PGM TEKNİK HİZMET PROSEDÜRLERİ : TPR.51 TS EN ISO 3834-2 STANDARDI 01 02.12.2014 S.Bülent YILMAZ Arzu YAĞCI Revizyon 00 19.08.2014 S.Bülent YILMAZ Arzu YAĞCI İlk Yayın Rev. Tarih Hazırlayan Onay Açıklama- Değişiklik Tarifi Sayfa No 1/11
İÇİNDEKİLER 1.0 AMAÇ 2.0 KAPSAM 3.0 TANIMLAR 4.0 İLGİLİ STANDARTLAR VE DOKÜMANLAR 5.0 SORUMLU PERSONEL 6.0 UYGUNLUK 7.0 TAŞERONLUK 8.0 KAYNAK VE NDT PERSONELİ 9.0 TEÇHİZAT 10.0 KAYNAK VE FAALİYETLER 11.0 MUAYENE VE DENEY 12.0 İZLENEBİLİRLİK 13.0 BELGENİN GEÇERLİLİĞİ, ASKIYA ALINMASI VE İPTALİ 14.0 DOKÜMANTASYON VE RAPORLAMA Sayfa No 2/11
1.0 AMAÇ Bu prosedür PGM bünyesinde, Kaynaklı imalat yapan işletmelerde ISO 3834-2 Kaynaklı İmalat Kalite Yönetim Sisteminin Değerlendirilmesi Değerlendirme Hizmetlerinde uygulanacak yönetimi belirlemek, hizmetin ilgili standart ve şartnamelere uygun olarak yapılmasını sağlamak ve hizmet kalite seviyemizi oluşturmak amacıyla hazırlanmıştır. 2.0 KAPSAM Bu prosedür hem atölyeler hem de sahadaki montaj alanlarında kullanılan metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kapsamlı kalite şartlarının değerlendirilmesini ve belgelendirtmesini kapsar. 3.0 TANIMLAR Denetim Personeli: TS EN ISO 3434-2 Belgelendirme Denetçileri. Fük Baş Tetkikçileri TS EN ISO/IEC 17065 Standartlarına ve EA-2/17 Onaylanma Amacıyla Uygunluk Değerlendirme Kuruluşlarının Akreditasyonu İçin Yatay Şartlar Hakkında Rehbere uygun olarak 305/2011/EU Yapı Malzemeleri Kapsamındaki Ürün Belgelendirme faaliyetlerinde Performansın değişmezliğine dair değerlendirme ve doğrulama sisteminde Fabrika Üretim Kontrolü Belgelendirmesi faaliyetlerinde Baş Denetçi olarak görev alan personel Kaynakçılar ve kaynak operatörleri: Uygun bir sınav vasıtası ile vasıflandırılmış personeller. Tahribatsız muayene personeli: Uygun bir sınav vasıtası ile vasıflandırılmış personeller. Sayfa No 3/11
4.0 İLGİLİ STANDARTLAR VE DOKÜMANLAR TS EN ISO 3834-1 TS EN ISO 3834-5 Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları Bölüm 1: Uygun kalite şartları seviyesinin seçim kriterleri Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları Bölüm 5: ISO 3834-2, ISO 3834-3 veya ISO 3834-4 standardlarının kalite şartlarına uygunluğunun sağlanması için gerekli dokümanlar TS EN ISO 9606-1 Kaynakçıların yeterlilik sınavı - Ergitme kaynağı - Bölüm 1: Çelikler TS EN ISO 15609-1 Kaynak prosedürü şartnamesi TS EN ISO 15614-1 Kaynak prosedürü onayı TS EN ISO 17640 TS EN ISO 17636-1 TS EN ISO 17637 TS EN ISO 17638 TS EN ISO 5817 TS EN 10204 TS EN ISO 14731 TS EN ISO 9712 Kaynakların tahribatsız muayenesi - Ultrasonik muayenesi- Teknikler, deney sınırları ve değerlendirme Kaynak dikişlerinin tahribatsız muayenesi - Radyografik muayene - Bölüm 1: Filmli X ve gama ışını teknikleri Ergitme kaynaklı birleştirmelerin gözle muayenesi Manyetik parçacık muayenesi Kaynak - Çelik, nikel, titanyum ve bunların alaşımlarında ergitme kaynaklı (demet kaynağı hariç) birleştirmeler Kusurlar için kalite seviyeleri ) Metalik ürünler-muayene ve deney belgelerinin tipleri Kaynak koordinasyonu -Görevler ve sorunluluklar Tahribatsız muayene - Tahribatsız muayene personelinin vasıflandırılması ve belgelendirilmesi TS EN ISO/IEC 17065 (Uygunluk değerlendirmesi - Ürün, proses ve hizmet belgelendirmesi yapan kuruluşlar için şartlar) 5.0 SORUMLU PERSONEL Bu prosedürün uygulamasından sorumlu personel PR.8.01 nolu İnsan Kaynakları ve Eğitim Prosedürüne göre Muayene Personeli olarak atanmış kişiler arasından Sistem Belgelendirme Yöneticisi tarafından seçilir ve LS. 8.01.11 nolu (İdari) Personel Dosyasında Bulunan Evraklar listesinde yetkili olduğu alan ile birlikte bildirilir. Görevlendirilecek personel kaynaklı imalat ve kaynaklı imalat test süreçlerinde, muayene ve gözetim faaliyetlerinde yer almış uzman personeller arasından seçilecektir Sayfa No 4/11
Muayene Personeli Kriterlerine ilave olarak bu prosedür kapsamında çalışacak personelin aşağıda verilen eğitimleri de almış olması gerekir. - Kalite Güvence Yönetim Sistemleri Baş Denetçi Eğitimi - Kaynak Mühendisliği Eğitimi - Tahribatsız Muayene (NDT) Eğitimi Bu prosedür kapsamında çalışacak personel için minumum iş tecrübesi 5 yıldır. 6.0 UYGUNLUK - Uygunluk Değerlendirme Başvuru Formu FR 19 03 10 ile müşteri başvurusu alınır. - Alınan başvuru incelendikten sonra müşterinin kriterleri uygunsa anlaşmaya varılır ve sözleşme imzalanır. Sözleşme içeriği TPR-53 TS EN ISO/IEC 17065 standardı Uygunluk Değerlendirme Prosedüründe tanımlanmıştır. İmalâtçı, sözleşme şartlarını ve alıcı tarafından temin edilen herhangi bir teknik veri ile birlikte başka şartları veya tasarım imalâtçı tarafından yapıldığında imalât yerindeki veriyi incelemelidir. İmalâtçı, imalât işlemlerinin yapımı için gerekli bütün bilginin tamam ve mevcut olduğunu imalâta başlamadan önce kanıtlamalıdır. İmalâtçı bütün şartları karşılamak için kendi imkânlarını beyan etmeli ve kalite ile ilgili faaliyetlerin tamamının yeterli plânlamasını temin etmelidir. Şartların incelenmesi, imalâtçı tarafından sözleşmenin uygulanma imkânlarına sahip olduğunu, teslimat programına uymak için yeterli kaynakların mevcut olduğunu ve dokümanların açık, anlaşılır olduğunu doğrulamak için yapılır. Şartların gözden geçirilmesi Dikkate alınacak durumlar aşağıdaki hususları kapsamalıdır: a) Herhangi bir ek şartla birlikte kullanılacak mamul standardı, b) Yapılması zorunlu ve düzenleyici şartlar, c) İmalâtçı tarafından saptanmış herhangi bir ilâve şart, d) Öngörülen şartları karşılamak için imalâtçının yeteneği. Şartların incelenmesi, imalâtçı tarafından sözleşmenin uygulanma imkânlarına sahip olduğunu, teslimat programına uymak için yeterli kaynakların mevcut olduğunu ve dokümanların açık, anlaşılır olduğunu doğrulamak için yapılır. Sayfa No 5/11
Sözleşme imzalandıktan sonra Müşteriden alınan teknik dosya ve dokümanlar ilgili standart ve bilgi formunda belirtilen standart şartlarına göre incelenir. İmalâtçı, sözleşme şartlarını ve alıcı tarafından temin edilen herhangi bir teknik veri ile birlikte başka şartları veya tasarım imalâtçı tarafından yapıldığında imalât yerindeki veriyi incelemelidir. İmalâtçı, imalât işlemlerinin yapımı için gerekli bütün bilginin tamam ve mevcut olduğunu imalâta başlamadan önce kanıtlamalıdır. İmalâtçı bütün şartları karşılamak için kendi imkânlarını beyan etmeli ve kalite ile ilgili faaliyetlerin tamamının yeterli plânlamasını temin etmelidir. Şartların incelenmesi, imalâtçı tarafından sözleşmenin uygulanma imkânlarına sahip olduğunu, teslimat programına uymak için yeterli kaynakların mevcut olduğunu ve dokümanların açık, anlaşılır olduğunu doğrulamak için yapılır. Müşteriden alınan teknik dosya ve dokümanlar ilgili standart ve bilgi formunda belirtilen standart şartlarına göre incelenir. - Yapılması gereken testler TS EN 17025 Standardına göre akredite olmuş Test Laboratuarlarında yaptırılır. - PGM değerlendirme faaliyetlerinde yalnızca ilgili uluslararası standartların ve belgelendirme programında belirtilmiş olan diğer dokümanların uygulanabilir şartlarını karşılayan kuruluşları dış kaynak olarak kullanmaktadır.. Bu işlem; deney için ISO/IEC 17025 in, uygulanabilir şartlarını karşılamalıdır. İlgili standartda belirtilen değerlendirme personelinin tarafsızlık şartları, her durumda uygulanabilirdir. - Değerlendirme faaliyetlerinde dış kaynak olarak bağımsız olmayan kuruluşlar kullanıldığında PGM değerlendirme faaliyetlerinin, sonuçların güvenilirliğini sağlayacak ve bu güvenilirliği doğrulayacak kayıtlar mevcut olacak şekilde yönetilmesini güvence altına almıştır. - PGM, gizlilik ve çıkar çatışmasına ilişkin hükümleri de içeren yasal olarak bağlayıcı bir sözleşme yapmaktadır. Dikkate alınacak teknik şartlar, aşağıdaki hususları kapsamalıdır : Esas malzeme/malzemelerin şartnamesi ve kaynaklı birleştirmenin özellikleri, Kaynaklar için kalite ve kabul şartları, Muayene için ve tahribatsız muayene için erişilebilirlik dahil, kaynakların yeri, erişilebilirliği ve sırası, Sayfa No 6/11
Kaynak prosedürü şartnameleri, tahribatsız muayene prosedürleri ve ısıl işlem prosedürleri, Kaynak prosedürlerinin onayı için kullanılacak yöntem, Personel vasıflandırma, Seçim, tanıtım ve / veya izlenebilirlik (malzemeler, kaynaklar gibi), Tarafsız bir muayene kuruluşunun herhangi bir katılımı dahil kalite kontrol düzenlemesi, Muayene ve deney, Alt sözleşme, Kaynak sonrası ısıl işlem, Diğer kaynak şartları (sarf malzemelerinin parti muayenesi, kaynak metalinin ferrit muhtevası, yaşlanma, hidrojen muhtevası, kalıcı altlık, çekiçleme kullanımı, yüzey son işlemi, kaynak profili gibi), Özel metotların kullanımı (yalnızca tek taraftan kaynak yapıldığında altlık olmaksızın tam nüfuziyet elde edilmesi gibi), Kaynak ağzı ve tamamlanmış kaynağın boyutları ve ayrıntıları, Atölye veya başka bir yerde yapılmış kaynaklar, İşlemin uygulanmasına ilişkin çevre şartları (çok düşük ortam sıcaklık şartları veya ters hava şartlarına karşı koruma sağlama ihtiyacı gibi), Uygunsuzlukların ele alınışı ve dokümantasyon kontrolü 7.0 TAŞERONLUK Bir taşeron, müşterinin sorumluluğu ve emri altında çalışmalı, müşteri taşeronun kalite şartlarını sağlayabileceğini garanti etmelidir. İlgili dokümanlar incelenmelidir. 8.0 KAYNAK VE NDT PERSONELİ Kaynak Personelinin vasıflandırıldığı dokümanlar incelenmelidir. İmalatçının, uygun kaynak koordinasyon personelini bünyesinde bulundurmalıdır. Kişilerin görev ve sorumlulukları açık bir şekilde tanımlanmalıdır. Tahribatsız muayene personeli vasıflandırılmış olmalıdır. Gözle muayene için yeterlilik sınavı gerekli olmayabilir. Yeterlilik sınavı istenmediğinde yeterlilik imalâtçı tarafından doğrulanmalıdır. Dokümanlar kontrol edilmelidir. Sayfa No 7/11
9.0 TEÇHİZAT İmalâtçı, imalât için kullanılan bir temel teçhizat listesini muhafaza etmelidir. Bu liste; - Vincin (vinçlerin) en büyük kapasitesi, - Atölyenin çalışabileceği en büyük bileşen boyutu, - Mekanize veya otomatik kaynak teçhizatının kabiliyeti, - Kaynak sonrası ısıl işlem için kullanılan fırınların boyutları ve en yüksek sıcaklık değerleri, - Haddeleme, bükme ve kesme teçhizatının kapasiteleri. İmalâtçı, teçhizatın bakımı için dokümante edilmiş plânlara sahip olmalıdır. Plân, ilgili prosedür şartnamesinde sıralanan değişkenleri kontrol eden teçhizatla ilgili hususların bakım kontrollerini sağlamalıdır. Dokümanlar incelenmelidir. 10.0 KAYNAK VE FAALİYETLER İmalatçı, yeterli imalât planlamasını yapmalıdır. En az aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır: - İmal edilecek yapı vasıtasıyla sıralamanın şartnamesi (örneğin, tek parçalar veya alt gruplar gibi ve müteakip son montaj sırasının düzeni), - Yapıyı imal etmek için gerekli işlemlerin tek tek tanımlanması, - Kaynak ve ilgili işlemler için uygun prosedür şartnamelerine atıf yapılması, - Yapılacak kaynaklardaki sıralama, - İşlemlerin tek tek yapılmasındaki sıra ve zamanlama, - Herhangi bir bağımsız muayene kuruluşunun katılımı dahil, muayene ve deney için şartname, - Çevre şartları (rüzgar ve yağmurdan koruma gibi), - Uygun olduğu şekilde partiler, bileşenler veya parçalar vasıtasıyla tanıtım, - Vasıflandırılmış personelin tahsis edilmesi, - Herhangi bir imalât deneyi için hazırlık. İmalâtçı, kaynak prosedürü şartnamesini (şartnamelerini) hazırlamalı ve bu şartnamenin (şartnamelerin) imalâtta doğru bir şekilde kullanıldığından emin olmalıdır. Kaynak prosedürleri imalât öncesi onaylanmalıdır. Onaylama metodu, ilgili mamul standardlarına göre veya şartnamede belirtildiği şekilde olmalıdır. İmalâtçı, ilgili kalite dokümanlarının (kaynak prosedürü şartnamesi, kaynak prosedürü onay kaydı, kaynakçıve kaynak operatörü onay belgeleri gibi) hazırlanması ve kontrolü için gerekli prosedürleri yerleştirmeli ve muhafaza etmelidir. Sayfa No 8/11
İmalatçının imalat planı, prosedürleri, Kaynak prosedür şartnameleri ve onayları incelenmelidir. 11.0 MUAYENE VE DENEY Kontroller sırasında kaynak koordinasyon ekibi tarafından kaynak öncesi, kaynak esnasında ve kaynak sonrası aşağıdaki hususların uygun aralıklarla veya sürekli izlenip izlenmediği gözlemlenmelidir. Dokümantasyonlar incelenmelidir. İmalâtçı, ölçme, muayene ve deney teçhizatının kalibrasyonunun ve geçerlilik süresinin uygun olmasından sorumlu olmalıdır. Yapının kalitesini değerlendirmek için kullanılan bütün teçhizat uygun bir şekilde kontrol edilmiş ve belirlenen aralıklarda kalibre edilmiş veya geçerli kılınmış olmalıdır. Kaynak öncesi muayene ve deney: Kaynağa başlamadan önce aşağıdaki hususlar kontrol edilmelidir : Kaynakçıların ve kaynak operatörlerinin onay belgelerinin uygunluğu ve geçerliliği, Kaynak prosedürü şartnamesinin uygunluğu, Esas malzemenin tanıtımı, Kaynak sarf malzemelerinin tanıtımı, Birleştirme hazırlığı (şekil ve boyutlar gibi), Yerleştirme, bağlama ve puntalama, Kaynak prosedürü şartnamesindeki herhangi özel şartlar (çarpılmanın önlenmesi gibi), Çevre dahil kaynak için gerekli çalışma şartlarının uygunluğu. Numunenin hazırlanması Kaynak esnasında muayene ve deney Temel kaynak parametreleri ( kaynak akımı, ark gerilimi ve ilerleme hızı ), Ön ısıtma/pasolar arası sıcaklık, Temizleme, paso şekli ve kaynak metali tabakaları, Kök oyma, Kaynak sıralaması, Kaynak sarf malzemelerinin doğru kullanımı ve işleme tâbi tutulması, Çarpılma kontrolü, Herhangi bir ara muayene (boyutların kontrolü gibi). Kaynak sonrası muayene ve deney Kaynak sonrası, ilgili kabul kriterlerine olan uygunluk; Sayfa No 9/11
Gözle muayene suretiyle, Tahribatsız muayene suretiyle, Tahribatlı deney yapmak suretiyle, Yapının biçim, şekil ve boyutları, Kaynak sonrası temizliği Kaynak sonrası işlemlerin sonuçları ve kayıtları (kaynak sonrası ısıl işlem, yaşlandırma gibi), kontrol edilmelidir. 12.0 İZLENEBİLİRLİK Kaynak işlemlerinin tanıtımı ve izlenebilirliğini garantiye almak için kullanılan dokümante edilmiş sistemler gerektiğinde aşağıdakileri içermelidir. Bu dokümanların kontrolleri yapılmalıdır. İmalat Planı Dolaşım Kartları Yapıdaki kaynak yerleri Tahribatsız Muayene prosedürleri ve personelini dokümantasyonu Kaynak Sarf Malzeme Listeleri ve tanımı Esas Malzeme Listesi ve tanımı Geçici Bağlantı yerlerinin tanımı Özel kaynaklar içim tam mekanize ve otomatik kaynak üniteleri için izlenebilirlik dokümanları Özel kaynaklar için kaynakçı ve kaynak operatörlerinin izlenebilirliği, Özel kaynaklar için kaynak prosedürü şartnamelerinin izlenebilirliği, 13.0 BELGENİN GEÇERLİLİĞİ, ASKIYA ALINMASI VE İPTALİ TS EN ISO/IEC 17065 Standardı kapsamında verilen Uygunluk Sertifikaları 3 yıl geçerli olarak düzenlenir. Sertifikanın geçerli olması için ilgili standartlara göre 2 (iki) defa yılda en az 1 (bir) kere olmak üzere periyodik denetim gerçekleştirilir. Ürün Belgelendirme Faaliyetlerinde belgenin sonlandırılması, daraltılması, askıya alınması, iptali veya geri çekilmesinde izlenecek yöntemleri ve tüm faaliyetler TL 19.03.01 de tanımlanmaktadır. Sayfa No 10/11
14.0 DOKÜMANTASYON VE BELGENİN DÜZENLENMESİ Uygunluk Değerlendirme Hizmetleri sırasında yapılacak kontroller, (LS.19.03.01) Ürün Belgelendirme Faaliyetlerinde Kullanılan Doküman Listesi nde verilen formlara ve ilgili standartlara göre yapılacaktır. Ayrıca Ürün belgelendirme Süreç Akış Şeması SAS 19.03 de verilmiştir. Yapılan Uygunluk Değerlendireme Hizmetine ait tüm Kontrol ve Denetleme formları, test raporları, dokümanlar, hesaplamalar, projeler ilgili proje dosyasında 15 yıl kayıt altında tutulacaktır. 15 yıl sonunda ilgili proje dokümanları arşiv dosyalarına kaldırılır. Raporların arşivde saklama süresi kanunen veya müşteri şartnamesinde belirtilen bir süre yoksa on (10) yıldır. Sayfa No 11/11