MAKİNALI HASATA UYGUN ÇIRÇIRLAMA SİSTEMLERİ Türkiye Perspektifi 21. YÜZYIL PAMUK ÇALIŞTAYI / KSÜ 2016 A. Engin DİRİK Yük. Makina Mühendisi Çırçır ve Tekstil Makinaları San. Ltd. Şti. Aydın 23/03/2016
Churka
Pamukta makineli hasatın kullanıldığı -Türkiye hariç, tüm ülkelerde (Avusturalya, Brezilya, Arjantin, İsrail, Yunanistan, İspanya gibi) çırçırlama sistemleri konusunda ABD teknolojileri hakimdir. ABD de Tarım Bakanlığına bağlı 3 adet çırçır laboratuarı (USDA Ginning Labs) sürekli yeni teknolojiler konusunda Ar-Ge faaliyetleri yürütmektedirler. Türkiye de çırçır teknolojileri konusunda çalışan bir enstitü bulunmaması, bu sektörü sahipsiz bırakmıştır ve Türkiye makinalı hasata geçiş sürecini tamamlarken, henüz çırçır konusunda herhangi bir politikası oluşmamıştır. Türkiye ve yukarıda sözü geçen ülkeler arasında üretim ölçeği, çırçır tesis sayısı ve yatırım (finansman) kolaylıları olarak ciddi farklılıklar olduğu aşikardır. Fakat belki de en büyük fark, ABD de çırçır sektörü fason üretim yapmasıdır. Gelişmiş ülkelerde fason üretim nedeniyle teknolojik gelişmede en büyük motivasyon üretim kapasitesinin ve verimliliğinin arttırılması yönünde olmaktadır. Türkiye de ise böyle bir üretim ölçeği oluşamamaktadır. Gelişmiş ülkelerde küçük çırçır işletmeleri konsolide olarak yerlerini daha az sayıda fakat yüksek kapasiteli tesislere bırakırken, Türkiye de çok sayıda küçük tesis sektörde bulunmakta ve ağır rekabet koşulları nedeniyle, çırçır işletmelerinin teknoloji adaptasyonu ağır ilerlemektedir.
ABD de hakim çırçırlama yöntemi Saw Gin sistemidir. Bunun en büyük nedeni üretim ölçeğidir. 2005 yılından itibaren özellikle Kaliforniya bölgesinde Akala tipi uzun elyaflı Upland pamukların hızlı Roller Gin lerde işlemesi yönünde çalışmalar başlamış ve bugün Kaliforniya bölgesi hızlı Roller Gin leri yaygın olarak kullanmaktadır. Çırçır sektörünün sezonluk bir sektör olması açısından teknolojik gelişmeler nispeten yavaş ilerlemekte ve yenilikler 10 ar yıllık zaman dilimlerinde kendini kabul ettirebilmektedir. Bugün, 250 testereli saatte 30-35 balya/saat üretim kapasitesindeki Saw Gin makinaları pazara sunulmakla beraber, örneğin; 1970-80 model 158 testereli çırçır makinalarına haiz tesisler halen rekabet eder konumdadır.
Roller Gin Sistemleri;
Çırçır Sisteminin Alt Prosesleri; Kütlü Pamuk Besleme Sistemi Kütlü Pamuk Kurutma ve Ön Temizleme Sistemi Çırçırlama Üniteleri Mahlıç Pamuk Temizleme Sistemi Balyalama ve Paketleme Sistemi Çekirdek ve Çöpel Nakil ve Depolama Sistemi
Kütlü Pamuk Besleme Sistemi
Kütlü Pamuk Besleme Sistemi
Sıcak Hava Brulörü
Kurutma Kulesi
Birinci Aşama Ön Temizleme Sistemi
İkinci Aşama Ön Temizleme Sistemi
Dağıtım Helezonu ve Rotobar Makinaları
Çift Sıra Dizilimi
Mahliç Temizleme Sistemi ve Tesis Genel Görünüşü
SAW GIN
Saw Gin Birinci Aşama Ön Temizleme ve Kurutma Sistemi
İkinci Aşama Ön Temizleme Sistemi ve Saw Gin Makinaları
Saw Gin Mahlıç Temizleme Sistemi
Kumanda Konsolu
Çöpel ve Toz Toplama Sistemleri
Çöpel ve Toz Toplama Sistemleri
Konvansiyonel Roller Gin
Mal Giriş ve Ön Temizleme Sistemi
Mahlıç Temizleme Sistemi ve Rutubetlendirme Bantı
Konvensiyonel Roller Gin Sistemi
Hidrolik Balyalama Presi
Hidrolik Balyalama Presi
Hidrolik Balyalama Presi Güç Ünitesi
Hidrolik Balyalama Presi
Tam Otomatik Şeritleme (Bağlama) Sistemi
Nemlendirme Üniteleri
Mahlıç Nemlendirme Tüneli
Balya Paketleme Sistemi
Tek Kasa Hidrolik Telef Presi
Tek Kasa Hidrolik Telef Presi
Son yıllarda, istisnalar hariç, genel talebin 10 balya/saat kapasiteli tesislere yoğunlaştığı görülmektedir. 60 gün, 2-10 saatlik vardiya bazında; Yıllık mahlıç üretimi 12,000 balyadır. (veya % 38 çırçır randımanı ile 7,000 ton kütlü pamuk işleme kapasitesi). Bu kapasitelerde her 3 sistemde kullanılabilmektedir. Konvensiyonel Çırçır olarak 60 çırçır, Rotobar olarak 6 ünite, Sawgin olarak ise 1-170 ünite bu ihtiyaca cevap verebilmektedir. Böyle bir tesisin yıllık çekirdek üretiminin parasal değeri yaklaşık 950,000 USD dir. Makine Hattının kuruluş maliyeti, kurulan sistemin tipine bağlı olarak 500,000 USD ila 1,000,000 USD arasında değişmektedir.
Görüş ve Öneriler; Türkiye de şu an bahsedilen her 3 çırçırlama sisteminden de bulunmaktadır. (Yaklaşık 500 konvensiyonel çırçır tesisi, 15 rotobar ve çoğu eski model olmak üzere 20 saw gin tesisi mevcut olduğu tahmin edilmektedir.) Söz konusu bu tesislerin makinalı hasata uygunluğu açısından bakıldığında, büyük bölgesel farklar olduğu görülmektedir. Genelde çırçır işletmecileri pamuğu daha iyi temizleseler dahi tekstilciden karşılığını alamadıklarını söylemekte ve bu nedenle tesislerine yatırım yapmaktan kaçınmaktadırlar. Tesislerin makineli hasata uygunluğunun sağlanması ancak objektif ve sağlıklı bir pamuk değerlendirme ve fiyatlandırma sisteminin oluşturulması ve uygulanması ile mümkün olacaktır. (Tek balya sistemi gibi.) Bu süreçte Çırçır Tesislerinin desteklenmesine devam edilmesi (Kırsal Kalkınma, TKDK veya Bölgesel Kalkınma Ajansları gibi kuruluşların desteği ile) sürecin sağlıklı ve hızlı ilerlemesi açısından önem arz eder. Pamuk elyafının nihai kullanıcısı olan İplikçilerin, çırçırlama sistemleri konusunda tercihlerini ve isteklerini net biçimde ortaya koymaları ve belirtmeleri sektör yatırımlarının sağlıklı yürümesi açısından önemlidir. Çırçır tesislerinin bölünerek daha küçük sermayeli tesislerin ortaya çıkması, çırçır tesislerinin teknolojik yeniliklere adapte olmasına engel olmaktadır. Çırçırların konsolide olarak daha büyük çırçır tesislerinin ortaya çıkması teknolojiyi de beraber getirerek, verimliliği ve kaliteyi arttıracaktır.
Çırçır tesisleri arasındaki rekabetin çırçır sektörüne zarar vermeyecek şekilde düzenlenmesi, sektörün sağlıklı çalışması açısından önemlidir. Örneğin geliştirdiğimiz ve patentini aldığımız Çöpel Randıman Makinası bazı bölgelerde yaygın olarak kullanılmakta ve kütlü pamuk alım fiyatını, çöpel ve rutubet miktarı esasına göre belirlenmesini sağlamaktadır. Bu sayede çiftçi ile çırçırcı arasında adil bir ticaretin oluşması mümkün olabilmektedir.
Çırçır Tesisinin üretim verimliliği ve pamuğun temizlenme kalitesi açısından kurutma sistemleri son derece önemlidir. Türkiye de enerjinin maliyetinin yüksek olması çırçır işletmelerinin kurutma sistemlerini en asgari seviyede kullanmalarına yol açmaktadır. Tesislerin enerji maliyetleri de destekler kapsamında tutulması işletmelerin verimi ve pamuğun kalitesi açısından fayda sağlayacak önerilerden biridir.
Kütlü pamuğun %7 ila 10 u arası çöpel ve şifden oluşmaktadır. Bu malzeme ya atılmakta, ya da çekirdeğe karıştırılarak yağ işletmelerine gönderilmektedir. Çöpel e ekonomik bir değer yaratılması, bu durumun önüne geçecektir.
Presleme öncesi pamuğa rutubet verilmesi balyalama presinin performansı ve kurutma esnasında kaybedilen rutubetin kazanılması açısından ekonomik olarak önemlidir. Balya rutubeti %7-8 arasında tutulmalıdır. Rutubetin buhar yöntemi ile verilmesi doğru yöntemdir. Rutubetin su sprayi şeklinde ve aşırı verilmesi, pamuk kalitesine zarar verir.
Hasat pratiklerinin disipline edilmesi, çırçır işletmelerinin sağlıklı çalışması ve kontominasyonun önlenmesi açısından önemlidir.
COMPANY PROFILE BALKAN Company was established in 1960 by Mr. Balkan who was mechanical engineer working in textile industry. Mr. Balkan began as a small machining shop producing spares for textile industry. Mr. Balkan recognized needs for lint cleaning in Roller Gin plants and decided to adapt the step cleaner to the gin process. The gins did not have lint cleaning at the time. It was a big success. This success boosted the company and Balkan company become the leading supplier of the machinery in both textile and ginning industries of Turkey. In 1997 company went through reorganization and was divided into two separate company as Balkan Textile Machinery and Balkan Ginning Machinery. Still family owned and operated corporation, Balkan employees more than 150 workers in two separate manufacturing and office facilities totaling 16.000 square meter.
Balkan Ginning Machinery Company become one of the leading suppliers of modern Roller Ginning Machinery in the world today.