DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR (İKT206U) KISA ÖZET KOLAYAOF
2 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2
İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE- Küresel Ekonomide Uluslararası Kuruluşlar... 4 2. ÜNİTE- Birleşmiş Milletler Sistemi... 6 3. ÜNİTE- Uluslararası Para Fonu... Error! Bookmark not defined.8 4. ÜNİTE- Dünya Bankası Grubu... 11 5.ÜNİTE- Dünya Ticaret Örgütü... 13 6. ÜNİTE- Ekonomik işbirliği ve Kalkınma Örgütü ve Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı. 15 7. ÜNİTE- Bölgesel Ekonomik Bütünleşmeler... 17 8. ÜNİTE- Uluslararası Ödemeler Bankası ve Bölgesel Kalkınma Bankaları.18 3 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 3
1.ÜNİTE Küresel Ekonomide Uluslararası Kuruluşlar ULUSLARARASI KURULUŞLAR Belirli bir amaca yönelmiş, bürokratik yapısı ve yönetimi ile kaynaklarını kamusal nitelikteki mal-hizmetler aracılığıyla ihtiyaçları yerine getirmek için kullanan, birden fazla devleti ilgilendiren ancak devlet niteliği taşımayan örgütlerdir. Genellikle bir hükümetlerarası uluslararası kuruluşta en az 3 üye devlet bulunur. Uluslararası kuruluşlara üyelik, kurucu anlaşmalara konulan kısıtlamalara göre üç farklı şekilde gerçekleşebilir. 1. Birçok kuruluş, etkinliği sağlayabilmek için üyeliği belirli şartlarla kısıtlamıştır. Örneğin OPEC üyeleri, sadece büyük petrol üreticisi ülkelerdir. Bu kısıtlamalar daha çok bölgesel ekonomik kuruluşlarda görülür. Afrika Birliği, Karadeniz Ekonomik işbirliği gibi. Bu kuruluşlar küresel nitelikte değildir. 2. Bazı kuruluşlara üyelik ise şartlara bağlanmıştır. Üye olmak isteyen ülkenin hükümeti, bu kuruluşun kurallarını önceden bilir ve kabul eder. Örneğin Euro alanında yer almak isteyen Avrupa Birliği üyesi bir ülke Avrupa Merkez Bankası nın izleyeceği ortak para politikasını kabul etmek durumundadır. Uluslararası kuruluşlar aşağıdaki fonksiyonları yerine getirirler; 4 Üyelerine faaliyet amaçlarına ne ölçüde ulaşıldığı konusunda bilgi sağlamak, Danışma ve müzakere platformu olmak, Karar alma süreçlerinde kurallar koymak, Kaynaklara katkı ve erişim olanaklarını belirlemek, Anlaşma kurallarını sağlamak. ULUSLARARASI KURULUŞLARIN TARiHSEL GELiŞiMi Günümüzde faaliyet gösteren uluslararası kuruluşların 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın ortaları arasında geçen dönemde kuruldukları görülmektedir. Atina liderliğinde Yunan şehir devletlerinin bir araya gelerek M.Ö. 478 yılında kurdukları siyasive askeri bütünleşme olan Delos Birliği ilk örnek olarak gösterilebilir. ULUSLARARASI EKONOMiK KURULUŞLAR Dünya ekonomisinde uluslararası ekonomik kuruluşlar kapsam açıçısından Birleşmiş Milletler Sistemi içinde yer alanlar ve diğerleri olarak kategorize edilebilir. BM ile yaptıkları özel anlaşmalarla BM ile ilişkili ve her birinin özel görev alanı olan bu uluslararası kuruluşlara örnek olarak Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Uluslar arası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası (IBRD), Dünya Ticaret Örgütü (WTO) verilebilir. BM ye Bağlı Uzmanlık Kuruluşlarına örnek olarak da BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD), BM Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 4
Sınaî Kalkınma Teşkilatı (UNIDO), BM Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO) verilebilir. Uluslararası kuruluşlar yukarıda verilen kapsam farklılığı dışında faaliyet amacı na göre de sınıflandırılabilir. Ekonomik işbirliğini amaçlayan uluslararası kuruluşlar: Üyeleri arasında ekonomik, siyasi konularda işbirliğini amaçlarlar. Taraşar arasında ticareti serbestleştirmeyi geliştirmeyi ve ortak hareket edilebilecek noktalar üzerinde çalışmayı amaçlarlar Ekonomik bütünleşmeyi amaçlayan kuruluşlar: Üyeleri arasında ticareti serbestleştirmeyi ve farklı seviyelerde ekonomik bütünleşmeyi (entegrasyonu) amaçlayan kuruluşlardır. Ekonomik bütünleşme ile ekonomik işbirliği kavramları arasındaki diğer temel farklılıklar şu şekilde sıralanabilir: o Ekonomik bütünleşme, coğrafi olarak birbirine yakın ülkelerin bir blok oluşturmasına yol açmaktadır. Ekonomik işbirliği ise coğrafi olarak bir bölgeye dayanmak zorunda değildir. o Ekonomik bütünleşmeler, üye ülkelerin ekonomi politikalarında değişikliklere yol açar. o Ekonomik bütünleşmeler üyeler arasında ticaretin önündeki engelleri kaldırırken, işbirliğinde ticari engellerin azaltılması amaçlanır. 5 EKONOMİK BÜTÜNLEŞME TÜRLERİ Ekonomik bütünleşme (entegrasyon) kavramı ile, bütünleşmeye taraf ülkelerin mal ve hizmet ticaretinin serbestleştirdiği, bu sayede bir ortak pazar yaratması hedeflenir. Böylece ülkelerdeki üreticiler daha geniş bir pazar için üretim yaparak, ölçek ekonomilerinden yararlanması amaçlanır. Ekonomik bütünleşme aşamaları: Tercihli Ticaret Anlaşmaları Serbest Ticaret Bölgesi, Gümrük Birliği, Ortak Pazar, Ekonomik ve Parasal Birlik, Tam Ekonomik Bütünleşme. Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 5
Dünya ekonomisini etkileyen ülke grupları Uluslararası ekonomik kuruluşlar ve dünya ekonomisi üzerinde etkili olan güçlerin başında gelişmiş sanayileşmiş ülkelerin oluşturdukları gruplar gelmektedir. Bu grupların başında adını sıkça duyduğumuz G-8 gelmektedir. Küresel ekonomide istikrar ve sürdürülebilir büyümeyi sağlamak amacıyla üyeleri arasında politika koordinasyonunu sağlamak, finansal kriz risklerine karşı birlikte hareket etmek ve yeni bir uluslar arası finansal mimari yaratmak amacıyla bir araya gelen 19 ülke ve AB Yirmiler Grubu ya da bilinen adıyla G-20 yi oluşturmuşlardır. G-20 içinde ülkemiz de yer almaktadır. Gelişmekte olan ülkeleri temsil eden G-24, Soğuk Savaş döneminde iki kutupa da uzak duran Bağlantısızlar Hareketi, BM Genel Kurulu nda üçüncü dünya olarak ifade edilen gelişmekte olan ülkelerin kolektif çıkarlarını korumak ve müzakere gücünü artırmak amacıyla birlikte hareket eden G-77 diğer ülke gruplarına örnek olarak verilebilir. Son yıllarda adını sıkça duyduğumuz bir başka ülke grubu ise Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika nın oluşturduğu BRICS ülkeleri dir. 6 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 6