ULUSLARARASI TAŞIMACILIK YÖNETİMİ Murat Erdal, Metin Çancı, Uluslararası Taşımacılık Yönetimi, UTİKAD Yayını, İstanbul, 2003 (355 sayfa, 205x255mm.,1.Hamur, İplik Dikişli Lüks Cilt). Uluslararası Taşımacılık Yönetimi başlıklı kitapta havayolu denizyolu, karayolu, demiryolu ve kombine eşya taşımacılığı konuları teorik ve operasyonel boyutları ile ele alınmıştır. Kitapta taşıma modlarında kullanılan araç ve gereçler tanıtılmış, taşımacılık yöntemleri ve belgeler tek tek incelenmiş, uygulamalardan çok sayıda örnek sunulmuştur. İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ULUSLARARASI HAVAYOLU KARGO TAŞIMACILIĞI Amaç Anahtar Sözcükler Giriş Uluslararası Havayolu Kargo Taşımacılığında Freight Forwarder Havayolu Kargo Taşımacılığının Yasal Çerçevesi Gönderici Hak ve Sorumlulukları Taşıyıcı Hak ve Sorumlulukları Havayolu Kargo Taşımacılığında Uluslararası Örgütler Uluslararası Havayolu Taşıyıcıları Birliği ( IATA ) IATA Kargo Acentaları Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü ( ICAO ) Yer Hizmetleri Veren Kuruluşlar Havayolu Konşimentosu (Air Waybill: AWB) Havayolu Konşimentosunun Niteliği Havayolu Konşimentosunun İçeriği i
Havayolu Konşimentosunun Düzenlenmesi Ana Konşimento ( Master Air Waybill) Ara Konşimento (House Air Waybill) Havayolu Kargo Taşımacılığında Fiyatlandırma Havayolu Taşımacılığında Kargo Tipleri Dökme (Bulk) Kargolar Igloo, Palet veya Konteyner Haline Getirilmiş (ULD) Kargolar Havayolu Kargo Taşıma Üniteleri 1. Paletler 2. Ağlar 3. Palet Ağ / Igloo Topluluğu 4. Kapalı Igloo Havayolu Kargo Taşımacılığında Kullanılan Palet Tipleri Havayolu Kargo Taşımacılığında Kullanılan Konteyner Tipleri 1. Ana Ambar Ağ Yapılı Palet IATA 1/1S Tipi 2. Ana Ambar Ağ Yapılı Palet IATA 2/2Q Tipi 3. Ana Ambar Ağ Yapılı Palet IATA 2H Tipi 4. Ağ Yapılı Palet IATA 2WA Tipi 5. Ağ Yapılı Palet IATA 5 Tipi 6. Alt Ambar Ağ Yapılı Palet IATA 6 Tipi Havayolu Kargo Taşımacılığında Kullanılan Konteyner Tipleri 1. Alt Ambar Konteyneri 2. Üst Ambar 10 Foot luk Konteyner 3. Alt Ambar LD9 Tipi Konteyner 4. Alt Ambar LD-8 Tipi Konteyner 5. Alt Ambar LD-6 Tipi Konteyner 6. Alt Ambar LD-3 Tipi Konteyner 7. Alt Ambar LD-2 Tipi Konteyner Havayolu Kargo Taşımacılığında Kullanılan Uçak Tipleri Kargo Uçakları ve Özellikleri Antonov AN-12 Antonov AN-124-100 Ilyushin IL-76 Boeing 737-300QC Boeing 747-200F MD-11F Yolcu Uçakları ve Özellikleri Airbus 300-600 Airbus 340-200 Airbus 310-300 ii
Boeing 737 Boeing 747-200 Boeing 747-400 Havayolu Eşya Taşımacılığında Yükler 1. Genel Kargolar 2. Özel Kargolar Tehlikeli Maddeler Canlı Hayvanlar Bozulabilir Bitki ve Gıda Maddeleri Islak Kargolar Ağır Kargolar Kıymetli Kargolar Diplomatik Kargolar Diğer Özel Kargolar Sonuç Değerlendirme Çalışması BÖLÜM 2 ULUSLARARASI KARAYOLU EŞYA TAŞIMACILIĞI Amaç Anahtar Sözcükler Giriş Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığında Freight Forwarder Karayolu Eşya Taşımacılığında Freight Forwarder ın Rolü Taşıma Organizatörü Olarak Freight Forwarder Freight Forwarder ve Yük Temini Freight Forwarder ve Teklif Türleri 1. Tarifeli Çalışmalar İçin Verilen Teklifler 2. Yük Bazında Verilen Teklifler Freight Forwarder a Gelen Yük Taleplerinin Değerlendirilmesi Değerlendirme Aşamasında Yük Çeşitlerinin Etkinliği Yüklerin Araç Kapasitelerine Göre Çeşitleri 1. Tam Kamyon Yükü (FTL) 2. Parsiyel (Grupaj) Yükler Freight Forwarder ve Fiyatlandırma Tam Kamyon Yükü (FTL) Parsiyel Yükleme Freight Forwarder ve Karayolu Taşıma Sözleşmesi iii
Taşıyıcı Seçimi Tarafların Sorumlulukları ve Sözleşme Düzeni Freight Forwarder ve Taşıyıcı Arasındaki İletişim Taşıyıcı Olarak Freight Forwarder İhracat ve İthalat Taşıma Süreçlerinde Freight Forwarder Siparişlerin Alınması Taşıma Organizasyonu Araçlara Yükleme Taşıma Belgesi Taşıma Sürecindeki Uyumsuzluklar Taşıma Sonrası Faturalama Taşıma İle İlgili Gider Faturaları Gelir-Gider Hesabı Çıkış ve Vasıta Takip Bilgilerinin Verilmesi Varış Bilgileri Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığının Yasal Çerçevesi Karayolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi Taşıtlarda Uygunluk ve Belge Kaydı Karayolu Taşımacılığında Sigorta Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığında Tarafların Sorumlulukları Hamule Senedi ve Sorumluluk Sınırları Taşıyıcının Sorumluluğu Göndericinin Sorumluluğu Göndericinin Yükü Taşıyıcıya Teslimi Taşıyıcı Firmanın Sorumluluğu Taşıyıcının Eşyayı Alıcıya Teslimi Ortaklaşa Yapılan Taşımacılıkta Tarafların Sorumluluğu Taşıma Sözleşmesine Aykırı Fiillere Karşı Tazminat Hakkı Sorumlulukların Karşılanması Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Karayolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Örgütler Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK) Güneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI) Uluslararası Karayolu Taşıma Birliği (IRU) Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığının Bileşenleri Sürücüler Araçlar 1. Semi Treyler 2. Optima 3. Jumbo Yükler 1. Genel Yükler iv
2. Özellik Taşıyan Yükler Bozulabilir Gıda Maddelerinin Taşınması Tehlikeli Maddelerin Taşınması Tehlikeli Maddelerin Genel Özellikleri Yangın Tehlikesi ( Yanıcı Sıvı Maddeler ) Tehlikeli Maddelerin Taşıma Evrakları ADR Sözleşmesinde En Az Miktarlar Tehlikeli Ürünlerin Taşınmasında Özellikli Noktalar Basınçlı Kaplarla İlgili Düzenlemeler Canlı Hayvan Taşımacılığı Türkiye nin Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığında Başlıca Güzergahları Kapıkule Sınır Kapısından Yapılan Taşımacılık Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık Türkiye deki Mevcut Ro-Ro Hatları 1. Türkiye İtalya Hattı 2. Türkiye Ukrayna Hattı 3. Türkiye Rusya Hattı Sonuç Değerlendirme Çalışması BÖLÜM 3 ULUSLARARASI DEMİRYOLU EŞYA TAŞIMACILIĞI Amaç Anahtar Sözcükler Giriş Uluslararası Demiryolu Eşya Taşımacılığında Freight Forwarder Freight Forwarder ve Uluslararası Demiryolu Eşya Taşımacılık Şekilleri Blok Tren Taşımacılığı Münferit Vagon Taşımacılığı Demiryoluyla Konteyner Sevkiyatı Freight Forwarder ve Uluslararası Demiryolu Eşya Taşımacılığında Taraflar 1. Gönderici Gönderici Olarak Freight Forwarder ların Görev ve Sorumlulukları Gönderici Olarak Freight Forwarder ın Yetkileri 2. Taşıyıcı 3. Alıcı v
Alıcı Olarak Freight Forwarder Alıcı Olarak Freight Forwarder ın Yetkileri İhracat ve İthalat Taşıma Süreçlerinde Freight Forwarder İhracat Sevkiyatlarında Freight Forwarder Vagon Numaraları ve Ücretlendirme Vagonlara Yükleme Revizörlük Mühürleme Gümrükleme Alıcıya Teslim Raporlama İşlemleri İthalatta Freight Forwarder Uluslararası Demiryolu Eşya Taşımacılığının Yasal Çerçevesi ve Uluslararası Örgütler Uluslararası Demiryolu Eşya Taşımacılığının Sınırları 1. Taşımaya Kabul Edilmeyen Eşya 2. Koşullu Olarak Taşımaya Kabul Edilen Eşya Demiryolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Örgütler Uluslararası Demiryolları Birliği (UIC) Avrupa Demiryolları Birliği (CER) Demiryolu Eşya Taşımacılığında Fiyatlandırma Fiyat Listeleri Navlun Ödemeleri Tarife Ücretleri Ücret Hesabı Esasları Konteyner Fiyatlaması Demiryolu Taşıma Sözleşmesi Demiryolu Taşıma Belgesi (CIM) Taşıma Belgesinin Kapsamı Taşıma Sözleşmesinde Değişik Freight Forwarder Tarafından Yapılan Değişiklik Alıcı Ülkesindeki Freight Forwarder Tarafından Yapılan Değişiklik Güzergah Masrafların Ödenmesi Demiryollarının Ortak Sorumluluğu Demiryolu Taşıma Belgesi (CIM)nin Doldurulması Uluslar arası Demiryolu Eşya Taşımacılığında Vagon Üzerindeki İşaretler Vagon Türleri Sonuç Değerlendirme Çalışması vi
vii
BÖLÜM 4 ULUSLARARASI DENİZYOLU EŞYA TAŞIMACILIĞI Amaç Anahtar Sözcükler Giriş Uluslararası Denizyolu Eşya Taşımacılığında Freight Forwarder İhracat Taşımalarında Freight Forwarder İhracat Taşıma Sözleşmesinin Gerçekleştirilmesi İhracat Taşımalarında Müşteriden Siparişlerin Alınması Freight Forwarder ın Müşteriden Yükü Teslim Alması Malların Gemiye Yüklenmesi Faturalama İthalat Taşımalarında Freight Forwarder İthalat Taşıma Sözleşmesinin Gerçekleştirilmesi İthalat Taşımalarında Müşteriden Siparişlerin Alınması Dahili Taşıma Organizasyonu Yükün Takibi Geminin Varışında Yapılan İşlemler Malın Çekilmesi ve Gümrük İşlemleri Operasyonun Tamamlanması ve Tahsilat Faturalama Yük Teslimi Gözden Geçirme Rehberi (ITIC) Transit Taşımacılıkta Freight Forwarder Freight Forwarder ve Denizyolu Eşya Taşımacılığı Temel Sözleşme Tipleri Freight Forwarder ın Müşterilerle Yaptığı Hizmet Sözleşmesi Uluslararası Alanda Freight Forwarder lar Arasındaki Acentelik Sözleşmesi Gemi Acentesi ve Gemi İşletmesi Arasındaki Sözleşme Freight Forwarder ve Denizyolu Düzenli Hat Taşımacılığı Freight Forwarder ve Konteyner Taşımacılığı Parsiyel Yük Taşımalarında Freight Forwarder Tam Konteyner Taşımalarında Freight Forwarder Diğer Taşıma Hizmetlerinde Freight Forwarder Freight Forwarder ın Konteyner Navlun Fiyatlandırması Parsiyel Konteyner Navlun Fiyatı viii
Tam Konteyner Navlun Fiyatı Denizyolu Konşimentosu Denizyolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Örgütler Uluslararası Deniz Ticaret Odası (ICS) Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) Uluslararası Denizcilik Bürosu (IMB) Denizyolu Eşya Taşımacılığının Temel Bileşenleri Denizyolu Eşya Taşıma Araçları (Gemiler) Terminaller ve Liman Hizmetleri Yükleme-Boşaltma Hizmetleri Shifting Hizmeti Gemiden Gemiye Aktarma (Limbo) Hizmeti Terminal Hizmetleri Ardiye Hizmetleri Diğer Liman Hizmetleri Gemiye Eşyaların Yüklenmesi Gemiden Limana Eşyanın Boşaltılması Eşyalar (Yükler) Taşıma Üniteleri Sandıklar Paletler Konteynerler Konteyner Türleri Parça Yük Konteynerleri Dökme Yük Konteynerleri Frigofirik Konteynerler Özel Amaçlı Konteynerler 20 Foot Standart Konteyner 20 Foot Dökme Yük (Bulk) Konteyner 20 Foot Düz (Flat) Konteyner 20 Foot Frigorofik (Insulated) Konteyner 20 Foot Üstü Açık (Open Top) Konteyner 20 Foot Tank Konteyner 40 Foot Standart Konteyner 40 Foot Düz (Flat) Konteyner 40 Foot Üstü Açık (Open-Top) Konteyner 40 Foot Frigorofik Konteyner 40 Foot Yüksek Hacimli Frigorofik Konteyner Konteyner Yüklemesi ve Standartlar Konteyner Yüklemesi Konteynerlerin Uluslararası Standartları Konteynerlerin Doldurulması Konteynerle Yapılacak Taşımalarda Türk Mevzuatı Konteynerlerin İşaretlenmesi Geçici İthalat Rejiminde Konteynerlerle İlgili Uygulamalar ix
Hasara Uğrayan Konteynerler Geçici İthalat Rejimi Giriş Gümrüğünce Yapılacak İşlemler Varış Gümrüğünce Yapılacak İşlemler Çıkış Gümrüğünce Yapılacak İşlemler Sonuç Değerlendirme Çalışması BÖLÜM 5 FREIGHT FORWARDER VE KOMBİNE TAŞIMACILIK Amaç Anahtar Sözcükler Temel Tanım ve Kavramlar Tek Modlu Taşıma (Unimodal Transport) Modlar Arası Taşıma (Intermodal Transport) Çoklu Taşımacılık (Multimodal Transport) Kombine Taşımacılık (Combined Transport) Kombine Taşımacılık Kavramı ve Temel Özellikleri Kombine Taşımacılığın Bileşenleri Taşıma Araçları Kamyon Tren Gemi Uçak Taşıma Terminalleri Taşıma Üniteleri Kombine Taşımacılığın Yasal Çerçevesi Uluslararası Kombine Taşımacılıkta Rol Oynayan Örgütler Uluslararası Freight Forwarder Birliği Federasyonu (FIATA) Uluslararası Kombine Taşıma Şirketleri Birliği (UIRR) Interkonteyner Interfrigo (ICF) Freight Forwarder ve Taşımacılık Belgeleri Kombine Taşımacılık Konşimentosu (FBL) FBL ve Freight Forwarder ın Sorumluluğu Freight Forwarder ın FBL Kapsamındaki Sorumluluklarının Sigortalanması x
Freight Forwarder ın Sorumluluk Sınırları Forwarder Mal Teslim Alındı Makbuzu ( FCR) Forwarder Taşıma Makbuzu (FCT) FCT ile FBL Belgelerinin Karşılaştırılması FCT Belgesinin Kullanımı Forwarder Depo Alındı Makbuzu (FWR) Tehlike Madde Taşımasına Ait Gönderen Bildirimi (FIATA SDT) Taşımacılık Talimatları (FIATA FFI) Sonuç Değerlendirme Çalışması Kaynakça xi