ANKARA 16.ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ NE BİLİRKİŞİ RAPORU DAVACI VEKİLİ DAVALI VEKİLİ : D Turizm ve Ticaret A.Ş. : Av. GM : ( ) Federasyonu Başkanlığı : Av. HMD I. DAVA 1. Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Davacı ile davalı arasında, 6 Temmuz 2009 tarihinde 2009-2010 Yılları Arasında Türkiye ( ) Federasyonu Adına Yönetilecek Sponsorluk ve Turizm Hizmetleri Sözleşmesi imzalandığını; davacının sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirdiğini ancak davalının yükümlülüklerini yerine getirmediğini; 2.16 Şubat 2010 Tarihinde davalıya başvurarak; sözleşmenin 9. Ve 10. Maddeleri, uyarınca toplam 17.800,00 TL ödeme yaptıklarını, davalının 12 Kasım 2009 tarihli yazısı üzerine talep edilen değişikliklere ilişkin yasal haklar saklı kalmak üzere anlaşma sağlanıncaya kadar mevcut sözleşmenin yürürlüğünü durdurduklarını, ancak sözleşmenin bundan sonra nasıl bir seyir ile devam edeceği ve sözleşmenin devam edip etmeyeceğinin bildirilmediğini, yürürlüğü durdurulan sözleşmeden dolayı zararlarının artmakta olduğunu, bu nedenle 27 Ağustos 2009 tarih ve 252535 nolu fatura bedeli olan 2.053,20 TL nin iadesini ve karşılıklı ibralaşmak suretiyle sözleşmenin sonlandırılmasını istediklerini; bu taleplerinin karşılanmaması üzerine davalı aleyhine icra takibi yapıldığını; 3. Davalının takibe itiraz ettiğini; itirazların hukuki dayanağı olmadığını, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü nün tespit ve talebi ile sözleşmenin hükümsüz kalmasının, davalının haksız bir biçimde kazanç elde etme gerekçesi olamayacağını; haksız şekilde tahsil edilen bedelin iade edilmesi gerektiğini; 4.Turizm faaliyetinin devre dışı bırakılmasıyla sözleşmenin temelinin çöktüğünü, turizm faaliyeti ile diğer faaliyetlerin bütünsellik arz ettiğini, mevcut durumda sözleşmenin devamının imkansız olduğunu; Sözleşmenin 14.5 maddesine göre bir hizmetin ayrılması durumunda tarafların mutabakatı ile durum değişikliği yapılacağı ve sözleşmeden ayrılacağı ancak davalının mutabakattan kaçındığını; mutabakat olmadan hizmetlerin ayrılmasının mümkün olmadığını; itirazın kötü niyetli olduğunu beyanla; davalının Ankara 30. İcra Müdürlüğü nün ( ) nolu dos-
yasına yaptığı itirazın iptali ile takibin devamına, davalının inkar tazminatına mahkum edilmesini talep ve dava etmiştir. II. SAVUNMA 5. Davalı vekili 3 Ekim 2011 havale tarihli dilekçesinde özetle; taraflar arasındaki sözleşmenin turizm ile ilgili maddelerinin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü nün 23 Ekim 2009 tarih ve TK.02.F/2060 sayılı yazıları ve Genel Müdürlüğün tespit ve talebi ile hükümsüz kaldığını; bu hususun davacıya bildirilmesi üzerine davacının 7 Aralık 2009 tarihli yazısı ile sözleşmeyi askıya aldığını, 16 Şubat 2010 tarihli yazısı ile de sözleşmeyi sonlandırmak istediğini; 6. Sözleşmenin 7.1.19 maddesine göre Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile Türkiye ( ) Federasyonu mevzuatlarının tarafları bağlayıcı nitelikte olduğunu; sözleşmenin 14.5 maddesine göre sözleşme hükümlerinden herhangi biri geçerli hukuk bakımından hükümsüz kalırsa veya olma ihtimali doğarsa bahsedilen hüküm tarafların mutabakatı ile gerekli şekilde değiştirilebilir veya sözleşmeden ayrılabilir. Ancak bu değişiklik sözleşmenin bütünlüğüne ve diğer hükümlerin geçerliliğine etki etmez hükmü bulunduğunu; Davacının, turizm dışında kalan hükümleri askıya alarak ve uygulamamada ısrar ederek çekişme yarattığını; sözleşmenin sona erdirilmesini istediğini ancak fesih ihbarında bulunmadığını; 7. Sözleşmenin, turizm ile ilgili maddeleri olmadan da uygulanmasının mümkün olduğunu Buna rağmen davacının edimlerini gereği gibi yerine getirmeyerek sözleşmeye aykırı davrandığını; taraflar arasındaki sözleşmenin süresinin 31 Aralık 2010 tarihinde sona erdiğini; bu durumda sözleşmenin 3. Maddesi gereğince tasfiye yapılması gerekirken haksız olarak icra takibi yapıldığını; davalı Federasyonun sözleşmeye aykırı bir davranışı ya da borcunun bulunmadığını; aksine davacının borçlu olduğunu beyanla davanın reddini savunmuştur. III. CEVABA CEVAP VE İKİNCİ CEVAP DİLEKÇELERİ 7. Davacı vekili 1 Kasım 2011 havale tarihli cevaba cevap dilekçesinde; davalı tarafın Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü (GSGM) ile ilişkisinde iyiniyetli 3. Kişi olduğunu; davalının basiretli davranmayarak sözleşme imzaladığını; sonradan GSGM nün turizm ile ilgili maddeleri geçersiz kıldığını savunduğunu; bunun davanın haklılığını kanıtladığını; olayın mevzuattan kaynaklanmadığını; davalının hükümsüz kalan durumun değiştirilmesi veya sözleşmeden ayrılması için yazılan yazıya cevap vermediğini; sözleşmenin davalı tarafında istemi ile dondurulduğunu; turizm faaliyetinin çıkarılması ile sözleşmenin temelinin çöktüğünü, sözleşmenin devamının imkansız hale geldiğini; mali yükümlülüklerin tüm hizmetler esas alınarak belirlendiğini; turizm hizmetlerinin bundan ayrılmasının hakkaniyete aykırı sonuç doğurduğunu; davalının durum Sayfa: 2/11
değişikliği için de mutabakata yanaşmadığını; hesabın tasfiyesine de yanaşmadığını beyan etmiştir. 8. Davalı vekili ikinci cevap dilekçesi vermemiştir. IV. İNCELEME 9. Dosyanın incelenmesinden, taraflar arasında, 6 Temmuz 2009 tarihinde 2009-2010 Yılları Arasında Türkiye ( ) Federasyonu Adına Yönetilecek Sponsorluk ve Turizm Hizmetleri Sözleşmesi imzalandığı; bu sözleşmede, uyuşmazlık konusu ile ilgili olarak şu hükümler yer almaktadır.: 2. KONUSU A) Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Briç Federasyonu Başkanlığının 01 Nisan 2009-31 Aralık 2010 tarihleri arasında Federasyon tarafından düzenlenecek olan organizasyonlarda, milli takımı desteklemek, Briç Sporunu Türkiye'de geliştirmek amacıyla naklen yayın, reklam ve pazarlama karşılığında hizmet ayni ve/veya nakdi yardım sağlanması işinin planlanması, uygulanması ve raporlanması isidir. B) Yine aynı tarihlerde Türkiye Briç Federasyonunun organize edeceği turnuvalara yönelik turizm hizmetlerini düzenleme, organizasyon, konaklama ve ulaşım konularında destek olup, hizmet verme işidir. Anlaşma süresince Federasyon Tarafından yapılacak ve programı yönetim kurulunca belirlenen Turnuva, Basın Toplantısı, Kamp vb. Etkinliklerin Bütçe ve Taslak Programı ŞiRKETe bildirilecek ve konu ile ilgili ek sözleşmeler yapılarak işlerin gerçekleşmesi sağlanacaktır. 3. SÜRESİ İşbu sözleşme, imza tarihinden itibaren yürürlüğe gırer, 31 Aralık 2010 tarihinde herhangi bir ihtara ve beyana gerek kalmaksızın kendiliğinden sona erer. FEDERASYON ve ŞİRKET taraflar arasındaki hesapların tasfiyesinin, sözleşmenin bitiminden itibaren en geç 30 gün içinde tamamlanacağını kabul ve taahhüt ederler 5. SÖZLEŞMENİN DEGİŞTİRİLMESİ Bu Sözleşme'nin, verilecek hizmetlerin içeriği de dahil olmak üzere, hüküm ve koşullarında herhangi bir değişiklik ancak taraflar arasında yapılacak yazılı bir mutabakat ile gerçekleştirilebilir. 7. ŞİRKETİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ ve HAKLARI ŞİRKET, işbu sözleşme konusu organizasyonu her türlü ayıptan ari olarak bu sözleşme konusuna ilişkin hizmetleri, bu sözleşmede belirlenen koşullarda FEDERASYON tarafından onaylanmış hizmet bütçesine uygun olarak gerçekleştirmeyi üstlenmiştir. ( ) 7.1.3 ŞİRKET, sözleşme kapsamında, katılımcılara yönelik hizmetler ve sponsorluk faaliyetleri ile ilgili aşağıdaki şartları sağlayacaktır; 1. Sponsorluk konseptinin hazırlanması, 2. Sponsorluk stratejik planının oluşturulması, Sayfa: 3/11
3. Sponsorluk basın planının oluşturulması, 4. Sponsorluk dosyasının hazırlanması, 5. Sponsorluk sunumunun yapılması, 6. Sponsorluk görüşmesi yapacak firmaların belirlenmesi. Randevuların alınması, 7. Randevulara gidilmesi, 8. Randevu raporlamasının yapılması, 9. Firmaları takibinin yapılması, kabul takibinin yapılması, 10.Turnuva bölgelerindeki çeşitli kategorili otellerden en uygun şartlarda teklif alınması, 11. Turnuva için gerekli altyapıya uygun turnuva alanı, salon için gerekli ön anlaşmaların yapılması, 12. Hava yolu ulaşımı gerektiren şehirler için uçak ve diğer ulaşımlar için ön rezervasyonun yapılması, 13. Katılımcılara ulaşım ve konaklama rezervasyonları yapılması, 14. Turnuva organizasyonlarında, faaliyetin yapıldığı tesiste karşılama, kayıt, ödül töreni hizmetlerinde bulunulması, ( ) 7.1.6. ŞİRKET ulusal ve uluslararası spor federasyonların ilgili yönetmeliklerindeki genel kurallara ve organizasyona ait kurallara uymak zorundadır. ( ) 7.1.13. ŞİRKET, turizm geliri olan paylardan (konaklamadan ve seyahatlardan alacakları komisyonlardan) FEDERASYONA'a %50 oranında payı organizasyonun bitmini mütakip FEDERASYON'un Türkiye Vakıflar Bankası Anafartalar 065 Şub.2019394 hesabına yatırır.bu gelir taahhüt edilmiş bulunan 40.000.-TL tutarındaki sponsorluk gelirinden ayrı olarak FEDERASYON'a ödenecektir. ( ) 7.1.17. ŞİRKET program.ve bütçede yer alan hizmetlerin bedellerini FE- DERASYON'dan sözleşme koşullarında tahsil edecektir. 7.1.18. FEDERASYON tarafından bütçe dışı ve yazılı olarak talep edilen hizmet ve/veya ürün bedellerini ŞiRKET, FEDERASYON'dan sözleşmede yer alan ödemeler dışında fatura karşılığı tahsil edecektir. 7.1.19. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ve Türkiye Briç Federasyonu mevzuatları bağlayıcıdır. FEDERASYON'in YÜKÜMLÜLÜKLERi ve HAKLARI 8.1 FEDERASYON, Organizasyonun bu sözleşme ve eklerine uygun olarak gerçekleşmesini talep etmek hak ve yetkisine sahiptir. FEDERASYON, ŞİRKET tarafından işbu sözleşmenin yürütülmesine ilişkin yaptığı işleri denetleme, uygun bulmaması halinde değiştirmesini talep etme hakkına sahiptir. ŞİRKET, FEDERASYON tarafından talep edilen değişiklikleri en kısa süre içerisinde yerine getirecektir. 8.2 Gerek Organizasyonun daha sağlıklı yürümesi, gerekse ortaya çıkabilecek çeşitli karışıklıkların önlenebilmesi amacı ile FEDERASYON ŞiRKET'e vereceği destek ile organizasyonun daha verimli olarak yürütülmesi sağlar. Sayfa: 4/11
( ) 8.9 ŞİRKET'in organizasyon için tüm harcamaları ile reklam ve sponsorluk gelirleri Federasyon tarafından oluşturulacak bir komisyon marifetiyle takip ve kontrol edilecektir. Sözleşmenin bitiş tarihinden önce imzalanmış Sponsorluk sözleşmelerinin hakedişleri, işbu sözleşmenin geçerlilik tarihinden ileri bir tarihte ödenir ise FEDERASYON, ŞİRKET'e ait hakkedişi taraflar arasında belirlenecek ek bir sözleşme uyarınca ödeyecektir. 8.10 ŞİRKET'in işbu sözlşme ile taahhüt ettiği 40.000 TL (Kırkbinın) sponsorluk gelirinin üstüne çıkılması halinde FEDERASYON tarafından sponsor firmalarda tahsil edilen reklam ve sponsorluk gelirinden elde edilen gelirin nakit %50 tutarındaki payı ŞİRKET in Yapı Kredi Bankası Harbiye Şubesi (Şube Kodu 931) YTL 49007513 nolu hesabına tahsilatı müteakip 10 gün içerisinde yatırılacaktır. 9. MALİ DÜZENLEMELER 9.1 ÖDEMELER. ŞiRKET Sponsor bulamaması durumunda garanti ettiği miktar olan 40.000 TL'lik tutarı sponsorluk çalışmalarına başlaması ile birlikte FEDERASYON'a aşağıdaki ödeme takvimi doğrultusunda yapacaktır. Sponsor bulunması durumunda ise aşağıda belirlenen plan dışında 8.10 madde uyarınca yapılan ödemeler ilgili hesaplara mahsup edilecektir. 1.Ödeme İmza tarihinden itibaren üç gün içerisinde 10.000TL(OnbinTL) 2.Ödeme 01.01.2010 10.000TL(OnbinTL) 3.Ödeme 01.05.2010 10.000TL(OnbinTL) 4.Ödeme 01.09.2010 10.000TL(OnbinTL) 10. TEMiNAT ŞİRKET, ise başlamadan önce 7.800 TL tutarında teminatı idareye vermek zorundadır. ŞİRKET ise başlamaz yada yarım bırakırsa teminatı irad kaydolur. ( ) 14.5. Bu sözleşmenin hükümlerinden herhangi biri geçerli hukuk bakımından hükümsüz olursa veya olma ihtimali doğarsa bahsedilen hüküm tarafların mutabakatı ile gerekli şekilde değiştirilebilir veya sözleşmeden ayrılabilir. Ancak bu değişiklik sözleşmenin bütünlüğüne ve diğer hükümlerin geçerliliğine etki etmez. 10. 13/08/2012 Tarihli ön raporumuz üzerine ibraz edilen ve Mahkemece celbedilen belgelerden; Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Başkanlığı nın 23 Ekim 2009 tarih ve 2060 sayılı yazısında Sayfa: 5/11
Hususu yer almıştır. 11. Davalı federasyon tarafından davacıya gönderilen 12/11/2009 tarih ve 746 sayılı yazıda; şirketinizle federasyonumuz arasında 06 Temmuz 2009 tarihinde imzalanan Sponsorluk ve Turizm Hizmetleri Sözleşmesinin turizm ile ilgili maddelerinin, Bakanlıkça yapılan inceleme sonucu değiştirilmesi gereği doğmuştur. Söz konusu hususla ilgili görüşmeler yapılarak sözleşmenin ivedilikle yeniden hazırlanarak ilgili maddelerinin mutabakatla değiştirilmesi için gereğinin yapılması istenmektedir. 12. Bu yazı üzerine Davacı tarafından, davalı federasyona gönderilen 07/12/2009 tarihli yazıda ise; 12/11/2009 tarih ve 746 sayılı yazınızda bahsettiğiniz değişikliklere ilişkin yasal haklarımız saklı kalmak kaydıyla talep edilen değişikliklere ilişkin anlaşma sağlanıncaya kadar 06 Temmuz 2009 tarihli sözleşmemizin yürürlüğünü durdurduğumuzu bilgileriniz sunarız denilmektedir. 13. Davalı, yukarıda anılan yazısından yaklaşık iki ay sonra davalı federasyona gönderdiği 16/02/2010 tarihli yazısı ile; dondurulmuş bulunan sözleşmenin bundan sonra nasıl bir seyir ile devam edeceği konusunda kendilerine bilgi verilmediğini, yürürlüğü durdurulan sözleşmeden dolayı zararlarının artmakta olduğu gerekçesi ile yapılan ödemelerin ve teminatın iadesi ile sözleşmenin iyi niyet dahilinde sona erdirilmesi istenmiştir. 14. Sözleşmenin karşılıklı olarak sona erdirilmesi konusunda bir anlaşma sağlanamadığından, davacı, ödediği 19.853,20 TL nin tahsili amacıyla, Ankara 30. İcra Müdürlüğü nün ( ) sayılı dosyası ile takip başlatmış ise da davalının itirazı nedeniyle takibin durdurulmasına karar verilmiştir. Sayfa: 6/11
V. UYUŞMAZLIĞIN HUKUKİ NİTELİĞİ 15. Davacı, davalının 12 Kasım 2009 tarihli yazısı üzerine sözleşmeyi durdurduklarını ancak sözleşmenin nasıl devam edeceğine ilişkin olarak bir bildirimde bulunulmadığını; ayrıca, turizme ilişkin hükümlerin geçersiz kalmasıyla sözleşmenin temelinden çöktüğünü, davalının tahsil ettiklerini iade etmesi gerektiğini savunmuş; davalı ise taraflar arasındaki sözleşmenin turizm ile ilgili maddelerinin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü nün 23 Ekim 2009 tarih ve TK.02.F/2060 sayılı yazıları ve Genel Müdürlüğün tespit ve talebi ile hükümsüz kaldığını; bu hususun davacıya bildirilmesi üzerine davacının 7 Aralık 2009 tarihli yazısı ile sözleşmeyi askıya aldığını, 16 Şubat 2010 tarihli yazısı ile de sözleşmeyi sonlandırmak istediğini, sözleşmenin süresinin sona erdiğini savunmuştur. 16. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Başkanlığı nın yukarıda yer verilen 23 Ekim 2009 tarih ve 2060 sayılı yazısında; taraflar arasındaki sözleşmenin turizm hizmetlerine ilişkin kısmının, usulüne uygun olarak yapılmış bir ihaleye dayanmadığı tespiti yer almış ve Delano A.Ş. ile görüşülerek turizm ile ilgili hükümlerin sözleşmeden çıkartılması önerilmiştir. Sözleşmenin bu nedenle uygulanamadığı anlaşılmaktadır. 17. Borçlar Kanunu (BK)'nun 20/I.maddesine göre: "Bir akdin mevzuu gayrı mümkün veya gayri muhik yahut ahlaka mugayir olursa o akit batıldır." Aynı şekilde, BK'nun 96.maddesi, "Alacaklı hakkını kısmen veya tamamen istifa edemediği takdirde borçlu kendisine hiçbir kusurun isnat edilemeyeceğini ispat edemedikçe bundan mütevellit zararı tazmine mecburdur." hükmünü taşımaktadır. Keza, BK'nun 117.maddesi "Borçluya isnat olunamayan haller münasebetiyle borcun ifası mümkün olmazsa, borç sakıt olur.", demek suretiyle, imkânsızlık kavramını düzenlemiştir. 18.İmkânsızlık, ifa engeli sebeplerinden birini oluşturur. Gerçekten de, imkânsızlık, sürekli, kalıcı, temelli bir ifa engelidir. Bu niteliği ile imkânsızlık, temerrüdün karşıtıdır. İmkânsızlığın pratik önemi borçluya karşı aynen ifanın zorla sağlanamamasında ortaya çıkar (Serozan, Rona, İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme, 3.Cilt, 4.Bası, İstanbul 2006, s. 163.). 19. İmkânsızlık, bir veya birden çok edimi kapsayabilir. Ayrıca, edimin ifasının imkânsızlığı, asli edimler yanında yan edimler için de söz konusu olabilir. İmkânsızlık genellikle edim sonucuna ilişkin olmalıdır. Ancak, bazı durumlarda imkânsızlık, edim fiiline ilişkin de olabilir. İmkânsızlık bir insan fiilinden veya tabiat olayından doğması yanında, mantıki, hukuki veya fiili sebeplerden de kaynaklanabilir (Eren Fikret, age., s. 295., s. 186.; Bucher, Eugen: Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil ohne Delicktrecht, Zürich 1988, s. 417). 20. BK'nun 20.maddesine göre, bir akdin konusu mümkün değilse, o akit imkânsızdır. Burada söz konusu olan imkânsızlık, başlangıçtaki, yani sözleşme yapıldığı sırada mevcut olan imkânsızlıktır. Bu halde, konusu hukuki veya fiili sebeplerden dolayı imkânsız olan sözleşme butlan yaptırımına tabidir ve başlangıçtan itibaren geçersizdir. Burada geçerli olan Sayfa: 7/11
butlan yaptırımından bahsedebilmek için, imkânsızlık sözleşmenin konusu ile ilgili olmalı ve yalnız borçlu bakımından değil, objektif mahiyette ve herkes için söz konusu olmalıdır. Batıl bir sözleşme baştan itibaren hiçbir hüküm ve sonuç doğurmaz. Fakat, sözleşme yapılırken taraflardan biri imkânsızlığı biliyor veya bilmesi gerekiyorsa ve buna rağmen diğer tarafı bundan haberdar etmemişse, bu durumda karşı tarafın uğradığı menfi zararı karşılamakla yükümlüdür (Eren Fikret, age., s. 299.; Reisoğlu, Safa, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 18. Bası, İstanbul 2006, s.116; Serozan Rona, age, s. 162.; Tekinay/ Akman/ Burcuoğlu/ Altop, age., s. 1208). 21. İmkânsızlık; objektif-subjektif imkânsızlık, başlangıçtaki-sonraki imkânsızlık, tam-kısmi imkânsızlık, sürekli-geçici imkânsızlık, borçlunun sorumlu olduğu imkânsızlık ve borçlunun sorumlu olmadığı imkânsızlık seklinde çeşitli türlere ayrılabilir (Borç İlişkisi Doğuran Sözleşmelerde Başlangıçtaki İmkânsızlık, Hüküm Ve Sonuçları Zeynep İpek Yücer, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi s. 22 vd.). Objektif imkânsızlık, BK'nun 20, 96. ve 117.maddelerinde hüküm altına alınmıştır. Objektif imkânsızlık-subjektif imkânsızlık ayrımı baştaki imkânsızlık halinde önem kazanmaktadır. Sonraki imkânsızlığın doğurduğu hukuki sonuçlar açısından, objektif imkânsızlık ile sübjektif imkânsızlık arasında bir fark bulunmamaktadır. BK'nun 20. maddesine göre başlangıçtaki objektif imkânsızlık bir butlan sebebidir. 22. Yukarıda açıklandığı üzere, BK'nun 117.maddesinde yer alan şekilde, borçluya yükletilemeyen sonraki imkânsızlık hallerinde borçlunun borcu sona ereceğinden, borçlunun karşı taraftan aldığı şeyleri sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade etmesi gerekir. Henüz almadığı şeyleri ise isteme hakkından mahrum olur. Ancak, bu durumda da istisnai olarak BK'nun 117/II. maddesine göre; taraflar aralarında yaptıkları sözleşme ile borçluya yüklenemeyen imkânsızlık halinde borçlunun karşı taraftan aldığı şeyleri muhafaza edeceğini kararlaştırabilirler. 23. İmkansızlık, borçlunun kusuruna dayanıp dayanmamasına değil, genel olarak borçlunun bu imkânsızlıktan sorumlu tutulup tutulmayacağına göre tasnif edilmelidir. Nitekim, BK'nun 117.maddesinde kullanılan tabirler de bu görüşü desteklemektedir. Yani, kanun kusursuz olmayı değil, sorumlu olmamayı aramaktadır. (Eren Fikret, age., s. 1251.; Altunkaya, age., s. 139; Dural, Sonraki İmkansızlık, s. 110) 24. Geçersiz sözleşmelerde ise, taraflardan her biri diğer tarafın ifa ettiği edimi (zenginleşmeyi) iade etmekle yükümlüdür. Bu aşamada, iade yükümlülüğünün zenginleşenin mal varlığının azalmasına yol açmaması önemli bir unsurdur. Dolayısıyla, zenginleşen; iadeden sonra, zenginleşme vuku bulmasaydı, içinde bulunacağı ekonomik durumdan daha kötü veya zararlandırılmış, fakir bir duruma düşmemesine dikkat ve özen gösterilmelidir. Bu tür işlemlerde amaç; davalının edindiği çoğalma sonucu, tüm malvarlığında meydana gelen artışın iadesinden ibarettir. O nedenle, zenginleşmenin kapsamını tayinde, müktesibin malvarlığında oluşan çoğalma ile azalmanın karşılaştırılması yapılmalı, böylece, kazanç ve farkın Sayfa: 8/11
oluşturacağı sonuç, zenginleşmeyi ortaya koymalıdır (Ulusan İlhan, İyiniyetli Sebepsiz Zenginleşenin İade Borcunun Sınırlanması Sorunu; BK. m. 63/1 İstanbul 1984 s.34,35). 25. Borçlar Kanununun 63/1.maddesine göre; zenginleşenin elinde kalanı iade ile yükümlü olacaktır. Belirtilen ilkeler altında zenginleşme saptanırken; malvarlığının, sebepsiz yere artmasına neden olan tüm ihtimal ve olgular (en önemlisi enflasyon) ile nedensellik bağı kurulabilen ve zenginleşenin malvarlığında değişmelere yansıyan bütün olaylar iadenin miktarını tayinde gözden kaçırılmamalıdır. Şu da var ki, bu işlemlerde, hakimin geniş takdir hak ve yetkisinin varlığı tartışılamaz. Borçlar Yasasının 98. maddesi yollamasıyla uygulanması gereken BK.'nun 43 ve 44.maddelerindeki, haksız fiil tazminatında hakime büyük takdir yetkisi tanıyan kurallar, geri verme borcunun kapsamının belirlenmesinde, kıyas yoluyla uygulanmalıdır. Görülüyor ki; geri verme borcunun kapsamı, borçlunun (zenginleşenin) durumunu ağırlaştırıyorsa hakim bunu hakkaniyete uygun bir ölçüye indirebilecektir. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 29/09/2010 Esas: 2010/14-386, Karar: 2010/427) 26. Borçlanılan edimin tamamı ifa edilemiyorsa, tam imkânsızlık (vollständige Unmöglichkeit); bir kısmı ifa edilemiyorsa, kısmi imkânsızlık (teilweise Unmöglichkeit) söz konusu olur Kısmi imkânsızlıktan söz edebilmek için borcun konusunu oluşturan edimin bölünebilir olması gerekir. Bölünebilir edim, edimin konusunu teşkil eden şeyin, niteliğinde bir değişiklik veya ekonomik değerinde esaslı bir azalma olmaksızın parçalara bölünebilen edimdir. Bir edimin bölünebilirliği, tarafların iradelerine, sözleşmenin yorumuna, borçlanılan edimin niteliğine veya ticari hayatın kurallarına göre belirlenir. (Dr. Seçkin TOPUZ- Dr. Ferhat CANBOLAT. Türk-İsviçre Ve Alman Borçlar Hukukunda İmkânsızlığın Düzenlenişi AÜHFD 674 Yıl 2008 ) 27. Yukarıda yer alan ilkeler çerçevesinde somut olay incelendiğinde şu huşular tespit edilmektedir: Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu incelemesine göre taraflar arasındaki sözleşmenin turizme ilişkin hükümleri usulüne uygun olarak yapılmış bir ihaleye dayanmamaktadır. Bir diğer deyişle; davalı federasyonun, sözleşme imzalamadan önce, turizm hükümlerine ilişkin olarak usulüne uygun bir ihale yapması gerektiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla bu ihale gerçekleştirilmeden yapılan sözleşmenin uygulanmasında hukuki imkansızlık bulunmaktadır. Bu durum hukuki ifa engeli niteliğindedir. 28. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü nün yazısı, özleşme imzalandıktan sonraki bir tarihte ise de; sözleşmenin kurulması aşamasına ilişkin bir hukuka aykırılık söz konusu olduğundan başlangıçtaki bir imkansızlık söz konusudur. 29. İmkansızlığın tam mı yoksa kısmi mi olduğu hususunun değerlendirilmesi için, taraflar arasındaki sözleşmenin incelenmesi gereklidir. Sözleşmenin başlığı, Sponsorluk ve Turizm Hizmetleri Sözleşmesi dir. Sponsorluk kavramı esas olarak işletme ekonomisinin pazarlama alanına yerleştirdiği bir müessesedir. Bir işletmenin pazarlama faaliyeti, pa- Sayfa: 9/11
zarlama karması olarak nitelendirilen ürün, dağıtım, fiyat ve iletişim politikaları aracılığıyla gerçekleştirilebilir. İşte sponsorluk bu noktada, pazarlamanın iletişim politikası bağlamında yeni ve çok yönlü bir iletişim tekniği olarak karşımıza çıkmaktadır. 30. Yeni bir destekleme biçimi olarak sponsorluk, her şeyden önce karşılıklılık ilkesine dayanan bir işlemdir. Diğer bir ifadeyle sponsorluk, ayırıcı niteliğini edim-karşı edim ilişkisinde bulan, sözleşmesel bir temel üzerinde gerçekleşir. Sponsor, belli bir alanda belirli bir kişi, grup, kurum veya bir faaliyeti desteklerken, teşvik saiki bulunsa da esas itibariyle kendi yararına hareket eder; kendi tespit ettiği amaçlarına ulaşmak ister. Sponsorun ulaşmak istediği amaçlar iletişimle ilgilidir. Sponsorun iletişimle ilgili amaçları çeşitlilik gösterir. Mesela sponsor, kendisinin veya belirli bir marka ya da ürünün hedef kitlede tanınmasını; zaten belirli tanınmışlığa sahipse burnun artırılmasını veya güçlendirilmesini amaçlayabilir. Keza, sponsor, kendisine veya belirli bir markaya ilişkin olarak hedef kitlede belirli bir imaj yaratmak ya da mevcut imajını değiştirmek veya sağlamlaştırmak isteyebilir ( ) sporun belirli bir kişi, kurum ya da faaliyete verdiği desteğin asli saikini, iletişimle ilgili hedefleri teşkil ederken teşvik düşüncesi arka planda yer alır. Burada destekleme faaliyeti, sadece amaca ulaşmayı mümkün kılacak bir vasıtadır. (Dr. Selma Hülya İMAMOĞLU, Sponsorluk Sözleşmesi, Yetkin Yayınları Ankara 2003) 31. Sporda, sponsorluk sözleşmesinin destekleyen ve desteklenen olmak üzere iki tarafı vardır. Birincisi sponsor olan, ikincisi ise sponsorluk alandır. GSGM Sponsorluk Yönetmenliğinin 4.maddesinde her ikisinin de tanımı yapılmıştır. Buna göre; Sponsor; Gençlik ve spor tesisleri ile organizasyonlarına, federasyonlara, gençlik ve spor kulüplerine, sporculara; aynı ve/veya nakdi desteklerle sponsorluk yapan gerçek ve tüzel kişileri tanımlamaktadır. 32. Ülkemizde; Spor liglerinin belirli markalarla anılması (Spor Toto Süper Lig; Geçtiğimiz sezon Bank Asya 1. Lig, bu sezon PTT 1. Lig, Beko Basketbol Ligi vb); yine özellikle basketbol liginde yer alan önemli takımların isimlerinin belirli markaları taşıması (Fenerbahçe Ülker, Galatasaray Medikal Park vb.); Türk Hava Yolları nın Euro Lig e (basketbol- Turkish Airlans Eurolig) adını vermesi tipik örneklerdir. Yine Koç Grubunun, Koç-Fest markasıyla Üniversite Sporları Federasyonu ile yaptığı ve uzun süredir devam eden sözleşme başarılı örneklerden biridir. Aynı şekilde Tenis Federasyonunun Turkcell, Spor Toto, PTT, Adidas, Ramsey gibi firmalarla yaptığı sponsorluk anlaşmaları da bunlara örnektir. 33. Taraflar arasındaki sözleşme incelendiğinde; davacının esasen bir turizm firması olduğu; sözleşmenin 7. Maddesinin düzenlenişi ve kapsamından önemli ölçüde turizm faaliyeti kapsamındaki hususların düzenlendiği; bu itibarla davacının kendisi için reklam, pazarlama ve hedef kitle ile iletişim amaçlı hareket etmediği; nitekim sözleşmenin 9/1. Maddesinde, davacının öncelikli olarak federasyona sponsor bulmak için çalışacağı, sponsor bulunamazsa maddede yazılı bedellerin federas- Sayfa: 10/11
yona ödeneceği; ödeme yapıldıktan sonra sponsor bulunması halinde yapılan ödemelerin mahsup edileceğinin yazılı olduğu görülmektedir. Bu nedenle ortada gerçek anlamda bir sponsorluk sözleşmesi olduğundan söz etmek mümkün görünmemektedir. Davacı şirketin; federasyona belli bir bedeli peşin ödeyerek; federasyon tarafından yapılacak organizasyonlardaki turizm hizmetlerinden gelir elde etmeyi amaçladığı; bu bakımdan esasen bir turizm/organizasyon işletmesi olarak hareket ettiği görülmektedir. Tüm bu nedenlerle; sözleşmenin turizme ilişkin hükümlerinin esaslı unsur olduğu; bu hükümlerin sözleşmeden çıkarılması halinde sözleşmenin temelinden çökeceği ve dolayı somut olayda tam ifa imkansızlığı bulunduğu sonucuna varılmıştır. 34. Açıklanan bu durum karşısında ve BK'nun 20.maddesine göre; taraflar arasındaki sözleşme, konusunun hukuki sebeplerden dolayı imkânsız olması nedeniyle butlan yaptırımına tabidir ve başlangıçtan itibaren geçersizdir. Geçersiz sözleşmelerde ise, taraflardan her biri diğer tarafın ifa ettiği edimi (zenginleşmeyi) iade etmekle yükümlüdür. 35. Somut olaydaki geçersizliğin ortaya çıkmasında davacıya bir kusur yüklenmesinin de mümkün olmadığı kanısındayız. Zira; davalı Federasyondan; kendi tâbi olduğu mevzuatı bilmesi ve buna uygun olarak işlem tesis etmesi beklenirdi. VI. SONUÇ 28. Yukarıdaki açıklanan nedenlerle; a) Ortaya çıkan durumun hukuki ifa engeli niteliğinde olduğunu; b) Bu ifa engelinin başlangıçta mevcut olduğunu; c) Olayda tam ifa imkansızlığı bulunduğunu; (Paragraf 29-33) d) Başlangıçtaki tam imkansızlık nedeniyle sözleşmenin baştan itibaren geçersiz olduğunu; e) İfa engelinin oluşmasında davacının bir kusurunun bulunmadığını; f) Sözleşmenin geçersiz olması nedeniyle tarafların, diğer tarafın ifa ettiği edimi (zenginleşmeyi) iade etmekle yükümlü olduğunu; g) Bu kapsamda; davalının, sözleşme kapsamında davacıdan aldığı 19.853,20 TL yi iade etmesi gerektiğini; h) Takip öncesi temerrüt gerçekleşmediğinden alacağa 30/12/2010 takip tarihinden itibaren yasal faiz uygulanabileceğini Mahkemenin takdirlerine saygı ile sunarım. 07/02/2013 Bilirkişi Av. Ali Hikmet AKILLI Sayfa: 11/11