YATIRIMLARIN VE İSTİHDAMIN TEŞVİKİ İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN Kanun No. 5084 Kabul Tarihi : 29.1.2004 Amaç MADDE 1.- Bu Kanunun amacõ; bazõ illerde vergi ve sigorta primi teşvikleri uygulamak, enerji desteği sağlamak ve yatõrõmlara bedelsiz arsa ve arazi temin etmek suretiyle yatõrõmlarõ ve istihdam imkânlarõnõ artõrmaktõr. Kapsam MADDE 2.- Bu Kanun; a) Vergi ve sigorta primi teşvikleri ile enerji desteği açõsõndan Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlõğõnca 2001 yõlõ için belirlenen fert başõna gayrisafi yurt içi hâsõla tutarõ 1500 ABD Dolarõ veya daha az olan illeri, b) Bedelsiz arsa ve arazi temini açõsõndan (a) bendindeki iller ile kalkõnmada öncelikli yöreler kapsamõndaki diğer illeri, Kapsar. Gelir vergisi stopajõ teşviki MADDE 3.- 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsamõndaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu iş yerlerinde çalõştõrdõklarõ işçiler ile 1.10.2003 tarihinden önce işe başlamõş olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermiş olduklarõ en son dört aylõk sigorta prim bordrolarõnda bildirdikleri işçi sayõsõna ilâve olarak yeni işe aldõklarõ ve bu iş yerlerinde fiilen çalõştõrdõklarõ işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamõ, diğer yerlerdeki iş yerleri için % 80'i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilir. Terkin edilecek tutar, yeni işe alõnan işçi sayõsõ ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarpõmõ sonucu bulunacak tutarõn organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki iş yerlerinde tamamõnõ, diğer yerlerdeki iş yerlerinde ise % 80'ini aşamaz. Bu maddenin uygulanmasõna ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlõğõnca belirlenir.
Sigorta primi işveren paylarõnda teşvik MADDE 4.- 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsamõndaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu iş yerlerinde çalõştõrdõklarõ işçiler ile 1.10.2003 tarihinden önce işe başlamõş olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermiş olduklarõ en son dört aylõk sigorta prim bordrolarõnda bildirdikleri işçi sayõsõna ilâve olarak yeni işe aldõklarõ ve bu iş yerlerinde fiilen çalõştõrdõklarõ işçiler için, 17.7.1964 tarihli ve 506 sayõlõ Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarõnca prime esas kazançlarõ üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamõ, diğer yerlerdeki iş yerleri için % 80'i Hazinece karşõlanõr. Hazinece karşõlanacak tutar, organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki iş yerleri için 506 sayõlõ Kanunun 78 inci maddesi uyarõnca belirlenen kazanç alt sõnõrõna göre hesaplanan işveren hissesi prim tutarõnõ, diğer yerlerdeki iş yerleri için 506 sayõlõ Kanunun 78 inci maddesi uyarõnca belirlenen kazanç alt sõnõrõna göre hesaplanan işveren hissesi prim tutarõnõn % 80'ini aşamaz. Bu maddenin uygulanmasõna ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlõğõ, Çalõşma ve Sosyal Güvenlik Bakanlõğõ ile Hazine Müsteşarlõğõnõn bağlõ olduğu Bakanlõkça müştereken belirlenir. Bedelsiz yatõrõm yeri tahsisi MADDE 5.- Bu Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi kapsamõndaki illerde en az on kişilik istihdam öngören yatõrõmlara girişen gerçek veya tüzel kişilere; Hazineye, katma bütçeli kuruluşlara, belediyelere veya il özel idarelerine ait arazi veya arsalarõn mülkiyeti bedelsiz olarak devredilebilir. Ancak, organize sanayi veya endüstri bölgelerinde yer alabilecek yatõrõmlar için bu bölgelerde tahsis edilecek boş parsel bulunmamasõ şartõ aranõr. Devre konu taşõnmaz üzerindeki kamuya ait bina ve müştemilâtõ, 29.7.1970 tarihli ve 1319 sayõlõ Emlak Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinin birinci fõkrasõnõn (b) bendi uyarõnca binalar için arsa payõ hariç hesaplanan vergi değeri üzerinden devredilir. Devir konusu arazi veya arsalarõn, imar plânlarõ yoksa, bunlarõn imar plânlarõ öncelikle yapõlõr. İstihdam edilecek işçi sayõsõna, yatõrõmõn faaliyete geçmesi tarihinden itibaren beş yõl süre ile uyulmasõ zorunludur. Devredilen arazi veya arsalarõn tapu kaydõna; Hazinece, katma bütçeli kuruluşlarca, belediyelerce veya il özel idarelerince bedelsiz olarak devir olunduğu, devir amaç ve koşullarõna, devir alan gerçek veya tüzel kişilerin uymak zorunda olduğuna dair şerh konulur. Bu madde kapsamõnda belirlenmiş şartlara uyulmuş olmasõ kaydõyla, talep üzerine, tapu kaydõndaki şerh terkin edilir. Devredilen arazi veya arsa üzerindeki toplam yatõrõmõn yarõsõndan fazlasõnõn tamamlanmõş olmasõ ve yatõrõmcõnõn talep etmesi halinde, devredilen arazi veya arsanõn rayiç bedeli tahsil edilerek tapu kayõtlarõndaki şerh terkin edilir.
Yatõrõmcõnõn, bu madde kapsamõnda belirlenen şartlara uymadõğõnõn veya öngörülen sürede yatõrõmõn tamamlanmadõğõnõn tespiti halinde, herhangi bir yargõ kararõ aranmaksõzõn taşõnmaz, üzerindeki muhdesat ile birlikte Hazine, katma bütçeli kuruluşlar, belediyeler veya il özel idareleri adõna kaydolunur. Bu maddenin uygulanmasõ ile ilgili istihdam, yatõrõma başlama ve tamamlama süresi, devredilen taşõnmazõn teminat olarak gösterilmesi, miktar ve devir veya satõş koşullarõ ile diğer usul ve esaslar, Bakanlar Kurulu kararõ ile çõkarõlacak bir yönetmelikle düzenlenir. Enerji desteği MADDE 6.- 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsamõndaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren imalât sanayi, madencilik, hayvancõlõk (su ürünleri yetiştiriciliği ve tavukçuluk dahil), seracõlõk, soğuk hava deposu, turizm konaklama tesisi, eğitim veya sağlõk alanõnda faaliyete geçen, fiilen ve sürekli olarak asgari on işçi çalõştõran işletmelerin elektrik enerjisi giderlerinin % 20'si Hazinece karşõlanõr. Bu orana ondan sonraki her bir işçi için 0,5 puan eklenir. Hazinece karşõlanacak oran, organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu bulunan işletmeler için % 50'yi, diğer alanlarda kurulu bulunan işletmeler için % 40'õ geçemez. 1.10.2003 tarihinden önce birinci fõkrada belirtilen konularda faaliyete geçmiş olan işletmeler, bu maddenin yürürlük tarihini müteakip 1.10.2003 tarihinden önce ilgili idareye vermiş olduklarõ en son dört aylõk sigorta prim bordrolarõnda bildirdikleri işçi sayõlarõnõ fiilen ve sürekli olarak en az % 20 oranõnda artõrmalarõ ve asgari on işçi çalõştõrmalarõ koşuluyla % 20 oranõnda enerji desteğinden yararlanõr. Bundan sonraki her bir işçi için destek oranõ 0,5 puan artõrõlõr. Yararlanõlabilecek destek oranõ organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu bulunan işletmeler için % 50'yi, diğer alanlarda kurulu bulunan işletmeler için % 40'õ geçemez. Fiilen ve sürekli olarak çalõştõrõlan işçi sayõsõnõn tespitinde, bir takvim yõlõnõn en az 3/4'ünde çalõştõrõlmõş işçi sayõsõ esas alõnõr. Yõl içinde faaliyete başlanmõş olmasõ halinde, faaliyette bulunulan süre dikkate alõnõr. Bu maddenin uygulanmasõna yönelik asgari kapasiteleri belirlemeye Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõ ile Hazine Müsteşarlõğõ, enerji giderlerinin iadesine ilişkin süreleri tespit etmeye, iadeyi nakden veya mahsuben yaptõrmaya ve uygulamanõn usul ve esaslarõnõ belirlemeye Maliye Bakanlõğõ, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlõğõ ile Hazine Müsteşarlõğõnõn bağlõ bulunduğu Bakanlõk müştereken yetkilidir. Çeşitli hükümler MADDE 7.- Bu Kanunun uygulanmasõnda: a) 8.9.1983 tarihli ve 2886 sayõlõ Devlet İhale Kanunu ile 4.1.2002 tarihli ve 4734 sayõlõ Kamu İhale Kanunu hükümlerine tâbi olan hizmet ve yapõm işlerinin gerçekleştirilmesine yönelik faaliyetler hakkõnda 3, 4 ve 6 ncõ madde hükümleri uygulanmaz. b) 21.1.1998 tarihli ve 4325 sayõlõ Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkõnmada Öncelikli Yörelerde İstihdam Yaratõlmasõ ve Yatõrõmlarõn Teşvik Edilmesi ile 193 Sayõlõ Gelir Vergisi Kanununda Değişiklik Yapõlmasõ Hakkõnda Kanunun bu Kanunla yürürlükten
kaldõrõlan 8 inci maddesi kapsamõnda bedelsiz olarak tahsis edilen arazi veya arsalara istinat ettiği mevzuat hükümleri uygulanõr. c) Mevcut ve faaliyette bulunan işletmelerin devredilmesi, birleşmesi, bölünmesi veya nevi değiştirmesi gibi haller, 3, 4 ve 6 ncõ maddelerin uygulamasõnda yeni işe başlama olarak değerlendirilmez. d) Dört aylõk sigorta prim bordrolarõnda bildirilen işçi sayõsõ olarak bordronun ilgili olduğu dönemin son ayõna ilişkin işçi sayõsõ dikkate alõnõr. Kapsama dahil olan illerde bulunan iş yerleri dolayõsõyla birden fazla bordro verilmesi durumunda işçi sayõsõ olarak, 6 ncõ madde uygulamasõnda ilgili işkolu veya sektörde faaliyet gösteren işletmelere ilişkin bordrolardaki işçi sayõsõnõn toplamõ dikkate alõnõr. Mevcut bir işletmenin kapatõlarak değişik bir ad veya unvan veya bir iş birimi olarak açõlmasõ halinde, bu faaliyet ile ilgili olarak bu Kanun hükümleri uygulanmaz. e) Yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylõ ortaklõk ilişkisi bulunan şirketler arasõnda istihdamõn kaydõrõlmasõ, şahõs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi ek bir kapasite ve istihdam artõşõna neden olmayan, sadece teşviklerden yararlanmak amacõyla yapõlan işlemler, bu Kanunla getirilen teşviklerden yararlanamaz. f) 4 üncü madde hükmüne göre Hazinece karşõlanan prim tutarlarõ gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarõnda gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alõnmaz, 6 ncõ madde kapsamõnda Hazinece karşõlanõlan enerji giderleri, iadenin yapõldõğõ dönemde gelir veya kurumlar vergisi matrahõnõn tespitinde gelir olarak dikkate alõnõr. g) Kamu işletmeleri hakkõnda 4 üncü madde hükmü uygulanmaz. MADDE 8.- 6.6.1985 tarihli ve 3218 sayõlõ Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncõ maddesi aşağõdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 6.- Serbest bölgeler gümrük bölgesi dõşõnda sayõlõr. Bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz. Kullanõcõlarõn tutmak zorunda olduklarõ defterler ile düzenleyecekleri belgelere ilişkin olarak, 4.1.1961 tarihli ve 213 sayõlõ Vergi Usul Kanununun hükümlerine bağõmlõ olmaksõzõn düzenleme yapmaya Maliye Bakanlõğõ yetkilidir. İşleticiler ve kullanõcõlar yatõrõm ve üretim safhalarõnda Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi dõşõ teşviklerden yararlandõrõlabilir. MADDE 9.- 3218 sayõlõ Kanuna aşağõdaki geçici madde eklenmiştir. GEÇİCİ MADDE 3.- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarõyla bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almõş mükelleflerin; a) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayõsõyla elde ettikleri kazançlarõ, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarõyla faaliyet ruhsatlarõnda belirtilen süre ile sõnõrlõ olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadõr. Bu istisnanõn 31.12.1960 tarihli ve 193 sayõlõ Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fõkrasõnõn (6) numaralõ bendinin (b) alt bendi kapsamõnda yapõlacak tevkifata etkisi yoktur.
b) Bu bölgelerde istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler 31.12.2008 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadõr. Ancak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarõyla ruhsatlarõnda belirtilen süre 31.12.2008 tarihinden daha önceki bir tarihte sona eriyorsa, istisna uygulamasõnda ruhsatta yer alan sürenin bitiş tarihi dikkate alõnõr. c) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptõklarõ işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadõr. Serbest bölgelerde faaliyette bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satõşõndan elde ettikleri kazançlarõ Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yõllõk vergileme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadõr. Bu istisnanõn Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fõkrasõnõn (6) numaralõ bendinin (b) alt bendi kapsamõnda yapõlacak tevkifata etkisi yoktur. Yürürlükten kaldõrõlan hükümler MADDE 10.- 12.4.2000 tarihli ve 4562 sayõlõ Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 14 üncü maddesinin son fõkrasõ ile 21.1.1998 tarihli ve 4325 sayõlõ Kanunun 8 inci maddesi yürürlükten kaldõrõlmõştõr. GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi kapsamõndaki illerde bulunan ve Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõ kredisi kullanan organize sanayi bölgelerindeki tahsis edilmemiş parseller, organize sanayi bölgesinin yetkili organlarõnõn karar almalarõ halinde gerçek veya tüzel kişilere, bedeli Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõ tarafõndan organize sanayi bölgesine verilen krediden mahsup edilmek üzere bedelsiz olarak tahsis edilebilir. Kanunun yayõmõ tarihinden önce bedelli olarak tahsis edilmiş parseller için ödemeler durdurulur ve kalan meblağ kredilerden mahsup edilir. Mahsup işlemleri, Hazine Müsteşarlõğõnõn uygun görüşü alõnmak suretiyle Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõnca her organize sanayi bölgesi için tespit edilecek yõlõ metrekare fiyatõ üzerinden yapõlõr. Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõ kredisi kullanmamõş ya da kredi borcunu ödemiş olan organize sanayi bölgelerinden de yetkili organlarõnõn karar almalarõ halinde parsel tahsisi yapõlabilir. Bu durumda tahsis edilen parsel bedeli, organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğine Hazinece ödenir. Bedel ödemeleri, Hazine Müsteşarlõğõnõn uygun görüşü alõnmak suretiyle Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõnca her organize sanayi bölgesi için tespit edilecek yõlõ metrekare fiyatõ üzerinden yapõlõr. Organize sanayi bölgelerinde parsel tahsisine ilişkin uygulama, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yõl süre için geçerlidir. Bu süre Bakanlar Kurulu kararõ ile en fazla üç yõla kadar uzatõlabilir. Bu maddenin uygulanmasõ ile ilgili istihdam, yatõrõma başlama ve tamamlama süresi, tahsis ve devir işlemleri ile diğer hususlar Bakanlar Kurulu kararõ ile çõkarõlacak yönetmelikle düzenlenir.
Yürürlük MADDE 11.- Bu Kanunun 3, 4 ve 6 ncõ maddeleri yayõmõnõ izleyen ay başõnda, diğer maddeleri yayõmõ tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 12.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.