Çank r Karatekin Üniversitesi Uluslar aras Avrasya Strateji Dergisi 1(1): 217-222 TÜRK DÜNYASI NIN GÜNCEL SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI ÇALI TAYI Çank r Karatekin Üniversitesi Avrasya Stratejik Uygulama ve Ara t rma Merkezi taraf ndan gerçekle tirilen Türk Dünyas n n Güncel Sorunlar ve Çözüm Yollar Çal tay Atatürk Kültür ve Sanat Merkezi nde gerçekle tirildi. Çank r Karatekin Üniversitesi Avrasya Stratejik Uygulama ve Ara t rma Merkezi ve Türk Ocaklar Çank r ubesi i birli i ile gerçekle tirilen Türk Dünyas n n Güncel Sorunlar ve Çözüm Yollar Çal tay na Çank r Valili i, Türk Dünyas birli i ve Kalk nma Ajans, Yurtd Türkler ve Akraba Topluluklar Ba kanl, TÜRKSOY ve Yunus Emre Enstitüsü destek verdi. Çal taya, Çank r Valisi Vahdettin Özcan, Çank r Karatekin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali brahim Sava, Türk Ocaklar Genel Ba kan Prof. Dr. Mehmet Öz, kurum temsilcileri, ö retim üyeleri, davetliler ve ö renciler kat ld. Yrd. Doç. Dr. Reha Y lmaz, Çank r Karatekin Üniversitesi Avrasya Stratejik Uygulama ve Ara t rmalar Merkezi müdürü. e-mail: ryilmaz@karatekin.edu.tr 217
Atatürk Kültür ve Sanat Merkezi Salonunda gerçekle en toplant da sayg duru u ve stiklal Mar n n okunmas akabinde aç l konu mas yapan ÇKÜ Rektörü Prof. Dr. Ali brahim Sava, ÇKÜ Avrasya Stratejik Ara t rmalar Merkezinin çok önemli programlar yapt n belirterek Merkezimiz kurulal 10 ay oldu ama yapt faaliyetlerle 5-6 y ll k bir merkez gibi çal maktad r. Eme i geçenleri tebrik ediyorum dedi. Çok önemli bir potansiyel olan Türk Dünyas n n mensuplar y z diyerek sözlerine devam eden Rektör Sava Türkiye Cumhuriyeti Devleti, TÜRKSOY, T KA, Yunus Emre Enstitüsü, Ba bakanl k Yurt D Türkler ve Akraba Topluluklar Ba kanl ile kültürümüz ad na, devletimiz ad na bir çok faaliyette bulunuyor, eserlerimize sahip ç k yorlar. Biz akademisyenlere dü en görevde bu çal an kurumlar m z n Türk Dünyas ile ilgili projelerinin desteklenmesidir, kültürel zeminin olu turulmas d r. Kültür ve medeniyet mutfa m z n canland r lmas, haf zalar n tekrar geri ça r lmas gerekiyor. aç klamas nda bulundu. Türkiye Cumhuriyetlerinde bilinmeyen, ortaya ç kmam kültür miras m z n halen var oldu unun da alt n çizen Rektör Sava Görüyoruz, duyuyoruz ama bilmiyoruz. Bütün bu kültür miraslar m z n dünyaya kazand r lmas gerekti ini dü ünüyorum. Böyle çal taylar bu çal malara vesile olacakt r dedi. Türk Ocaklar Genel Ba kan Prof. Dr. Mehmet Öz, Türk Ocaklar n n 100. Y ld r var oldu unu belirterek Türk Ocaklar gündelik siyasi çeki melerin d nda ilmi, kültürel ve sanat alan nda bütün insanl a hizmet etmektedir. Bizim Medeniyetimiz köklü bir medeniyettir. dedi. Tarihi medeniyetimizin günümüzde çe itli problemlerle bo u an insanl a yeni çözüm yollar getirmesi eklinde yeni ba tan yorumlanmas gerekti ini belirten Öz Günümüzün meselelerinin, tarihimizden getirdi imiz kültürümüzün, medeniyetimizin, yeniden yorumlanmas içi,n ilmi, fikri ve kültürel alanlarda çal an insanlar m za çok büyük i dü üyor. Tarihin yap c lar sadece siyasiler ve askerler de ildir. Bir medeniyet sadece k l çla in a edilmez. Zihinle, fikirle, tefekkürle, kalemle in a edilir. Onun için bu toplant lar çok önemli dedi. Ça m zda çok önemli problemler ya and n da belirten Öz Bugün Ortado u kayn yor. Türk Dünyas demir perdelerin y k lmas ile hürriyetine kavu tu. Birden bire ba ms z Türk Cumhuriyetleri ortaya ç kt. Bu süreç içerisinde devletimizin çe itli kurulu lar olu turarak yeni sürece müdahil olmaya çal t. Bilim, e itim, kültür her eyimizin temelinde var. diyerek Yeni yeti en nesillerde uur uyand rmal d r. Yeni yeti en nesillerimizin bir medeniyet ufkuyla gelece e bakmas laz md r. Bizim öncelikle ortak ileti im dilini yaymam z laz md r. Bunu da panellerle, çal taylarla özellikle 218
televizyon ve sosyal medya ile sa layabiliriz. Bizim be enmedi imiz baz diziler Türkiye Türkçesinin geli imi sa lan yor dedi. Aç l konu malar n n ard ndan Problem Tespit ba l kl birinci oturum Prof. Dr. Orhan Kavuncu nun oturum ba kanl ile ba lad. lk olarak Çank r Karatekin Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Uluslararas li kiler Bölümü Ö retim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Galip Ça Balkan Türklü ünün Bugünü ve Yar n ba l kl sunumu yapt. Galip Ça, Balkan Türklü ünün makus talihinde; 93 Harbi, milliyetçi isyanlar, Balkan harpleri, Birinci ve kinci Dünya Sava ve hatta 1980 lere uzanan k r lma dönemlerinin ya and n belirtti. Osmanl n n parçalanmas yla Balkanlarda ulus devletler kuruldu unu, kinci Dünya Sava sonras nda Balkanlara hakim olan komünist yap lanmalar köklerle ba n kopar lmas na çal ld n söyledi. Balkanlardaki Türklerin büyük bir k sm n n Anadolu ya göç etti ini belirtti. Balkan devletleri için bat l ülkelerin olu turdu u tarihte, Osmanl n n ya hiç ya anmad ya da sisli, puslu ve kötü bir zaman dilimi olarak anlat ld n söyledi. Osmanl Hakimiyetinde Balkan ehirleri adl bir çal ma yapt klar n, 200 ara t rmac ile çal t klar n, çal man n sonunda 10-11 ciltlik bir eser ç kaca n belirtti. Balkanlarda Türk nüfusunun tam olarak bilinmedi ini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Galip Ça, Yugoslavya da lmas ndan beri bu co rafyada nüfus say m n n 2011 y l nda ilk kez yap ld n ancak bu say mdan da bir sonuç al namad n kaydetti. Bir ba ka sorunun Balkanlarda bulunan Osmanl miras n n tespiti oldu unu, uzun y llard r bu alanda kayda de er bir çal ma yap lmad n bildirdi. Balkanlarda Türkçe e itimi konusunda s k nt lar ya and n söyleyen Yrd. Doç. Dr. Galip Ça, Türkiye de herkesi bu konuda destek olmaya ça rd. Oturumun ikinci konu mac s olan Çank r Karatekin Üniversitesi Avrasya Stratejik Uygulama ve Ara t rma Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Reha Y lmaz, Kafkasya Ötesinde Türki Sorunlar ba l kl sunumunu yapt. Türki kelimesini K rg zistan ve Azerbaycan da ya ad klar na dayanarak bilinçli tercih etti i belirten Y lmaz, Türk dünyas alg s üzerine çal ma yürüttü ünü, bu co rafyan n ideolojik, kültürel, siyasal, ekonomik, toplumsal olarak farkl anlamlar ihtiva etti ini söyledi. Türk dünyas kavram üzerinde uzla man n bulunmad na dikkat çeken Y lmaz, Kafkasya n n ötesinde Türkiye den büyük beklentiler oldu unu ifade etti. Yrd. Doç. Dr. Reha Y lmaz, Öncelikli olarak sorunlar n tespit edilmesi gerekli, Türkiye bu co rafyada belirli merkezlerde var ama, Acara da, Da stan da Güney Azerbaycan da yok. Misyonerlerden daha fazla çal mam z gerekli. Geçen yirmi y ll k sürede liderlerin ve kurumlar n bir araya gelerek çay içti ini ancak verimli politikalar üretilmedi ini gördük dedi. Son dönemde yap lan çal malar n katk yapt n, kal c ve verimli politikalar üretilmesi gerekti ini ifade etti. Bölgede Türkiye nin kurdu u 219
üniversitelerin verimli çal mad n belirten Y lmaz, Karde Üniversiteler olarak bu kurumlar n revize edilmesi gerekti ini kaydetti. Büyük Ö renci projesi ile Türkiye de okuyan ö rencilerin ülkelerine döndüklerinde alanlar nda istihdam edilmediklerini belirten Y lmaz, bu projenin revize edilmesi gerekti ini bildirdi. Kültür alan nda ortak bilinç, ortak ideal bulunmad n, ortak kültürel projelerin geli tirilmesi gerekti ini ifade etti. Oturumun Sovyetler Sonras nda Rusya ve Orta Asya Türklü ü ba l kl üçüncü konu mas n Gazi Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Uluslararas li kiler Bölümü Ö retim Üyesi Doç. Dr. M. Akif Okur yapt. Doç. Dr. M. Akif Okur, dünya politikas ndaki ve uluslararas ili kilerde de i meyenlerdeki de i im kavram bulundu unu söyledi. Okur, Türklük ve Rusluk bu bölge içinde de i imi arayaca m z de i meyenlerdir. Bu co rafyay ve siyaseti anlamam z için iki de i meyen iki öznedir dedi. Çarl k Rusya s, Sovyet döneminde i gal ettikleri Orta Asya da kimlik politikalar ile bölgeyi dizayn ettiklerini belirtti. Okur, konu mas nda s n r mühendisli i ile her etnik adland rmaya bir devlet ve bu devlet içinde kar l kl az nl klar olu turuldu. K rg z ve Kazak gibi unsurlar aras nda farkl l klar yarat ld. Büyük özne içindeki renklerin ayr t r ld dedi. ba ms zl ktan sonra Türk dünyas n n Rusya ile ili kisi denge içinde ilerledi ini belirten Okur, yeni ulus devletlerin ba ms zl n yirmi y l nda s n rlara ve az nl klara yönelik a r hassasiyetin yava yava sona erdi ini belirtti. Okur, Bölgede Arap Bahar türünde bir zihni dalgalanma ya anabilece ini bizlerin yak n co rafyadaki geli melere dayanarak bu dalgalanmalara ba lamadan gündemime almam z gerek dedi. Oturumun son konu mas n, Türk Ocaklar Genel Sekreteri Prof. Dr. Orhan Kavuncu yapt. Türk Dünyas n n Güncel Sorunlar ve Türkiye ye Dü en Görevler ba l kl konu mas nda Prof. Dr. Orhan Kavuncu, Türk dünyas n n güncel sorunlar n n tasnif edilmesi gerekti ini belirtti. Ba ms z devletler ile 220
kimi devletlerde az nl k durumunda ya ayanlar ay rarak konuya yakla m n daha do ru olaca n kaydetti. Konu mas nda Kavuncu, Ba ms z Türk devletleri ile yak nla man n önünde pek çok engel var. Yak nla may sa lamak kolay i de il. Ba ka ülkelerin vatanda lar olarak ya ayan karde lerimizin kendi kimlikleri ile ya ayabilmelerini sa lamak için o ülkeler ile ili kiler sa lanmal li kileri geli tirmek için sadece devletin de il sivil toplumun üzerine dü en görevler var dedi. Türk Oca n n yay n olan Türk Yurdu nun 1911 ile 1930 y llar aras nda Anadolu da büyük s k nt lar olmas na ra men Türk dünyas ile ilgili geli meler kay ts z kalmad n belirtti. Türk dünyas olarak 1924 te Ziya Gökalp in hayal etti inin ötesinde f rsatlarla kar kar ya bulundu umuzu ifade eden Prof. Dr. Orhan Kavuncu, Hepimiz bir a ac n dal y z. Bu a ac n ad n n ne oldu u önemli de il. Ulus devletin üzerinde bir üst kimlik olu turmak bizim hedefimiz olmal dedi. Konu malar n ard ndan soru-cevap bölümünde sorular cevapland r ld. Birinci oturumun sonunda Çank r Karatekin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali brahim Sava, kat l mc lara günün an s na plaket takdim etti. Türk Dünyas n n Güncel Sorunlar ve Çözüm Yollar Çal tay n n ikinci oturumu olan Avrasya da Kurumsal Çal malar konulu panelde oturum ba kanl n Prof. Dr. Altan Çetin yapt. lk konu may yapan TÜRKSOY Genel Sekreter Yard mc s Doç. Dr. F rat Purta, TÜRKSOY un kurucular n n alt ba ms z Türk devleti olan Azerbaycan, Kazakistan, K rg zistan, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan' n oldu unu belirterek önümüzdeki y l 2013 de 20. y llar n kutlayacaklar n ifade etti. Purta, TÜRKSOY un, Türk dili konu an ülkelerin kültür ve sanat alanlar nda i birli ini sa layan, üye ülkelerin yönetimine, iç ve d politikalar na kar mayan uluslararas bir te kilat oldu unu belirterek faaliyetleri hakk nda k sa bilgilendirme yapt. Doç. Dr. F rat Purta ö rencileri TÜRKSOY binas na davet ederek burada yap lan i lerin yerinde görülmesi gerekti ini ifade etti. Doç. Dr. F rat Purta tan sonra ikinci konu may yapan Yurtd Türkler ve Akraba Topluluklar Ba kanl Kültürel ve Sosyal li kiler Daire Ba kan Ramazan Çokçevik, Yurtd Türkler ve Akraba Topluluklar Ba kanl n n kurulmas a amalar ndan bahsetti. Çokçevik, ba kanl n öncelikle yurt d ndaki Türklerin ve soyda ve akraba topluluklar n n haklar n korumak, onlar n ya am kalitesini art rmak ve ya ad klar yerde örgütlenmelerini sa lamak oldu unu, kültürel ve sosyal olarak ba kurmak varsa bu ba lar n daha güçlü hale getirilmesi için çal mak, vatanda lar m z n bulundu u ülkelerde ve soyda ülkelerde sivil toplum kurulu lar arac l ile gerçekle tirilen projeleri desteklemek ve yurtd ndan Türk kültürünü ö renmek üzere getirilen ö rencilere burs imkan sa lamak olarak belirtti. 221
Üçüncü konu mac olarak Yunus Emre Enstitüsü Kültür Sanat Koordinatörü Bo aç Babür Turna, böyle bir program n düzenlenmesinde eme i geçenlere te ekkür ederek konu mas na ba lad. Turna, Yunus Emre Enstitüsü nün Türk kültürünün, tarihinin, dilinin ve edebiyat n n daha iyi tan t lmas ve ö retilmesi amac yla ara t rmalar yapt n, farkl kurumlarla i birli i yaparak bilimsel çal malar destekleyip ortaya ç kan sonuçlar çe itli yay nlar vas tas yla kamuoyuna duyurmak amac na yönelik faaliyetler yürüttü ünü, yurt d nda çe itli ülkelerde açt ve açaca Yunus Emre Türk Kültür Merkezleri ile Türkiye'nin, Türk dilinin, kültürünün, sanat n n ve tarihinin tan t lmas ad na çal malar yapt n, aç lan merkezler bünyesinde aç lan Türkçe dil kurslar sayesinde hem yabanc dil olarak Türkçe ö renmek isteyenlere Türkçe ö renim imkân sa lanm oldu unu hem de ilgili ülkelerdeki Türk vatanda lar n n, dillerini daha yak ndan tan malar na imkan sa land n ve böylelikle Türkiye ile kültürel ba lar n n devam n n sa land n belirtti. Bo aç Babür Turna n n konu mas ndan sonra Çank r Karatekin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali brahim Sava, Çank r Karatekin Üniversitesinin T KA i birli i ile yurtd nda yapt çal malar hakk nda dinleyicilere k sa bilgi verdi. Rektör Sava n konu mas ndan sonra soru cevap bölümüne geçildi. Soru cevap bölümünde ö rencilerin, kurumlarda ö rencilere sa lanan staj imkan ndan, çal ma artlar ndan ve kurumlar n yapt klar çal malar ve yapacaklar çal malar hakk nda sorduklar sorular na panelistler taraf ndan verilen cevaplar sonras nda, çal taya kat lan konu mac lara plaketleri verildi. Kaynak: 1. http://www.bizimcankirigazetesi.com/haber_detay.asp?haberid=6192 2. http://www.karatekin.edu.tr/duyurudetay.aspx?id=810 3. http://www.haber18.com/haber_detay.asp?haberid=2887 222