HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 52 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat Sezgin - Uzman goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Para ve Kur Politikası Raporu Her yıl Aralık ayının sonunda gelecek yıla ilişkin Merkez Bankasının uygulayacağı para ve kur politikalarının genel çerçevesinin anlatıldığı raporda; ekonomik büyüme, istihdam artışı ve fiyat istikrarı gibi hedeflere ulaşabilmek için paranın elde edilebilirliğini ve maliyetini etkilemeye yönelik olarak alınacak kararların hangi durumlarda ve ne ölçülerde alınacağı belirtilmekte ve bu politikaları uygularken kullanılacak araçlar detaylarıyla anlatılmaktadır. Raporda ayrıca enflasyonun kısa ve uzun vadeli seyrine ilişkin değerlendirmelere yer verilirken, TCMB nin enflasyon hedefleri de belirtilmektedir. Kur riskinin değerlendirildiği raporda, kurda yaşanan gelişmelerin ekonomi üzerindeki etkileri tartışılırken, önümüzdeki yılda uygulanacak kur politikaları detaylandırılmaktadır. Buna ek olarak, TL ve döviz likiditesi konusunda izlenecek politikalar ile politika araçları ayrıntılı olarak raporda yer almaktadır. Haftaya Bakış TCMB 2013 yılı para ve kur politikasını geçen hafta açıkladı. TCMB başkanı Erdem Başçı tarafından yapılan açıklamada, önümüzdeki dönemde mevcut politika araçlarına ilave olarak kaldıraca dayalı zorunlu karşılık oranlarının devreye alınacağı belirtildi. Buna göre, 2013 yılı son çeyrek bilançolarından hesaplanacak kaldıraç oranları göz önüne alınarak, 2014 ten başlamak üzere kaldıraç oranı %3 ün altında olan bankalara 2 puan, %3-%3,25 arasında olan bankalara 1,5 puan, %3,25-%3,5 arasında olan bankalara 1 puan ilave zorunlu karşılık yükümlülüğü getirilecek. 2015 yılına kadar ise üst limitin kademeli olarak %5 e çıkarılması öngörülüyor. Açıklamada ayrıca 2012 yılı sonu için, gıda fiyatlarının da etkisiyle enflasyonun %6,5 seviyesinin altında gerçekleşmesinin beklendiği ifade edildi. TCMB tarafından yürütülen İktisadi Yönelim Anketi sonuçlarından hesaplanan Reel Kesim Güven Endeksi, gerileme eğilimini sürdürerek Aralık ta 97,9 seviyesinde gerçekleşti. Bu veriyle birlikte 1 yıldır ilk kez eşik değer olan 100 puan seviyesinin altına düşen endeksi, sabit sermaye yatırım harcamasına ilişkin değerlendirmeler pozitif yönde etkilerken; genel gidişat, gelecek üç aydaki üretim hacmi, toplam istihdam ve ihracat sipariş miktarı, mevcut mamul mal stok miktarı ve toplam sipariş miktarı ile son üç aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmelerin azalış yönünde etkilediği izleniyor. Yine TCMB tarafından açıklanan sonuçlara göre, imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı Aralık ta, bir önceki yılın aynı ayına göre 1,9 puan düştü ve %73,6 seviyesinde belirlendi. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, Kasım ayında dış ticaret açığı beklentileri ve önceki ay düzeyini aşarak $7,2 milyar oldu. Bunda, Mayıs ayından bu yana yıllık bazda gerileme eğilimi sergileyen ithalattaki artış etkili oldu. 2011 yılı Kasım ayına göre ihracat %24,8 artışla $13,8 milyara ulaşırken, ithalat %12,5 arttı ve $21 milyara yükseldi. Yurtdışında ise gündemin ilk maddesi ABD deki mali uçuruma ilişkin gelişmelerdi ve geçen hafta da bu konuyla ilgili bir çözüme ulaşılamaması, piyasalar üzerinde baskı yaratmayı sürdürdü. Bugün de sorunun çözüme bağlanamaması halinde 1 Ocak tan itibaren otomatik vergi artışları ve harcama kesintilerinin devreye girecek. ABD de ekonomi yönetiminin gündemine giren bir diğer sorun da, yeni yıla girerken borçlanma üst sınırı olan $16,4 trilyonluk tavan seviyeye ulaşılmış olması. ABD Hazine Bakanlığı alınacak ek önlemlerle ancak $200 milyarlık daha ek kaynak sağlanabileceğini açıklarken, en son Ağustos 2011 de artırılan borçlanma tavanının yeniden yükseltilmemesi halinde ABD nin 2013 ün ilk çeyreğinde temerrüde düşmesi söz konusu olabilecek. Mali uçurum tartışmalarının tüketici kesiminde yarattığı moral bozukluğu, Aralık ayı tüketici güven endeksi sonuçlarına yansıdı ve endeks, 6,4 puan gerileyerek 65,1 seviyesine düştü. Öte yandan yeni konut satışları verisi ise %4,4 artışla yıllık 377 bin adet olarak açıklandı. Veri genel hatlarıyla olumlu olsa da, önümüzdeki dönemde mali uçurumdan kaynaklanabilecek sorunların emlak piyasasına da olumsuz yansıyabileceği belirtiliyor. KAPANIŞ VERİLERİ (28 Aralık) İMKB-100 : 78.579 / $ : 1,3214 USD : 1,7826 $ / : 86,01 EURO : 2,3517 Petrol ($/varil) : 110,62 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %6,17 Altın ($/ons) : 1.654,90 Diğer çalışmalarımıza http://ekonomi.isbank.com.tr adresinden erişebilirsiniz.
Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 21.Ara 28.Ara Değişim İMKB-100 76.685 78.579 %2,47 İMKB-30 95.695 98.230 %2,65 Sınai 62.963 64.578 %2,56 Hizmetler 48.957 49.669 %1,45 Mali 111.843 114.748 %2,60 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 4.000 3.000 2.000 1.000 0 21.Ara 24.Ara 25.Ara 26.Ara 27.Ara 28.Ara İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 79.000 78.500 78.000 77.500 77.000 76.500 76.000 İMKB de, bir önceki haftanın son günlerinde gelen kâr satışlarının ardından geçtiğimiz haftanın ilk işlem gününde tepki alımları görüldü. Pazartesi günü %0,8 in üzerinde yükselen endeks ilerleyen günlerde düşük hacimli, ancak yukarı yönlü bir seyir izledi. 78 bin bandının aşılması endeksin yukarı yönlü seyrini desteklerken günlük bazda bazı hisse senetlerinde görülen artışlar da yükselişe katkı sağladı. Noel tatilinin etkisiyle hafta boyunca İMKB de işlem hacmi düşük kalırken, İMKB-100 endeksi haftayı %2,5 artışla tarihi zirve olan 78.579 seviyesinden kapattı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 21.Ara 28.Ara (Puan) 20.02.2013 5,87 5,91 0,04 20.03.2013 6,01 6,01 0,00 15.05.2013 6,07 6,15 0,08 04.12.2013 6,15 6,24 0,09 05.03.2014 6,13 6,19 0,06 24.09.2014 6,04 6,17 0,13 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 124,90 127,21 2,31 Kaynak: İMKB %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 -%1,00 -%2,00 Beklenen Reel Faiz (%) -%0,09 Tahvil ve bono piyasası oldukça sakin bir haftayı geride bıraktı. Noel tatili sebebiyle yurtdışı kaynaklı işlemler oldukça sınırlı kalırken, yurtiçinde de önemli bir gündem maddesinin olmaması faizlerin nispeten yatay seyretmesini sağladı. Salı günü TCMB, 2013 yılı Para ve Kur Politikası raporunu yayımladı. TCMB Başkanı Erdem Başçı nın raporun sunumunda enflasyon konusunda şahin duruşunu yinelemesi uzun vadeli kıymetlere kısmi alım getirdi. Öte yandan yurtdışı kaynaklı pozisyon kapatma amaçlı gerçekleştirilen satışlar başta kısa vadeli kıymetlerde olmak üzere faizlerin hafta boyunca yukarı yönlü baskı altında kalmasına neden oldu. Bu gelişmeler sonucunda 24 Eylül 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi bir önceki haftaya göre 13 baz puan yükselerek Cuma gününü %6,17 den kapattı. 2
Ara.11 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 21.Ara 28.Ara Değişim Dolar (¹) 1,7869 1,7826 -%0,24 Euro (¹) 2,3605 2,3517 -%0,37 Sepet (²) 2,0737 2,0672 -%0,32 /$ Paritesi (³) 1,3185 1,3214 %0,22 $/Yen Paritesi (³) 84,21 86,01 %2,14 (¹) TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / 89 87 85 83 81 79 77 75 Salı günü Noel tatili nedeniyle piyasaların kapalı olduğu ABD de, mali uçurumla ilgili görüşmeler Perşembe günü yeniden başladı. Ancak, hafta sonu yapılan Temsilciler Meclisi toplantısı da sonuçsuz kaldı. Öte yandan, hafta boyunca ABD de açıklanan veriler karışık bir seyre işaret etti. Konut piyasasından kısmen iyileşme sinyalleri alınırken, Aralık ta tüketici güvenin beklentilerin altında kaldığı dikkat çekti. Noel tatiline Çarşamba günü giren Avrupa piyasalarında ise, Almanya Maliye Bakanı ndan Bölge de krizin tepe noktasının yaşandığına ve geride bırakıldığına dair bir açıklama geldi. Kasım da sanayi üretimi öngörülerden hızlı gerileyen Japonya da da, yeni hükümetin parasal teşvikleri artıracağı beklentileri piyasaları yönlendirdi. Böylece, /$ paritesi haftalık bazda %0,2 artışla 1,3214 e, $/ paritesi de %2,1 artışla 86,01 seviyesine yükseldi. Salı günü 2013 Yılı Para ve Kur Politikası nı kamuoyu ile paylaşan TCMB, uygulanacak olan politikalar paralelinde 2013 te döviz kurunda oynaklığın düşük olacağını öngördü. Şirketlerin yılsonu hesapları paralelinde Dolar talebi kısmen artsa da, kur haftalık bazda yataya yakın bir seyir izledi. Haftanın son işlem gününde $/TL kuru %0,2 düşüşle 1,7826, /TL kuru da %0,4 düşüşle 2,3517 seviyesine indi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 35 VIX Endeksi 21.Ara 28.Ara (Puan) 30 EMBI+ Endeks 708,76 710,12 0,19 Spread 251 255 4 Türkiye 25 20 15 22,72 Endeks 478,51 478,95 0,09 10 Spread 176 181 5 Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz hafta ABD de mali uçuruma ilişkin belirsizliğin daralan zamana karşı çözümlenememiş olması piyasalardaki risk algısını artırdı. ABD ekonomisini önemli bir darboğaza sürükleyebilecek olan söz konusu gelişme paralelinde, riskli varlıklara satış geldi ve gelişmekte olan ülke piyasalarında risk primleri yükseldi. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi haftalık bazda 4 baz puan artışla 255 e, Türk eurotahvillerinin risk primi de 5 baz puan yükselişle 181 seviyesine çıktı. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi ise, bir önceki hafta bulunduğu 17,84 seviyesinden 22,72 ye yükseldi. 3
Ara.11 Emtia Piyasaları $/ons 1.800 1.750 1.700 1.650 1.600 1.550 1.500 Altın 1.654,90 135 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 $/varil Petrol 110,62 Geçtiğimiz hafta işlem hacminin düşük olduğu altın piyasasında ABD deki bütçe görüşmelerine ilişkin belirsizliğin etkisiyle fiyatlar sınırlı bir artış kaydetti. Hafta sonu gerçekleştirilen ABD deki bütçe görüşmeleri öncesinde altın fiyatları Cuma günü %0,5 düşüş kaydederek önceki günlerdeki kazançlarını geri verdi. Geleneksel olarak güvenli liman olarak nitelendirilen ve enflasyona karşı korunma amaçlı yatırım yapılan altında fiyatların son dönemde hisse senedi piyasaları, Dolar gibi riskli varlıklara paralel hareket etmesi dikkat çekiyor. Geçtiğimiz hafta içinde yatay bir seyir izleyen altın fiyatları haftalık bazda %0,10 azalarak Cuma gününü $/ons 1.654,90 seviyesinden tamamladı. ABD de mali uçurum konusunda uzlaşamaya varılamaması petrol fiyatları üzerinde baskı yaratıyor. Nitekim, hafta sonu yapılacak görüşmelerden sonuç çıkabileceği yönündeki bekleyişlerin etkisiyle petrol fiyatları hafta sonuna doğru bir miktar yükseldi. Ancak, genel olarak talep koşullarının çok güçlü seyretmemesi nedeniyle geçen hafta dar bir bantta dalgalı hareket eden Brent türü petrolün spot fiyatı haftalık bazda %1,19 oranında artarak haftayı $/varil 110,62 seviyesinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 31 Aralık Hazine III. Dönem Brüt Dış Borç Verileri ABD Aralık ayı Dallas Fed İmalat Sanayi Anketi 2 Ocak ABD Aralık ayı PMI İmalat Endeksi (Piyasa Beklentisi: 54,2) ABD Aralık ayı ISM İmalat Sanayi Endeksi (Piyasa Beklentisi: 50,5) Fed Aralık ayı Açık Piyasa Komitesi (FOMC) Toplantı Tutanakları Euro Alanı Aralık ayı PMI İmalat Endeksi (Piyasa Beklentisi: 46,3) 3 Ocak TÜİK Aralık ayı Tüketici Fiyatları Enflasyonu (TÜFE) TÜİK Aralık ayı Üretici Fiyatları Enflasyonu (ÜFE) ABD Aralık Ayı ADP Özel İstihdam Verisi (Piyasa Beklentisi: 150 bin kişi) Almanya Aralık ayı İşsizlik Verileri (Piyasa Beklentisi: %6,9) 4 Ocak ABD Aralık ayı İşsizlik Verisi (İşsizlik Oranı Beklentisi: %7,8) ABD Aralık ayı Tarım Dışı İstihdam (Piyasa Beklentisi: 145 Bin Kişilik Artış) ABD Aralık ayı ISM İmalat Dışı Sektörler (Hizmetler) Endeksi (Piyasa Beklentisi: 54,5) ABD Kasım ayı Fabrika Siparişleri (Piyasa Beklentisi: aylık %0,3 artış) Euro Alanı Aralık ayı Bileşik PMI Endeksi (Piyasa Beklentisi: 47,3) Euro Alanı Aralık ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (HICP) Verileri (Piyasa Beklentisi: yıllık enflasyon %2,1) 4
Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5