapılmak suretiyle tespit edilen asgari ücretler şöyledir: 01.01.2013 30.06.2013 dönemi için Günlük Brüt (TL) Aylık Brüt (TL) 16 yaşını doldurmuş işçiler için 32,62 978,60 16 yaşını doldurmamış işçiler için 27,97 839,10 01.07.2013 31.12.2013 dönemi için Günlük Brüt (TL) Aylık Brüt (TL) 16 yaşını doldurmuş işçiler için 34,05 1.021,50 16 yaşını doldurmamış işçiler için 29,25 877,50 Bu verilere göre; normal koşullar altında (normal çalışan, özürlü olmayan, gelir vergisi/sosyal güvenlik primi indirimi / istisnalarından yararlanmayan vb.) 16 yaşını doldurmuş bir asgari ücretli çalışanın Asgari Geçim İndirimi (AGİ) hariç Net Ücreti ile bunun 5 puanlık sosyal güvenlik primi (SGP) indiriminden yararlanıp yararlanmama durumuna göre işverene aylık maliyeti şu şekilde olmaktadır. Çalışanın Net İşverene Aylık Maliyeti (TL) Ücreti (TL) AGİ Hariç 5 Puan SGP İnd. Var 5 Puan SGP İnd. Yok 01.01.2013 30.06.2013 dönemi için 699,61 1.140,07 1.189,00 01.07.2013 31.12.2013 dönemi için 730,28 1.190,05 1.241,12 SGP indiriminden yararlanmayan bir işveren için bu maliyetin 2012/Temmuz-Aralık döneminde 1.142,71 TL olduğunu görmekteyiz. Bu da, yaklaşık 100 TL lik bir maliyet artışı anlamına gelmektedir.
2) Sosyal Güvenlik Prim Tabanı ve Tavanı Tutarları 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 82. maddesi uyarınca Bu Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, sigortalıların yaşlarına uygun asgarî ücretin otuzda biri, üst sınırı ise 16 yaşından büyük sigortalıların günlük kazanç alt sınırının 6,5 katıdır. Buna göre, sosyal güvenlik primlerine esas taban ve tavan ücretler aşağıdaki gibi olmaktadır. 01.01.2013 30.06.2013 dönemi için Günlük (TL) Aylık (TL) 16 yaşından büyük 32,62 978,60 Sigorta prim tabanı 16 yaş ve küçük 27,97 839,10 Sigorta prim tavanı 16 yaşından büyük/küçük 212,03 6.360,90 01.07.2013 31.12.2013 dönemi için Günlük (TL) Aylık (TL) 16 yaşından büyük 34,05 1.021,50 Sigorta prim tabanı 16 yaş ve küçük 29,25 877,50 Sigorta prim tavanı 16 yaşından büyük/küçük 221,33 6.639,90 3) Sigorta Prim Matrahından İstisna Yemek Parası, Çocuk ve Aile Zammı Tutarları Belli Olmuştur 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80/b maddesi uyarınca sigorta primlerinin hesabına esas tutulacak kazançların aylık tutarının tespitinde nazara alınmayacak olan yemek parası ile çocuk ve aile zamlarının günlük ve aylık tutarları şöyledir. 2 SG Priminden İstisna Ödeme Tutar Birimi Ocak-Haziran 2013 Dönemi Temmuz-Aralık 2013 Dönemi Yemek Parası (fiilen çalışılan günler için geçerlidir) Günlük 1,96 2,04 Çocuk Zammı (en fazla 2 çocuktan, her bir için) Aylık 19,57 20,43 Aile Zammı Aylık 97,86 102,15 Diğer taraftan, sigortalılara yemek parası ile çocuk ve aile zamlarının yıllık olarak bir defada ödenmesi halinde, bu defa ödemenin yapıldığı tarihteki asgari ücret üzerinden; yemek parası, çocuk zammı, aile zammı yıllık toplam olarak hesaplanarak bulunan istisna tutarı yapılan ödeme ile mukayese edilerek fazlası ödemenin yapıldığı ayın kazancına dahil edilecektir. İstisna tutarını aşan yemek parası, çocuk zammı, aile zammı tutarları ilgili ay sigorta prim matrahına dahil edilecektir. 4) İşverenler Tarafından Sigortalılar için Özel Sağlık Sigortalarına ve Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı Paylarından Sigorta Matrahına Dahil Edilmeyecek Kısım Belli Olmuştur Bizzat sigortalı adına ay içinde özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payı adı altında işveren tarafından yapılan ödemeler toplamının aylık asgari ücretin % 30 una isabet eden kısmı prime esas kazanca dahil edilmeyecek, kalan tutar ise ödendiği ayın prime esas kazancına dahil edilecektir.
Sigorta prim matrahına dahil edilmeyecek azami katkı payı aylık tutarı (TL) Ocak-Haziran Temmuz-Aralık 2013 2013 293,58 306,45 Örneğin, işverence çalışanı için düzenli olarak aylık brüt 400.- TL bireysel emeklilik ve 200 TL özel sağlık sigortası primi ödendiğinde, Ocak-Haziran 2013 dönemi için aylık 293,58 TL, Temmuz-Aralık 2013 dönemi için ise 306,45 TL, sigorta prim matrahına dahil edilmeyecek, artan kısımlar ise (sırasıyla 306,42 TL, 293,55 TL) sosyal güvenlik prim matrahına dahil edilecektir. 5) Asgari Geçim İndirimi Tutarları Esasları Gelir Vergisi Kanunun 32. maddesi ve 265 Sıra numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirlenen Asgari Geçim İndirimi (AGİ) kapsamında, ücretleri gerçek usulde belirlenen işçilere yapılacak ve işverenlerce Muhtasar Beyannamede ya da ücretlerini yıllık beyanname ile beyan eden ücretlilerin gelir vergisi beyannamesi üzerinde ödenecek gelir vergisinden mahsup edecekleri AGİ tutarları asgari ücretteki artışa paralel olarak değişmiştir. Bilindiği üzere, AGİ tutarlarının hesaplanmasında ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarı (2013 yılının tamamı için 978,60 TL) esas alınmakta, çalışanın medeni durumu da esas alınarak yıllık asgari ücretin % 15 i olarak hesaplanmakta ve 1/12 i aylık AGİ olarak ödenmektedir. Buna göre, çalışanların medeni durumları esas alınarak ödenebilecek en yüksek aylık AGİ tutarları şöyle olmaktadır. Ücretlinin Medeni Durumu Aylık Tutar (TL) (*) Bekâr 73,39 Evli eşi çalışmayan 88,07 Evli eşi çalışmayan, 1 çocuklu 99,08 Evli eşi çalışmayan, 2 çocuklu 110,09 Evli eşi çalışmayan, 3 çocuklu 117,43 Evli eşi çalışmayan, 4 çocuklu (**) 124,76 Evli eşi çalışan 73,39 Evli eşi çalışan, 1 çocuklu 84,40 Evli eşi çalışan, 2 çocuklu 95,41 Evli eşi çalışan, 3 çocuklu 102,75 Evli eşi çalışan, 4 çocuklu 110,09 Evli eşi çalışan, 5 çocuklu 117,43 Evli eşi çalışan, 6 çocuklu 124,76 3 (*) Çalışanın ücreti üzerinden o ay hesaplanan gelir vergisi daha az ise; ödenebilecek ve indirilebilecek AGİ tutarı, en fazla ücreti üzerinden hesaplanan gelir vergisi kadar olacaktır. ÖRNEĞİN; Bekâr asgari ücretli bir çalışanın Ocak 2013 ayında 10 gün çalışmış olması halinde, brüt ücreti 315,68 TL, ücreti üzerinden hesaplanacak gelir vergisi 40,425 TL olacaktır. Bu durumda, kendisine ödenebilecek AGİ tutarı 73,39 TL değil, azami 40,25 TL olacaktır. (**) Asgari ücretin 2013 yılı ilk 6 aylık dönemi için hesaplanan Gelir Vergisi tutarı 124,76 TL olduğundan Asgari Geçim İndirimi 2013 yılında 124,76 TL yi aşamayacaktır. 6) Ücretlerin Vergilendirilmesinde Uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi GVK nun 103. maddesinde yer almakta olan 2013 takvim yılında elde edilecek ücretlere ilişkin Gelir Vergisi tarifesi aşağıdaki gibidir.
10.700 TL ye kadar % 15 26.000 TL nin 10.700 TL si için 1.605 TL, fazlası % 20 94.000 TL nin 26.000 TL si için 4.665 TL, fazlası % 27 94.000 TL den fazlasının 94.000 TL si için 23.025 TL, fazlası % 35 7) Gelir Vergisinden İstisna Yemek Bedelleri Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin 8 numaralı bendinde yer alan, işverenlerce işyeri veya işyerinin müştemilatı dışında kalan yerlerde hizmet erbabına yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlere ilişkin istisna tutarı, 2013 takvim yılında uygulanmak üzere 12.00 TL olarak tespit edilmiştir. 12 TL KDV hariç tutar olup, % 8 ilavesiyle, KDV dahil 12,96 TL yapmaktadır. 8) Sakatlık İndirimi Tutarları Gelir Vergisi Kanununun 31. maddesi uyarınca, gelir vergisi matrahının tespitinde 2013 yılında indirim konusu yapılacak sakatlık indirimi tutarlarına aşağıda yer verilmiştir. 1.Derece 2.Derece 3.Derece 800,- 400,- 190,- 9) Ücretlere ilişkin Damga Vergisi Oranı 2012 yılında Binde 6,60 olan ücretlere (avans olarak ödenenler dahil maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar) ilişkin oran Binde 7,59 a yükseltilmiştir. 10) Kıdem Tazminatı Tavanı 4 Gelir Vergisi Kanunu nun kıdem tazminatının gelir vergisinden istisna olduğuna ilişkin 25/7. maddesi aynen şöyledir 1475 ve 854 sayılı Kanun'lara göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 5953 sayılı Kanun'a göre ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarları (hizmet ifa etmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz) 2013 yılının ilk yarısı için geçerli olacak gelir vergisinden istisna kıdem tazminatı tavanı tutarı 3.129,25 TL dir. 11) Gelir Vergisinden İstisna Çocuk Zammı Tutarları Gelir Vergisi Kanunu nun çocuk zammının gelir vergisinden istisna olduğuna ilişkin 25/4. maddesi aynen şöyledir Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları (Bu zamlar devletçe verilen miktarları aştığı takdirde, fazlası vergiye tabi tutulur.) Bu hüküm dâhilinde, özel sektör işverenlerince 1.1.2013 tarihinden itibaren çalışanlarına ödeyebilecekleri gelir vergisinden istisna çocuk yardımlarının azami aylık tutarları aşağıda gösterilmiştir. Yaş Grubu 1.1.2013-30.06.2013 döneminde 6 yaş üzeri çocuklar için 18,46 0-6 yaş grubundaki çocuklar için 36,92 Çocuk zammının en fazla 2 çocuğa verilebileceği şeklindeki 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu nun 202. maddesinde düzenleme 25.02.2011 tarihinde yayımlanan ve yürürlüğe giren 6111 sayılı Kanunla kaldırılmış olduğundan, gelir vergisi istisnası 25.02.2011 tarihinden itibaren çocuk sayısında bir sınırlama olmaksızın geçerli olacaktır.
Bir sonraki yazımızda, gelir vergisinden istisna tutulabilecek harcırah miktarları konu edilecektir. Yeminli Mali Müşavir İrfan SARIKAYA isarikaya@onerymm.com.tr 09.01.2013 5