BANKA KREDİSİ İLE BİNEK OTO ALIMI VE MUHASEBESİ GİRİŞ Son yıllarda banka kredisi ile binek otomobil alımındaki artış sözkonusu satın alımlara ait kredi faizi, ÖTV, KDV ve masrafların ne şekilde kayıtlandırılacağı hususunda tarafımıza gelen soruların artmasına neden olmuştur. Bu yazımızda banka kredisi ile binek oto alımına ilişkin gerekli yasal düzenlemeler açıklanarak örnek muhasebe kayıtları ile konu izah edilmeye çalışılacaktır. Kredi faizleri ile ilgili açıklamalar : Banka kredisiyle oto alımındaki faizlerin sabit kıymet (binek oto) maliyetine ne şekilde intikal ettirileceği hususunda VUK nun 163 sıra nolu Genel Tebliğinde...yatırımların finansmanında kullanılan kredilerle ilgili faizlerden kuruluş dönemine ait olanların sabit kıymetle birlikte amortisman yoluyla itfa edilmek üzere yatırım maliyetine eklenmesi gerekmekte ; işletme dönemine ait olanların ise ilgili bulundukları yıllarda doğrudan gider yazılması ya da maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulması... gerektiği açıklaması yapılmıştır. Tebliğde geçen ifadelerdeki, kuruluş döneminden; binek otonun alındığı yıl, işletme döneminden ise, sonraki yılların anlaşılması gerekmektedir. İlgili tebliğdeki açıklamalar doğrultusunda şirketler, binek oto dahil tüm sabit kıymet alımlarına ait krediler için ödenen faizlerin iktisap yılına ait olan kısmını sözkonusu sabit kıymetin maliyetine dahil etmek zorundadır. Ancak işletme dönemine ait faizleri bir başka ifadeyle sonraki yıllara ait faiz giderlerini ister maliyete isterse gidere atmasında seçimlik hakka sahiptir. ÖTV ile ilgili açıklamalar : Vergi Usul Kanunu nun 274. maddesinde satın alınan veya imal edilen emtianın maliyet bedeli ile değerleneceği, 262. maddesinde ise maliyet bedelinin iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilimum giderlerin toplamını ifade ettiği, hükme altına alınmıştır. Bunlara ilaveten, VUK nun 269. maddesinde taşıtların gayrimenkul gibi değerleneceği belirtilmiştir. Öte yandan taşıtları, gayrımenkul olarak değerlendirip gerekli değerleme kriterlerini bu açıdan incelediğimizde; gayrımenkullerin maliyet bedeline giren giderler başlığını taşıyan VUK nun 270.maddesinde ; Gayrımenkullerde maliyet bedeline satın alma bedelinden başka aşağıdaki giderler girer :... Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile emlak alım ve (5035 sayılı Kanunun 48/1-c maddesiyle değişen ibare) ( 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere) ÖZEL TÜKETİM VERGİLERİNİ maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler. Hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla mükellefler, satın aldıkları binek otomobillerin alış vesikasında gösterilen ÖTV tutarını aracın maliyetine veya gidere atmakta ihtiyari bırakılmıştır. Aşağıdaki örneğimizde ödenen ÖTV, binek otonun maliyetine intikal ettirilmiştir. 1
KDV ile ilgili açıklamalar : Vergi mevzuatımızdaki bir çok tartışmalı hususun arasında bu konuda kendine yer bulmuştur. Uygulamada binek otonun iktisabında ödenen KDV ile ilgili tartışmalı hususlar halen devam etmekte olup bu konu ile ilgili olarak yasal mevzuat ve bizim görüşümüz aşağıda yer almaktadır. 3065 sayılı KDVK. nun 30.maddesinde hesaplanan KDV den indirilemeyecek vergilere yer verilmiş olup 30/b bendinde ise Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi ifadesi ile binek oto alımlarında ödenen KDV lerinin hesaplanan KDV sinden indirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Bununla beraber 23 Seri no.lu KDV Genel Tebliği nde, mükelleflerin işletme amacı dışında iktisap ettikleri binek otomobillerinin alımı sırasında ödedikleri ve kanun gereği indirimi mümkün olmayan KDV nin, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları gereğince işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabileceğini açıklamıştır. Zira, Maliye Bakanlığı nca verilen bir özelgede; binek otomobillerine ait olup indirilemeyen KDV nin doğrudan gider veya maliyet unsuru olarak değerlendirilmesinde kanunen bir sakınca olmadığı şeklinde idari görüş verilmiş bulunmaktadır. Söz konusu özelgenin ilgili bölümüne aşağıda yer verilmiştir. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu nun 30/b maddesine göre, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan Katma Değer Vergisi hesaplanan katma değer vergisinden indirilemez. 23 Seri no.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği nin I bölümünde indirim konusu yapılamayan bu verginin Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları çerçevesinde işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabileceği belirtilmiştir. (Maliye Bakanlığı nın 20.06.2000 tarih, 29609 sayılı Özelgesi ) Sonuç olarak; binek otomobillerin alış vesikasında gösterilen KDV nin hesaplanan KDV den indirilmesi sözkonusu değildir. Ancak yukarıdaki tebliğ, özelge ve açıklamalar ışığında sözkonusu KDV nin gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması hususunda mükelleflerin vereceği kararın herhangi bir sıkıntıya yol açmaması gerekirken, uygulamada indirilemeyen KDV ni direkt gidere atan mükelleflerin cezalı tarhiyatlarla karşılaştıkları görülmektedir. Bize göre; mükelleflerin vergi planlaması çalışmaları sonucunda ek bir yüke neden olmayacağını gördüklerinde, binek otomobillere ait yapılan masraflar hariç olmak üzere satın alma yılına ait kredi faizleri, ÖTV yi ve indirilemeyen KDV tutarını binek otonun maliyetine yüklemesi ve amortisman yoluyla itfa etmesi yerinde bir karar olacaktır. 2
ÖRNEK UYGULAMA Mükellef 2006/05 döneminde 26.000.- YTL. kredi kullanmıştır. Aşağıdaki ödeme planına göre 12 aylık geri ödeme toplamı ise 27.295,29 YTL.dir.18.05.2006 tarihinde gerçekleştirilen kredi sözleşmesi gereği anapara, faiz ve fon+vergi ödemeleri aşağıdadır. Taksit Vade Taksit Tutarı Taksit Faiz Fon+Vergi Anapara Borç Bakiyesi 1 16.06.2006 2.274,61 163,80 32,76 2.078,05 23.921,95 2 16.07.2006 2.274,61 150,71 30,15 2.093,75 21.828,20 3 16.08.2006 2.274,61 137,52 27,51 2.109,58 19.718,62 4 16.09.2006 2.274,61 124,23 24,84 2.125,54 17.593,08 5 16.10.2006 2.274,61 110,84 22,17 2.141,60 15.451,48 6 16.11.2006 2.274,61 97,34 19,47 2.157,80 13.293,68 7 16.12.2006 2.274,61 83,75 16,75 2.174,11 11.119,57 2006 TOPLAMI 15.922,27 868,19 173,65 14.880,43 8 16.01.2007 2.274,61 70,05 14,01 2.190,55 8.929,02 9 16.02.2007 2.274,61 56,25 11,25 2.207,11 6.721,91 10 16.03.2007 2.274,61 42,35 8,47 2.223,79 4.498,12 11 16.04.2007 2.274,61 28,34 5,67 2.240,60 2.257,52 12 16.05.2007 2.274,58 14,22 2,84 2.257,52 0,00 2007 TOPLAMI 11.373,02 211,21 42,24 11.119,57 GENEL TOPLAM 27.295,29 1.079,40 215,89 26.000,00 Pazarlama faaliyetinde kullanılmak üzere alınan binek otonun alış vesikasında yer alan bilgiler şu şekildedir. Fatura Bedeli 23.517,87.- İskonto 3.253,74.- ÖTV Matrahı 20.264,13.- ÖTV Tutarı (% 37) 7.497,73.- KDV Matrahı 27.761,86.- KDV Toplamı (%18) 4.997,13.- Toplam 32.758,99.- Ayrıca taşıt alımı sırasında aşağıdaki masraflar yapılmıştır. Motorlu Taşıtlar Vergisi 243,50.- Noter Masrafı 26,01.- Kredi Dosya Masrafı 150,00.- Toplam 419,51.- Yukarıda binek oto alımı için yapılan toplam 33.178,50.- YTL lık harcamanın 7.178,50.- YTL. si şirket hesabından ödenmiş olup kalan 26.000.- YTL. için ise kredi kullanılmıştır. Bu veriler ışığında 2006 ve 2007 yılları içerisinde yapılması gereken muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir. 3
254- TAŞITLAR 32758,99 Fatura Bedeli 20264,13 ÖTV 7497,73 KDV 4997,13 689-K.K.E.G. (*) 243,50 M.T.Vergisi 243,50 760-40-70 PAZ.SATIŞ DAĞITIM 176,01 18.05.2006 102-BANKALAR 7178,50 300-BANKA KREDİLERİ 14880,43 2006 yılı Anapara ödemesi 400-BANKA KREDİLERİ 11119,57 2007 yılı Anapara ödemesi Fiş Toplamı 33178,50 33178,50 Banka kredisi ile binek oto alımına ait yevmiye kaydı (*) Motorlu Taşıtlar Vergisi 197 Sayılı MTV.Kanunu nun 14.maddesi hükmü gereğince Kanunen Kabul Edilmeyen Gidere atılmıştır. Ayrıca Noter ve kredi dosyası masrafı toplamı olan 176,01.- YTL. ise 760 hesap vasıtası ile sonuç hesaplarına intikal ettirilmiştir. Bunlarla birlikte 7.497,73.- YTL. ÖTV ile 4.997,13.- YTL. KDV toplamı olan 12.494,86.- YTL. taşıtın maliyetine yüklenmiştir. Bu noktada 7.497,73.- YTL. tutarındaki Ö.T.Vergisinin direkt gidere atılabileceği çok açıktır. Ancak 4.997,13.- YTL. lik KDV nin ise direkt gidere atılabilmesi yönündeki görüş farklılıkları halen devam etmektedir. Bu fişin hemen devamında ise kredi faizi+vergi+fon ödemelerine ait yevmiye kaydı ise aşağıdaki şekilde olacaktır. 254- TAŞITLAR 1041,84 2006 Yılı Faiz+Vergi+Fon (=868,19+173,65) 1041,84 280-GEL.YILLARA AİT GİDERLE 253,45 2007 Yılı Faiz+Vergi+Fon (=211,21+42,24) 253,45 18.05.2006 381-GİDER TAHAKKUKLARI 1041,84 481-GİDER TAHAKKUKLARI 253,45 Fiş Toplamı 1295,29 1295,29 Yevmiye kaydında görüleceği üzere, 2006 yılına ait kredi faizleri zorunlu olarak taştın maliyetine yüklenmiş ancak sonraki yıla ait kredi faizleri ise ait oldukları dönemde giderleştirilmek üzere Dönem Ayarlayıcı Hesaplara intikal ettirilmiştir. 2.078,05 YTL. si anapara 196,56 YTL. si faiz+vergi+fon olmak üzere toplam 2.274,61 YTL. tutarındaki ilk takside ait ödemeye ilişkin yevmiye kaydı aşağıdaki şekilde kayıtlandırılacaktır. 4
300- BANKA KREDİLERİ 2078,05 381-GİDER TAHAKKUKLARI 196,56 16.06.2006 102-BANKALAR 2274,61 Fiş Toplamı 2274,61 2274,61 Haziran 2006 dönemindeki I.Taksit ödeme kaydı 2006 yılı içerisindeki diğer taksit ödemeleri de aynı şekilde kayıt edilecektir. 31.12.2006 tarihi itibariyle 14.880,43.- YTL. anapara için 1.041,84.- YTL. faiz+vergi+fonlar için olmak üzere toplam 15.922,27.- YTL. ödenmiş olacaktır. (Bkz. Ödeme Tablosu Sf.3) Bu durumda 2007 yılına devreden borç toplamı ise 11.373,02.- YTL. olacaktır. 31.12.2006 tarihi itibari ile taşıtın toplam maliyeti 33.800,83.- YTL.olarak gerçekleşmiş ve bu tutar üzerinden yıl sonunda kıst dönem uygulaması da dikkate alınarak aşağıdaki şekilde amortisman ayrılacaktır. 760-60-70-PAZ.SATIŞ DAĞITIM 4506,78 31.12.2006 257-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 4506,78 (33.800,83*20/100=6.760,17/12*8 Ay) Fiş Toplamı 4506,78 4506,78 2007 yılına gelindiğinde 400 nolu hesaptaki 11.119,57.- YTL. tutarındaki anaparanın 300 nolu hesaba, 481 nolu hesaptaki 253,45.- YTL. tutarındaki faiz+vergi+fonların 381 nolu hesaba intikal ettirilmesi gerekmektedir. 01.01.2007 400-BANKA KREDİLERİ 11.119,57 481-GİDER TAHAKKUKLARI 253,45 180-GEL.AYLARA AİT GİD. 253,45 280-GEL.YILLARA AİT GİD. 253,45 300-BANKA KREDİLERİ 11.119,57 381-GİDER TAHAKKUKLARI 253,45 Fiş Toplamı 11626,47 11626,47 Kredi ve faizlerin ilgili yıl hesabına nakil kaydı Yukarıda gelecek aylara ait giderlere aktarılan tutar, ödendikçe 780 nolu finansman giderleri hesabı vasıtası ile 2007 yılındaki kurum kazancından indirilmiş olacaktır. Yine 16.01.2007 tarihinde kredinin 8.taksit ödemesine ait kayıt aşağıdaki şekilde yapılacaktır. 16.01.2007 300-BANKA KREDİLERİ 2.190,55 381-GİDER TAHAKKUKLARI 84,06 102-BANKALAR 2.274,61 780-70-70 84,06 180-GEL.AYLARA AİT GİD. 84,06 Fiş Toplamı 2358,67 2358,67 Kalan diğer taksitlerin ödeme kaydına ise aynı şekilde devam edilecektir. 5