PSİKİYATRİK REHABİLİTASYON BÜLTENİ

PSİKİYATRİK REHABİLİTASYON BÜLTENİ İzmit Psikiyatrik Rehabilitasyon Derneği desteğiyle çıkarılmıştır. Yıl: 1, Sayı: 1, Mart 2005, Kocaeli KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD. PSİKİYATRİK REHABİLİTASYON BİRİMİ GÜNDÜZ HASTANESİ UYGULAMASI Bir ilk denemenin değerlendirmesi Doç. Dr. Mustafa Yıldız, Psikiyatrik Rehabilitasyon Sorumlusu Psikiyatrik Rehabilitasyon felsefesinin yerleşmesi ve kurumsallaşması için bir ilk adım sayılabilecek olan Gündüz Hastanesi deneyimi bundan sonraki çalışmalara ilham ve ivme vermesi için burada paylaşılacaktır. Aslında psikiyatrik rehabilitasyon düşüncesi ve gündüz hastanesi uygulaması Türkiyede Bakırköy ve Ankara Üniversitesi Psikiyatri Kliniklerinde denenmiştir. Bakırköy deneyimi 80 li yıllarda kalırken Ankara Üniversitesi Gündüz Hastanesi halen faaliyettedir. Yine de psikiyatrik rehabilitasyonu psikiyatri kliniği ile toplum arasında Gündüz Hastanesi ve çalışma alanları modeliyle ilk kez gerçekleştiren Kocaeli Üniversitesi Psikiyatri Kliniğidir diyebiliriz. Gündüz hastanesi kavramı, gece yatılı bölümü olmadan hastaların sadece gündüz tedavi edilmesini sağlayan kurum anlamını taşımaktadır. Yani burada birinci derecede hastanın psikiyatrik tedavisi hedeflenmektedir. Bir ayrıcalıkla; psikiyatrik tedavi ilaç tedavisini olduğu kadar ruhsal ve toplumsal tedavileri de içermektedir. Psikiyatrik hastalıklar bağlamında gündüz hastanesinin görevi rahatsızlığı kliniğe yatmasına gerek kalmayacak derecede olan hastaların tedavisini, klinikte yatarak tedavi görmüş olan hastaların idame tedavilerini ve genel olarak da ayaktan hasta tedavisini yürütmektir. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniğine bağlı olarak kurulan Gündüz Hastanesi (GH) yukarıda sayılan görevleri yanı sıra Psikiyatrik Rehabilitasyon hizmetlerinin yürütülmesi için de iyi bir araç olmuştur. Şimdi bu işlevin nasıl gerçekleştiğini görelim: Şizofreni ve benzeri ağır ruhsal hastalıklar hastaların ruhsal yetilerini kaybetmelerine neden olabilir. Yeti kaybı olmuş olan hastalar eski işlevselliklerine dönebilmeleri, bağımsız ve toplumsal bir birey olabilmeleri için rehabilitasyon çalışmalarına gereksinim duyarlar. Aynen bacağından ameliyet olan ya da beyin hastalığı geçirmiş bir bireyin fizik tedavi ve rehabilitasyona gereksinim duyması gibi. Eğer bacak ameliyatla düzeltilmişse daha iyi işlev görmesi için fiziksel egzersizler yapılması ya da eğer ameliyatla alınmışsa bireyin yürüme işlevini sürdürebilmesi için protez takılması gibi tedavi yaklaşımları rehabilitasyon çalışmalarıdır. Ruhsal hastalıklarda da benzeri yardımlara gereksinimleri olan hastalar vardır. Akılla ilgili hastalıklar sonucunda bazı hastaların toplumsal yetileri azalmakta ve aile ilişkileri bozulmaktadır. Hastalar kendilerini daha kötü bir yaşama doğru sürükleyen yalıtıma yönelmektedir. Ya da hastalığın şiddetli belirtileri çevresindeki insanları hastadan uzaklaştırmaktadır. Böylesi hastaların yalnız bırakılmaları asla düşünülemez ve uygun görülebilecek davranışlardan değildir. Peki ne yapılacaktır bu hastalar için? Ya depo hastaneler? Evet depo hastaneler diye nitelenen büyük hacimli akıl hastaneleri hastaların toplumdan uzaklaştırılmasını ve toplumu onların olası zararlı etkilerinden korumayı 1

başarmıştır. Ama hastaların işlevsellikleri ve yaşam kaliteleri üzerinde olumlu bir etki yapmamıştır. İster hastane içinde isterse toplum içerisinde yaşasın ruhsal yeti yitimi olan hastaların gereksindikleri en önemli şey psikiyatrik rehabilitasyondur. Ülkemizde ihtiyacı olan hastaların ulaşabilecekleri psikiyatrik rehabilitasyon (PR) hizmetleri ise malesef henüz yoktur. Son yıllardaki dernek çabaları ve bizim çabalarımız umulur ki ülke genelinde yayılsın ve kurumsallaşsın. Ancak unutulmaması gereken çok önemli bir nokta; hizmete gereksinim var, yıllardır bu böyle, peki neden yapılamıyor sorusunun yanıtının PR hizmetlerini yapacak bir kadronun yetişmemiş olmasında yatıyor olmasıdır. PR ancak eğitimli ve deneyimli bir kadro ile gerçekleşebilir. Kısıtlı olanaklar ve kadro ile Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD. neyi başarmıştır sorusunun yanıtı PR un ülkemiz koşullarında gerçekleşip gerçekleşemeyeceğinin de yanıtı olacaktır. Sorumlu bir öğretim üyesi denetiminde PR üç ayak üzerinde yürütülmüştür. Rehabilitasyon için önemsenen ilk koşul olan tedavinin sağlanması için poliklinik hizmetleri yürütülmüştür. Poliklinik çalışmasında araştırma görevlisi hastaların değerlendirme ve tedavilerini düzenlerken tedavi hemşiresi de hastaların tedavileri konusunda hasta ve ailelerin bilgilendirilmesi ve tedavi takibini üstlenmiştir. Çoğu hastanın tedavileri depo iğne yapılması şeklinde tedavi hemşiresi tarafından gerçekleştirilmiştir. PR da ikinci önemli alan hasta ve ailelerin hastalık ve sonuçları ile ilgili eğitim almaları ve başetme yöntemleri öğrenmeleridir. Bu işlem eğitim hemşiresi tarafından gerçekleştirilmiştir. Tedavisi yürütülen, ruhsal ve toplumsal beceri eğitimi almış olan hastalar uygun yönlendirmelerle rehabilitasyon hemşiresi denetiminde iş ve uğraş çalışmalarına katılmışlardır. Uğraş ve iş çalışmaları hastaların kendilerini gerçekleştirmeleri, bir iş üzerinde meşgul olmaları açısından tedaviye son derece katkı sağlamışlardır. Hangi hastanın hangi programa gereksinimi olduğunu anlamak için haftalık ekip toplantıları yapıldı. Hastaları ve aileleri değerlendiren farklı çalışmacıların aynı hasta ile ilgili ortak görüşleri doğrultusunda programa yerleştirme yapıldı. Programlar ilerlerken ortaya çıkan sorunlar yine ekip toplantılarında ele alınarak ortak çözümler üretildi. Ekip üyelerinin eğitimi ve ortak dili kullanmalarını sağlamak için yine haftalık eğitim saatleri düzenlendi. Bir yıllık bir çalışmanın sonucunda toplam 226 hasta GH programından yararlanmıştır. Psikiyatrik Rehabilitasyona katılan hasta sayısı ise 57 olmuştur. Poliklinik değerlendirme sayısı 1208 olurken eğitim ve iş-uğraş tedavisine katılım sayısı 1586 olmuştur. Bir yıllık bir PR deneyimini kısıtlı olanaklarla da olsa başarılı sonuçlar verebileceğini göstermesi bakımından paylaşılmaya değer bulduk. Burada çalışan ve izleyen diğer arkadaşların ve rehabilitasyondan yarralanan üyelerimizin yazılarını da okuyacaksınız. Yeni ümitlerin yeşereceği yeni olanaklara ve yeni çalışmalara doğru... 2

RUHSAL ve TOPLUMSAL BECERİ EĞİTİMİ PROGRAMI UYGULAMASI GÜNDÜZ HASTANESİ 2004-2005 Ayla Erol, Psikiyatrik Eğitim Hemşiresi Mart-2004 yılında açılan birimimizde ilaç tedavisinde olan şizofreni hastalarına ruhsal ve toplumsal beceri eğitimi programı uygulanmıştır. Programın amacı Hastalarla tedavi işbirliğini geliştirmek Aile ya da yakın çevreden kişileri tedavi ilişkisi içine almak Hastalara toplumsal beceri kazandırmak Hastalık anlayışını geliştirmek Hastalığa ikincil sorunları azaltmak ya da önlemek İnatçı belirtilerle başa çıkmayı ve onlarla yaşamayı öğretmek Alevlenme ya da yineleme oranını azaltmak Hastaların kişiler arası ilişkilerini geliştirmek Bir bütün olarak yaşam kalitesini artırmaktır. Ortalama 6-8 ay süren eğitim programımızı bitiren hastalar destek seanslarıyla eğitimlerini sürdürmektedirler. Ayrıca eğitim programına katılan hastaların aileleri de aile eğitim programına alınmışlardır. Bir yıl içerisinde üç grup halinde 22 hastamıza eğitim programı uygulanmıştır. Şu anda 7 hastamızın devam ettiği eğitim programı sürdürülmektedir. Ayrıca 30 hastamız da destek seanslarına devam etmektedir. Ruhsal ve toplumsal beceri eğitimi (RTBE) uygulamasında ele alınan beceri alanları şunlardır: İletişim becerileri. Sorun çözme becerileri. Psikoz ve şizofreniyi anlamak. İlaç tedavisini ve yan etkilerini anlamak. İnatçı belirtilerle başetmeyi öğrenmek. Uyarıcı işaretleri tanımak. Alkol ve madde kötüye kullanımını önlemek. Faydasız tedavi arayışlarından kaçınmak. Stresle başetmeyi öğrenmek. Özgüveni artırmak. Arkadaşlık ve dostluk ilişkilerini geliştirmek. Toplumsal faaliyetlere katılmak. Destek oturumları. 3

Genel olarak yürüttüğüm eğitim programıyla ilgili gözlemlerimi aktarmak istiyorum. İnatçı belirtileri olan hastalarımız daha once hiç bilmedikleri bu belirtilerle ilgili olarak aydınlanmış bir şekilde onlarla kolayca başa çıkabiliyorlar. Evden hiç çıkmayan, hastaneye yalnız gelemeyen hastalarımızdan bazıları işe girdi, çalışıyorlar. Hastaneye yalnız gelemeyen hastamız hiç kalmadı. Önceleri anne, baba ya da eşleriyle gelenler birkaç oturum sonunda yalnız gelmeye başlıyorlar. Programın başlangıcında hijyeni bozuk olan hastaların süreç içerisinde öz bakımlarına çok dikkat ettikleri gözlendi. Tedaviye uyumları büyük oranda sağlandı. İşe girip çalışma istekleri yoğunlaştı. Büyük çoğunluğu iş ve işçi bulma kurumuna başvurdu. 9 hastamız halen çalışmaktadır. Arkadaşlık ilişkilerinde çok belirgin düzelmeler gözlendi. Hastane dışında görüşüp birlikte sosyal faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Ailelerden aldığımız geri bildirimlerde evde daha uyumlu oldukları özellikle kardeşleriyle ilişkilerinde düzelmeler olduğu aktarılmıştır. Göz teması kurmayan, çok çekingen davranan, kendiliğinden konuşmaya katılmayan, sorulara çok kısa yanıtlar veren bazı hastalarımızda şaşırtıcı değişiklikler olmuştur. Bu tabloyla gelen bir hastamız şimdi okuluna devam etmekte ve çalışmaktadır; çok neşeli ve arkadaşlarıyla iyi bir iletişimi vardır. Hastalıklarıyla ilgili iç görü kazanmaları, hastalık belirtilerini daha iyi anlamalarını ve baş etmelerini sağlamıştır. Şiddet ve süresi az olmakla birlikte varsanıları süren bir hastamız, varsanılarını rahatlıkla anlatmakta ve gözlerini başka bir yere çevirince görüntülerin kaybolduğunu söylemektedir. Kulağına sesler gelen bir hastamız Bu sesler rahatsız edici. Ama bunlar dışardan gelmiyor, beynimde oluşuyor ve bu nedenle kimseyi suçlamıyorum demektedir. Bunlar hastalıklarını bilmenin ve kabullenmenin onlarla başa çıkmakta ne kadar önemli olduğunu kanıtlamaktadır. Birbirlerine yardım etme çabalarının çok yoğun olduğunu gözlemledik. Özellikle kendilerinden daha kötü durumda olduğunu düşündükleri arkadaşlarına karşı çok sabırlı ve anlayışlı davranmaktadırlar. Hastaların toplumsal faaliyetlerinde çok belirgin bir artış olmuştur. Sinema, tiyatro, konser, spor, dernek çalışmaları gibi faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Kurslara ve meslek edinme programlarına devam eden hastalarımız bulunmaktadır. Uzun süredir tedavi görmesine rağmen varsanıları geçmeyen bir hastamız bu rahatsız edici duruma karşın eğitim programını bitirmiştir. Şu anda hiç söz etmediği varsanılarını anlatmakta, onları umursamadığını belirtmekte ve bir meslek edinme programına devam etmektedir. Eğitim programına devam etmeyen, yarım bırakan, hastalığı alevlenen hastalarımız da oldu. Programa aldığımız 22 hastamızdan 3 ü yeniden hastalanmış ve hastaneye yatırılmışlardır. Bunlar ve hastanemizin yeni kurulmuş olmasının getirmiş olduğu eksiklikleri ve olumsuzlukları yaşadık. Ama bu bir yıllık çalışmanın sonuçlarını kişisel olarak anlamlı ve başarılı buluyorum. 4

İŞ-UĞRAŞ REHABİLİTASYONU UYGULAMALARI (GÜNDÜZ HASTANESİ, 41 HAFTA - 139 OTURUM) Reyhan Elçim, Psikiyatrik Rehabilitasyon Hemşiresi Gündüz hastanesi iş-uğraş rehabilitasyon programına takip ve tadavisini sürdürdüğümüz ve polikliniğimize başvuran bütün hasta ve hasta yakınlarının aile görüşmeleriyle başlandı. Aile görüşmelerinde 106 aile ve hastaya aşağıdaki bilgi formu ve ölçekler uygulandı: * Ailelerin hastalık hakkındaki bilgi ve inanışları değerlendirme formu * Aile ve diğer kaynakları değerlendirme formu * Sosyal uyum işlevselliği ölçeği (SUİÖ) * Sosyal işlevsellik ölçeği (SİÖ) Uygulanan form ve ölçeklerin ışığında hastanın aile desteği; ailenin hastalığın doğası, seyri, tedavisi ve baş etme yöntemleriyle ilgili bilgisi, inançları ve eğitimi; hastanın ilgi alanları, hobileri; ailenin sahip olduğu kaynaklar, ekonomik koşulları, sosyal güvenliği; SİÖ ve SUİÖ ile hastanın toplumsal uyumu ve toplumsal işlevselliği saptanıp haftalık ekip toplantılarında değerlendirilerek her hasta için uygun rehabilitasyon programı saptanmaya çalışıldı. Hasta grup eğitimine veya grup eğitimiyle paralel olarak ilgi alanlarına göre iş-uğraş programına yönlendirildi. İş-uğraş programı takı tasarım, resim, ahşap boyama, tiyatro-drama, galoş üretimi, seralar ve tarım alanlarında çalışma olmak üzere 6 alanda oluşturuldu. Halk Eğitim Müdürlüğü, Büyükşehir Belediyesi Konservatuvarı, Şehir Tiyatrolarıyla yapılan görüşmeler ve protokoller doğrultusunda bu alanlarda öğreticiler yönlendirildi. Öğreticiler Gündüz Hastanesi rehabilitasyon programı ve amaçları doğrultusunda bilgilendirilip program başlatıldı. Birinci dönemde (14 hafta ve 57 oturum) devam eden uygulamada I. Oturum 3 hasta ile başladı. II. Oturum 9, III. Oturum 15, sonrasında 29 hastanın katılımıyla devam edildi. 29 hastanın %70 i programın sonuna kadar devamlılık sağlarken, %15 i programın ilgi ve hobilerini içeren alanlarına yöneldi. Hastaların %10 u ise programa ekonomik koşulları ve farklı illerden gelmeleri nedeniyle kısmi ya da aralıklı olarak katıldı. %5 i hastalık tablosundaki alevlenmeler, ataklar ya da fiziksel hastalıkları nedeniyle servis yatışı olduğu için devamlılığı sağlayamadı. İkinci dönemde resim, müzik, tiyatro-drama, galoş üretimi, sera ve tarım çalışması yapıldı. Bu programlara toplam 18 hasta katıldı. 27 haftadır süren program için şimdiye kadar 82 oturum yapıldı. Çalışmalar halen sürmektedir. Programdan ayrılan hasta şimdiye kadar olmadı. Uygulamanın sonunda iki sergi düzenlenip (İnterteks Fuar Alanı ve Gündüz Hastanesi toplantı salonu) hastaların kendi üretimlerini sergilemeleri ve satışa sunmaları sağlandı (800 YTL gelir elde edildi). Hastalara sera ve tarım alanlarında sorumluluk verildi. Üretilen mevsimlik çiçekler ve sebzelerin satışından (Büyükşehir Belediyesi, Saraybahçe Belediyesi) 2,000 YTL gelir elde edildi. Sera ve tarım alanlarında çalışan hastalarımıza küçük ücretler ödendi. Grup eğitimi ve Rehabilitasyon programına devam eden hastaların yeni beceriler kazandığı, sosyalleştikleri, işe yaramama duygularının azaldığı, grup içi iş bölümü yapabildikleri, geleceğe yönelik amaçlar belirledikleri, içgörülerinin arttığı, hastalıklarıyla ilgili (tedavisi, ilaç yan etkileri, hastalığın seyri, başetme yöntemleri) bilgilerinin arttığı gözlendi. 5

Bu programın yürütülmesi sırasında hastaların sosyal güvenlik şemsiyelerinin olmayışı, farklı sosyal güvencelere sahip olmaları, kurumlar arası yasal işlemler, kötü ekonomik koşullar, hasta ailelerinin eğitim, kültür düzeyleri ve inançları, rehabilitasyon programına uyumu ve devamlılığı olumlu ve olumsuz etkileyen faktörler olarak saptandı. Hastanın ailesi ve çevresel kaynaklarının etkilerinin yanı sıra Rehabilitasyon biriminin yeterli kadroya (sosyal çalışmacı), araca sahip olmayışı Rehabilitasyon programını hastaya ulaştırma, dahil etme, sürdürme, çevresel şartlarını, yaşam koşullarını, yerinde görme ve izlemeyi zorlaştıran ve hastanın programdan kopmasına neden olan olumsuz etkenlerdendi. Psikiyatrik Rehabilitasyon uygulama biriminin kaynaklarının, ekibinin ve donanımlarının programın uygulanmasında ve devamlılığında etkili olduğu gözlenmiştir. Hasta takibinde hasta ve ailelerin çevresel şartlarını, yaşam koşullarını yerinde izlemek, değerlendirmek için araç ve sosyal çalışmacının gerekliliği, hastalarımızın ürettiği ürünlerin satışı ve sergilenmesi için KOÜ Tıp Fakültesinde bir stand ayrılması ve orada ürünlerin değerlendirilmesi hastalarımızın toplumsallaşması için uygun görülen plânlamalardandır. Rehabilitasyon hizmet kalitesinin arttırılması ortak çalışmalarımızla olumsuzlukların ortadan kaldırılması veya en aza indirgenmesiyle sağlanmaya çalışılmaktadır. 6

TEDAVİ HİZMETLERİ UYGULAMALARI Suna Candan, Psikiyatrik Tedavi Hemşiresi Gündüz Hastanesi Psikiyatri Psikoz polikliniği 1 Mart 2004 tarihinde çalışmaya başlamıştır. Bu tarihten itibaren bir yıllık süre içerisinde 226 psikoz hastası polikliniğimize başvurmuştur. Polikliniğe ilk kez gelen her hastanın doktor görüşmesine tedavi hemşiresi de katılmaktadır. Bunda amaç tedavi hemşiresi, hastayı daha iyi tanıyıp tedavisi konusunda hasta ve ailesine destek olmasıdır. Tedavi hemşiresi doktor görüşmesinden sonar hasta ve ailesini hastanın kullanacağı ilaçlar konusunda bilgilendirip düzenli ilaç kulanması konusunda yardımcı olmaktadır. Hasta, ilaçları kısa süre kullanıp iyileşeceğini düşünerek, bir süre sonra ilacı kullanmayı bırakıp tekrar hastalanabilir. Tedavi hemşiresi, devamlı ilaç kullanması konusunda örnekler vererek, hastalığın ilk günlerini hatırlatarak hastayı düzenli tedaviye ikna etmeye çalışır. Gündüz hastanesinde tedavi hemşiresi psikoz hastalarını hemşire gözlem formu ile takip etmektedir. Hemşire gözlem formunda hastanın adı-soyadı, polikliniğe ilk geliş tarihi ve takip tarihleri, telefonu, adresi, hastanın tanısı, sağlık kurumu, kullandığı ilaçlar, bildirilen ilaç yan etkileri, hastanın kilosu, tansiyonu, nabzı ve ateş ölçümleri yer alır. İlaç değişikliği yapıldığı zaman tedavi hemşiresi tarafından ilaç etki ve yan etkileri hakkında hasta ve ailesi bilgilendirilir. Hasta eğer enjeksiyon kullanıyorsa enjeksiyon takip formu hastaya verilir. Bu formda enjeksiyonun adı, periyotları ve her enjeksiyonun sırası, tarihi ve enjeksiyonu yapan kişinin adı-soyadı (imzası) yer almaktadır. Bu takipler sırasında en sık karşılaşılan sorunlar; Hastaların devamlı ilaç kullanmak istememeleri, Hastanın ve ailenin hastalığa inanmaması ve hastası ile bağdaştıramaması, Kullanılan ilaçların yan etkilerinden dolayı ilaçların kullanımının kesilmesi. Bazen hastalarımız kontrollere gelmek istemezler. Bu durumda kendisi ya da ailesi aranarak nedeni öğrenilmeye çalışılıp tekrar kontrole gelmesi için ikna edilip yeni bir randevu ayarlanır. Hastalarımızın kullandıkları ilaçlardan dolayı kilo sorunları olabilmektedir. Bu durumda diyetisyenle konuşulup kişiye özgü diyet programı verilmektedir. Bu takiplerde ilaç yan etkisi olduğunda önceden bilgilendirdiğimizden dolayı hemen Gündüz Hastanesine telefon ederek ya da gelerek tedavi hemşiresi ile görüşmesini öneriyoruz. Tedavi hemşiresi doktor ile görüşerek tedavisini yeniden düzenler. 7

REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARINDA HASTALARIN İZLENİMLERİ Dilek Eren, Uludağ Üniv. Psikoloji Öğrencisi (Gündüz Hastanesi Stajyeri) 9 erkek, 2 bayan, yaş ortalaması 27.5, hastalık süresi ortalama 9.5 yıl, Gündüz Hastanesine devam süresi ortalama 11.2 ay olan hastalarla yapılan görüşmelerin sonuçları: Hastalığınız hakkında neler biliyorsunuz? SD (27yş, 13 yıllık hasta): Şizofreni bir beyin hastalığı ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Oluşumunda genetik faktörler ve çevre faktörü etkilidir. MD (44yş, 26 yıllık hasta): Şizofreni bir beyin hastalığıdır. Beyindeki dopamin ve serotonin salgılarının dengesizliğinden kaynaklanan bir hastalıktır ve ilaçla tedavi edilebilir. İlaç tedavisinin yanında psikoterapi de iyileşmeyi hızlandırıcı bir faktördür. EA (26yş, 7 yıllık hasta): Hastalığım şizofrenidir. Olmayan şeyleri görme ve duyma gibi belirtileri vardır. SK (21yş, 2 yıllık hasta): Hastalığımın adı Paranoid şizofreni. Belirtileri; nedensiz gülme, şüphe duyma, halüsinasyon göme... gibi. YT (28yş, 4 yıllık hasta): Hastalığım bir psikoz hastalığı olan Paranoid şizofreni. Şüphe ve korku duyma gibi belirtileri var. SB (22yş, 4 yıllık hasta): Hastalığım kronik psikotik bozukluk. Uzun süre sürecek bir hastalık fakat ömür boyu değil. Belirtileri yerinde duramama ve bilinçsiz konuşma. BA (29yş, 6 yıllık hasta): Kronik şizofreni bir beyin hastalığıdır. Belirtileri; halüsinasyonlar ve sanrılardır. GB (18yş, 3 yıllık hasta): Hastalığım psikolojik bozukluk. Belirtileri ise konuşma bozukluğu, hayal görme, sinirlilik ve huzursuzluk. MAK (26yş, 10 yıllık hasta): Psikotik şizofreni bir beyin hastalığıdır, sıkıntı ve nedensiz gülme gibi belirtileri vardır. NHK (35yş, 10 yıllık hasta): Psikolojik bir rahatsızlık olan sizofreni bir beyin hastalığıdır. Olmayan sesler duyma ve görüntüler görme gibi belirtileri vardır. YŞ (28yş, 10 yıllık hasta): Şizofreni bir beyin hastalığı ve ilaçla tedavi edilebiliyor. Doktor kontrolünde olmak gerekiyor. Hastalığın oluşmasına genetik faktörler neden oluyor. Burası ile ilgili izlenimleriniz neler? SD: Gündüz hastanesi sosyalleşmemi ve bilinçlenmemi sağladı. Terapi eğitimleriyle kendimi çok iyi hissediyorum. Hastanedeki herkesin bana karşı olan olumlu davranışları beni çok mutlu ediyor. MD: Hastane Türkiye' de bir ilk. Psikoterapinin faydalarını görmemizi sağlıyor. EA: Burası gelişmiş bir hastane. Faaliyetler sayesinde sosyalleşiyoruz. Galoş üretimi, takı yapımı gibi aktivitelerle meslek edinme imkanı buluyoruz. SK: Hastane ortamı çok güzel. Arkadaşlıklar kurmamı sağlıyor. Futbol oynayarak spor yapma imkanı buluyorum. Galoş üretimi el becerilerimi geliştirmemi sağlıyor. YT: Diğer hastaları görerek aşama kaydettiğimi hissediyorum. Burası özgüvenimin artmasını sağlıyor. Bu hastanede bana değer verildiğini hissediyorum, kimse tarafından dışlanmıyorum. Kendimi evimde ailemle birlikteymiş gibi hissediyorum. SB: Hastanede dışarıda olduğu gibi hasta muamelesi görmüyoruz. "O yapamaz hasta" gibi cümlelerle karşılaşmıyorum. Yapılan faaliyetler ve tedaviler kendimi çok iyi hissetmemi sağlıyor. Birçok kişi ile tanışarak sosyalleştiğimi düşünüyorum. BA: Gündüz Hastanesi Türkiye'de bir ilk. Tedaviler ve terapiler çok faydalı. Hasta olsun olmasın herkes en azından senede bir gün buraya gelmeli. 8

GB: Gündüz Hastanesi sağlığımın düzelmesine çok fayda sağladı. MAK: Galoş yapmak ve futbol oynamak stres atmamı sağlıyor. Terapilerden sonra kendimi çok daha iyi hissediyorum. NHK: Galoş üretimi, tiyatro çalışmaları ve resim gibi aktiviteler sosyalleşmemi ve yeni arkadaşlar edinmemi sağlıyor. YŞ: Burası sayesinde insanlarla iletişimimin güçlendiğini ve sosyal biri olduğumu hissediyorum. İş hayatı öncesi yapmamız gereken konular hakkında bilgi ediniyorum. Ahşap boyama, takı yapımı ve galoş üretimiyle el becerilerim gelişti. Buradan ne gibi faydalar gördüğünüzü düşünüyorsunuz? SD: Annemle aramdaki sürtüşmeler bitti. Eğitim terapilerinde hem benimle hem de annemle görüşmeler yapıldı, bu da aramızdaki ilişkiyi güçlendirdi. Paranoyalarım azaldı. Resim ve ahşap boyama dersleriyle kendimi daha iyi hissediyorum. MD: Gündüz hastanesi sosyal, uyumlu bir insan olmamı sağladı. Tarım alanında çalışma imkanı buldum böylece bel ağrılarım iyileşti. EA: Sanrılarım azaldı artık hayata farklı açılardan bakabiliyorum. Hastalıkla yaşamayı öğrendim. SK: Buraya geldikten sonra nedensiz gülmelerim, halüsinasyon görmem ve duyduğum sesler geçti. YT: Burada iletişim becerilerini öğrendim. Artık insanlarla daha rahat konuşuyorum. Dışarıdaki insanlara karşı kuşku duyarken hastanedeki insanlara rahatlıkla güvenebiliyorum. Eskiden intihar etmeyi düşünüyordum şu an ise yaşama isteği duyuyorum. Artık kendimi kontrol edebiliyorum, kolaylıkla adapte olabiliyorum, hastanede sosyalleşiyorum, monoton hayattan kurtuluyorum. Hastalık ile ilgili bilinçleniyorum ve hastalıkla yaşamayı öğreniyorum. Ayrıca bu çamlıkların arasında çok temiz hava alabiliyorum. SB: Buraya geldikten sonra konuşmam hızlandı, davranışlarım değişti, durgunluğum sıkıntım azaldı. Futbol oynayarak spor yapma imkanı buldum. BA: Suçluluk duygusu yaşamam, içe kapanıklılığım ve dinsel içerikli sohbetlerim artık kalmadı. Artık şüphe ve uyarıcı işaretler duymuyorum. Korkularım bitti. GB: Burası sayesinde birçok dost, arkadaş edindim. Sosyalleştim hatta birçok kız arkadaşım oldu. Kendime güvenim arttı. MAK: Burada birçok yeni insanla tanıştım. Kendimi eskisine göre daha mutlu hissediyorum. NHK: Buraya geldikten sonra titremelerim geçti, eskiden ayakta duramıyordum çabuk yoruluyordum, artık daha fazla dayanabiliyorum. Dilim daha az dolaşıyor, kendimi oldukça iyi hissediyorum. YŞ: Burada yeni arkadaşlarım oldu. Birçok hobi edindim; tiyatro, takı yapımı, resim gibi. Artık sosyal bir insan olduğumu hissediyorum. Öfkem, alınganlığım, uykusuzluğum ve huzursuzluğum geçti. Artık vaktimi faydalı şeyler yaparak geçiriyorum. Hastanede daha başka neler yapılabilir? SD: Toplu geziler düzenlenebilir, sinemaya, tiyatroya gidebiliriz. Hastalığı topluma anlatabileceğimiz konferanslar düzenlenebilir. İnsanlar bilinçlendirilirse erken teşhis imkanı sağlanabilir. Müzik kursu açılarak ses eğitimi verilebilir. MD: Bilgisayar kursları açılarak, internet kullanımı öğretilebilir. Dergi çıkartılabilir. EA: Hastanede üretilen şeyler sergilenebilir. Bağlama, gitar ve satranç kursları açılabilir. Masa tenisi getirilebilir. SK: Herşeyden çok memnunum, başka bir isteğim yok. YT: Folklor çalışmaları yapılarak daha fazla kaynaşma sağlanabilir. Hep birlikte pikniğe gidebiliriz. Hastalıkla ilgili dışarıdaki insanları bilgilendirecek çalışmalar yapılabilir. SB: Satranç ve seramik kursları açılabilir. Buz patenine gidebiliriz. Mesleki eğitimimizin gelişmesi için ingilizce ve bilgisayar öğretilebilir. Doktorlar hastalarla daha çok ilgilenip daha fazla bilgi verebilir. 9

BA: Hastane basın yolu ile tanıtılabilir. Konferanslar düzenlenerek insanların bilinçlenmesi sağlanabilir. Yardım toplanacak faaliyetlerde bulunulabilir. GB: Yüzme, basketbol ve bilgisayar kursları açılabilir. MAK: Müziğe ilgim olduğu için notaları öğrenebileceğim bir müzik kursu açılmasını istiyorum. NHK: Sinema günleri yapılabilir. Hediyeler dağıtılabilir. Müzik ve dans kursları açılabilir. YŞ: Saz ve gitar dersleri verilebilir. Hastane dışında zamanını nasıl değerlendiriyorsun? Bir işte çalışıyor musun? SD: Açık öğretimde halkla ilişkiler okuyorum. Ulusal eğitim derneğinde sekreter olarak çalışıyorum, işimden çok memnunum. Çalışmam kendime olan güvenimi arttırdı, para kazanmanın mutluluğunu yaşıyorum. Evde bol bol müzik dinliyorum, dans ediyorum, şarkı sözü ve şiir yazıyorum. MD: Bizim Bahçe Derneğinde sekreterlik yapıyorum. Dernekte takı işleri yapıyoruz. Jimnastik ve futbol gibi spor faaliyetleri düzenliyoruz. Bazen arkadaşlarımla kağıt oynuyorum. EA: Eskişehir Anadolu Üniversitesinde iletişim okudum, şu anda da Kocaeli İşletmede okuyorum. Aynı zamanda pazarcılık yapıyorum. Satranç ve bağlama dersi veriyorum. CHP'ye üyeyim. Bilgisayar operatörüyüm. İngilizce ve Japonca kurslarına gidiyorum. SK: Salı günleri Bizim Bahçe derneğine gidiyorum ve orada futbol oynuyorum. Çarşamba günleri Gündüz Hastanesine gelerek eğitim terapilerine katılıyorum. Diğer günlerde de muhasebede çalışıyorum, işimden oldukça memnunum. YT: Gündüz Hastanesinin kütüphanesinde çalışıyorum. Diğer zamanlarda kahveye giderek arkadaşlarımla vakit geçiriyorum. SB: Kahveye ve internet kafeye gidiyorum. Akrabalarımı ziyaret ediyorum. Daha önce kahvede ve beyaz eşya mağazasında vakit geçirmek için çalıştım. Şu sıralarda da İstanbul'a gidip heyet raporu alarak iş başvurusunda bulunmayı planlıyorum. BA: Anadolu Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ikinci sınıftan ayrıldım ama yine sınava girerek okumayı planlıyorum. Halkla ilişkiler gibi sosyal olabileceğim bir işte çalışmayı düşünüyorum. Evde müzik dinliyorum, film izliyorum, babamla alışverişe çıkıyorum ve yürüyüş yapıyorum. GB: Playstation oynuyorum. Arkadaşlarımla çarşıya gidiyorum. Kafede garsonluk yapıyordum bıraktım şimdi yeni bir iş arıyorum. MAK: Hastanede tanıştığım arkadaşım T. ile birlikte yürüyüşe çıkıyorum. Bol bol müzik dinliyorum, gazete okuyorum, alışveriş yapıyorum, şarkı söylüyorum. İlerde bir kaset çıkartmak istiyorum. Eskiden matbaada çalışıyordum şimdi bazen kahvede çalışıyorum, sürekli çalışabileceğim bir iş arıyorum. NHK: Film izliyorum, müzik dinliyorum, futbol, voleybol maçlarını izliyorum. Gündüz Hastanesinde tanıştığım arkadaşım B. ile yürüyüş yapıyorum. Karate ve tekvandoya ilgim var. Resim yapıyorum. Ayak işi gibi bir işte çalışmak istiyorum. YŞ: Dantel yapıp, satıyorum. Alışveriş yapıyorum. Televizyon izliyorum, gazete, dergi okuyorum, akrabalarımı ziyaret ediyorum; böylece sıkılmıyorum. 10

TÜRKİYE DE ŞİZOFRENİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR YAPAN SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ-I Arzu Gideroğlu, KOÜ Hemşirelik Öğrencisi (Gündüz Hastanesi Stajyeri) Toplumda şizofreninin görülme oranı binde bir gibi yaygın olduğuna göre Türkiye deki şizofrenili hasta ve hasta yakınlarını desteklemeye yönelik kurulan sivil toplum örgütlerini tanımak yararlı olur düşüncesiyle bu alanda kurulmuş derneklerle ilgili araştırmayı yaptım. Dernekleri ve faaliyetlerini kısaca tanıyalım: Kuruluş tarihleri ve üye sayıları İstanbul Şizofreni Dostları Derneği, 1996, 600; İzmir Şizofreni Dayanışma Derneği, 1997, 350; Ankara Şizofreni Hastaları ve Yakınları Dayanışma Derneği, 1998, 250; Manisa Şizofreni Yaşam Derneği, 2000, 72; İzmit Bizim Bahçe Şizofreni Yakınları Dayanışma Derneği, 2002, 76. Dernekler profesyoneller (psikiyatrist, hemşire, psikolog..), hasta, hasta yakınları ve gönüllüler tarafından kurulmuştur. Kuruluş amaçları Şizofreniden etkilenen hasta ve hasta yakınlarını bir araya getirerek dayanışmayı sağlamak. Toplumu bilinçlendirerek hasta ve hasta yakınlarına stigmaya (damgalama) karşı verdikleri mücadelede destek olmak. Hastalıktan etkilenen bireylerin duygu ve deneyimlerini paylaşmalarını sağlamak. Kamuoyu ve yazılı/görsel basındaki yanlış inanışları giderebilmek için doğru bilgileri sunmak. Yürürlükteki yasalarda şizofreni ve benzeri psikiyatrik bozukluklara ilişkin maddelerin çağdaş düzeye getirilmesine, sosyal haklar ve iş bulmayla ilgili sorunların aşılmasına yönelik kamuoyu oluşturmak. Şizofreni hastalarının diğer bireylerle iletişimini sağlamak, sorumluluklar vermek, hayattan zevk almalarını sağlayarak onları toplumsal yaşama geri döndürmek. Yürütülen faaliyetler İstanbul Şizofreni Dostları Derneği Grup Tedavileri (Gönüllü doktor ve sağlık uzmanları tarafından verilmektedir). Hasta üyelere yönelik grup terapileri: Ruhsal Toplumsal Beceri Eğitimi altında bir program yürütülmektedir. Bu program hastaların becerilerini geliştirerek yaşam kalitelerini en üst düzeye ulaştırmayı hedeflemektedir. Ailelere yönelik grup terapileri: Hasta ile birlikte yaşayan aile bireylerini hastalık ve hastalık süreci hakkında bilgilendirerek tedavi süresince işbirliği içinde olmayı amaçlamaktadır. Damgalama ve ayrımcılıkla ilgili çalışmalar. Basında çıkan yanlış ve olumsuz haberlerin önlenmesiyle ilgili çalışmalar yürütülmektedir. Yasal konularda hasta ve aileleri bilgilendirmek. Toplumsal becerileri geliştirme çalışmaları. Çeşitli sosyal faaliyetler düzenlenerek (halk oyunları, müzik, resim, yabancı dil eğitimi vb.) hayattan zevk almalarını sağlamak. Yaşam kalitelerini yükseltmek. Yaşam kalitelerini yükseltmek için piknik, tatil, sinema, tiyatro ve sergilere geziler düzenlenmektedir. Toplantılar düzenlemek. Üniversite ve okullarda hastalık hakkında bilgilendirme toplantıları düzenlenmektedir. 11

İzmir Şizofreni Dayanışma Derneği Her ayın ilk haftası bütün üyelerin katıldığı ve günün konusu ile ilgili uzman bir konuşmacının olduğu konferanslar düzenlenmek. Haftanın her Salı günü aileler toplanarak hastalığın gelişmesi sürecinde yaşadıkları sorunlardan bahsedilmektedir. Haftanın belirli günlerinde uğraşı çalışmaları yapılmaktadır. (kumaş boyama, ahşap boyama, resim, takı vb.) Dernekte üretilen bu ürünlerin satılması için belediye tarafından bir yer temin edilmiştir. Hafta sonlarında Devlet Senfoni Orkestrasının klasik müzik ve senfoni konserlerine grup olarak katılım sağlanıyor. Ankara Şizofreni Hastaları ve Yakınları Dayanışma Derneği Psikologlar tarafından hastalara Ruhsal Toplumsal Beceri Eğitimi verilmektedir. Hasta yakınlarına aile eğitimi verilmektedir. Film günleri düzenlenmektedir. Ayrıca dernek üyelerinin sinemadan ayda bir ücretsiz yararlanmaları için üyelik sağlanmıştır. Özel günlerde kutlamalar yapılmaktadır. (Doğumgünü kutlamaları, yılbaşı kutlamaları) Yağlı boya, karakalem ve desen çalışmaları, ahşap boyama takı tasarımı ve fotoğraf çalışmalarının yanı sıra şiir, müzik dinletileri düzenlenmektedir. Üyelerin Çağdaş Sanat Merkezinde düzenlenen diksiyon, resim ve edebiyat kurslarına ücretsiz katılımları sağlanmıştır. Üç ayda bir Şizofreni Yazıları ve Bilinçaltından Notlar dergileri çıkarılmaktadır. Dergilerde profesyonellerin yazılarının dışında hastaların deneyimleri de yayınlanmaktadır. Masa tenisi takımı oluşturulmuştur. Web sitesini yenileme çalışmaları devam etmektedir. (Web sitesinde şizofreni ile ilgili Türkçe ve İngilizce bilgiler, chat odası, forumlar ve online radyo yayınları olacaktır) Yaşam evi projesi geliştirilmektedir. Projeyi gerçekleştirmek amacıyla ulusal ve uluslararası yardım kuruluşlarına gerekli başvurular yapılmıştır. (Yaşam Evi projesi kapsamında hastaların sosyalleşmesini sağlamak amacıyla atölyeler, seminer odaları, spor salonları, kütüphane, sinema salonları, bahçe vb. alanların olması planlanmaktadır. Manisa Şizofreni Yaşam Derneği On beş günde bir hasta grupları ile hastaların rehabilitasyonu amacıyla uzman doktorlar tarafından eğitim ve sosyal beceri çalışmaları yapılmaktadır. Uzman doktorlar tarafından liselerde eğitim çalışmaları düzenlenmektedir. (Hastalık hakkında bilgi, teşhisin kolaylaştırılması, hastalığa karşı önyargı ve damgalama konusunda bilgi verilmektedir) Derneğin tanıtımı ve maddi destek amacıyla kermesler düzenlenmektedir. Diğer illerdeki derneklerin düzenledikleri faaliyetlere olanaklar ölçüsünde katılınmaktadır. İzmit Bizim Bahçe Şizofreni Yakınları Dayanışma Derneği Önceki dönemlerde grup rehabilitasyon ve bireysel rehabilitasyon çalışmaları yürütülmüştür. Grup rehabilitasyon programı bir psikolog ve gönüllü çalışanlar tarafından yürütülmüş. İçeriğinde çay saatleri, destek terapisi, yemek saati, oyun ve çay saati, uğraşı 12

terapisi, spor saati, günü değerlendirme toplantısı ve dernek çalışanlarının değerlendirme toplantıları düzenlenmiştir. Bireysel rehabilitasyon programında hastaya bir anket formu uygulanarak hastanın özel ilgileri, yetenekleri, eğilimleri, gelecekle ilgili plan ve istekleri sorgulanarak rehabilitasyonu yürüten ekibin tasarladığı programla hastanın kendi geleceği ile ilgili hedeflerinin ortak noktada buluşturulduğu bireysel program uygulanmıştır. Dernekte haftanın bir günü hasta üyeler tarafından futbol maçları düzenlenmektedir. Haftada bir gün takı tasarımı çalışması yapılmaktadır. Derneklerin ortak hedefleri Aynı amaçlarla kurulmuş olan diğer derneklerle bir federasyon çatısı altında toplanarak, daha güçlü ve etkin bir yapıya ulaşmak. Toplumda yanlış inanç ve bilgilenmeler sonucu oluşmuş olan önyargıyı ortadan kaldırarak insanların hastalığa daha bilinçli bir şekilde yaklaşmalarını sağlamak. Amaçlar doğrultusunda geniş katılımlı çalışmalar yaparak şizofreni ve diğer psikiyatrik hastalıklarla ilgili sorunların çözümünü sağlamak. Rehabilitasyon merkezi kurmak (Hastaların tedavilerinin düzenleneceği, uğraşı çalışmalarının yapıldığı, meslek edindirme ve çalışma hayatına hazırlama sürecini içeren tarımsal /sanatsal üretimlerinin yapıldığı sosyal ve spor etkinliklerinin düzenlendiği bir alan oluşturmak. Çalışacak duruma gelen hastaların kendilerine uygun bir işe yerleştirilmesi için zemin oluşturmak. 13

SAMET BIYIK İLE RÖPORTAJ Ender AYKUL Gündüz hastanesi hakkında düşünceleriniz? Güzel bir yer, arkadaşlarla iyi anlaşıyoruz. Tedavi ve mesleki faaliyetlere katılıyorum. Galoş, resim, spor v.b. faaliyetlerin olması buranın çok özel bir hastane olduğunu göstermektedir. Bu kurum hayalimde canlandırdığım bir hastahaneydi. Hastalığınız hakkında neler düşünüyorsunuz? Hastalığım bir beyin hastalığı. Hastalığımı yavaş yavaş yeniyorum. İlaç bırakma ihtimalim var. Doktor her seansta beni daha iyi buluyor. Sizi Gündüz Hastahanesi ne kim yönlendirdi? Gazeteden öğrendim ve babam buraya getirdi. Daha sonra Prof. Dr. Emin Önder ile irtibata geçtik ve ondan sonra kaydımı yaptırdım. Burayı neden seçtiniz? Kendimi geliştirmek amacıyla, bilgimi daha artırmak amacıyla ve topluma adapte olmak için seçtim. Öz geçmişinizi anlatırmısınız? 28.11.1983 te Adapazarı nda doğdum. Eğitimime Karasu Namık Kemal İlkokulunda başladım. 2. sınıfta Karasudan ayrıldım, ilkokulu Adapazarı Ahmet Akkoç İlkokulunda tamamladım. Orta bölümü Orhangazi İlköğretim Okulunda tamamladım. Lise yi Ferizli Şehit Hakan Bayram Lisesinde okumaya başladım. 2 yıl üst üste kalarak tasdikname aldım. 2001 yılında hastalandım ve şu an Gündüz Hastahanesi ne devam etmekteyim. Gündüz hastahanesinin ne zaman açıldığını biliyor musunuz? Hastahaneye ne zamandır geliyorsunuz? Hastahane 2004 Mart ayından beri faaliyette, Marttan itibaren geliyorum Tedavinizden memnun musunuz? Memnunum. Burada zamanım iyi geçiyor. Tedavi yararlı oldu. Gündüz Hastahanesinde nasıl hastalar olmalı? Kendini idare edebilecek kişiler olmalı. İdare edemeyenlere yardım edilmelidir. İlaç yan etkisi yaşıyormusunuz? Yan etki yaşmamaktayım. Sağlığınızda iyileşme var mı? Evet iyileşme var. Tedavim devam ediyor. Hastalığınızın adını biliyormusunuz? Psikoz Epilepsi Hastalığınızla ilgili bilgi verirmisiniz? Depresyon ruhsal çöküntü, içe kapanma, yerinde duramama v.b. Gündüz Hastahanesi ile ilgili önerileriniz var mı? Devletin yardım etmesi, mesleki eğitim kurslarının verilmesi, Bilgisayar, İngilizce, heykel sanatı v.b. eğitimin ellerinden geldiği kadarıyla kalkındırılmasını istiyoruz. 14

EĞİTİCİ YARDIMCISI OLARAK HİSSETTİKLERİM Tülün Liman, Psikiyatri Hemşiresi KOÜ Tıp Fakültesi hastanesinde 5 yıl GKDC Hemşiresi olarak çalıştım. Son 1 yıldır psikiyatri servisinde çalışıyorum. Psikiyatri servisine başladığım dönemde gündüz hastanesi diye bir yerin açılacacağını ve neler planlandığını öğrendiğimde çok heyacanlanmıştım. Hemen Gündüz hastanesine gidip Doç.Dr. Mustafa Yıldız a gönüllü olarak eğitim gruplarına katılıp katılamayacağımı sordum. Hocam gruplara düzenli gelmem gerektiğini, belirli bir süre gelip sonra bırakmamın hastaları olumsuz etkileyeceğini, sürekliliğin önemini belirttikten sonra kabul etti. Sonrası düzenli olarak haftanın 2 günü Ruhsal ve Toplumsal Beceri Eğitimi gruplarında eğitici Ayla hemşirenin yanında eğitici yardımcısı olarak katılmaya başladım Gruplarla şizofrenili hastalara hastalıkları anlatılıp, nasıl baş edecekleri anlatılıyor ve toplumsal işlevselliklerini artırmak amaçlanıyordu. Gözlemlediğim kadarıyla hastaların en sevdikleri kısım konu bitiminde yapılan rol oynamalardı. Hastalar doktor, hemşire, eczacı ya da konu ile ilgili bilgiye sahip uzman oluyor, eğiticiler ise hasta oluyordu. Rol oynama ile hem konu tekrarlanmış oluyor hem de iletişim becerileri geliştirilmiş oluyodu. Daha öncesinde şizofreni hastalığı ile ilgili yazılar okumuştum, zamanla bilgilerimin ne kadar yetersiz olduğunu gördüm. Bilgim arttıkça çevremdeki insanların bu hastalığa karşı yanlış tutumlarını ve önyargılarını kırmaya çalıştım. Şunu artık biliyorum ki tek başımıza önyargıları kırmak mümkün değil. Ama gündüz hastanelerinin çoğalması ve dernekler aracılığıyla sesin daha uzak yerlere duyurulması mümkündür. Şizofreni uzun süren bir hastalık Şizofrenili hastaların bu süreyi en iyi biçimde geçirmeleri için hepimize, başta aileleri olarak, arkadaşları ve toplum olarak daha fazla emek, sabır ve sevgi vermek gerekiyor sanırım. Gruplarda grup eğiticisi hemşire Ayla Erol un söylediği bir söz vardı. Bir gün gelecek, belki bulunacak tek bir ilaç bu hastalığı iyileştirecek, bizler o güne kadar umudumuzu yitirmemeliyiz. Gelecekten umutluyum ve umutluyuz hepimiz. 15

AİLEME İlk göz ağrındım senin annem Ne ümitlerle büyütürken hiç aklına gelir miydi? Var iken yok oluşum Emeklerin yok oldu da derdini mi söyleyemedin Gözlerinden hep yaş geldi Sözlerin hep keşke oldu Yüreğin yanarken bana moral verdin Emeğinin karşılığını alacaksın emin olabilirsin. Yapımızın gereği olsa gerek Seninle evde iki yabancı gibiydik baba Sözle söyleyemesek de Birbirimizin canı ciğeriydik. Hep sessiz kaldın içine attın Sakınırdın çoğu zaman beni Çok istiyordun beyaz gelinlik giymemi Gözlerin hep buğulu dolu dolu bakıyor Kim bilir yüreğin nasıl acıyor Dalıyorsun uzaklara Biliyorum yüreğin dayanmıyor Zaman verin bana Geçmişi bıraktım gelecek ışık bana İlaçlarımı aldım yepyeni bir sayfa açtım Artık söyleyebiliyorum DÜNYA ben de varım. E.P. 16

HAYALLERİM VE BEN Küçük bir kız çocuğuyum Ellerimde oyuncaklar Eteklerim desenli desenli Ben saklambacı severim Top oynamayı kırlarda koşmayı severim Hayallerim var gelecek için Umut dolu sevinç dolu Ölümden ayrılıktan bahsetmeyin Ben yaşamak istiyorum Sevmek sevilmek istiyorum Neşelidir yüreğim pırıltı saçar gözlerim Hep sıcaktır benim sözlerim İçimden gelen sesi dinlerim Şeker, çikolata bile sevindirir beni Ben hayata küsmeyeceğim Sevinçlerimi öldürmeyeceğim Yüreğimdeki sevgiyle sevineceğim Çocuk olmak ne güzel Genç olmak ne güzel Yaşamak hepsinden güzel İnsan olmak daha da güzel Sevgiye açık yüreğim Ben sevdikçe güzelleşeceğim Attığım her adımı Sevgi yoluna dökeceğim. S.D. 17

ŞİZOFRENİ MARŞI BİZ ŞİZOFRENİLİYİZ BİZ DEĞERLİYİZ BİZ İNSANIZ BİZ DE VARIZ İNSANLIKTIR YOK BAŞKA DERDİMİZ İSTEDİĞİMİZ İNSANLIK BİZ BÖYLE İNANDIK HAYATI ÇOK SEVERİZ YAŞAMAK ÇOK GÜZEL DERİZ GÖKYÜZÜ, ORMAN, DENİZ OLMALIDIR TERTEMİZ BİZE DİYORLAR DELİ DİYENLERE NE DEMELİ UZATIN BİZE İNSANLIK ELİ İNSANLAR BİRBİRİNİ SEVMELİ HERŞEY SEVGİ ÜSTÜNE ELLER EL ÜSTÜNE DEMEYİN BİZE DERDİNİZ NE DERDİMİZ İNSANLIK ÜSTÜNE MURAT YILMAZ 18

KOÜTF PSİKİYATRİ AD. İKİNCİ EVİMİZ GÜNDÜZ HASTANESİ Prof..Dr.Emin ÖNDER Şizofreni gibi kronik ruhsal hastalıklar kişilerin yaşam kalitesini bozmakta, yeti yitimine, mesleki ve sosyal işlevselliklerinde önemli bozulmalara neden olmaktadır. Bu nedenle Gündüz hastanelerinin önemi ortaya çıkmaktadır. KOÜTF Psikiyatri AD. a bağlı İkinci Evimiz Gündüz hastanesi oluşturma girişimleri bu yöndeki eksiklikleri giderebilmek için başlatıldı. Ülke gerçeklerine uygunluğu açısından özellikle tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin bir arada verilmesi amaçlandı. Bu anlayış ışığında Lilly İlaç Endüstrisinin katkılarıyla kurulan Gündüz hastanesi hastalara hizmet vermeye başladı. Kısaca İkinci Evimiz Gündüz hastanesini sadece ayaktan tedavilerin yapıldığı bir poliklinik değil ruhsal, psikososyal ve uğraşı tedavilerinin düzenlendiği ve eğitim programlarının sunulduğu bir kurum olarak değerlendirmek gerekir.bu sayede hastaların tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanarak klinik olarak düzelmeleri söz konusu olabilecektir. İkinci Evimiz, hastaların iyilik hallerinin sürdürülmesine yardımcı olmayı, üretkenliklerini arttırmayı, bağımsız yaşayabileceği özellikler kazandırmayı belki de en önemlisi hastaların toplum dışına itilmesiyle ilgili toplum tutumunu değiştirmeyi amaç edinmiştir.bu kurumda uğraşı,eğlence, aile tedavilerinin yanı sıra ilaç tedavisi ve psikoeğitim ağırlıklı olarak yer almaktadır. Uğraşı tedavileri ile hastaların seramik, galoş üretimi, bilgisayar kullanımı ve bijuteri alanında üretebilme yetilerinin geliştirilmesi söz konusu olacaktır. Ailenin yükünün paylaşılma çabalarını da eklemekte yarar vardır. Sonuç olarak İkinci Evimiz hastaların ulaşım beslanme, eğlenme, dinlenme ve çalışma gibi gereksinimlerini karşılaması ve hastaların yetenekleri ve beceri düzeyleri saptanarak hizmetin yürütülmesi amaçlanmaktadır. 19