9.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği 7.Ünite Yaşam Bulguları SOLUNUM 20.Hafta ( 10-14 / 02 / 2014 )
Solunum fizyolojik bir olay olup,bireyin yaşamı için gereklidir.insan yaşamının devam edebilmesi, OKSİJEN in vücut hücrelerine ulaşmasına ve KARBONDİOKSİT in de hücrelerden uzaklaştırılmasına bağlıdır. 2
3
SOLUNUM: Organizma ve çevresi ile oksijen ve karbondioksit gazlarının değişimidir.bu işlem,akciğerlerdeki alveoller de yapılmaktadır. Solunumla ilgili görevleri yerine getiren organlar bütününe Solunum Sistemi denir. 4
Solunum Sistemi Organları: 1.)Üst Solunum Yolu Organları ( burun ve farenks ) 2.) Alt Solunum Yolu Organları ( larenks,trachea ve akciğerler ) Den oluşur. 5
AKCİĞERLER;.)Bronşlar,.)Bronşioller,.)Alveoller olarak bölümlere ayrılır. 6
7
Akciğerler, göğüs boşluğunda, sağda ve solda birer adet olarak yer alır. İki akciğer arasında bulunan boşluğa mediastinum denir. Mediastinum içinde kalp ve damarlar bulunur. Sağ akciğer, 3 lobdan Sol akciğer, 2 lobdan oluşur. 8
9
Solunum Çeşitleri : 1.) İÇ SOLUNUM 2.) DIŞ SOLUNUM 10
1.)İç Solunum ;Doku solunumu da denir.hücreler ve kan arasındaki gaz alış-verişidir. 2.)Dış Solunum ; Atmosfer ve akciğerler arasında oluşur.dış solunumda,solunum ve dolaşım sistemi aracılığıyla,oksijen kana verilir,karbondioksit ise vücuttan atılır. 11
Ventilasyon Süreci : Havanın; Atmosferden Akciğerlerden akciğerlere, atmosfere hareket etmesine VENTİLASYON ( havalanma ) denir. Havanın hareketi,akciğerler ile atmosfer arasındaki hava basıncı farkına bağlıdır. 12
Ventilasyon Süreci : A.) İnspirasyon ( soluk alma ) B.) Ekspirasyon ( soluk verme ) olmak üzere 2 aşamada gerçekleşir. 13
İNSPİRASYON: havanın akciğerlere çekilmesidir. İnspirasyon sırasında diyafragma kasılarak açılır ve göğüs boşluğunun dikey boyutunu hacim olarak arttırır. Aynı anda kostaların yukarı ve dışa doğru hareketi ile göğüs boşluğunun hacmi genişler. 14
Akciğer hacminin artması akciğer hava basıncını azaltır Ve Atmosfer havası akciğerlere ilerler. 15
16
EKSPİRASYON : İnspirasyon ile kasılan diyafragma,gevşeyerek yükselir ve göğüs boşluğunun dikey hacmi azalır.kostalar aşağı ve içe doğru hareket ederek,göğüs boşluğu hacminde azalma olur.akciğer hacmindeki azalma,akciğerlerdeki hava basıncını arttırır ve hava akciğerlerden atmosfere verilir. 17
18
SOLUNUM HIZI ve DERİNLİĞİ : Solunum Merkezi; beyin sapında bulunan Medulla Oblangata dadır. Solunum hızı ve derinliği, bu merkez tarafından kontrol edilir. 19
Solunum hızı bireyin ;.)yapısına,.)yaşına,.)o anda yapmış olduğu işe bağlı olarak değişir. Normal solunum,düzenli ve sessizdir,kendiliğinden gerçekleşir. 20
YAŞA GÖRE SOLUNUM SAYISI: Erişkinde : 12-20 / dakika Çocukta : 20-25 / dakika Yenidoğanda : 30-50 / dakika Solunum hızı ve nabız hızı arasında bir ilişki vardır. 4 kalp atımı = 1 solunum 21
22
TİDAL VOLÜM ( solunum havası ) : Her soluk almada yada akciğerlere giren Her soluk vermede akciğerlerden çıkan hava miktarına tidal volüm denir.bu hava miktarı ortalama 500 cc.dir. 23
SOLUNUMU ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1.)Bireyin Pozisyonu :Birey otururken yada ayakta dururken,göğüs kafesi serbesttir ve rahatça yükselip alçalır. Birey yattığında yada yere eğildiğinde,akciğerler tam genişleyemez ve solunum hareketleri bozulur. 24
2.) Fiziksel Egzersiz :Egzersiz sırasında yada sonrasında,hücrelerin oksijen ihtiyacı artar.oksijen ihtiyacını karşılamak için,dakikadaki solunum hızı da artar. 25
3.) Vücut Sıcaklığı :Vücut sıcaklığının 0.6 santigrad derece artması,solunum hızında dakikada 4 sayılık artışa neden olur. Metabolizmanın oksijen ve karbondioksit miktarını da arttırır. 26
4.) Ağrı ve Bazı Psikolojik Sorunlar : Sempatik sinir sisteminin uyarılmasına bağlı olarak, solunum hızı ve derinliği artar. 27
5.) Bazı Hastalıklar :.)Anemi.)Pnömotoraks.)Amfizem.)Kas Hastalıkları.)Beyin Travması gibi durumlarda; Solunum hızı ve derinliği değişir. 28
29
PNÖMOTORAKS : Plevra boşlukları arasına hava girmesi ile,alveollerin yada akciğerin bir kısmının büzüşmesi. 30
Amfizem : Göğüs duvarının genişleyerek,fıçı göğüs halini almasıdır. 31
32
6.)Madde Kullanımı :Sigara ve alkol gibi maddeler,plevra zarında genişlemeye neden olur ve oksijenin alveoller ile eritrositler arasındaki hareketleri bozulur ve solunum hızı artar. 33
7.)Bazı İlaçlar : Narkotik analjezikler ( morfin,diazem vb.) solunum merkezini deprese ederek, solunum hızı ve derinliğini etkiler. 34
SOLUNUM TİPLERİ : 1.)Takipne ( taşipne ):Solunum hızının normalin üzerinde olmasıdır.solunum hızlı ve yüzeyseldir fakat düzenlidir. 35
2.) Bradipne :Solunum hızının normalin altına inmesidir.solunumun derinliği normal ve düzenlidir.bazı ilaçların ve hastalıkların yan etkisi olarak ortaya çıkar. 36
3.)Apne :Solunumun geçici bir süre durmasıdır. Solunumun kalıcı olarak durmasına solunum arresti denir. 37
4.) Dispne :Soluk alıp verme sırasındaki solunum güçlüğüdür.hasta solunum sırasında zorluk çeker.kanın oksijenlenmesi bozulmuştur. 38
39
40
41
Solunum sırasında çok çaba harcandığından,burun kanatları solunuma katılır ve yüz kızarır. 42
43
5.) Hiperventilasyon :Solunumun hızı ve derinliğinin artmasıdır.sadece solunum derinliğinin artmasına HİPERPNE denir. Hiperventilasyon,aşırı fiziksel güç sonucu oluşur. 44
6.) Cheyne-stokes Solunum :Solunum hızı ve derinliğinin bozulması sonucu meydana gelir..)solunum hızı ve derinliği önce artar,.)sonra düşer,.)ve hasta apne nöbetine girer. 45
-)Ağır Kalp Yetmezliği, -)Üremi, -)Koma gibi durumlarda görülür. 46
7.)Kusmaul Solunum :Solunumun derinliği,normalden çok fazla artar.bu arada hız da artar..)metabolik asidoz,.)diyabet koması nda görülür. 47
8.)Biot Solunum : Hastada 2-3 takipne solunumu,,sonra apne görülür.takipne ve apne periyotları düzenli devam eder. 48
SOLUNUM SAYMA TEKNİĞİ :.)Solunum saymada,en uygun pozisyon OTURUR POZİSYON dur. Oturmasında sakınca varsa,uygun pozisyon verilir. 49
.)Hastanın üzeri örtülü ise,açılır..)hemşirenin pozisyonu da,hastanın göğüs hareketlerini görebilecek şekilde olmalıdır..)solunumu saymak için,saniyeli saat gerekir.)her soluk alıp-verme 1 solunum olarak sayılır 50
.)Solunum düzenli ise,30 saniye sayıp,iki ile çarpılarak,dakikadaki sayı bulunur..)yenidoğanlarda,çocuklarda ve anormal durumlarda,solunum sayısı 1 dakika sayılır..)solunum hızı sayıldıktan sonra,solunum derinliği de gözlenmelidir. 51
52
SOLUNUM SAYISININ KAYDEDİLMESİ:.)Sayılan solunum sayısı,vital bulgular formuna işlenir.)bir sorun yoksa,rutin olarak,günde 4 kez sayılır.)bir sorun varsa,duruma uygun sıklıkta,doktor order ına göre sayılıp,kaydedilir. 53
.)Hemşire,ölçüm saatini,ölçüm değerini yazar ve parafını atar.)sonucu hastanın hekimine bildirir. 54
TEŞEKKÜR EDERİM HAZIRLAYAN :HARİKA ATA 55