HEYELAN ÖNLEME ÇALIŞMALARI

HEYELAN ÖNLEME ÇALIŞMALARI Tayfun KURT Araştırma Görevlisi tayfun.kurt@istanbul.edu.tr Araş. Gör.

Sunum İçeriği 1 2 3 4 Heyelan Nedenleri Heyelan Çeşitleri Ormancılıkta Heyelan Kontrolü Çalışmaları Tartışma ve Öneriler Araş. Gör.

1 Heyelan Nedenleri Araş. Gör.

Heyelana Neden Olan Ana Faktörler Yağış Eğim Rakım Jeoloji Bitki Örtüsü Anonim-Rize Araş. Gör.

Yağış Faktörü! Toprağın sıvılaşması yani yağış (Soil Liquefaction) en önemli faktördür. Yağış Eğim Rakım Jeoloji Bitki Örtüsü Araş. Gör.

Yağış Faktörü! Video daki gibi (likidesi yüksek) toprağın, yüksek eğimde yamaç aşağı akma isteği fazla olacaktır!!! Araş. Gör.

Yağış Faktörü! Yağış alan toprağın yapışkanlığı azalacak ve ağırlaşacak; makaslanma basıncı artacak ve yamaç aşağı akma isteği artacaktır. Yağış Eğim Rakım Jeoloji Bitki Örtüsü Araş. Gör.

Eğim Faktörü! Hangi Eğim Tehlikeli? Heyelanlar; özellikle eğimin 28 0-45 0 (özellikle 39 0 ) olduğu bölgelerde daha fazla görülmektedir. 3 Yağış Eğim Rakım Jeoloji Bitki Örtüsü 2 1 Araş. Gör.

Rakım Faktörü! Yükseltiye bağlı olarak yağışın şiddeti ve miktarı farklılık gösterebilir. Yağış Eğim Rakım Jeoloji Bitki Örtüsü Araş. Gör.

Jeoloji Faktörü! Kayaç, zemin ve toprağın jeolojik ve yapısal özellikleri, bölgenin yüzey ve yer altı suyu koşulları heyelan oluşumunda önemli özellikler taşımaktadır. Yağış Eğim Rakım Jeoloji Bitki Örtüsü Araş. Gör.

Zemin Çeşitleri 1) Toprak Zemin Sert Yumuşak 2) Küskülük Zemin Sert Yumuşak 3) Kaya Zemin Yumuşak Sert Çok Sert 4) Balçık ve Bataklık Zeminler Araş. Gör.

Bitki Örtüsü Faktörü! Fazla yağışa rağmen rağmen kazık kök yapma eğiliminde olan bitkiler tercih edilmelidir. Yağış Eğim Rakım Jeoloji Bitki Örtüsü

Ve Sonuç ; Heyalan! Yağış Eğim Rakım Jeoloji Bitki Örtüsü

2 Heyelan Çeşitleri Devrilme Dönel Akma Düzlemsel Akma Yanal Yayılma Moloz Akması Sünme Kaya Yuvarlanması

Kopma! (Devrilme) Anonim Devrilme Dönel Akma Düzlemsel Akma Yanal Yayılma Moloz Akması Sünme Kaya Yuvarlanması

Devrilme! - Özellikleri Kayaların, blokların kopması, kayması şeklinde gerçekleşir. Düşme mesafesinin uzunluğuna ve kütlesine göre hız kazanır. Anonim

Devrilme!- Nedenleri Yer çekimi etkisi Çatlaklar içerisine su sızması sonucu donma ve sıcaklık artışı Depremler Titreşim, sarsıntıya neden olabilecek aktiviteler Anonim

Devrilme!- Kontrol Çalışmaları Kaya ankrajları Drenaj çalışması Anonim

Devrilme!- Kontrol Çalışmaları Anonim

Devrilme!- Kontrol Çalışmaları Drenaj Gerekliliği

Dönel Akma! (Rotational Flow) Devrilme Dönel Akma Düzlemsel Akma Yanal Yayılma Moloz Akması Sünme Kaya Yuvarlanması

Dönel Akma!- Özellikleri Akma çok yavaştır. En az; her 5 yılda maksimum 0.3 metre kayma En fazla; her ay 1.5 metre kayma olur

Dönel Akma!- Nedenleri Fazla yağış, kar erimesi Derelerde ki su seviyesinin yükselmesi Rezervuarların dolması Deprem gibi sarsıntıya neden olabilecek aktiviteler

Dönel Akma!- Kontrol Çalışmaları İzleme yapılmalı Bozulmuş drenaj yolları restore edilmeli Arazi sınıflandırması yapılmalı Gerektiği yerlerde istinad duvarları inşa edilmeli

Dönel Akma!- Kontrol Çalışmaları Drenaj Çalışması Anonim

Dönel Akma!- Kontrol Çalışmaları İstinad Duvarları Anonim

Düzlemsel Akma! Devrilme Dönel Akma Düzlemsel Akma Yanal Yayılma Moloz Akması Sünme Kaya Yuvarlanması

Düzlemsel Akma!- Özellikleri Başlangıçta hareket yavaş olabilir; (her ay 1.5 metre) Bu hareketler toprakta ayrışmaya neden olup ani ve hızlı akmayı tetikler. Anonim

Düzlemsel Akma!- Nedenleri Toprak sıvılaşması (Soil liqufaction) Fazla yağışın tetiklediği yüzeysel akış Kar erimesi Bitki örtüsünün tahribi Yanlış arazi kullanımı Anonim

Düzlemsel Akma!- Kontrol Çalışmaları Drenaj, Arazi sınıflandırması, Uygun yerlere istinad duvarları, Bazı durumlarda ise ankraj yapılabilir. Pasif kontrol yöntemleri düşünülmeli

Drenaj Çalışmaları Açık Drenajlar Drenaj Hendekleri Uygulaması Açık Drenaj Uygulama Sahaları Boşaltıcı Drenaj Kuşaklama Drenajı Boşaltıcı Drenler Kapalı Drenajlar ( Yeraltı Drenajı) Yeraltı Drenajının Tanımı ve Drenajı Yeraltı Drenajının Sınıflandırılması Yeraltı veya Gömülü Drenler Izgara (Gridiron) Drenaj Sistemi 2.2.3.2 Balık Kılçığı (Herring-Bond) Drenaj Sistemi 2.2.3.3 Çift-Ana (Double-Main) Drenaj Sistemi 2.2.3.4 Rasgele (Random) Drenaj Sistemi 2.2.3.5 Köstebek (Mole) Drenler 2.2.3.6 Dikey (Vertical) Drenler 2.2.3.7 Kuşaklama-Kesme (Interceptor) Drenler 2.2.3.8 Muhtelif Drenajlar 2.2.4 Drenaj Borularının Döşenmesi 2.2.4.1 Genel 2.2.4.2 Aplikasyon 2.2.4.3 Derinlik Kontrolü 2.2.4.4 Plastik Drenaj Borularının Yerine Konması 2.2.4.5 Beton Drenaj Borularının Döşenmesi 2.2.4.6 Tecrübe Heyelan projelerinde drenaj çalışmaları çok önemlidir

Drenaj Çalışmaları-Balsu Heyelan Projesi Heyelan projelerinde drenaj önem arz etmektedir

Drenaj Çalışmaları-Balsu Heyelan Projesi

Yanal Yayılma! Anonim Devrilme Dönel Akma Düzlemsel Akma Yanal Yayılma Moloz Akması Sünme Kaya Yuvarlanması

Yanal Yayılma!-Özellikleri Anonim Bazen yavaş; Bazen ise akma başlayınca hızlı bir şekilde yayılmaya dönüşür. Her gün on metrekarelik bir yayılma olur.

Yanal Yayılma! - Nedenleri Deprem Aşırı yük binmesi Kar erimesi Toprağın sıvılaşması

Yanal Yayılma! Kontrol Çalışmaları Risk haritaları

Moloz Akması Anonim Devrilme Dönel Akma Düzlemsel Akma Yanal Yayılma Moloz Akması Sünme Kaya Yuvarlanması

Moloz Akması- Özellikleri Saatte 56 km/saat hıza ulaşan iri materyalli akma

Moloz Akması!- Nedenleri Aşırı yağış yada kar erimesi sonucu su seviyesinin yükselmesi Önce meydana gelen heyelanların yamaçlara taşıdığı irili ufaklı materyal Anonim

Moloz Akması!- Kontrol Çalışmaları Anonim Genelde akmalar engellenemez Bu nedenle riskli bölgelerden uzak durmalı Tahliye çalışmaları, saptırma duvarları güçlendirme çalışmaları en önemli kontrol çalışmalarıdır.

Moloz Akması!- Kontrol Çalışmaları Anonim

Sünme! Devrilme Dönel Akma Düzlemsel Akma Yanal Yayılma Moloz Akması Sünme Kaya Yuvarlanması

Sünme! Özellikleri Çok yavaş bir akmadır. 10 yılda 1 metreden az toprak kayması görülür. Anonim

Sünme! Nedenleri Fazla yağış ve kar erimesi Fiziksel ve kimyasal ayrışma Anonim

Sünme! Kontrol Çalışmaları En uygun yöntem drenaj, Kazı-dolgu yöntemi ile yamaç stabilitesini sağlamak, İstinad duvarları Anonim

Kaya Yuvarlanmaları! Anonim Devrilme Dönel Akma Düzlemsel Akma Yanal Yayılma Moloz Akması Sünme Kaya Yuvarlanması

Kaya Yuvarlanmaları!- Nedenleri Yol yapım-bakım çalışmaları Olumsuz hava koşulları (Donma ve takibinde sıcaklık artışı) Depremler Titreşim, sarsıntıya neden olabilecek aktiviteler

Kaya Yuvarlanmaları! Anonim

Türkiye de Kaya Yuvarlanmaları Rize'nin Gündoğdu beldesinde, yerinden hareket eden 400 ton ağırlığındaki büyük bir kaya, yuvarlanıp evlere zarar vermemesi için çelik halatlarla ağaca bağlandı. 7 Mart 2012 (Olay53)

Türkiye de Kaya Yuvarlanmaları Fethiye-Ölüdeniz karayolunda Belceğiz Mahallesi'ndeki kavşağa düşen 15 tonluk kaya parçası trafiği alt üst etti. 5 Nisan 2013 (Habertürk)

Kaya Yuvarlanmaları!- Önlemler

Kaya Yuvarlanmaları-Teknik Önlemler Çelik Fileler Anonim

Kaya Yuvarlanmaları-Teknik Önlemler

Çelik Fileler-Detaylar

Kaya Yuvarlanmaları- Kültürel Önlemler

Kaya Yuvarlanmaları- Kültürel Önlemler Anonim Anonim

Kaya Yuvarlanmaları- Teknik Önlemler Anonim Anonim

3 Ormancılıkta Heyelan Kontrolü Uygulamaları Araş. Gör.

Heyelan Kontrol Çalışmaları Heyelan Kontrol Çalışmaları 3 ana başlık altında sınıflandırılabilir; Toprak Şev Stabilizasyonu Kaya Şev Stabilizasyonu Moloz ve Çamur heyelan azaltma çalışmaları

Heyelan Kontrol Çalışmaları Toprak Şevlerin Stabilizasyonu

Kazı-Dolgu Uygulamaları

Dere Yataklarının Islahı

Teraslama

Örme Çit Tesisi Foto: Anonim Foto: Anonim

Dal Demetli Teras

Dal Demetli Teras Foto: Anonim Foto: Anonim

Taş Kordon Duvar Foto: Anonim Foto: Anonim

Kaya Dolgu Payandası

Dere Yataklarının Islahı

Ahşap Taşıntı Barajları

Ahşap Taşıntı Barajlarında Amaç Eğimi düşürmek Yatak üzerindeki materyallerin aşama aşama depolayarak aşağı inmesini minimize etmek Sedimentasyona neden olmak

Drenaj!- Kapalı Kanal& Geotekstil En çok kullanılan yöntem jeotekstil kapalı kanal kombinesi

Drenaj!- PVC Yağmur Boruları Drenaj Çalışması

Drenaj!- Açık Kapalı Kanallar Drenaj Çalışması

Saman Balyaları Toprağın infilitrasyon kapasitesini arttırır Teraslamalarda kullanılır

İstinad Duvarları- Kafes Duvar

İstinad Duvarı- Kafes Duvar

İstinad Duvarı- Ahşap Kafes Duvar

Ahşap Kafes Duvar

Ahşap Yamaç Güçlendirme

Yamaç Güçlendirme

Ahşap Yamaç Güçlendirme

Uygun Türler Söğüt Kara kavak Adi kurtbağrı Sarı salkım

Gabion (Tel Kafes,Fildöfer) )

Gabion (Tel Kafes)

Gabion (Tel Kafes) Gabion nerelerde kullanılır? Dere yatağı ıslah Şev korumaları Erozyonun önlenmesi Sediment tutulması Havzaların ıslahı Demiryolları Karayolları İstinad yapıları Arazi sınır tahkimatları Köprü yaklaşım dolguları ve menfezler Liman işleri Sahil koruma Kaya ve taş düşmelerine (heyelanlara) karşı önlem amaçlı kullanılabilir.

Gabion (Tel Kafes)

4 Tartışma ve Öneriler

Heyelan Projeleri İçin Ne Yapılmalı? Sadece heyelan çalışmaları ile ilgili uzman bir ekip kurulmalı. Önceki yıllarda meydana gelen heyelanlar araştırılmalı (Afad gerçekleştirdi TUAA) Gelecekte meydana gelecek heyelanlar tarih saat zaman ayrıntılarıyla tek bir merkezde kayıt altına alınıp toplanması sağlanmalı.

Heyelan Projeleri İçin Ne Yapılmalı? Hassas haritalar yaptırılmalı (1/5000, 1/1000), alan büyüklükleri, eğim analizleri bu altlıklarla yapılmalı. Toplanan veriler, yapılan incelemeler iyi değerlendirilip uygun yöntem üzerinde düşünülmeli.

TEŞEKKÜRLER Orman İnşaatı ve Transportu Anabilim Dalı, Orman Mühendisliği,, İ.Ü. tyfnkrt@hotmail.com tayfun.kurt@istanbul.edu.tr