TÜRKİYE GAYRİMENKUL SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ 2012 16 NİSAN 2013

TÜRKİYE GAYRİMENKUL SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ 2012 16 NİSAN 2013

ALINAN KONUT YAPI RUHSATLARI ARTIŞ GÖSTERİYOR 1,000,000 900,000 ALINAN KONUT YAPI RUHSATLARI (DAİRE ADET) 901,705 800,000 700,000 600,000 500,000 Konut ihtiyacı 650.000 adet/yıl 597,786 581,029 545,336 516,229 501,005 650,285 741,592 400,000 300,000 200,000 100,000 202,839 329,777 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 2

ALINAN KONUT YAPI İZİNLERİ DE ARTIŞ GÖSTERİYOR 1,000,000 DAİRE SAYISI 900,000 800,000 700,000 600,000 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 0 329,777 164,734 545,336 249,336 597,786 294,269 581,029 325,255 501,005 356,358 516,229 402,590 901,705 429,561 650,285 555,163 741,592 539,985 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 YAPI RUHSATLARI YAPI İZİNLERİ KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 3

KONUT PAZARINDA GELİŞEN KENTLERİN KONUMU GÜÇLENİYOR 180,000 160,000 156,694 ALINAN YAPI RUHSATI VE İZNİ 2012 (DAİRE SAYISI) 140,000 120,000 100,000 80,000 60,000 40,000 20,000 89,276 75,466 66,331 39,198 37,061 34,319 13,280 GELİŞEN KENTLER 26,264 22,717 22,152 19,579 20,862 6,945 16,874 15,688 16,487 14,468 15,449 10,179 14,985 8,001 13,545 10,626 13,107 8,942 0 YAPI RUHSATI YAPI İZNİ KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 4

TÜRKİYE GENELİ VE İLLERDE MEVCUT KONUT SAYISI 4,500,000 İLLERDE MEVCUT KONUT SAYISI 2012 4,000,000 3,500,000 3,000,000 2,500,000 2,000,000 1,500,000 4,258,319 1,000,000 500,000 0 1,807,762 1,295,536 751,058 575,126 516,249 502,813 413,298 357,592 351,033 343,830 336,558 328,372 322,639 293,511 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR 5

KONUT SATIŞLARI KONUT SATIŞLARI; TAPU DAİRELERİNDE KAYITLI OLANLAR 600,000 531,746 500,000 400,000 427,105 357,341 419,000 431,485 300,000 200,000 100,000 0 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 6

KONUT SATIŞLARI 3 BÜYÜK DIŞINDAKİ İLLERDE DAHA HIZLI ARTIYOR 70.0 KONUT SATIŞLARINDA PAYLAR (YÜZDE) 60.0 50.0 40.0 51.0 49.0 50.0 50.0 44.5 55.5 58.3 59.0 41.7 41.0 İSTANBUL 30.0 20.0 24.4 24.6 21.6 19.8 20.3 3 BÜYÜK İL DİĞER İLLER 10.0 0.0 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 7

YENİ KONUT FİYATLARI VE KONUT TERCİHLERİ 135 130 125 120 115 110 105 100 115.7 127.0 YENİ KONUT FİYAT ENDEKSİ (2010 OCAK=100) 116.6 127.8 119.4 130.9 105.3 105.5 105.8 105.6 114.4 125.1 102.4 109.5 122.2 GENEL 1+1 DAİRE 2+1 DAİRE 3+1 DAİRE 4+1 DAİRE 2010 ARALIK 2011 2012 KAYNAK: GARANTİ MORTGAGE-REIDIN KONUT ENDEKSİ 8

YENİ VE MEVCUT KONUT FİYATLARI 140.0 YENİ VE MEVCUT KONUT FİYATLARI (2009=100 ENDEKS) 120.0 100.0 127.0 126.5 % 27.0 %26.5 100.0 100.0 80.0 60.0 2009 2012 40.0 20.0 0.0 YENİ KONUT FİYATLARI MEVCUT KONUT FİYATLARI KAYNAK: GARANTİ MORTGAGE-REIDIN KONUT ENDEKSİ 9

KONUT FİYATLARI İNŞAAT MALİYETLERİ VE ENFLASYON KARŞILAŞTIRMASI 130 125 2009=100 ENDEKS 120 115 110 105 100 2009 2010 2011 2012 YENİ KONUT 100.0 106.3 115.7 127.0 MEVCUT KONUT 100.0 102.6 107.8 126.5 İNŞAAT MALİYETİ 100.0 107.5 113.8 125.3 ÜFE 100.0 108.5 123.4 126.4 TÜFE 100.0 106.4 117.5 124.8 10

KONUT KREDİLERİNDE ARTIŞ 2012 YILINDA YAVAŞLADI KONUT KREDİLERİ (MİLYAR TL) 90.00 %15.4 86.04 80.00 % 22.7 74.59 70.00 60.00 %35.5 60.8 50.00 40.00 32.46 38.9 44.88 30.00 23.38 20.00 10.00 0.00 2.63 13.04 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU 11

KONUT KREDİLERİNİN MİLLİ GELİRE ORANI 7.00 6.00 KONUT KREDİSİ/GSMH (YÜZDE) 5.53 5.76 6.07 5.00 4.00 3.00 3.08 3.79 4.09 4.71 2.00 2.00 1.00 0.00 0.17 0.47 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: BDDK VE TÜİK VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR 12

KONUT KREDİLERİNİN MİLLİ GELİRE ORANI ULUSLARARASI KARŞILAŞTIRMALAR (2011) KONUT KREDİSİ/MİLLİ GELİR (%) HOLLANDA DANİMARKA İRLANDA İNGİLTERE İSVEÇ NORVEÇ PORTEKİZ İSPANYA AB-27 ALMANYA BELÇİKA FİNLANDİYA ESTONYA FRANSA LETONYA YUNANİSTAN AVUSTURYA MACARİSTAN İTALYA LİTVANYA POLONYA SLOVAKYA SLOVENYA ÇEK CUMH TÜRKİYE RUSYA 5.8 2.7 28.0 25.2 22.7 21.8 19.1 16.5 13.7 12.8 36.2 35.0 46.5 46.3 42.3 41.7 41.2 52.4 70.3 66.3 64.0 87.1 85.0 81.8 107.1 101.4 0 20 40 60 80 100 120 13

KONUT KREDİLERİ VE TOPLAM TÜKETİCİ KREDİLERİ 250 TÜKETİCİ VE KONUT KREDİLERİ (MİLYAR TL ) 200 193.4 150 100 86.04 50 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KONUT KREDİLERİ TÜKETİCİ KREDİLERİ KAYNAK: BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU 14

KONUT KREDİSİ KALİTESİ YÜKSELİYOR TAKİPTEKİ KONUT KREDİLERİ (MİLYON TL) KULLANILAN KREDİLER İÇİNDE (PAY %) 1200 2.5 1000 800 600 1.34 2.14 962 860 1.41 659 702 2 1.5 400 0.67 522 0.88 0.82 1 200 217 0.5 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 0 KAYNAK: BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU 15

KULLANILAN KONUT KREDİLERİNDE ORTALAMA VADE UZUYOR 70.0 KONUT KREDİLERİNİN VADE DAĞILIMI (YÜZDE) 60.0 50.0 47.1 48.1 50.8 52.6 54.2 57.4 40.0 30.0 20.0 37.8 36.0 33.8 32.5 15.1 15.9 15.4 14.9 25.6 20.2 24.0 18.6 5 YILA KADAR 6-10 YIL 10 YIL ÜZERİ 10.0 0.0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR 16

KONUT KREDİLERİ KULLANIMI TÜRKİYE GENELİNE YAYGINLAŞIYOR İLLERİN KONUT KREDİLERİ İÇİNDE PAYLARI (YÜZDE) İLLER 2008 2009 2010 2011 2012 İSTANBUL % PAY 39.4 37.9 36.5 35.7 35.2 ÜÇ BÜYÜK İL % PAY 60.6 59.0 57.4 56.5 55.6 DİĞER İLLER % PAY 39.4 41.0 42.6 43.5 44.4 KAYNAK: BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR 17

KONUT KREDİ FAİZLERİ 2.00 1.80 1.60 1.86 KONUT KREDİSİ AYLIK FAİZ ORANI % (YILLIK ORTALAMA) 1.59 1.40 1.20 1.00 1.26 0.91 1.10 1.16 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: BANKALARIN İLAN EDİLEN FAİZ ORANLARINDAN HESAPLANMIŞTIR 18

ORGANİZE PERAKENDE PAZARIN GENİŞLEMESİ SÜRÜYOR PAZARLAR (MİLYAR DOLAR) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 PERAKENDE PAZAR 188.0 228.1 248.1 207.7 250.9 266.6 268.1 ORGANİZE PERAKENDE PAZARIN PAYI GELENEKSEL PAZARIN PAYI % 32 %68 %34 %66 %37 %63 %38 %62 %40 %60 %43 %57 %44 %56 ORGANİZE PERAKENDE PAZAR 60.5 77.6 91.7 79.4 100.4 114.6 118.0 GELENEKSEL PAZAR 127.5 150.5 156.4 128.3 150.5 152.0 150.1 KAYNAK: EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 19

2012 YILINDA AÇILAN YENİ AVM SAYISI GERİLEDİ AVM KİRALANABİLİR ALAN M2 7,934,426 7,333,170 6,290,341 5,526,659 4,708,219 3,747,173 2,824,536 2,357,329 2,052,368 1,891,322 1,639,589 1,463,085 0 2,000,000 4,000,000 6,000,000 8,000,000 10,000,000 KAYNAK: GYODER VERİ TABANI 20

AVM KİŞİ BAŞI GÖSTERGELERİNDE BÜYÜME SÜRÜYOR AVM BİN KİŞİ BAŞINA KİRALANABİLİR ALAN M2 120.0 100.0 85.3 98.1 104.8 80.0 76.2 60.0 40.0 20.0 22.6 25.0 28.3 30.2 34.2 40.6 53.0 65.9-2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: GYODER VERİ TABANI 21

AVRUPA ÜLKELERİ İLE KARŞILAŞTIRILDIĞINDA AVM YATIRIM POTANSİYELİ SÜRÜYOR BİN KİŞİ BAŞINA AVM KİRALANABİLİR ALAN M2 NORVEÇ İSVEÇ İRLANDA HOLLANDA AVUSTURYA FİNLANDİYA DANİMARKA ESTONYA PORTEKİZ İNGİLTERE FRANSA SLOVENYA AB-27 İSPANYA İTALYA ÇEK CUMH POLONYA ALMANYA MACARİSTAN BELÇİKA TÜRKİYE 310 295 290 285 275 260 255 255 225 215 210 195 170 155 120 110 105 395 370 365 0 100 200 300 400 500 600 700 800 695 KAYNAK: KONG STURGE, EUROPEAN RETAIL PROPERTY 2011 22

YABANCILAR EN ÇOK AVM YATIRIMLARINI TERCİH EDİYOR YABANCILARIN AVM KİRALANABİLİR ALANI M2 3,000,000 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 0 2,655,357 2,465,657 2,133,737 1,942,775 1,164,561 1,388,662 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: GYODER VERİ TABANI 23

İSTANBUL OFİS YATIRIMLARINDA VE ALANINDA GENİŞLEME 4,000,000 İSTANBUL'DA OFİS ALANI (A ve B Sınıfı M2) 3,500,000 3,000,000 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 0 1,496,565 1,578,820 1,657,688 1,839,767 2,086,385 2,657,524 2,877,024 3,073,024 3,413,834 3,715,034 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: GYODER VERİ TABANI BİLGİ; MOSKOVA 13.8, LONDRA 9,1 DUBAİ 5.4, HONG KONG 9.0, FRANFURT 4.8 MİLYON M2 OFİS ALANI 24

İSTANBUL OFİS KİRALARI İSTİKRARLI SEVİYELERİNİ KORUYOR MİA BÖLGESİ OFİS KİRALARI (AYLIK/M2/DOLAR) 35.0 30.0 31.6 26.6 28.2 28.4 29.4 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 14.0 9.2 15.0 10.7 19.6 11.4 15.5 15.7 16.7 14.8 17.0 A SINIFI B SINIFI 0.0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 BİRİNCİ SINIF OFİS KİRALARI: LONDRA 231 $, MOSKOVA 124 $, DUBAİ 55 $, HONG KONG 163 $, MÜNİH 57 $, İSTANBUL 46 $ KAYNAK: Cushman & Wakefield 25

LOJİSTİK ALANLAR İSTANBUL LOJİSTİK ALAN KİRALARI (ORTALAMA KİRA AY/M2/DOLAR) 7.0 6.0 5.0 4.0 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 5.0 5.5 6.0 6.5 3.0 2.0 1.0-2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: JONES LANG LASALLE TÜRKİYE, COLLIERS TÜRKİYE 26

İSTANBUL DA OTEL YATIRIMLARINA İLGİ ARTIYOR İSTANBUL YATAK SAYISI KONAKLAYAN KİŞİ SAYISI MİLYON KİŞİ ODA DOLULUK ORANI % 2003 50.699 3.0 71.8 2004 53.940 3.7 74,1 2005 53.074 4.7 73,4 2006 54.944 4.5 75,2 2007 57.123 4.8 76,3 2008 60.926 4.4 75.1 2009 61.239 4.3 72.5 2010 62.841 4.5 73.5 2011 64.400 5.3 77.0 2012 66.800 5,9 78,0 KAYNAK: İSTANBUL İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ 27

İSTANBUL DA OTEL YATIRIMLARINA İLGİ ARTIYOR İSTANBUL LÜKS OTELLER ODA FİYATI VE ODA BAŞI GELİR (EURO) 280 260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 260 243 205 210 196 180 170 150 178 182 157 143 129 130 117 105 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ODA FİYATI ODA BAŞI GELİR KAYNAK: STR GLOBAL HOTEL REVIEW 2012 28

İSTANBUL AVRUPA DA GELİŞME ÖNGÖRÜLERİNDE İLK ŞEHİR OLMAYI SÜRDÜRÜYOR YILLAR DEĞERLENDİRME PUAN SIRALAMA 2013 (1) 2012 (1) 2011 2010 GELİŞME ÖNGÖRÜLERİ 3.36 1 MEVCUT YATIRIM PERFORMANSI 3.55 4 YENİ SATIN ALMA TERCİHİ 3.47 2 GELİŞME ÖNGÖRÜLERİ 4.0 1 MEVCUT YATIRIM PERFORMANSI 3.8 2 YENİ SATIN ALMA TERCİHİ 3.8 1 GELİŞME ÖNGÖRÜLERİ 6.6 1 YATIRIM ÖNGÖRÜLERİ 6.8 2 YENİ SATIN ALMA TERCİHİ 6.4 1 GELİŞME ÖNGÖRÜLERİ 5.1 1 YATIRIM ÖNGÖRÜLERİ 4.8 7 YENİ SATIN ALMA TERCİHİ 5.4 5 KAYNAK: PRICEWATERHOUSE ULI, EMERGING TRENDS IN REAL ESTATE EUROPE (1) 2012 YILINDA PUANLAMA SİSTEMİ DEĞİŞTİ 29

YABANCILARIN GAYRİMENKUL ALIMLARI ARTIYOR 3,500 YABANCILARA GAYRİMENKUL SATIŞI (MİLYON DOLAR) 3,000 2,500 2,922 2,926 2,937 2,494 2,636 2,000 1,841 1,782 2,013 1,500 1,343 1,000 998 500 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: EKONOMİ BAKANLIĞI 30

GYO LARIN AKTİF VE PİYASA DEĞERİ SON DÖRT YILDA HIZLI BÜYÜYOR 14,000 12,000 10,000 GYO AKTİF VE PİYASA DEĞERİ (MİLYON DOLAR ) 9,023 11,048 12,604 8,771 8,000 6,000 7,178 6,224 4,000 2,000 0 3,172 1,878 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 AKTİF DEĞERİ PİYASA DEĞERİ KAYNAK: SERMAYE PİYASASI KURULU 31

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE BÜYÜME YAVAŞLADI 25 İNŞAAT SEKTÖRÜ VE GSYH BÜYÜME (YÜZDE) 20 18.5 18.3 15 10 5 0-5 -10-15 -20 11.5 8.4 9.3 9.2 8.8 6.9 5.7 4.5 2005 2006 2007 0.7 2008 2009 2010 2011 2.2 0.6 2012-4.8-8.1-16.1 GSMH BÜYÜME % İNŞAAT BÜYÜME % KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 32

KÜRESEL DALGALANMA ORTAMINDA YABANCILARIN TÜRKİYE YE GÜVENİ SÜRÜYOR 350 300 YABANCILARIN TÜRKİYE MALİ VARLIKLARI (MİLYAR DOLAR) 318.7 250 200 150 122.7 150.7 203.8 152.0 173.4 241.1 228.5 100 50 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 KAYNAK: TC MERKEZ BANKASI VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR 33

(2009) KÜRESEL KRİZ SONRASI GAYRİMENKUL SEKTÖRÜNDE BÜYÜME % 14.7 TÜRK GAYRİMENKUL SEKTÖRÜNDE BÜYÜME (2009-2012) % 43.6 %29.1 %12.4 %28.9 16,795,917 19,260,997 5,526,659 7,934,426 2,877,024 3,715,034 608,765 684,220 2,250,000 2,900,000 KONUT SAYISI AVM KİRALANABİLİR ALAN M2 OFİS ALANI M2 OTEL YATAK SAYISI LOJİSTİK ALANLAR M2 2009 2012 34

35