BÖLÜM GÖÇLERİN NEDENLERİ VE SONUÇLARI
BÖLÜM Test 1 Göçlerin Nedenleri ve Sonuçları 1. İnsanların doğal, ekonomik, sosyal ve siya- 3. Aşağıdaki grafikte beş ülke nüfusunun doğum ölüm ve artış oranları verilmiştir. İnsanların doğal, ekonomik, sosyal ve siyasal nedenlerden dolayı sürekli yaşadığı yerden başka yerlere toplu olarak veya bireysel olarak kalıcı veya geçici olarak yerleşmeleri olayına göç denir. Göçlerin nedenleri çeşitlilik gösterir. İlk Çağ da göçler daha çok doğa olaylarından kaynaklanırken teknoloji geliştikçe ortaya ekonomik, siyasi ve sosyal nedenler çıkmıştır. Doğal Nedenler: Erozyon Kuraklık Depremler Volkanik püskürmeler Sel ve su baskınları Heyelanlar Yangınlar Sosyal Nedenler: Eğitim Hızlı nüfus artışı Dini sebepler Macera arama Kültürel farklar Sağlık hizmetlerinin yetersizliği olarak kalıcı veya geçici olarak yerleşmele- % 6 ri olayına göç denir. Göçlerin birçok sebe- bi vardır. Bunlar sosyal, siyasi, ekonomik ve 4 doğal nedenler olabilir. 3 Aşağıdakilerden hangisi sosyal sebeple 1 meydana gelen göçlerin nedenlerinden 2 biri değildir? la olması B) Sağlık hizmetlerinin yetersiz kalması A) I C) Tarım alanlarının miras yoluyla parçalanması 98 III Ölüm IV V Artış B) II C) III D) IV E) V 4. Bir ülke nüfusunun ulusal sınırları içinde D) Daha iyi eğitim görme isteği E) Dini ibadetleri yerine getirme isteği 2. Göçlerin nedenleri çeşitlilik gösterir. İlk çağda göçler daha çok doğa olaylarından kaynaklanırken, teknoloji geliştikçe ortaya eko- yaptıkları yer değiştirme hareketine iç göç denir. İç göçler kırdan kıra, kırdan kente, kentten kıra veya kentten kente doğru olabilir. Kırdan kente yapılan göçler hangi tip ülkelerde daha yoğundur? nomik, siyasi ve sosyal nedenler çıkmıştır. A) Çok gelişmiş ülkelerde Göçülen yer ile göç edilen yerlerde insan- B) Gelişmiş tarım ülkeleri ları göç hareketine zorlayan nedenleri itici C) Gelişmemiş ülkeler ve çekici nedenler şeklinde gruplandırmak D) Gelişmekte olan ülkeler E) Gelişmiş sanayi ülkeleri Aşağıdkilerden hangisi insanların yaşadıkları yerleri terk etmesine neden olan. Kırdan kente yapılan göçler üzerinde itici faktörler arasında gösterilebilir? aşağıdakilerden hangisinin etkisi en azdır? A) Temel ihtiyaçların karşılanmasındaki zorluklar A) Tarımsal faaliyetlerde nadas yönteminin uygulanmasının B) Daha yüksek ücretli iş bulma isteği Siyasi Nedenler Savaşlar Mübadeler Etnik çekişmeler İhtilaller İç isyanlar Terör olayları Sınır değişiklikleri II Buna göre, hangi ülkenin nüfusunun dışarıdan aldığı göçlerle arttığı söylenebilir? A) Kırsal kesimde nüfus artış hızının faz- mümkündür. Ekonomik Nedenler İş imkânları Doğal kaynakların varlığı Geçim sıkıntısı Gelir dengesizliği Tarımda makineleşme Toprakların miras yoluyla bölünmesi I Doğum COĞRAFYA sal nedenlerden dolayı sürekli yaşadığı yerden başka yerlere toplu olarak veya bireysel B) Kırsal kesimde meydana gelen doğal afetler C) Aile, akraba ve arkadaş ve aynı kültürdeki insanlarla birlikte olma isteği C) Toprakların miras yoluyla küçülmesinin D) Kişisel ve inanç özgürlüklerini daha iyi D) Kırsal alanda sosyal hizmetlerin yetersiz olması yaşama isteği E) Sağlık, eğitim, eğlence ve alışveriş gibi E) Nöbetleşe tarım faaliyetlerinin yaygın olmasının olanaklardan daha iyi yararlanma isteği 1. C 2. A 3. C 4. D. E
9. Doğum oranı düşük olmasına karşın nüfus hareketine denir. Genellikle tarım, yaylacılık, inşaat işleri, turizm faaliyetleri gibi ekonomik etkinlikler, bu tür göçlerin nedenleridir. artış hızı fazla olan bölgeler göç alırlar. Doğurganlık %o 2 2 Paragrafta bazı özellikleri verilen göç hareketi aşağıdakilerden hangisidir? 1 1 A) Sürekli iç göç B) Mevsimlik iç göç I II Doğurganlık %o 2 C) Mübadele D) Mülteci göçü Nüfus Artış 2 1 1 7. İnsanların yaşadıkları yerlerden başka yer- lere, bir daha geri dönmemek üzere ve gittikleri yerlerde kalıcı olarak yerleşmek amacıyla yaptıkları göç hareketine daimi (sürekli) göçler adı verilir. Sürekli göçler gönüllü olabileceği gibi zorunlu da olabilir. Ülke içinde olabileceği gibi ülkeler arasında da olabilir. A) Tarımda makineleşmenin artması ve buna bağlı olarak tarımsal iş gücü ihtiyacının azalması 1 Doğurganlık Nüfus Artış V Yukarıda beş bölgenin doğum ve nüfus artış hızı oranlarının gösterildiği bir grafikler verilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi ülke içinde insanların bulundukları yerleri daimi olarak terk etmesinin nedenleri arasında gösterilemez? IV 1 1 2 1 1 2 1 1 Buna göre, yukarıdaki grafiklerde gösterilen hangi bölgeler daha fazla göç almıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) III ve V E) IV ve V 1. Aşağıdaki grafikte aynı kıtada yer alan beş ülkede aynı nüfus sayımı döneminde toplam nüfus ve doğum sonrası hayatta kalan bebek sayısı gösterilmiştir. B) Kırsal kesimde iş imkânlarının sınırlı olması C) Kentlerde sanayinin gelişmiş olmasından dolayı iş imkânlarının fazlalığı Nüfus (Milyon) İşsizlik Dini, siyasi ve etnik baskılar Güvenlik ihtiyacı Kamulaştırma faaliyetleri Göçlerin çekici nedenleri İnsanların içinde bulundukları yaşam standartlarını yükseltme isteği Daha iyi eğitim alma isteği Sağlık, alışveriş gibi olanaklardan daha iyi yararlanma isteği Kariyer yapma isteği Daha yüksek ücretli iş bulma isteği Kişisel ve inanç özgürlüklerini daha iyi yaşama isteği Aile, akraba ve arkadaş ve aynı kültürdeki insanlarla birlikte olma isteği. 8 E) Miras yoluyla tarım alanlarının daralması ve ailelerin geçimini karşılayamaması 6 4 8. Aşağıdakilerden hangisi, kırsal kesim- 2 den şehirlere olan göçü azaltmak amacıyla alınacak tedbirlerden biri değildir? A) Küçük sanayi tesisleri oluşturmak I II III Toplam Nüfus B) Eğitim ve sağlık hizmetlerini yaygınlaştırmak IV V Doğum Sonrası Hayatta Kalan Bebek C) Ulaşım imkânlarını artırmak Bu sayım döneminde hangi ülke daha fazla göç vermiştir? D) İş olanaklarını artırmak A) I ve II B) I ve III E) Çiftçileri mera hayvancılığına teşfik etmek C) II ve IV D) III ve V 7. D Göçlerin itici nedenleri Nüfus artış hızının yüksek olması Savaşlar Doğal Afetler Sosyal hizmetlerin yetersizliği Temel ihtiyaçların karşılanmasındaki zorluklar 1 D) Ülke genelinde nüfusun dağılışında görülen dengesizlik 6. B 2 Nüfus Artış 2 1 Nüfus Artış 2 III Doğurganlık %o 2 2 2 E) Zorunlu göç Nüfus Doğurganlık Artış %o 2 2 2 2 1 1 1 1 8. E 9. C BİLGİ Nüfusun ülke içerisinde yer değiştirmesine iç göç denir. Ülke nüfusunda bir değişme olmaz ancak ülke içi nüfus dengesi bozulur. İç göç hareketini; Kırdan şehre, Kırdan kıra, Şehirden şehre, Şehirden kıra olmak üzere dört grup altında ele almak mümkündür. İç göçler mevsimlik iç göç ve daimi iç göç olmak üzere ikiye ayrılır. E) IV ve V 1. C 99 COĞRAFYA Nüfus Doğurganlık Artış %o 2 2 2 2 1 1 1 1 BÖLÜM 6. Yıl içerisinde, belirli dönemlerde yapılan göç
BÖLÜM COĞRAFYA Yıl içerisinde, belirli dönemlerde yapılan göç hareketine mevsimlik göç denir. Genellikle tarım, yaylacılık, inşaat işleri, turizm faaliyetleri gibi ekonomik etkinlikler, mevsimlik olarak yapılan göçlerin nedenleridir. İnsanların yaşadıkları yerlerden başka yerlere, bir daha geri dönmemek üzere ve gittikleri yerlerde kalıcı olarak yerleşmek amacıyla yaptıkları göç hareketine daimi (sürekli) göçler adı verilir. Sürekli göçler gönüllü olabileceği gibi zorunlu da olabilir. Ülke içinde olabileceği gibi ülkeler arasında da olabilir. İç Göçlerin Nedenleri: Kırsal alanlardaki hızlı nüfus artışı Miras yoluyla tarım alanlarının daralması ve ailelerin geçimini karşılamaması Tarım alanlarının yetersiz gelmesi ve erozyonun artması Toprağın verimsiz hale gelmesi Tarımda makineleşmenin artması ve buna bağlı olarak tarımsal iş gücünün azalması Kırsal kesimde iş imkânlarının sınırlı olması Ekonomik istikrarsızlık ve sosyal problemler Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği İklim ve yer şekillerinin olumsuz etkileri Kentlerde sanayinin gelişmiş olmasından dolayı iş imkânlarının fazlalığı Kentlerde eğitim ve sağlık hizmetlerinin yaygınlığı UYARI! İç göçler sonucu nüfus, ülke sınırları içerisinde yer değiştirdiği için toplam nüfusta artma ya da eksilme olmaz. Nüfusun dağılımı ve cinsiyet dengesi, bölgeden bölgeye değişir. Göçlerin Nedenleri ve Sonuçları 1. Dini, ekonomik, siyasi, sosyal ve diğer sebeplerle insan topluluklarının bir yerden bir başka yere gitmesi, ferdi sebeplerle yer değiştirmeye... denmektedir. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere yazılması gereken en uygun kelime aşağıdakilerden hangisidir? A) Sığınmacı B) Mülteci C) Mübadele D) Göç E) Nüfus artışı 2. Aşağıdaki grafikte beş farklı yöredeki kadın ve erkek nüfus oranları gösterilmiştir. % 1 8 6 4 2 I II Erkek III IV V Kadın Bu grafiğe göre, hangi yörenin ya da yörelerin en fazla göç verdiği söylenebilir? A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) III ve V E) IV ve V 3. Bir ülkede erkek nüfus fazla olmakla birlikte kırsal kesimde kadın nüfusun fazla olduğu dikkat çekiyorsa, bu ülkenin nüfus yapısıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Ekonomik kaynaklar yeterli seviyededir. B) Kırsal kesimde kız çocuğu doğumları erkek çocuğu doğumlarından fazladır. C) Kırsal kesimde birden fazla kadınla evlenilmektedir. D) Kırdan kente göç olgusu yaşanmaktadır. E) Kişi başına düşen gelir yüksektir. 4. Aşağıdakilerden hangisi diğer dördünün nedeni olarak gösterilebilir? A) Gecekondulaşmanın artması B) Şehirlerde suç oranlarının artması C) Verimli tarım arazilerinin yerleşmeye açılması D) Kentlerde alt yapı yatırımlarının yetersiz kalması E) Kırsal kesimden kentlere yoğun bir göç yaşanması. Aşağıdaki grafikte, iki farklı bölgenin nüfus artış oranları verilmiştir. Kişi (milyon) 2 2 1 1 II. bölge Kent Kişi (milyon) 2 2 1 1 Kır I. bölge Bölgelerin gelişmişlik seviyelerinin nüfus artışı ile ilişkisi göz önüne alındığında, aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) II. bölgenin gelişmemiş, I. bölgenin gelişmiş olduğu söylenebilir. B) I. bölgede kentleşme oranı daha yüksektir. C) I. bölgede genel olarak çalışanların yaş ortalaması yüksektir. D) Her iki bölgenin nüfus artış miktarları birbirine eşittir. E) II. bölgenin bağımlı nüfus oranı daha fazladır. 6. Gelişmemiş yerlerden gelişmiş yerlere doğru yapılan göçler beraberinde birtakım sorunları da getirmektedir. Aşağıda verilen yerlerden hangisinde bu tür sorunlar daha belirgin olarak yaşanmaktadır? A) Batı Avrupa B) Avustralya C) Amazon Havzası D) Kuzey Afrika E) Muson Asyası Test 2 1 1. D 2. C 3. D 4. E. D 6. A
7. Aritmetik nüfus yoğunluğu aşağıda verilen şehirlerden hangisinde nüfus mevsimden mevsime en fazla değişim göstermektedir? A) Aksaray B) Hartum C) Yeni Delhi D) Nairobi E) Venedik 8. Co rafi, siyasi ve ekonomik nedenlerden dolay Orta Asya Türkleri de dünyan n başka yerlerine göç etmek zorunda kalm şt r. Milâttan önceki devirlerden başlayıp, milattan sonraki devirlerde de devam eden Türk göçlerinin sebepleri arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A) Ana yurt topraklarındaki artan nüfus nedeniyle geçim kaynaklarının yetersiz kalması B) Orta Asya daki olumsuz iklim değişikliklikleri C) Sanayi Devrimi nedeniyle Avrupa nın iş gücüne duyduğu ihtiyacın artması D) Boylar arasındaki siyasi anlaşmazlıklar ve sonucunda yapılan savaşlar E) Dış baskılar karşısında (Çin ve Moğol baskıları) esaret altına girmektense yurtlarını terk edip yeni topraklara yerleşme arzusu 9. Orta Asya da yaşayan Türkler çeşitli nedenlerle ana yurtlarından göç ettiler. Tarihte buna Büyük Göçler diyoruz. Dünyada iklim şartlarının değişmeye başlaması ile Buzulların kuzeye çekilmesi ile Orta Asya da sıcaklığın artması kuraklık ve çölleşmeye yol açmıştır. Yurtlarında iklim değişikliği sonucu oluşan kuraklık, toprakları verimsizleştirdi. Ortaya çıkan geçim sıkıntısı ve artan nüfusa toprakların yetmemesi göçe neden olmuştur. Çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu topluluklar çeşitli yönlere doğru göç etmişlerdir. 1. Orta Asya da yaşayan Türkler çeşitli nedenlerle ana yurtlarından göç ettiler. Tarihte buna Büyük Göçler diyoruz. Göçlerin en büyük nedeni doğal nedenlerdir. Aşağıdakilerden hangisi, Türklerin Orta Asya dan göç etme nedenleri arasında gösterilemez? A) 1. yüzyıl ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının bulunması B) Kuraklık (otlaklar kurumuş, hayvanlar beslenememiş) C) Salgın hastalıklar (hayvanlar telef olmuş) D) Ekonomik sıkıntıların başlaması E) Nüfus artışı 11. Aşağıdaki grafiklerde beş ülkenin aynı zaman dilimi içinde doğal ve genel nüfus artışları verilmiştir. Hangisinin daha fazla göç aldığı söylenebilir? Nüfus artış oranı (%o) 2 1 1 199 199 2 2 21 Nüfus artış oranı (%o) 2 1 1 A) B) Nüfus artış oranı (%o) 2 1 1 199 199 2 2 21 Nüfus artış oranı (%o) 2 C) D) 1 1 GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GÖÇ HİKÂYELERİ Türklerin Orta Asya dan Göçü Orta Asya da yaşayan Türkler çeşitli nedenlerle ana yurtlarından göç ettiler. Tarihte buna Büyük Göçler adı verildi. Göçlerin en büyük nedeni ekonomik nedenlerdir. Dünyada iklim şartlarının değişmeye başlaması ile buzulların kuzeye çekilmesi ile Orta Asya da sıcaklığın artması, kuraklık ve çölleşmeye yol açmıştır. Yurtlarında iklim değişikliği sonucu oluşan kuraklık, toprakları verimsizleştirdi. Ortaya çıkan geçim sıkıntısı ve artan nüfusa toprakların yetmemesi göçe neden olmuştur. Çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu topluluklar çeşitli yönlere doğru göç etmişlerdir. Türk göçlerinin nedenlerini; İklim koşulları ve ekonomik güçlükler, Türk boyları arasındaki mücadeleler ve dış baskılar şeklinde özetleyebiliriz. Atın evcilleştirilmiş olması, ara- BÖLÜM COĞRAFYA Buna göre Türkler in ana yurtlarını terk etmelerindeki temel neden aşağıdakilerden hangisidir? A) Ekonomik nedenler B) Askeri nedenler C) Sosyal nedenler D) Doğal nedenler E) Siyasal nedenler 199 199 2 2 21 Nüfus artış oranı (%o) 2 1 1 E) 199 199 2 2 21 199 199 2 2 21 Doğal Artış Genel Artış ba ve tekerleğin bilinmesi de göçleri kolaylaştırmıştır. 7. E 8. C 9. D 1. A 11. D 11
BÖLÜM COĞRAFYA Kavimler Göçü 4. yüzyılın sonlarına doğru gerçekleşen Kavimler Göçü, tarihteki en büyük kitlesel göç hareketlerinden biridir. Bu yüzyılın sonlarına doğru değişen dünya iklimi, birçok kavmin yaşam alanı olan Orta Asya iklimini olumsuz yönde etkilemiştir. Kuzeye doğru çekilen buzullar Orta Asya iklimini değiştirmiştir. Sıcaklığa bağlı olarak oluşan kurak iklim, bu alanda yaşayan toplulukları, daha uygun iklim koşullarının hüküm sürdüğü bölgelere göç etmeye zorlamıştır. Çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu bu kavimler, çeşitli göç yolları izlemişlerdir. Göç yolları: Kuzeye gidenler Sibirya ya, Doğuya gidenler Çin ve Uzak Doğu ülkelerine, Güneye gidenler Hindistan, Afganistan ve Çin e, Batıya gidenlerin bir kısmı Hazar Denizi nin kuzeyinden Karadeniz in kuzeyine ve Avrupa ya, bir kısmı da Hazar Denizi nin güneyinden İran, Irak, Suriye, Mısır ve Anadolu ya göç etmişlerdir. Göçlerin Nedenleri ve Sonuçları 1. 4. yüzyılın sonlarına doğru gerçekleşen tarihteki en önemli kitlesel göç hareketlerinden biridir. Büyük Hun Devleti nin yıkılmasıyla Türk kolları arasında mücadelelerin başlaması, iklim koşullarının değişmesiyle ortaya çıkan kuraklık ve artan nüfus nedeniyle yeni yerleşim yeri arayışları insanların göç etmesinin başlıca nedenleridir. Yukarıdaki metinde hangi göçten söz edilmektedir? A) Orta Asya göçleri B) Mübadele göçleri C) Afrika dan Amerika ya yapılan göçler D) Yeni Dünya ya göçler E) Kavimler göçü 2. 4. yüzyılın sonlarına doğru gerçekleşen Kavimler Göçü, tarihteki en önemli kitlesel göç hareketlerinden biridir. Orta Asya dan başlayan göçler çeşitli yönlere doğru olmuştur. Çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu kavimlerin izlediği başlıca göç yolları şunlardır: I. Kuzeye gidenler Sibirya ya, II. Doğuya gidenler Çin ve uzak doğu ülkelerine, III. Güneye gidenler Hindistan, Afganistan ve Çin e IV. Batıya gidenlerin bir kısmı Hazar Denizi nin kuzeyinden Avrupa ya bir kısmı da Hazar Denizi nin güneyinden İran, Irak, Suriye, Mısır ve Anadolu ya V. Güneybatıya gidenler Pakistan, Afganistan üzerinden Hindistan ve Hint Okyanusu kıyılarını takip ederek Afrika ya göç etmişlerdir. Yukarıda verilen göç yollarından hangisi kavimler göçü sırasında izlenmemiştir? A) Yalnız II B) Yalnız V C) I ve III D) III ve V E) IV ve V 3. Aşağıdakilerden hangisi, Kavimler Göçü nün sonuçlarından biri değildir? A) Avrupa da sosyal ve siyasal yapının bozulması B) Avrupa da yeni ulusların oluşması C) Feodalitenin ortaya çıkması D) Hristiyanların kutsal saydığı toprakların Müslümanların eline geçmesi E) Roma İmparatorluğu nun ikiye bölünmesi 4. Balkanlardan Anadolu ya göçün ilk dönemi, 184 yılında Sırp isyanı ile başladı. 184 te isyan eden Sırpların şiddet hareketleri sırasında, Semendire ye bağlı yerlerde Türklere karşı girişilen katliamdan kaçanlar, Rumeli ve Bosna-Hersek e göç etti. 1826 da yapılan Akkerman Antlaşması ile 1 bin Türk, Sırbistan dan göç etmek zorunda kaldı. 1867 yılında Sırpların zulmünden kaçan 1 bin civarında Boşnak da Türklerle birlikte Anadolu ya göç etti. Yine 198-1923 yılları arasında 3 bin, 1923-1933 yılları arasında da 3 bin Türk, Sırbistan dan göç etti. Göç edenlerin bir kısmı ise yollarda hastalık ve açlıktan öldü. Yukarıda bazı özelikleri verilen Balkan göçleri hangi tür göçlere örnek olarak gösterilebilir? A) Mübadele göçleri B) Siyasi göçler C) İşçi göçleri D) Yeni Dünya ya göçler E) Sığınmacı göçler. 4. yüzyılın sonlarına doğru gerçekleşen Kavimler Göçü ile gidilen yerlerden biri değildir? A) Çin B) ABD C) Hindistan D) Sibirya E) İran Test 3 12 1. E 2. B 3. D 4. E. B
6. Aşağıdaki grafikte iki farklı ülkenin nüfus artış durumları verilmiştir. Kişi (milyon) 2 2 1 1 I. ülke :Doğal Artış Kişi (milyon) 2 2 1 1 II. ülke :Göçlerle Artış Buna göre, bu iki ülke ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) I. ülkede demografik yatırımlar daha azdır. B) Il. ülkenin doğal nüfus artışı, I. ülkenin göç yoluyla nüfus artışına eşittir. C) li. ülkenin eğitim seviyesi daha yüksektir. D) li. ülkede kişi başına düşen gelir daha yüksektir. E) Her iki ülkenin nüfus artış miktarı birbirine eşittir. 7. Coğrafi Keşifler, 1. yüzyıl ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının bulunması amacıyla başlattıkları ve yeni okyanusların ve kıtaların bulunmasıyla gerçekleşmiş olan keşifleri ifade eder. Keşfedilen yerlere, özellikle Amerika ya Avrupa dan pek çok insan göç etti. Avrupa kültür ve uygarlığı yeni yayılma alanları buldu. Yukarıda bazı özellikleri anlatılan Coğrafi Keşifler in yapılmasındaki temel neden aşağıdakilerden hangisidir? A) Siyasal nedenler B) Ekonomik nedenler 8. Yunanistan dan Türkiye ye ilk göçler 182 yılında Mora isyanından sonra başladı. Avrupa dan gelen gönüllü askerlerle Rum çeteciler, Teselya ve Ege adaları ile Mora da oturan Türk ve Müslüman halka zulmetmeye başladı ve 32 bin Müslüman Türk ü öldürdü. Rusya ile İngiltere arasında yapılan anlaşma ile 1826 yılında bağımsız Yunan devleti kuruldu ve Müslüman halkı Yunanistan dan çıkarma kararı alındı. Bu kararla birlikte Türkler yüzyıllarca yaşadıkları coğrafyadan sürgün edilmeye başlandı. Paragrafta anlatılan göç hareketi aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilebilir? A) Mübadele göçleri B) Siyasi göçler C) İşçi göçleri D) Yeni Dünya ya göçler E) Mülteci göçleri 9. Beyin göçü iyi eğitim görmüş, kalifiye ve yetenekli iş gücünün, yetiştiği az gelişmiş ya da gelişmekte olan bir ülkeden, gelişmiş bir ülkeye göçü olarak tanımlanabilir. Aşağıdakilerden hangisi beyin göçünün nedenleri arasında gösterilemez? A) Fikir üretiminin ve buluşun para etmemesi ve desteklenmemesi, B) Siyasetin ve kayırmacılığın iş hayatına girip, onu kontrol etmesi, C) Bilim ve teknolojiye değer vermeme, D) Aile içi geçimsizliklerin fazla olması E) Üniversite mezunlarının meslekleriyle ilgisiz işlerde çalışması, 1. Türkiye beyin göçü en fazla olan 34 ülke içinde 24. sırada yer almakta olup maalesef iyi eğitim gören her yüz kişiden 9 unu kaybetmektedir. Beyin göçü Dünyada da önemli bir sorundur. Aşağıdaki ülkelerden hangisi beyin göçü alan ülkeler arasında gösterilemez? Yeni Dünya ya Göçler Haçlı Seferleri sonrasında pusulayı öğrenen Avrupalı denizciler 1. yüzyılın sonlarından itibaren açık denizlere açılarak büyük keşifler yapmışlardır. Bu denizcilerin başında Kristof Kolomb, Macellan ve Vasco dö Gama gelmektedir. Keşfedilen kıtalardaki zenginlikleri duyan Avrupalılar başta Amerika olmak üzere Hindistan, Afrika ve Okyanusya ya yayılarak büyük sömürge kolonileri kurdular. 1.yüzyıldan itibaren açık bir şekilde ekonomik nedenlerden kaynaklanmıştır. Bu devletlerden İngilizler; Kuzey Amerika, Hindistan, Yeni Zelanda ve Afrika nın çeşitli kesimlerinde Fransızlar; Kuzey Amerika, Güney Amerika nın kuzeyinde ve Afrika da İspanyollar; Brezilya hariç Güney Amerika da Portekizliler; Brezilya ve Afrika da koloniler kurmuşlardır. Pusulanın icadı Avrupalı denizcileri yeni yerleri keşfetmeye yöneltmiştir. Yeni Dünya olarak adlandırılan Amerika ya yapılan bu göç hareketi 19. yüzyılda büyük bir hız kazanmıştır. Bunda Sanayi Devrimi ile birlikte teknoloji ve ulaşım olanaklarının gelişmesinin etkisi vardır. Bu yüzyılda Avrupalı göçmenlerin çoğu siyasi baskılardan kaçmak, dinsel inançlarını özgürce yaşamak, ülkelerinde kendilerine tanınmayan fırsatlardan yararlanmak ve macera arayışı gibi nedenlerle Amerika ya göç etmişlerdir. BÖLÜM COĞRAFYA C) Sosyal nedenler D) Doğal nedenler E) Askeri nedenler A) Kanada B) ABD C) Çin D) Fransa E) Güney Afrika Cumhuriyeti 6. A 7. B 8. E 9. D 1. C 13
BÖLÜM COĞRAFYA Mübadele Göçleri Bir antlaşmanın esaslarına dayanılarak yapılan, ülke nüfuslarının karşılıklı olarak yer değişmesi ile oluşan göçlerdir. Lozan Barış Antlaşması ile Türkiye ile Yunanistan arasında nüfus mübadelesi protokolü imzalanmıştır. Bu göçler Romanya ile Bulgaristan ve Hindistan ile Pakistan arasında da olmuştur. Bu göçler insanların gönüllü olarak yaptıkları göç hareketleri olmayıp zorunlu göçlerdir. Doğal Afetlerin Neden olduğu Göçler Göçlerin önemli bir kısmı doğal afetler sonucu ortaya çıkar. Göçlere neden olan doğal afetlerin başında kuraklık gelir. İklim değişiklikleri nedeniyle meydana gelen kuraklık insanların yaşamını zorlaştırdığı için göçe neden olur. 4. ve. yüzyıllarda Hunlar ve Moğollar kuraklık nedeniyle Orta Asya dan göç etmişlerdir. Beyin Göçü Bir ülkede, bilim ve tekniğin gelişmesine katkıda bulunabilecek kişilerin daha iyi bir ücret, daha iyi bir çalışma ortamı olanakları nedeniyle daha gelişmiş ülkelere göç etmesine beyin göçü denir. İyi eğitilmiş elemanların daha iyi çalışma olanakları sağlayan ülkelere gitmesiyle oluşan göçlerdir. Az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerin nitelikli kişilerinin sanayileşmiş ülkelere gitmesidir. Göçlerin Nedenleri ve Sonuçları 1. Günümüzde göç türlerinden biri de beyin göçüdür. Yetişmiş, kaliteli ve eğitimli insanların göç etmesi şeklinde tanımlayabileceğimiz bu göç türü özellikle 196 lı yıllardan sonra hız kazanmıştır. Gelişmiş ülkelerin eğitimli insanlara daha iyi olanaklar sağlaması, bu göçün özellikle bu ülkelere doğru olmasına neden olmuştur. Aşağıdaki ülkelerden hangisi beyin göçü alan ülkelerden biridir? A) Türkmenistan B) Tunus C) Azerbaycan D) Afganistan E) Güney Afrika Cumhuriyeti 2. Demografi uzmanının aynı kıta yer alan iki ülkede, ülkelerin demografik özellikleri üzerine yaptığı araştırmalarda elde ettiği verilerden yola çıkarak yayınladığı makalesinde; X ülkesinde son yıllarda göç hareketlerinin yoğunlaştığını ve bunda özellikle son yıllarda yağışların azalmasından ve yanlış su kullanımından dolayı oluşan kuraklığın etkili olduğunu ve bu durumun ekonomik yapıyı olumsuz yönde etkilediğini, Y ülkesinde ise, yaşanan göçlerde ülke içinde etnik grupların anlaşamadığını ve her an bir iş savaşın çıkma ihtimalinden dolayı insanların ülkeyi terketmeye başladıklarını yazmıştır. Buna göre; I. X ülkesinde göçlerin en önemli nedeninin doğal afetler olduğunu, II. Y ülkesinde yapılan göçlerin çoğunlukla siyasi nedenlere dayandığını, III. X ülkesinde yapılan göç sonrasında insanların bir daha yurtlarına dönmeyebileceği, IV. Y ülkesinde ise göç hareketine katılanların mülteci durumuna düşebileceği, düşüncelerinden hangisi ya da hangilerinin doğru olabileceği söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV D) III, IV ve V E) I, II, III ve IV 3. Lozan Barışı gereğince Ege Adaları ve Makedonya dan yaklaşık 4. kişilik bir nüfus Anadolu ya alınmış, buna karşılık Doğu Karadeniz ve Trakya daki Rumların hemen tamamı (İstanbul dakiler hariç tutulmuştur) olan 1. kişi Yunanistan a gönderilmiştir. Yukarıdaki metinde hangi göçten söz edilmektedir? A) Mübadele göçleri B) Doğal afetlerin neden olduğu göçler C) İşçi göçleri D) Yeni Dünya ya göçler E) Sığınmacı göçler 4. İyi eğitim görmüş nitelikli insanların daha fazla ekonomik, sosyal, bilimsel vs imkânlara sahip ülkelere göç etmesine ne denir? A) Mübadele göçü B) İş gücü göçü C) Mülteci göçü D) Beyin göçü E) Sığınmacı göçü Test 4. Bir antlaşmanın esaslarına dayanılarak yapılan, ülke nüfuslarının karşılıklı olarak yer değişmesi ile oluşan göçlere yer değiştirme (mübadele) göçleri denir. Aşağıdakilerden hangisi mübadele göçlere örnek olarak gösterilebilir? A) Kurtuluş Savaşı sonrası Yunanistan ile yapılan anlaşmalarla ülkemizde yaşayan Rumlar ile Yunanistan daki Türkler arasında yer değiştirme göçleri B) 1877-78 Osmanlı-Rus savaşı sırasında Kafkasya ve Balkanlarda Rus Ordularının baskısından kaçan önemli bir nüfus kitlesinin Anadolu ya göç etmesi C) 1999 yılında Körfez depreminden sonra binlerce insanımızın İzmit i terk etmesi D) 196 yılından itibaren, Türkiye den çeşitli Avrupa ülkelerine işçi göçü E) 1989 yılında Bulgaristan dan Türkiye ye göç eden Bulgaristan Türklerinin yaptığı göç hareketi 14 1. E 2. E 3. A 4. D. A
6. Deprem, heyelan, kuraklık, taşkın, sel, çığ gibi doğal yıkımlar göçlere neden olmaktadır. Doğal yıkımlardan zarar gören insanlar bulundukları yerleri terk ederek koşulları daha iyi olan yerlere göç ederler. Aşağıdakilerden hangisi doğal afetlerin neden olduğu göçlere örnek olarak gösterilemez? A) IV. ve V. yüzyılda Hunların ve Moğolların Orta Asya dan başka yerlere göç etmeleri B) ABD de Kaliforniya daki deprem olayı binlerce insanın göç etmesine neden olmuştur. C) 1994 de Kırgızistan daki heyelan olayları 27. insanın göç etmesine neden oldu. D) 1999 yılında Körfez depreminden sonra binlerce insanımız İzmit i terk etmiştir. E) 1979 da Sovyetler in Afganistan ı işgalinden sonra Pakistan a sığınan 43 kişi 1986 yılında Türkiye ye getirilerek yerleştirilmiştir. 7. Savaş, baskı veya zulümden kaçarak başka ülkelere yapılan göçlere zorunlu göçler (sığınma göçleri) denir. Aşağıdakilerden hangisi zorunlu göçlere örnek olarak gösterilebilir? A) 1792 Yaş Antlaşması ile Kırım ı işgal eden Çarlık Rusya sının baskısıyla Kırım Türkleri nin yaptığı göç hareketi B) 1877-78 Osmanlı-Rus savaşı sırasında Kafkasya ve Balkanlarda Rus Ordularının baskısından kaçan önemli bir nüfus Anadolu ya göç etmesi C) 1989 yılında Bulgaristan dan Türkiye ye göç eden Bulgaristan Türklerinin yaptığı göç hareketi D) IV. ve V. yüzyılda Hunların ve Moğolların Orta Asya dan başka yerlere göç etmeleri E) II. Dünya Savaşı sırasında Alman bilim adamlarının ABD ye yaptıkları göçler 8. Ekonomik gelişmenin yavaş olduğu bölgelerde iş olanaklarının az olması, göçlere neden olmaktadır. İşsizlik nedeniyle yapılan göçlere iş gücü göçü denir. Iş gücü göçleri mevsimlik, kısa süreli veya uzun süreli olabilir. Aşağıdakilerden hangisi iş gücü göçlerine örnek olarak gösterilebilir? A) II. Dünya Savaşı sırasında Alman bilim adamlarının ABD ye yaptıkları göçler B) 1864 te Kafkas lardan yapılan göçler C) 1783 te Kırım Tatarlarının yaptığı göçler D) 196 yılından itibaren, Türkiye den çeşitli Avrupa ülkelerine yapılan göçler E) 1994 de Kırgızistan daki heyelan olayları 27. insanın göç etmesi 9. Savaşlar, işgaller, devrimler, terör olayları veya dini olaylar göçlere neden olmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu nedenle yapılan göçlere örnek olarak gösterilemez? A) Sırpların işgali nedeniyle Bosnalıların bulundukları bölgeyi terk etmesi B) Balkan Yarımadası ndan Türkiye ye doğru 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı nın ardından Anadolu ya yapılan göçler C) 1979 da Sovyetler in Afganistan ı işgalinden sonra Pakistan a sığınan 43 kişi 1986 yılında Türkiye ye getirilerek yerleştirilmiştir D) İran-Irak savaşı esnasında ve Körfez Savaşı ndan hemen sonra yüzbinlerle ifade edilebilen nüfusun geçici süreylede olsa Türkiye ye gelmesi E) 196 tan sonra Türkiye den Avrupa ülkelerine yapılan göçler 1. Nüfus artış hızı çok düşük olan ülkeler dışardan aldıkları göçlerle iş gücü eksiklerini kapatmak ister. Aşağıdaki ülkelerden hangileri yukarıdaki tanıma uygun bir nüfus politikası uygulamaktadır? A) Fransa - Hollanda B) Mısır - Nijerya C) Çin - Belçika D) Kanada - Hindistan E) ABD - Endonezya Beyin göçünün başlıca nedenleri: İşsizlik. Kültürel emperyalizmin ürünü olarak özenti. Eğitime uygun iş bulamamak. Daha yüksek bir yaşam standardına kavuşmak arzusu. Yapılan işin takdir edilmemesi. Kötü çalışma koşulları. Araştırma yapamamak. Siyasal sorunlar (etnik dışlanma, siyasal istikrarsızlık, vb.). Sosyal sorunlar (örneğin; kan davası). Yolsuzluk - güvensizlik. UYARI! Beyin göçü Dünya da da önemli bir sorundur. Beyin göçünün fazla verildiği ülkeler arasında Hindistan, Pakistan, Birleşik Devletler Topluluğu, Çin, Filipinler, Cezayir, Fas, Tunus, İran, Mısır, Nijerya, Türk Cumhuriyetleri vs. de vardır. Önemli ölçüde beyin göçü alan ülkeler arasında ABD, Kanada, Avustralya, Güney Afrika, Almanya, Fransa vs. gibi ülkeler vardır. İşçi Göçleri Ekonomik gelişmenin yavaş olduğu ülkelerde iş olanaklarının az olması, bu imkânların geliştiği ülkelere ve bölgelere doğru göçlere neden olmaktadır. İşsizlik nedeniyle yapılan göçlere iş gücü göçü denir. Iş gücü göçleri mevsimlik, kısa süreli veya uzun süreli olabilir. Türkiye ile Almanya arasında 1961 yılında işçi göçü yapılmıştır. Daha sonra Hollanda, Fransa, Avusturya gibi diğer Avrupa ülkeleriyle benzer anlaşmalar yapılmıştır. Ülkemizde, önceleri Avrupa ülkelerine yapılan göçlere 198 li yıllarda Arap ülkeleri 199 lı yıllarda Rusya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ne doğru göçler olmuştur. BÖLÜM COĞRAFYA 6. E 7. C 8. D 9. E 1. A 1
COĞRAFYA Göç veren yerlerde oluşan olumlu sonuçlar: Göç veren ülkede veya kentte nüfus azalır. Göç alarak büyüyen merkezlerde ekonomik faaliyetler gelişir ve çeşitlenir. İşsizlik oranında azalma görülür. Göç edilen ülkelerle sosyoekonomik ilişkiler gelişmeye başlar. Ülkenin göçenler tarafından zamanla tanınmasıyla turizm faaliyetlerinin gelişmesi sağlanır. Ülkeye döviz girdisi sağlanır. Göç veren yerlerde oluşan olumsuz sonuçlar: Nüfusun cinsiyet dengesi bozulur. Yaşlı nüfus oranı artar. Göç veren ülkede veya kentte nüfus azalır. Aileler bölünür. Kırsal kesim yatırımlarında verimsizlik meydana gelir. Göç alan yerlerde oluşan olumlu sonuçlar: Göçler sonucu farklı yerlerden gelen insanların bir arada bulunması kültürel çeşitliliğe neden olur. Iş gücü eksikliği giderilmiş olunur. Genç nüfus oranı artar. (Çünkü göç eden daha çok genç insanlardır) İşçi ücretleri düşer. Vergi gelirleri artar. Göç alan yerlerde oluşan olumsuz sonuçlar: Göç alan ülkede veya kentte nüfus artar. Nüfus artış hızı yükselir. Nüfusun cinsiyet dengesi bozulur. Düzensiz kentleşme meydana gelir (çarpık kentleşme, plansız kentleşme). Kent nüfusunda aşırı artış meydana gelir. Kentlerde insan sayısının fazla olmasından dolayı işsiz insanların oranı artar. Kentlerde hızla nüfus artışı trafik sorunlarını oluşturur. 16 14. Göçler beraberinde köklü değişimler mey- Gölü, son yılda %9 küçülerek, yerini suların çekildiği bölümde oluşan, Dünyanın en genç çölü Aralkum a bırakıyor. 196 lı yıllarda Aral Gölü ünün kıyısındaki balıkçı kasabası Moynak ta, tarım arazilerinin büyük oranda tuzlanması ve gölün kıyılarının yüzlerce kilometre geri çekilmesi yüzünden tarım ve balıkçılık zarar gördü, halkın bir bölümü ülkenin diğer bölgelerine göç etti. dana getirebilir. Aral Gölü nün havzasındaki insanların yaptıkları göç hareketi aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilebilir? A) Doğal afetlerin neden olduğu göçler Avrupa, yüzyıla yakın bir süre karışıklık içinde kaldı. Bazı tarihçilere göre bu göç hareketi İlkçağ ın sonu Orta Çağ ın başlangıcı kabul edildi. Roma İmparatorluğu 39 yılında Batı ve Doğu olmak üzere ikiye ayrıldı. Bugünkü İngiltere, Fransa, İspanya gibi Avrupa devletlerinin temelleri atıldı. Avrupa daki feodalite rejiminin ortaya çıkmasına zemin hazırladı. Yukarıda verilen olaylar hangi göç hareketi sonrasında meydana gelmiştir? B) Türklerin Orta Asya dan göçü C) Mübadele göçleri A) Yeni Dünya ya yapılan göçler D) Yeni Dünya ya yapılan göçler B) Türklerin Orta Asya dan göçü E) İş gücü göçü C) Mübadele göçleri D) Doğal afetlerin neden olduğu göçler 12. İnsanların yaşadıkları yerlerden başka yerlere, bir daha geri dönmemek üzere ve gittikleri yerlerde kalıcı olarak yerleşmek amacıyla yaptıkları göç hareketine daimi (sürekli) göçler adı verilir. Aşağıdakilerden hangisi daimi göç olayına neden olmaz? BÖLÜM 11. Dünyanın 4. büyük gölü olarak bilinen Aral E) Kavimler göçü 1. Yapılan araştırmalar, Anadolu ya yönelik A) İklim değişiklikleri B) Turizm faaliyetleri C) Siyasi baskılar D) Nüfus mübadelesi E) Etnik baskılar 13. Mülteci kavramı resmi olarak ırkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği konusunda haklı bir korku taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan, korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen kişi biçiminde tanımlanmaktadır. toplu ilk göç hareketlerinin 1768 OsmanlıRus Savaşı ve sonrası imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) arasında geçen süre içerisinde başladığını göstermektedir. Daha sonraları Yugoslavya, Bulgaristan ve Yunanistan ın bağımsız devletler olmaları, Anadolu ya nüfus göçünü hızlandırmıştır. 1771-1989 yılları arasını kapsayan kabaca son 2 yıl içinde Anadolu ya gelen göçmen sayısı 7,8 milyonu aşar. Bu kitlenin yaklaşık 2,2 milyonu Cumhuriyetin ilanından sonra gelenlerdir. Söz konusu göçmenlerin % 96 sının çıkış yeri Yunanistan, Bulgaristan, Eski Yugoslavya ve Romanya gibi dört Balkan ülkesidir. Yaklaşık 2 yıldır Anadolu ya yapılan göçlerin nedenleri düşünüldüğünde daha çok hangi tür göçlerin Anadolu ya yönelik yapıldığı söylenebilir? Günümüzde mültecilerin en çok gitmek istekleri yerlerin başında aşağıdaki alanlardan hangisi gelmektedir? A) Zorunlu göçler A) Kuzey Afrika B) Avustralya C) İşçi göçleri C) Batı Avrupa D) Ortadoğu D) Doğal afetlerin neden olduğu göçler B) Mübadele göçleri E) Beyin göçleri E) Muson Asyası 11. A 12. B 13. C 14. E 1. A