ED TÖR Merhaba IBM Özgür Yaz l m Dergisi nin bu say s nda da yine dopdolu bir içerik ile karfl n zday z. IBM in y llard r istikrarl bir flekilde deste ini sürdürdü ü bu dergi, Türkiye de kendisine ciddi ve genifl bir okuyucu kitlesi de bulmufl durumda. Aç k kaynak kod dünyas ndaki önemli geliflmelerin haberleri ve teknik makaleler, dergimizin bu say s nda bulabileceklerinizin sadece bir k sm. Ayr ca IBM Türk Genel Müdürü Eray Yüksek ile yapt m z röportaj mutlaka okuman z öneririz. Zira IBM in yapt rd Global CEO Araflt rmas 'n n sonuçlar n ve bu sonuçlar n ne anlama geldi ini kendisi ile konufltuk. Tam 40 ülkeden 1.130 CEO ile görüflülerek yap lan bu büyük araflt rman n sonuçlar elbette ki çok de erli bilgiler içeriyor. Bir di er röportaj m z da IBM Türk Ülke Teknoloji Lideri Suat K z ltafl ile gerçeklefltirdik. Özgür Yaz l m Dergisi olarak bu say da Innovation Jam 2008 isimli dev bir etkinli i ele almak ve sizlere de tan tmak istedik. IBM in internet üzerinden gerçeklefltirdi i beyin f rt nas toplant s InnovationJam 2008, 5-8 Ekim tarihleri aras ndaki 72 saatlik sürede gerçeklefltirildi. fl dünyas n n küresel liderleri, düflünce liderleri ve rol modellerinin kat ld etkinlikte, Günümüzün iflletmeleri nas l gelece in iflletmesi haline gelecek? sorusunun yan t arand. Elbette yine teknik makalelerimiz, dergimizde önemli bir yer tutuyor. Bu da magazinsel içeri e sahip dergilerden bizi ay ran belki de en önemli özellik... Her say m zda konusunda uzman yerli veya yabanc yazarlar n yazd teknik makalelere yer vermeye çal fl yoruz. Bu dergide gördü ünüz içeri e IBM Türk ün web sitesinden de eriflebilirsiniz. Özellikle yaz lar içerisindeki kod bloklar n, IBM web sayfas na girerek eriflmek sizlerin denemeler yapma konusunda çal flmalar n z bir hayli kolaylaflt racakt r. Keyifle okuman z dile iyle Umut Kavurmac umut.kavurmaci@gmail.com IBM ÖZGÜR YAZILIM 3
Ç NDEK LER 18 KAPAK: NOVASYON LE GELECE E LERLEY N! 36 MAKALE: WEB UYGULAMALARINDA DJANGO DÖNEM! 46 MAKALE: KOMUT SATIRININ GÜCÜNE HÜKMED N! 56 MAKALE: DAHA ÇOK DE L, DAHA AKILLI ÇALIfiMA IBM Türk stanbul'da hizmete açt inovasyon merkezi ile konuya verdi i önemi bir kez daha gösterdi. Web uygulamas gelifltirmek Django ile eziyet olmaktan ç k yor. Django ile web uygulamalar na yeni bir bak fl geliyor. Do açlama programlar oluflturmak için UNIX yard mc programlar n kar flt r p efllefltirin Kabuk k sayollar, daha az ifl yap p zamandan tasarruf etmenizi sa lar YÖNET M Yay n Sahibi IBM Türk Limited fiirketi ad na temsilcisi Zehra Jale Akyel Sorumlu Müdür Burak Sualp Yönetim Yeri IBM Türk Limited fiirketi Büyükdere Cd. Yap Kredi Plaza B Blok Levent 34330, Befliktafl, stanbul Telefon : (0212) 317 10 00 Faks : (0212) 278 04 37 Say : 3 Kas m 2008 IBM in ücretsiz dergisidir Tasar m ve Uygulama Esans letiflim Dan flmanl k Ltd. fiti. Adnan Saygun Caddesi Belediye Sitesi A5 Blok Befliktafl/ stanbul Telefon : (0212) 352 41 92 Faks : (0212) 352 43 40 Yay n Türü : Yerel Süreli Yay n 8 26 32 HABERLER NCELEME RÖPORTAJ 42 52 64 PROJE FRESHMEAT AC L SERV S 32 42 52 64 IBM Özgür Yaz l m Dergisi nin bir önceki say s na www.ibm.com/tr/ adresinden ulaflabilirsiniz. Renk Ayr m -Film Ç k fl ve Bask ÖZGÜN OFSET SAN. ve T C. LTD. fit. Aytekin Sk. No:21 34418 4. Levent / STANBUL Tel: 0 (212) 280 00 09 Faks: 0 (212) 264 74 33 4 IBM ÖZGÜR YAZILIM IBM ÖZGÜR YAZILIM 5
Geek'lerin iktidar! nsanlar lisede ne yapar? Ergenli e yeni girmifl gençler, nas l bir davran fl sergilerler? K zlar o lanlar n ilgisini çekmeye, daha güzel, daha hofl olmaya çal fl rlar, erkekler de daha haval olup, daha cool tak lmaya çal fl r, bu yolda ailenin arabas n kaç rmaktan, futbol tak m n n aranan oyuncusu olmaya kadar çeflitli eylemlerde bulunurlar. Bunlar yaparken baz fleylerden de özellikle uzak dururlar. Mesela bilgisayar oyunlar inekler içindir, ya da çizgi roman toplamak, bilgisayarla u raflmak, Internet'te dolaflmak, hele hele program yazmak. O kadar inek ifli ki... Efendim? Öyle de il mi? Nas l olur, gençlik filmlerini gözünüzün önüne getirin, okulun Geek leri/ineklerinin gerek popüler k zlar, gerek sporcu o lanlar taraf ndan alay konusu olup, boynu bükük bir flekilde bilgisayar odas n n yolunu tuttu u sahneleri hat rlam yor musunuz? Nas l? Bunlar 80'lerin filmleri mi? H mmm... San r m hakl s n z. Günümüz filmlerinde durum biraz farkl san r m. Chuck gibi bir bilgisayar dehas her gün dünyay kurtar yor, Superman bile, bütün o gücü ve yeteneklerine ra men bir bilgisayar hacker olan Chloe'nin ona sa lad bilgiler olmad nda eli kolu ba l çiftlik iflleri ile u rafl yor. lkokul arkadafllar m z yana yak la arad m z, ayn flehirde olmam za ra men biraraya gelemedi imiz arkadafllar m zla bizi yak nlaflt ran Facebook'un CIA'in operasyonlar ndan biri oldu u konufluluyor. Ne ifl yapt n, nerden para kazand n bir cümle ile ifade edemedi imiz Google dünyan n en çok gelecek vadeden flirketlerinden biri olarak adland r l yor. çinde sistem k rma olmayan bir tek soygun filmi yok, Peki, ne oldu bu süre içinde? Dünün ineklerini bugünün gözde el üstünde tutan ne? Hepinizin tahmin edebilece i tek bir cevab var bu sorunun; nternet. nternet, bilginin insanlara yay lmas konusunda dünyan n bugüne kadar görmedi i bir ortam sa lad. nsanlar daha önce birbirleriyle iletiflim kurmak için çok daha k s tl imkânlar dâhilinde çabalarken, günümüzde yeni bir yöntem bir yana, her geçen gün yeni imkânlar sa layan, koskocaman bir ortam, medya kazanm fl durumdalar. Ne mi bu imkânlar? IRC'den tutun, MSN'e, Skype'den tutun GTalk'a, ftp den tutun Bit torrente, yaz, ses, görüntü, dosya paylafl m na, daha da do rusu bilgi paylafl m konusunda s n rlar gittikçe yok olmakta. fiu an haks zl a u rayan biri bloguyla bütün dünyaya derdini anlatabiliyor. Geneli ma dur eden bir durum oldu unda insanlar yüzbinlerce kat l m sa lanabilen online kampanyalar düzenleyerek sesini duyurabiliyorlar. nternet'in yayg nl virütik bir flekilde artarken, bu ortam kullanmaya daha yatk n olanlar n gücü de ayn derecede artmakta. Pirate Bay isimli siteyi belki duymuflsunuzdur. Yeni ç kan dosyalar tan tarak, Bittorrent üzerinden indirilebilmeleri için gerekli ç k fl noktas n sa layan bu site, radikal özgürlükçü tav rlar ile isimlerini duyurdular. Sitelerini bir "performans sanat eseri" olarak tan mlayan grup üyeleri, Pirate Party'nin kurulmas ile politik bir kimlik de kazanm fl durumda. Gandhi'nin meflhur sözü "Önce sizi görmezden gelirler, sonra sizinle alay ederler, sonra sizinle savafl rlar, sonra da kazan rs n z" geliyor akla. Dönüp bakt m zda gerçekten flafl rt c de ifliklik söz konusu Günümüzde bilgisayar kullanmak (ve hatta aslen nternet'i kullanmak) geliflmifl ülkelerde okuma yazma k stas n n yerini alm fl durumda. Bunun izini reklâmlardan, televizyondan, gazetelerden hatta suç dünyas ndan bile takip etmek mümkün. Bilgisayar destekli doland r c l k, günümüzde uyuflturucu ticaretine dayal ekosistemi geride b rakt. K saca söylemek gerekirse, art k durumu yeniden de erlendirmenin zaman geldi. Neyi mi yeniden de erlendirece iz? Kullan c lar n, illa da tüketici olmad n, bir kenarda kendisi için ürün gelifltirilmesini bekleyen y nlardansa, ne istediklerini her geçen gün biraz daha iyi de erlendirebilen, be enmediklerini, art k ihtiyaçlar n karfl layamayanlar nefes kesici bir h zla piyasadan silen (bir anlamda yok eden) kat l mc bireyler olmas n. Ya da ifl dünyas ndaki de ifliklikleri; Yetmiflli y llarda do anlar n bile oldukça aflina oldu u "memuriyet iyidir" laf tarihe kar fl rken, günümüzde garanti ifl diye bir kavram kalmam fl durumda. fllerimizi koruyabilmek için bu rekabetçi ortamda devaml mücadele etme, daha güncel, daha rafine bilgilere ulaflmak durumunday z. Bunun için de en önemli arac m z nternet. Veya t p dünyas n ; Bundan on y l önce yanl fl bir ilac n neler yapabilece ini prospektüsünden bile anlayamayan hastalar, günümüzde de il ilac n etkilerini, tedavi tarz n bile nternet'ten bak p ö renebiliyorlar. Ya da medyay ; 90'l y llarda -terim yerindeyse- enformatik terör estiren medya kartelleri, günümüzün bloggerlar karfl s nda devaml geri ad m atmakta. Biraz vizyon sahibi olanlar çoktan mücadele etmeyi b rakm fl ve iflbirli ine gitmifl durumdalar; CNN IReport projesi ile Gustav kas rgas n n göbe inden webcam ile yay n yapabilmekte. talya'da bir grup gazete, Google'a "haberlerini çald " sebebiyle dava açarken, birçok insan gazetelerden daha sonra ç kan haberleri zaten bayat diye okumamakta. K saca art k zaman nda matbaan n yayg nlaflmas ile ne yaflan yorsa, nternet'in yayg nlaflmas ile de benzer bir geliflim yaflanmakta, fakat bu sefer devasa boyutlarda. Peki, bizi ne bekliyor? Çok de il önümüzdeki on y llarda bu geliflim tepe yapt nda Yeni Biny l' n Rönesans' bafllayacak. K v lc m Hindistan 6 IBM ÖZGÜR YAZILIM IBM ÖZGÜR YAZILIM 7
OpenGL art k özgür SGI firmas, haklar n elinde tuttu u üç boyutlu h zland rma teknolojisi OpenGL'i Free Software Foundation' n kabul etti i flartlarda yeniden lisanslad. Linux.com'da yer alan habere göre bu, ticari bir firman n Özgür Yaz l m Dünyas 'na bugüne kadar verdi i en büyük hediye. Kaynak: http://www.linux.com/feature/148339 BT Hizmet Yönetimi uzmanlar yetiflecek! IBM ve Bahçeflehir Üniversitesi, BT hizmet yönetimi uzmanlar yetifltirmek amac yla Bilgi Teknolojileri Hizmet Yönetimi Yüksek Lisans Program n (BTHY / IT Services Management) bafllat yor. flbirli ine ait sözleflmenin imza töreni, 26 A ustos 2008 tarihinde, IBM Türk Genel Müdürü Eray Yüksek, Bahçeflehir Üni. Rektörü Prof. Dr. Deniz Ülke Ar bo an, IBM Türk Üniversite liflkileri Lideri Jale Akyel ve Bahçeflehir Üni. Fen Bilimleri Ens. Müdürü Prof. Dr. A. Bülent Özgüler in kat l m yla gerçeklefltirildi. IBM Üniversite liflkileri ekibi, ö rencilere sunulacak müfredat, IBM in Kaliforniya daki Almaden Araflt rma Merkezi nde çal flan uzmanlar, Bahçeflehir Üniversitesi ve Northeastern Üniversitesi yle birlikte haz rlad. ngilizce ve tezsiz olarak sunulacak programda, ö renciler Bahçeflehir Üniversitesi nden 6 adet 3 er kredilik ders alacak. Ayr ca, uzaktan e itimle 8 adet 2 fler kredilik dersi de Northeastern Üniversitesi nden alarak, iki diplomaya birden sahip olacak. LKD'de yeni yönetim Haziran ay nda yap lan 5. Genel Kurul sonras nda Linux Kullan c lar Derne i'nin (LKD) yeni yönetim kurulu seçildi. Seçim sonucunda dernek baflkanl na Doruk Fiflek, genel sekreterli e Volkan Evrin, saymanl a Shane Shields seçilirken, di er genel kurul üyeliklerine de Alper O uz, Hakan Uygun, Bar fl Özyurt ve Onur Küçük seçildi. Seçildi i günden bu yana çok aktif bir çal flma anlay fl içinde görevine devam eden yeni yönetim, ilk ifl olarak bir günlük oluflturdu. http://gunluk.lkd.org.tr/yk adresinden de takip edilebilen günlük sayesinde LKD'nin çal flmalar ndan haber almak mümkün. S kça güncellenmekte olan günlükten ald m z haberlerden baz lar, üyeleri sevindirecek gibi gözüküyor. Uzun süredir beklenen ama bir türlü çözülemeyen sanal pos al m n n tamamlanmas yla art k LKD üyeleri, internet üzerinden üye aidatlar n ödeyebilecekler. 1. Özgür Yaz l m Konferans kitapç klar n n da t m için de çaba gösteren yönetimin bu aktifli i üyeler aras nda da bir heyecan yaratm fl olacak ki, derne e gönüllü katk yapmak isteyen kifli say s nda ciddi bir art fl göze çarp yor. Son güzel haber ise, 26 A ustos Sal günü, derne in 1.000 üye say s na ulaflt n n duyurulmas oldu. Kaynak: http://gunluk.lkd.org.tr/yk/ 8 IBM ÖZGÜR YAZILIM
IBM, MEB iflbirli i Netbook, Linux kalesi olabilir mi? Son derece ucuz dizüstü bilgisayarlar n aç k kaynak Linux iflletim sistemleri için ortam nas l haz rlad na iliflkin çarp c notlar var. Linux Foundation yöneticisi Jim Zemlin'e göre son derece ucuz kiflisel bilgisayarlar sayesinde, perakendeciler gibi her türlü flirketin kendi bilgisayar markas n yaratmas na olanak sa layacak bir ortam olufltu. Windows tan farkl olarak Linux, kiflisel bilgisayar üreticilerinin ve yetkili sat c lar n n bilgisayar n görünümü ve stili üzerinde pek çok de ifliklik yapmas na olanak sa l yor. Güçlü iflletim sistemlerinden çok, internet ba lant l hizmetlere dayanan Web 2.0 ve Cloud Computing kavram n n benzer e ilimleri, Windows un önemini gittikçe azalt yor. Zemlin'e göre daha güvenilir ve kullan m daha kolay olan Linux u kullanma zaman geldi. Zemlin, Teknolojinin olgunlaflm fl olmas n n bunda pay büyük diyor. Türkiye deki 70. y l n kutlayan IBM Türk, KidSmart Okul Öncesi E itim Program n n ülkemize getirilmesi amac yla, Mili E itim Bakanl (MEB) ile iflbirli i protokolü imzalad. 7 Ekim 2008 tarihinde yap lan imza törenine, Milli E itim Bakanl Müsteflar Muammer Yaflar Özgül, IBM Genel Müdürü Eray Yüksek, Avrupa, Ortado u ve Afrika Bölgesi E itim Programlar Müdürü Carol Berry ve Türkiye Yat r m Destek ve Tan t m Ajans Baflkan Alpaslan Korkmaz kat ld. IBM in KidSmart Okul Öncesi E itim Program, 2008-2009 ö retim y l nda, MEB ile ortaklafla seçilen 25 okula ünitelerin kurulmas ve ö retmenlerin e itilmesiyle bafllayacak. Program n, önümüzdeki y llarda daha çok okula ulaflt r lmas ve yayg nlaflt r lmas hedefleniyor. Dünyada 56 ülkede kullan lan ve IBM taraf ndan kritik öneme sahip okul öncesi e itiminin desteklenmesi amac yla gelifltirilen KidSmart Okul Öncesi E itim Program, Türkçenin de aralar nda bulundu u 14 dilde sunuluyor. BT, kurumsal aç k kaynak toplulu una kat l yor BT, Linux Foundation n kurumsal aç k kaynak toplulu u ve çal flma grubu olan FossBazaar bünyesine kat ld. letiflim ve bilgi teknolojileri devi, 2005 ten bu yana zaten Linux Foundation üyesi. Çarflamba günü yap lan bir aç klamaya göre BT nin FossBazaar a kat lmas n n nedeni, ifl dünyas nda ücretsiz özgür ve aç k kaynak yaz l m n n benimsenmesini h zland rmak. Linux Foundation n yan s ra HP, Novell, Google ve SourceForge da FossBazaar sponsorlar aras nda yer al yor. 10 IBM ÖZGÜR YAZILIM
Özgür yaz l m n hukuk zaferi ABD Federal Mahkemesi verdi i kararda alt dereceli mahkemenin karar n bozarak hobi amaçl yap larak internet üzerinden ücretsiz da t lan ve Artistic License ile lisanslanan özgür yaz l m n haklar n n korunaca n belirtti. Federal Mahkeme, karar n n gerekçesinde Artistic License taraf ndan belirlenen koflullar n uygulanmas n n fikri mülkiyet kanunu ile mümkün oldu unu belirtti. Stanford Üniversitesi'nde Hukuk Profesörü olan Larry Lessig yapt aç klamada; "Hukuk ile ilgili olmayanlar için önemsiz olarak görülse de bu asl nda büyük bir geliflme. Teknik olmayan terimlerle anlatmak gerekirse; yüksek mahkeme özgür yaz l mlar n hukuken korunmas için ilk ad mlar belirlemifltir. Buna göre e er özgür yaz l m lisanslar nda belirtilen flartlara uymazsan z lisanstan art k faydalanamazs n z ve bu da sizi basit bir terimle telif haklar ihlalcisi haline getirir. Bu karar önemli bir zaferdir" dedi. Davaya konu olan olaysa flöyle geliflti; Robert Jacobsen adl özgür yaz l mc gelifltirdi i e itim modelini Artistic License ile lisanslad n belirterek, internet üzerinde yay nlad. Bu lisansa göre lisanslanan malzeme di er kifliler taraf ndan özgürce kullan l p de ifltirilebiliyor. Bunun karfl l nda kaynak kodda kodu ilk yazan n belirtilmesi, kodun de ifltirilmeyen k s mlar n n gösterilmesi ve kodun nas l de ifltirildi inin anlat lmas gerekiyor. Kodunun Matthew Katzer adl bir baflka programc taraf ndan haz rlanan ticari bir yaz l mda lisans koflullar na ayk r kullan ld n fark eden Jacobsen, konuyu mahkemeye tafl d. Konuya bakan ilk dereceli mahkeme, davac n n iddias na kat lmayarak lisans koflullar n n anlaflmalar hukuku ile ba daflmayacak kadar genifl olmas nedeniyle bir lisans ihlalinin olmad na karar verdi. Temyiz safhas nda ise Federal Mahkeme, Artistic License'da belirtilen koflullar n telif haklar hukuku kapsam nda uygulanabilece ini söyleyerek yerel mahkemenin karar n bozdu. Yarg ç Jeffry White taraf ndan kaleme al nan 15 sayfal k karar gerekçesi metninde: "Aç k kaynak kodlu lisanslamada telif hakk sahipleri telifi korunan materyaller üzerinde de ifltirme ve da t m kontrol alt na alma hakk na sahiptir. Aç k kaynak kodlu lisanslama sistemi ço u kiflinin hayal bile edemeyece i bir flekilde günümüzde kullan lmakta ve bilim-sanat çal flmalar nda ortak katk ile elde edilen geliflmelere katk sa lamaktad r." ifadeleri yer buldu. Uzmanlar bu karar n her ne kadar sadece Artistic License' kapsad n belirtse bile bu karar n tüm özgür lisanslar için bir emsal olabilece ini söylüyor. Creative Commons Vakf ise yapt aç klamada yüksek mahkemenin baz haklar n kullan m n özgürlefltirmenin bu haklardan vazgeçmek olmad n anlamas n n sevindirici oldu unu kaydetti. Kaynak: http://www.ozgurlukicin.com/ 12 IBM ÖZGÜR YAZILIM
HABERLER Roadrunner, petaflop engelini ezdi geçti! Ad n, New Mexico eyaletine has bir kufltan alan Roadrunner, 100 milyon ABD dolar na mal oldu. 278 buzdolab büyüklü ünde, 226 ton a rl nda ve dünyan n ilk hibrid süper bilgisayar olarak petaflop engelini aflt. 2006 y l nda, ABD Enerji Bakanl Ulusal Nükleer Güvenlik daresi, Los Alamos National Laboratory yi (Los Alamos Ulusal Laboratuar ) Roadrunner gelifltirme yeri ve IBM i de bu bilgisayar n tasar mc s ve oluflturucusu olarak seçti. Ad n, New Mexico eyaletine has bir kufltan alan Roadrunner, 100 milyon ABD dolar na mal oldu ve dünyan n ilk hibrid süper bilgisayar n oluflturan (bir tanesi bir petaflop (saniyede 1 katrilyon ifllem) h zda çal flacak kadar güçlü) üç aflamal bir projeydi. Bu, Lawrence Livermore Ulusal Laboratuar nda bulunan ve flu anda 1 numara olarak de erlendirilen, (dünya çap ndaki TOP500 süper bilgisayar listesinde lider konumdaki rakiplerinden yaklafl k üç kat daha h zl olan) IBM Blue Gene sisteminden iki kat daha h zl bir bilgisayar. Roadrunner öncelikle ABD nin nükleer silah stoku konusunda güvenlik ve güvenilirlik sa lamak için kullan lacak. Ayr ca Roadrunner, uzay bilimleri, enerji, insan genom bilimi ve iklim de iflikli i konular nda araflt rma için de kullan lacak. Roadrunner, dünyan n ilk hibrid süper bilgisayar. Bu türün ilk örne i olarak tasarlanan Cell Broadband Engine (ilk olarak Sony Playstation 3 gibi video oyunu platformlar için tasarlanm flt ), AMD x86 ifllemcilerle birlikte çal flacak. Ticari Parçalardan oluflmaktad r. Toplamda Roadrunner 6.562 çift çekirdekli AMD Opteron çiplerini ve bununla birlikte 12.240 Cell çipini (IBM Model QS22 Blade sunucular nda) ba l yor. Roadrunner sistemi 98 terabayt belle e sahip ve bin 585 metrekare yer kaplayan, 278 buzdolab büyüklü ünde IBM BladeCenter raflar içinde bulunuyor. Hem Infiniband, hem de Gigabit Ethernet ten oluflan 10 bin ba lant için 88,5 kilometre fiber optik kablo gerekiyor. Roadrunner n a rl 226 tondur. Bileflen ve teknoloji aç s ndan katk da bulunan flirketler flunlard r; Emcore, Flextronics, Mellanox ve Voltaire. Özel Yap land rma. Roadrunner için iki IBM QS22 Blade sunucusu ve bir IBM LS21 Blade sunucusu özel bir Tri-blade (üçlü blade) yap land rmas yla birlefltirildi. Makine IBM in Minnesota, Rochester daki fabrikas nda üretilmifl olan toplam 3 bin 60 Tri-blade den oluflmaktad r. Standart iflleme (örne in, dosya sistemi G/Ç) Opteron ifllemciler taraf ndan gerçeklefltirilmektedir. Matematiksel ve CPU nun yo un oldu u ö eler Cell ifllemcilerine yönlendirilmifltir. Her bir Tri-blade birimi saniyede 400 milyar (400 Gigaflop) ifllem çal flt rabilir. Makine, flirketin 1990 lar n sonunda ABD devleti için üretti i ASCI serisi süper bilgisayarlar n bulundu u IBM in New York Eyaleti, Poughkeepsie deki fabrikas nda oluflturuldu, test edildi ve karfl laflt rmal de erlendirmelere tabi tutuldu. IBM in Minnesota, Rochester daki tesisinde özel Triblade sunucular yap land r ld. Yaz l m gelifltirme ifllemleri Teksas, Austin deki IBM mühendisleri ve IBM in New York Eyaleti, Yorktown Heights taki araflt rma laboratuar ndaki araflt rmac lar taraf ndan yürütüldü. Bu yaz n sonlar nda, Roadrunner New Mexico daki Los Alamos Ulusal Laboratuar na gönderilirken 21 adet TIR a yüklenecek. Roadrunner, Red Hat in aç k kaynakl Linux yaz l m yla çal fl r. Enerji tasarrufu sa lar. Birçok geleneksel süper bilgisayar tasar m yla karfl laflt r ld nda, Roadrunner n hibrid biçimi gücü azar azar kullan r (2,35 megawatt) ve dünyada lider konumda verimlilik (watt bafl na 437 milyon hesaplama) sa lar. Haziran ay nda resmi Green 500 süper bilgisayar listesi yay nland nda, IBM, Roadrunner n en üst düzeyde enerji verimli ine sahip sistemler aras nda yerini almas n bekliyor. IBM, Cell destekli hibrid bilgi ifllemin yayg n olarak eriflilebilir olmas için yeni yaz l mlar gelifltiriyor. Roadrunner n büyük yaz l m çabas, hibrid süper bilgi iflleme iliflkin ticari uygulamalar hedef al yor. fiirketin kurumsal ve akademik Çözüm Ortaklar yla IBM, hibrid süper bilgi ifllemi di er sektörler aras nda finansal hizmetler, enerji araflt rmalar ve t bbi görüntüleme sektörlerine sokacak bir aç k kaynak ekosistemi gelifltiriyor. Cell tabanl hibrid süper bilgi ifllem uygulamalar flunlar içeriyor: sermaye piyasalar nda gerçek zamanl neden ve etki hesaplanarak, finansal hizmetlerdeki süper bilgisayarlar, menkul k ymetler borsas ndaki de iflikli in, pazarlardaki dalgalanma etkisini hemen tahmin edebilirler. T pta, dokular n ve kemik yap lar n n karmafl k 3 boyutlu görüntülenmesi hastalar muayene edilirken gerçek zamanl olarak gerçeklefltirilebilir. Bir petaflop ne kadar h zl? Roadrunner bir petaflopu (saniye de 1.000 trilyon hesaplama) aflan bir h zda çal fl r; baflka bir deyiflle saniyede 1.000.000.000.000.000 ya da saniyede bir katrilyon hesaplama yapar. Çok say da dizüstü bilgisayar. Bu kabaca, günümüzün en h zl 100 bin adet dizüstü bilgisayarlar n n birleflimine eflittir. Roadrunner n performans na eflit bir performans için 2,4 kilometre yükseklikte üst üste y lm fl dizüstü bilgisayara gereksinim duyars n z. Roadrunner n bir günde yapt klar n yapabilmek için dünya nüfusunun tamam n n (yaklafl k alt milyar kifli) elde tafl n r hesap makinesi ile saniyede bir ifllem yaparak 46 y ldan fazla zaman harcamas gerekir. Geçen 10 y lda, süper bilgisayarlar n gücü yaklafl k olarak bin kat artm flt r. Bugün, yaln zca üç Roadrunner 3 bin 456 Tri-blade birimi en h zl 1998 bilgisayar n gücüne sahiptir. Roadrunner n bir haftada tamamlayaca karmafl k bir fizik hesaplamas n, 1998 makine 20 y lda tamamlar. Son on y lda otomobillerin benzin harcama performans n süper bilgisayarlar n maliyet ve verimlili i ile ayn oranda gelifltirmek olanakl olsayd bugün yaklafl k 4 litre benzinle 322 bin kilometre yol al yor olurduk. 14 IBM ÖZGÜR YAZILIM IBM ÖZGÜR YAZILIM 15
IBM Yaz l m Zirvesi '08, stanbul ve Ankara'da yap ld De iflime olan açl k büyüyor! Türkiye deki 70. y l n kutlayan IBM, Yaz l m Zirvesi 08 ile firmalara 13. kez seslendi. stanbul ve Ankara da 15-16 Ekim tarihlerinde düzenlenen Zirve nin konusu IBM CEO Study 2008 in en önemli sonuçlar ndan biri olan Hungry For Change De iflim Açl oldu. Zirve de bu ortak temada buluflan konuflmac lar, küresel anlamda baflar l olmak için sadece de iflime ayak uydurman n yetmeyece ini, de iflimin flekillendirilmesi ve ona liderlik edilmesi gerekti inden bahsettiler. Birçok yerli ve yabanc konuflmac ile Türkiye de tan nm fl firmalar n temsilcilerinin ifltirak etti i Zirve ye ilgi büyüktü. IBM Yaz l m Grubu, müflterileri ile birlikte yaz l m dünyas ndaki en son yenilikleri ele al p, olas uygulama alanlar n tart flt. Geçti imiz dönemde gerçeklefltirilen projeler ve bu projelerin firmalar üzerinde yaratt de iflimler de kat l mc larla paylafl ld. ki tam gün süren etkinlik kapsam nda aç l fl ve ana oturumlar d fl nda stanbul da 35, Ankara da 15 olmak üzere toplam 45 paralel oturum gerçeklefltirildi. Aç l fl konuflmas n gerçeklefltiren IBM Türk Genel Müdürü Eray Yüksek in ard ndan Türkiye de y llard r de iflik kurumlarda yönetici olarak çal flan ve halen Hexagon Yönetim Kurulu Baflkan olan Jan Nahum, de iflimden ve gelece in firmalar nda bulunmas gereken de iflim ihtiyac ndan bahsetti. Tümleflik iletiflim konusunda dünyadaki en yetkin isimlerden IBM Bilgi Teknolojileri Üst Düzey Mimar Ron Sebastian, iletiflimde girilen yeni dönemi ele ald. IBM nternet Güvenli i Sistemleri Veri ve çerik Güvenli i fl Kolu Teknik Ürün Yöneticisi Sean Brown da internet ve e-posta güvenli i hakk nda aç klamalarda bulundu. Günümüzde bütün firmalar n üzerine çal flmalar yapt Servis Odakl Mimari (SOA) konusunda IBM in en önemli isimlerinden Mike McCarthy, firmalara yol gösteren bir sunum yapt. Ayr ca zirvenin Ankara aya nda AK Parti Milletvekili ve Genel Baflkan Yard mc s Reha Denemeç de geleneksel çizgiden küresel yenilikçi yörüngeye konulu bir konuflma gerçeklefltirdi. Sadece konuflmac larla de il, kat l mc firmalarla da dikkat çeken IBM Yaz l m Zirvesi 08, birçok dev firmaya ev sahipli i yapt. IBM tecrübelerini anlatan Coca Cola, Türk Telekom, Vodafone, fl Bankas, Alternatif Bank, Mercedes ve Kerevitafl gibi flirketlerin gerçeklefltirdi i oturumlar n yan nda, IBM çözüm ortaklar da en son gelifltirilen yaz l mlardan ve yeniliklerden bahsetti. Kat l m n üst düzeyde gerçekleflti i IBM Yaz l m Zirvesi 08, bilgilendirmenin yan nda ziyaretçilere IBM Yaz l m Zirvesi 08 de konu De iflim Açl idi. 15 Ekim de stanbul, 16 Ekim de Ankara da gerçeklefltirilen zirvede, firmalar n bugün ve gelecekte nas l ayakta kalabilece i anlat ld. Server Tanfer, Eray Yüksek ve Jan Nahum gelece in ifl yapma flekilleri hakk nda ipuçlar verdi. Müflteriden h zl düflünmek Konuflmas nda firmalar n gelece e dair bak fl aç lar ndan bahseden IBM Türk Genel Müdürü Eray Yüksek, küresel ekonomide de iflimin önemine dikkat çekti. IBM in global olarak 1.200 CEO yla gerçeklefltirdi i araflt rmaya göre firmalar de iflimin ve sürdürülebilir baflar y yakalamak için kendilerini sürekli olarak yenilemeleri gerekti inin fark ndalar. De iflimin h z na ayak uydurabilmeyi bir numaral öncelik olarak belirleyen CEO lar n gündeminde inovasyon en önemli konu. CEO lar n tan m yla gelece in iflletmesi, de iflimi kal c bir durum olarak kabul ediyor. Yöneticiler küresel rekabette kazanan tarafta olmak için, de iflimi yönetme kapasitelerini art r yor, yeni oluflan müflteri s n flar na ulaflmak ve ifl modellerini küresel bütünleflik ilkelere uydurmak için cesur at l mlar yapmaya haz rlan yor. Küresel ifl dünyas, de iflime direnmenin de il, onu do ru yönetebilmenin baflar y getirece inde fikir birli ine var yor. dedi. 16 IBM ÖZGÜR YAZILIM
IBM den inovasyona büyük destek! Türkiye de 70. y l na girmekte olan ve yat r mlar n aral ks z sürdüren IBM Türk, BT sektörü ve akademik çevrelerin yan s ra tüm ifl dünyas için büyük önem tafl yan stanbul novasyon Merkezi ni açt. Umut Kavurmac IBM stanbul da önemli bir merkeze daha imzas n at yor. Tüm dünyada Innovation Center olarak isimlendirilen bu merkezlerden sonuncusu stanbul novasyon Merkezi olarak 22 Temmuz 2008 Çarflamba günü stanbul Levent te bulunan IBM Türk Genel Müdürlük Binas nda aç ld. fl ortaklar n n yeteneklerini gelifltirebilecekleri, etkinliklerin, tan t m toplant lar n n, e itimlerin yap labilece i bu merkezin sa layaca faydalar saymakla bitecek gibi de il. novasyon ve iflbirlikleri için fiziksel bir ortam sa layan bu merkez, global kaynaklara eriflmek için de yerel bir eriflim noktas olarak görülebilir. Teknik yeteneklerin ve deste in gelifltirilebilece i bu merkezde kat l mc lar n yetenekleri de gelifltirilebilecek. Barcelona, Helsinki, Stuttgart, Zürich, Dublin, Kopenhag, Oslo gibi birçok kentte bulunan merkezlere bir yenisi de stanbul da eklenmifl oldu. IBM novasyon Merkezleri Rekabetçi konumda kalabilmek için, aç k platformlu, son teknolojiye sahip uygulamalar ve yenilikçi ifl hizmetleri sunman z gerekir. Buna ulaflman z için dünya çap ndaki IBM novasyon Merkezleri, uygulama gelifltirme döngüsünün her aflamas nda yerinde ve uzaktan teknik yard m sa l yor. Çözümlerinizi IBM ve Linux platform-lar nda planlaman za, tasarlaman za, kodlaman za, yerlefltirmenize ve s naman za yard mc olmak üzere bu merkezlerde profesyonel ekipler gözetiminde özellefltirilmifl hizmetler sunuluyor. Uygulamal çal flmalar (workshop), birden çok ürün Gereksinim duydu unuz teknik yard m, gereksinim duydu unuz zaman ve gereksinim duydu unuz yerde al n bütünlefltirme dan flma hizmetleri, çapraz platform s nama ortamlar, uygulama yard m da içinde olmak üzere yerinde ve uzaktan teknik destek konusunda derin bilgiye sahip IBM Çözüm Ortaklar da yard ma haz r. IBM, ifl f rsatlar n geniflletme, gelifltirme maliyetlerini azaltma, inovasyon yoluyla fark yaratma ve ürünlerinizin pazara ç k fl n h zland rma konusunda flirketlere yard mc olmay hedefliyor. Peki ne kazanacaks n z? Dünya çap ndaki IBM novasyon Merkezleri arac l yla beceri oluflturabilir, bilginizi art rabilir ve yüksek kaliteli ürünleri h zl flekilde teslim edebilirsiniz. IBM novasyon Merkezi, stanbul un Web sitesini ziyaret etmek için: http://ibm.com/partnerworld/iic/istanbul.html IBM novasyon Merkezleri ile flunlar yapabilirsiniz. H zl flekilde üretken hale gelebilirsiniz. En yeni IBM teknolojileri hakk nda e itim al p, çal flmaya haz r teknik ortamlarda s namalar n z yapabilirsiniz. Bilginizi art rabilirsiniz. IBM ve Linux platformlar nda çözüm gelifltirmenin tüm yönleri hakk nda IBM uzmanlar ndan bilgi alabilirsiniz. Yeni f rsatlarla h zl flekilde ilgilenebilirsiniz. Çözümünüzü en son IBM donan m ve yaz l m platformlar yla bütünlefltirebilirsiniz. Platform seçeneklerinizi en üst düzeye ç karabilirsiniz. Genifl platform deste i sunarak müflterinize seçenek tan yabilirsiniz. Gelifltirme harcamalar n azaltabilirsiniz. Gelifltirme döngüsünü k saltabilir ve s nama ortamlar na uzaktan eriflebilirsiniz. Kaliteyi art rabilirsiniz. Yüksek kaliteli, ölçeklenebilir ve güvenilir çözümler planlay p, gelifltirip, bunlar s nayabilir ve çözüm mimarisini do rulayabilirsiniz. Riski en aza indirebilirsiniz. Uyumluluk sorunlar n önceden saptay p, çözümlerinizin kalitesini ve güvenilirli ini art rabilirsiniz. Müflteri memnuniyetini art rabilirsiniz. Bütünlefltirilmifl, ölçeklenebilir ve güvenilir çözümler sa layabilirsiniz. S namay müflterinizle de il IBM le yapm fl olursunuz. Çapraz ürün deste i hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Bu hizmetlerin ve özel olarak ayr lm fl BT mimarlar n n ve uzmanlar n n ve IBM in son teknoloji ürünü tesislerindeki uzmanlar n yard m yla uygulamalar n z gelifltirebilir ya da Sanal Özel A (VPN; Virtual Private Network) arac l yla birçok farkl hizmetten uzaktan yararlanabilirsiniz. Gelifltirme döngüsü boyunca yard m alabilirsiniz. novasyon Merkezleri gelifltirme döngüsü boyunca uçtan uca destek sa lamakta. Uzmanlardan e itimler alabilirsiniz. Temel ya da derinlemesine bilgi edinmek için e itim s n flar na kat labilirsiniz. Çapraz ürün uzmanlar ndan destek alabilirsiniz. Uygulamal özellefltirilmifl mimari dan flmanl k, geçifl deste i ve kodlama konusunda yard m alabilirsiniz. Kavram kan tlama ve örnek model oluflturma konusunda destek alabilirsiniz. Uzmanlar n yard m yla, kod oluflturmada beceri kazanabilirsiniz. IBM platformlar nda gelifltirme yapabilirsiniz. Gereksinim duydu unuz IBM platformunda kendi ofisinizden ya da laboratuar n zdan gelifltirme yapabilirsiniz. Verilerinizi IBM platformlar na tafl yabilirsiniz. Verilerinizi herhangi bir platformdan IBM platformlar na aktarabilirsiniz. Do rulama yapabilirsiniz. Aç k ve endüstri standard tabanl uygulamalar n z IBM yaz l m ve donan m nda do rulayabilirsiniz. Bütünlefltirebilirsiniz. Çözümünüzü karmafl k bir ortamda bütünlefltirip, s nayabilirsiniz. Performans ve ölçeklenebilirlik s namas yapabilirsiniz. Performans de erlendirip, IBM ürünlerindeki çözümleriniz için boyutland rma k lavuzlar oluflturabilirsiniz. Uygulamal çal flmalar ve teknik seminerlere kat labilirsiniz. Ürün gelifltirme çabalar n z do rudan etkileyebilecek, yüksek talep gören, son teknoloji IBM ürünleri ve teknolojileri ile ilgili uygulamal çal flmalara ve yüz yüze ya da sanal teknikteki seminerlere kat larak becerilerinizi güncel tutabilirsiniz. 18 IBM ÖZGÜR YAZILIM IBM ÖZGÜR YAZILIM 19
Dünyan n en büyük beyin f rt nas! Fikirlerin bulufltu u dev bir forum olan Innovation Jam 2008, internet ortam nda 5-8 Ekim tarihleri aras nda gerçeklefltirildi Umut Kavurmac Özgür Yaz l m Dergisi olarak bu say da Innovation Jam 2008 isimli dev bir etkinli i ele almak ve sizlere de tan tmak istedik. IBM in internet üzerinden gerçeklefltirdi i beyin f rt nas toplant s InnovationJam 2008, 5-8 Ekim tarihleri aras ndaki 72 saatlik sürede gerçeklefltirildi. fl dünyas n n küresel liderleri, düflünce liderleri ve rol modellerinin kat ld etkinlikte, Günümüzün iflletmeleri nas l gelece in iflletmesi haline gelecek? sorusunun yan t arand. Günümüzde ekonomileri ve toplumlar flekillendiren küreselleflme, yeni teknolojilerin ortaya ç kmas, müflterilerin bilgilerinin ve taleplerinin artmas sonucunu do uruyor. flletmeler, de iflikliklerle bafl etmeye çal fl rken, cesur ve radikal ad mlar atam yor. Ancak, müflterileri için kal - c de erler yaratabilmek, h zla büyüyen pazarda rekabetçi konumunu koruyabilmek için, daha h zl çal flarak ifle yarar fikirler bulmak zorundalar. Bu görüflten yola ç kan IBM, 2006 da bafllatt küresel diyalog arac l ile, yarat c fikirlerin ortaya ç kar lmas için bir kez daha iflbirli ine davet etti. IBM Türk Ülke Teknoloji Lideri Suat K z ltafl Innovation Jam 2008 hakk nda sorular m z içtenlikle yan tlad. Gelin hep birlikte Suat K z ltafl n a z ndan Innovation ve Jam kelimelerinin anlamlar n ve Innovation Jam buluflmalar n n IBM ve toplum için önemini dinleyelim. Özgür Yaz l m Dergisi: Innovation Jam nedir ve hangi zaman aral klar nda gerçeklefltirilmektedir? Suat K z ltafl: novasyonun küresel, aç k ve disiplinler aras oldu u günümüzde süregelen sorunlar için yeni çözümler üretmek için farkl beyinleri ve farkl bak fl aç lar n bir araya getirmek gereksinimi var. Bu, iflbirli ine dayal (collaborative) inovasyonun temelini oluflturmakta. IBM in Jam leri ve di er web 2.0 araçlar fark endüstrileri, farkl disiplinleri, farkl uluslar bir araya getirerek iflbirli ine dayal inovasyon için inan lmaz olanaklar sunuyorlar. Innovation Jam in ölçe i nedir, ortalama kaç kifli kat l r? K z ltafl: Innovation Jam IBM in düzenledi i, küresel düzeyde, büyük ölçekli ve internet tabanl bir forum asl nda. Daha önceden duyurulan 72 saatlik saat diliminde, kat lanlar n görüfllerini b rakabilecekleri ya da canl sohbetler yapabilecekleri bir etkinlik. Öncelikle Jam ad nereden geliyor biraz ondan bahsedeyim. Amerika da birbirini önceden tan - mayan, de iflik yerlerden gelmifl jaz müzisyenlerinin toplanarak emprovize müzik yapt klar toplant lara jam session deniyor. Bu toplant larda s k s k yarat c l n güzel örnekleri sergilenir. Innovation Jam de benzer flekilde kolektif çal flman n yarat c l a dönüfltürüldü ü genifl ölçekli bir sanal toplant. IBM bu toplant lar iki y lda bir tekrarlanacak flekilde yap yor. Bu y l beflinci kez yap lacak olan Innovation Jam 2008 in tarihi, 5-8 Ekim olarak belirlendi. Daha önceki Jam lerde Türkiye'den kat l m say lar na dair bir bilginiz var m? K z ltafl: Innovation Jam e kat l m her seferinde artarak devam ediyor. Bundan önce 2006 y l nda yap lan Innovation Jam e 150 bin civar nda kat l m oldu. Bu say n n içinde IBM çal - flanlar d fl nda aile üyeleri ve müflterileri de var. Bu kat l mc lar taraf ndan 50 bine yak n öneri ve 3 milyonun üzerinde görüfl dile getirildi. 2008 y l ndaki Innovation Jam e özellikle IBM d fl ndan kat l m n daha fazla artmas ile çok genifl kitlelere ulaflmas bekleniyor. En fazla kat l m hangi ülkelerden sa lan yor? K z ltafl: Innovation Jam 2006 ya Türkiye dâhil tam 104 ülkeden kat l m gerçekleflti. Innovation Jam 2008 in temalar nelerdir? K z ltafl: Innovation Jam 2006, IBM in yeni teknolojilerini ve gerçek dünyadaki gereksinimleri birlefltirerek pazara ne gibi yeni çözümler sunulabilece i konusuna odaklanm flt. Bu y l ise 4 ayr tema belirlendi. Görüfller ve tart flmalar afla daki 4 tema etraf nda geliflecek. Bunlardan ilki De iflim; fl dünyas nda ifl modelleri inovasyonunu ön plana ç karan de iflim dalgas na yön vermek bafll n tafl yor. kincisi ise Yeni Küresel flletmeler; Küresel organizasyonlarla bütünleflerek, ortakl klar kurarak yeni pazarlara ve yeni becerilere ulaflmak. Üçüncüsü ise Yerküre de Yaflam; Çevre sorunlar na ve toplumsal sorunlara duyarl l artan tüketicilerin ihtiyaçlar na yönelik çözümler, hizmetler ve ürünler gelifltirilmesi. Son olarak ise Müflterilerimiz fl Ortaklar m z; Bilgili ve talepkar olarak geliflen yeni müflteri profili ile iflbirli ini art rarak kurulufllar n farkl k l nmas. Innovation Jam 2008 e kimler kat labiliyor? K z ltafl: Innovation Jam e dünya n n her yerinden, gerek IBM de gerekse davet edilen farkl flirketlerde çal flan kifliler veya ba ms z uzmanlar kay t yaparak kat labilirler. Bu forum herkesin eriflimine aç k bir etkinlik olmay p, düflünce liderlerinin, konusunda uzman kiflilerin, davet edilen kurulufllar n çal flanlar n n katk lar ile iflletmelerin nas l küresel lider konumuna dönüfltürülebilece inin yollar - n n aranaca bir forum. Innovation Jam 2008, hangi dillerde yönetiliyor? K z ltafl: Innovation Jam deki tart flma forumlar nda teknik olarak her dilde görüntüleme yap labilmesine ra men, içerik ve yönergelerin tümü ngilizcedir ve etkinlik ile ilgili olarak desteklenen ana dil ngilizcedir. Forum ortamlar nda dile getirilen görüfllerin de ngilizce olmas hem etkileflimin etkinli ini hem de görüfllerin jam sonras analizlerde de erlendirilmesi flans n art racakt r. Öneriler ne flekilde yap l yor? Jam in sistemi nedir? K z ltafl: Kat l mc lar belirlenmifl ana temalardan herhangi birini seçip, bu bafll k alt nda yeni bir öneri sisteme girebiliyorlar veya daha önce sisteme girilmifl önerilere iliflkin görüfllerini dile getirebiliyorlar. Eflzamanl olmayan bu tart flma forumlar d fl nda, konu uzmanlar n n yönlendirece- i ve bir grup kat l mc n n yer alaca eflzamanl sohbet toplant lar da yer al yor. Kat l mc lar jam s ras nda içerik aramas yaparak ilgi konular ndaki tart flma metinlerine do rudan ulaflabiliyorlar. Tart flma metinleri çok say da uzman taraf ndan an nda izlenerek öne ç kan bafll klara dikkat çekilecek. Her konuda öneri ve fikir belirtilebiliyor mu, yoksa belli temalar etraf nda m konufluluyor? K z ltafl: Bir aç k tart flma ortam - n n yararl sonuçlar üretebilmesi ve konular n derinlemesine her boyutuyla ele al nabilmesi için belirlenmifl konular etraf nda disipline edilmesinin büyük yarar var. Bu nedenle görüfllerin duyurulmufl 4 ana temadan biri ile iliflkili olmas gerekiyor. Seçilmifl olan temalar n belirlenmesinde IBM in her bölge ve sektörden bin 100 CEO nun kat l m yla yapt Küresel CEO araflt rmas 2008 adl çal flma esas al nd. Dolay s yla, ifl dünyas n n öncelikli ve gelece e yönelik konular n n Jam de ele al nd n söyleyebiliriz. Çal flanlar hangi yollarla öneri veriyorlar? K z ltafl: IBM çal flanlar n n veya di er kurulufllar n n çal flanlar n n Innovation Jam e kat l m, çal flma flekli, öneri girme ve forumlarda görüfl bildirme flekli aras nda bir fark yok. IBM çal flanlar n n bu jam d fl ndaki konularda inovasyona katk da bulunmalar na yard mc olacak IBM in çok say da baflka iletiflim araçlar ve süreçleri de mevcut. Öneriler nas l bir de erlendirme sürecinden geçiriliyor? K z ltafl: Innovation Jam 2008 etkinli inin sona ermesinden hemen sonra IBM çal flanlar ndan oluflan kalabal k bir ekip analiz çal flmas na bafll yorlar. Bu çal flma ile fikirler tasnif edilecek, benzerleri birlefltirilecek ve gelecek için en fazla potansiyel vaat edenleri belirlenecek. Innovation Jam 2008 s ras nda paylafl lan tüm bilgiler aç kt r ve herhangi bir kifli taraf ndan sonradan gelifltirilebilir. Kat l mc lara sunulacak rapor haz rlanana kadar geçen süre içinde ortaya ç - kan tüm görüfller kat l mc lar n okuyabilmeleri için eriflime aç k olacak. IBM Innovation Jam 2008 e ait bulgular n yer ald raporu kat l mc lara sa lamay planl yor. Önerilerin uygulanmas için bir bütçe ayr l yor mu? K z ltafl: Bir önceki Innovation Jam ile ilgili olarak flu bilgiyi verebilirim. Etkinlik sonras nda 10 tane öncelikli alan belirlenip bunlara 100 milyon Dolar bütçe ayr ld. 10 yeni proje bafllat ld. Bu projelerden baz lar n n sonuçlar n da görmeye bafllad m z söyleyebilirim. Innovation Jam sonucunda ortaya ç kan bir proje örne i verebilir misiniz? K z ltafl: Bir önceki Innovation Jam sonucunda ç kan projelere iki örnek vermek istiyorum. Birincisi gerçek zamanl tercüme hizmetleri... ngilizce-çince ve ngilizce-arapça dilleri için bu sistem gelifltirildi ve di er diller için de çal flmalar sürüyor. Konuflmalar n an nda di er dile çevrilmesi ile birbirinin dilini hiç bilmeyen iki kiflinin anlaflmas n sa layan bu sistem konuflma ile yaz l metin aras ndaki dönüflümleri de sa layabiliyor. Di er örnek ise Yeflil novasyonlar bafll alt nda toplanan yenilikler. IBM özellikle bilgi ifllem merkezlerinde, enerji tasarrufunu sa layacak çok say da yenilik getirdi. Öneri getirenler ya da önerisi hayata geçenler ne flekilde ödüllendiriliyor? K z ltafl: Innovation Jam 2008 in amac kolektif çal flma ile birlikte, ortak çözüm üretmektir. Forum sürecinde çok say da kat l mc n n görüflleri ile flekillenecek olan görüfller de yine herkesin kullan m na aç k olacakt r. 20 IBM ÖZGÜR YAZILIM IBM ÖZGÜR YAZILIM 21
IBM Yaz l m Akademisi ilk HERBERT GAVE LINUX VIRTUALIZATION CAPABILITIES mezunlar n verdi Akademi kapsam nda yap lan yaz l m yar flmas nda en iyi 3 proje, Galatasaray, Dokuz Eylül ve Sabanc Üniversitelerinden ç kt Umut Kavurmac IBM Türk ün gelece in yaz l mc lar - n yetifltirmek üzere Ekim 2007 de bafllatt IBM Yaz l m Akademisi nin 2007-2008 ö renim y l, kapsaml e itim, proje gelifltirme ve yaz l m yar flmas aflamalar ndan sonra sona erdi. Akademi ye Türkiye ve KKTC deki 57 üniversiteden kaydolan 1.335 ö renciden 515 inin oluflturdu u 175 tak m n gerçek ifl senaryolar na göre yaz l m gelifltirdi i yar flmada, en iyi projeye sahip ilk 3 tak m, s ras yla Galatasaray Üniversitesi nden Nadin Kökciyan, Ozan Günalp, Zeynep fiagar, Levent Dane den oluflan Medid Volvox, Dokuz Eylül Üniversitesi nden Meltem Çelik, smail Yürek den oluflan Deim ve Sabanc Üniversitesi nden Turhan Karadeniz, Onur Can Ulusel, Berker A r dan oluflan Imaginares olarak belirlendi. IBM Yaz l m Akademisi nde dereceye giren ilk 10 tak m n ödülleri ile e itimleri veren kurumlar n plaketleri, Y ld z Teknik Üniversitesi nde düzenlenen törenle verildi. Törende, birinci tak m n bölümü, en çok tak m ç karan bölüm ve en çok dan flmanl k yapan ö retim görevlisinin bölümüne de ödül verildi. Bu kapsamda, s ras yla Galatasaray, Dokuz Eylül ve Baflkent Üniversitelerinin Bilgisayar Mühendisli i Bölümleri ödül ald. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi nden Kübra A gön ve Zeliha Özfliray n oluflturdu u Rota adl tak m ise IBM Yaz l m Akademisi Jüri Özel Ödül üne lay k görüldü. Törende konuflan IBM Türk Genel Müdürü Eray Yüksek, Türkiye nin gelece i, küresel rekabete haz r, iyi yetiflmifl iflgücünde yat yor. Bu nedenle, IBM Türk olarak yapt m z tüm çal flmalarda, Türkiye nin insan kayna na katma de er yaratma amac n güdüyoruz. IBM Yaz l m Akademisi projesiyle, ö rencilere 21. yüzy l n ifl dünyas n n arad becerileri kazand rmay amaçlad k. Proje boyunca ö rencilerimiz akademik birikimlerinin üzerine ifl dünyas n n yeni beklentilerine uygun becerileri de ekledi. Bu y l ilkini gerçeklefltirdi imiz Yaz l m Akademisi arac l yla binlerce gencimize ayn becerileri kazand rabilmeyi hedefliyoruz dedi. IBM Türk Üniversite liflkileri Yöneticisi Jale Akyel ise fl dünyas nda küresel bazda muazzam bir de iflim var. Araflt rmalar m z, bize ifl liderlerinin, de iflimin h z na ayak uydurabilmeyi, 1 numaral öncelik olarak gördü ünü gösteriyor. Bu de iflime paralel olarak, endüstrilerde de yepyeni meslekler ortaya ç k yor. Bu meslek- IBM Türk Genel Müdürü Eray Yüksek WE GAVE IT ENTERPRISE SENSIBILITIES Your Linux is ready. Introducing SUSE Linux Enterprise Server 10 from Novell. Built by a global community and secured, supported, tested and proven by Novell. With built-in virtualization, advanced clustering capabilities and certifications for more enterprise applications, SUSE Linux Enterprise Server 10 is the reliable alternative to UNIX that makes consolidating servers easy and affordable. And changes the way the world works forever. Get it at www.novell.com/linux Copyright 2008 Novell, Inc. All rights reserved. Novell, the Novell logo, and SUSE are registered trademarks and This Is Your Open Enterprise, Your Linux is ready, and the gecko logo are trademarks of Novell, Inc. in the United States and other countries. *Linux is a registered trademark of Linus Torvalds. All third-party trademarks are the property of their respective owners. Novell wishes to thank the thousands of developers who contribute to Linux every day. 22 IBM ÖZGÜR YAZILIM
UZMAN GÖRÜfiÜ Serkan fiahin IBM Sunucu Servisleri Operasyonu Müdürü serkan@tr.ibm.com Genç kayg lar ve haz rl ks z yakalan lan hayat! Bafllarken tek hedefim "Hizmet Bilimleri" konusunda sizlere daha detayl bir yaz yazmakt ama olmad, neden mi? 2. Tak m Deim (Dokuz Eylül Üniversitesi) ler, IBM Yaz l m Akademisi nde baflar l olabilmenin flartlar gibi, profesyonellerden hem derinlemesine dikey bir uzmanl k, hem de farkl disiplinlere yatay bir hâkimiyet gelifltirmelerini istiyor. Yaz l m Akademisi için Türkiye nin dört bir taraf ndan ald m z ola anüstü talep ve akademide birlikte çal flt m z gençlerin bahsetti im de iflime zihinsel olarak çok aç k olmalar, bizi çok heyecanland rd fleklinde konufltu. Yar flmada en iyi 10 ekip aras nda dereceye giren ilk 3 ekibin üyeleri, IBM in Zürih teki Araflt rma Laboratuar na düzenlenecek özel geziye kat larak, gelifltirilen ileri teknolojileri yerinde görecek, ihtiyaç duyuldu unda IBM Türk te yar zamanl çal flma olana na da sahip olacak. 4. ve 5. ekipler, Bilgi - IBM leri Araflt rmalar Merkezi nde ya da KKTC deki Süper Bilgisayar leri Araflt rmalar Merkezi nde staj yapacak. lk üç tak m d fl nda s ralamaya giren 7 tak - m n üyelerine ise ipod arma an edildi. IBM, yar flmada en çok say da proje sunan, en baflar l ekip ç kartan ve en çok dan flmanl k yapan bölümlere de 1 er adet Sistem p Power6 tabanl Unix sunucusu hediye etti. Projelerini sunan tüm ö renciler, IBM in küresel iflgücü al m için yararland özel CV havuzuna kaydedildi. 1. Tak m Medid Volvox (Galatasaray Üniversitesi) IBM Yaz l m Akademisi hakk nda IBM Yaz l m Akademisi projesi, gelece in yaz l mc lar n yetifltirmek amac yla IBM Türk taraf ndan oluflturuldu. Proje, 2007 y l n n Ekim ay nda, Türkiye ve KKTC deki toplam 14 flehir ve 29 üniversitenin dersliklerinde bafllat ld. IBM Yaz l m Akademisi, 4 aflamal olarak gerçeklefltirildi. Ö renciler, ilk aflamada 22 Ekim 2007-1 fiubat 2008 tarihleri aras nda projenin www.yazilimakademisi.org adresindeki sitesinden akademiye kay t oldu. kinci aflamada bafllayan dersler, 1 Kas m 2007 ile 1 fiubat 2008 tarihleri aras nda, stanbul da Bilgi, Yeditepe ve Y ld z Teknik, Ankara da ODTÜ ve Baflkent, zmir de Ege, Adapazar nda Sakarya, Eskiflehir de Osmangazi, Trabzon da Karadeniz Teknik, Adana da Çukurova, Bursa da Uluda, Diyarbak r da Dicle, Kayseri de Erciyes, KKTC de Yak ndo u ve Edirne de Trakya üniversitelerinde gerçeklefltirildi. Ö renciler bu aflamada, Java, Eclipse, Rational, DB2 ve Wepshere yaz l mlar üzerine IBM den teknik dersler ald. Projenin 1 fiubat - 15 May s 2008 aras nda devam eden 3. aflamas nda, ö renciler, üniversitelerinden bir akademisyenin dan flmanl nda oluflturduklar en az 2 en çok 4 kiflilik ekiplerle, IBM in sa layaca gerçek ifl senaryolar na uygun yaz l mlar gelifltirdi. Bu projeler, daha sonra seçici kurul taraf ndan de erlendirildi ve en iyi ilk 10 proje tespit edildi. 3. Tak m Imaginares (Sabanc Üniversitesi) Biliyorsunuz hepimiz zaman m z modern kahvehanelerde geçirmeye bafllad m zdan bu yana, piflpiri in yerini dizüstü bilgisayarlarla oturup kahve yudumlamak ald. Ben de ald m kahvemi elime, bafllad m bilgisayarda yaz m yazmaya Özellikle genç nüfusun u rak yerleri olan bu mekânlarda, etraf - n zda gençli in kokusu, y llar öncesinde b rakt n z birçok konunun etraf - n zda tart fl lmas, gözünüzün önünden y llar n bir film fleridi gibi geçmesine neden oluyor. Nereden geldik buraya, sorusunu sordu unuzu duyar gibiyim. Asl nda arkamdaki masada oturan gençlerin üniversiteye ek kontenjan yerlefltirmesi konusundaki yapt klar tart flmalar n ve "nereyi seçece im" ç rp n fl ndaki bir genç bayan n konuflmalar ndan geldim. Tahmin edece iniz üzere ancak k sa bir süre hâkim olabildim kendime ve çok geçmeden arka masada buldum kendimi birden bire Ufak bir tan flma ve "nereden ç kt bu flimdi" bak fllar ndan sonra, sohbetlerine ald lar beni de. Hepsinin hangi üniversite ve bölümleri seçti ini ö rendim önce. 4 bayan ve 6 baydan oluflan bu kalabal k masadaki bayanlar m zdan 3 ü flletme ve Psikoloji bölümlerini seçmifllerdi (belki de kazanm fllard!!!). Bir bayan ise Türkiye'nin en iyi üniversitelerinden birinde "Bilgisayar Mühendisli i" bölümünü kazanm flt (ama bu seçiminden mutsuzdu). Baylar ise Bilgisayar Mühendisli i, Elektrik-Elektronik Mühendisli i vs. özetle hepsi mühendislik seçimi yapm fllard. Masadaki tart flma Bilgisayar Mühendisli i kazanm fl bayan arkadafllar n n bu bölümde okumak istememesinden kaynaklan yordu. Sorular m ard ard na yönelttim onlara. As l konu fluydu asl nda; masadaki muhabbete dayanarak söylemek gerekirse "yetenekli, zeki k z m z" ailesinin iste i, dershanedeki baflar s, deneme s nav ndaki puanlar okuldaki hocalar n n yönlendirmesi sayesinde mühendislik a rl kl seçim yapm fl ve kazanm flt iflte! Ancak gözlerindeki mühendislik korkusunu, konuflurken sesinin titremesini ve ben ne büyük bir hatan n efli indeyim bak fllar n görmenizi isterdim do rusu. Sohbetimiz ilerledikçe mühendisli in korkulmas gereken bir bölüm olmad - nda anlaflt k belki de fakat k z m z n içindekinin bu olmad kesindi. Herkesin kendi için isteyerek yapaca seçimleri olsayd ve keflke herkes bu kadar sorgulay c olsayd hayat için. Acaba nas l olurdu o zaman çevremiz? fiunu söylemeliyim, yapt m z sohbet onun derdine çare olamad belki fakat flunu anlad m ki, pek de bilinçli bir nesil yetifltirmiyoruz. Temele ait olanlar ö renmelerini sa layam yoruz belki de temel olanlar ö renmelerine imkân veremiyoruz. Onlardan edindi im en önemli bilgi, mühendisli in, bilimin ve teknolojinin ne oldu unu anlatamam - fl z. Dahas bu konularda sevgiyi de afl layamam fl z onlara. H zla tükettikleri teknolojiyi besleyen, insanl a geçen yüz y lda yön veren, mühendisli i ve bilimi onlara baflka aç lardan bakmalar n sa lamak ve severek yap labilece ini anlatmaya çal flmak benim için de iflik ve çok keyif verici bir deneyim oldu do rusu. Bu sohbet sonras nda, art k baflka bir konuda makale yazman n benim için imkâns z hale geldi ini söylememe gerek yok san r m. Gerçekten de mühendislik ve bilim insan olma yolunu seçen gençlerin say s n n azald n hepimiz bir yerlerde okumufluzdur. Ancak sizde benim gibi biraz araflt rma yapmaya ve incelemeye bafllarsan z, bayan ö rencilerde bu say n n dramatik bir flekilde düfltü ünü ve ilgilerinin kay p oldu unu göreceksiniz. Bu konuda kurulmufl internet siteleri sayesinde durumu incelemenizi öneririm. Ülkemizde durumun daha kötü oldu unu söylememe gerek yok san r m. Üstelik çok büyük bir genç nüfusa sahip olmam z, durumumuzu daha dikkat çekici bir hale getiriyor. Ben sizlere say lar ve durumu anlatan rakamlar vermeyece im, sizlere flu soruyu soraca m "Bayan ö rencilerimizin teknolojiyi sevmesi, mühendisli e ilgi duymas ve bilimle ilgilenmesi için sizce ne yapmal y z?" Teknolojide ve mühendislikte bayanlar n olmas gereklili ini anlatsam, bana ayr lan yere pek s abilece imi zannetmiyorum. Bütün dünya bunun öneminde hem fikir olmufl, peki biz gençlerimiz ve bayan ö rencilerimiz için ne yapmal y z? Önerilerinizi bana ulaflt rman z dile i ile... Hizmet Bilimleri, Bahçeflehir Üniversitesi nde hayata geçti. Umar m bu konuda yazacaklar ma gelecek say da yer kal r! Gelecek say da görüflmek dile iyle 24 IBM ÖZGÜR YAZILIM IBM ÖZGÜR YAZILIM 25
Go gle dan kromajl yeni web taray c s! 2 1 K v lc m Hindistan Son y llarda Google' gittikçe artan bir merakla izliyoruz. fiimdi de web taray c s ile huzurlar m zda Önce arama al flkanl klar m z de- ifltirmelerini izledik, daha sonra web reklâmlar n... Sade bir arama motorunun gittikçe güçlenen bir uygulamalar toplulu una ulaflt n gördük y llar içinde. fiu an birçok kifli gündelik iflini gerçeklefltirmek için Google Earth kullanmakta, Sketch Up dünyan n en çok kullan lan üç boyutlu tasar m program olma yolunda h zla ilerliyor, Google Docs ise birçok fonksiyonu ile ofis programlar ile yar fl r durumda. Google ve Gmail'i ise saymaya bile gerek yok. Javascript'e dayal Ajax teknolojilerinin son birkaç y lda yapt at l mla, Google' n sa lad hizmetler çok daha geliflti, çok daha etkileflimli hale geldi. fiu anda ise Google, web uygulamalar n n asl nda, bildi imiz uygulamalardan çok da bir fark olmad n, dahas Cloud Computing kavram sayesinde çok ciddi avantajlar n n da bulundu unu her geçen gün yeni bir kan tla bizlere ispat etmekte. 26 IBM ÖZGÜR YAZILIM Google Chrome sundu u yeteneklerle kullan c lar flafl rt yor. Siz uygulamalar iflletim sisteminin üstünden kald r p, web taray c s na yüklerseniz bilinen birçok kavram da yerinden oynatm fl oluyorsunuz. Uygulaman z iflletim sistemlerinden ba- ms z hale geliyor. Zaten bir taray c - da çal flan Ajax uygulamas n n bir baflka taray c da da çal fl r hale gelmesi, platformlar aras uyumlulukla karfl - laflt r ld nda çok basit bir fley oldu u için, bir anda uygulaman z çok daha fazla kifliye hitap edebilir, de iflik zamanlarda, de iflik bilgisayarlarda aç ld nda hiçbir s k nt ç kartmadan çal - flabilir oluyor. Bu noktada Google' n uzun süredir aktif bir flekilde Mozilla / Firefox ekibi ile iflbirli i yapt n, her f rsatta Mozilla ürünlerini ön plana ç kartt n da unutmamak gerekir. Stratejisini bu flekilde web taray - c s üzerinden servis veren uygulamalara dayayan bir firman n günün sonunda kendi web taray c s n üretmek çabas na girmesini de herkes bekliyor- 3 4 IBM ÖZGÜR YAZILIM 27
5 9 7 6 du. Fakat as l beklemedi imiz, bunun Firefox gibi güçlü, eklentileri ile birçok yeni özelli e sahip olabilen ve camian n kabul etti i bir taray c ile nas l yar flaca- yd. 10 lerde ne olur bilemeyiz fakat ilk günler gösterdi ki Google Chrome, gerek hafifli i gerek iyi düflünülmüfl özellikleri ile k sa sürede birço umuzun masaüstünde yerini alacak. Chrome'un ilk göze çarpan özelli i, ekran oldukça verimli kullanmas. Her ne kadar Firefox'un Fuller Screen ve Tiny Menu gibi extension lar çok daha fazla ekrandan tasarruf ettirse de, Chrome'un bu konuda yapt klar da göze oldukça hofl gözüküyor. 28 IBM ÖZGÜR YAZILIM 8 Daha iyi bir taray c sunan Chrome'un en dikkat çekici yan ise Sandbox yap s. Daha h zl, daha iyi bir web tecrübesi vaat eden Chrome'un belki de en büyük yenili i getirdi i Sandbox yap s. Ajax uygulamalar n n daha h zl çal flmas na imkân sa lamak için kullan lan bu özellik, V8 ismindeki sanal Javascript makinesi ile birleflince, bu tür uygulamalarda size ciddi bir h z kazand r yor. Bu konuda en IBM ÖZGÜR YAZILIM 29
11 12 önemli uygulamalardan biri olan Tiddlywiki ile yapt m z basit kullan m testlerinde gerçekten de bir miktar h zlanma oldu una flahit olduk. Basit ama ifle yarar bir baflka geliflme de, art k her bir tab n ayr bir thread de il, process olarak çal flmas. Bu sayede her bir tab kendi için ayr lm fl belli kaynaklar kullanabiliyor ve bunun d fl na ç kam yor. Bu yüzden bir tab da herhangi bir sorun oldu unda di er tab lar kaybetmiyor, iflinize devam edebiliyorsunuz. Chrome'un çok do ru yapt bir baflka ifl de, Firefox'daki konfigürasyonunuzdan birçok ayar do rudan üzerine alabilme özelli i. Bookmark lar ve dolafl m tarihçeniz bir yana, Flash ve di er plugin leri yeniden kurmak durumunda kalmaman z oldukça iyi bir art. Google bu taray c n n lansman nda da yine kendine özgü bir fley yapt ve standart özellikleri alt alta yazd klar bir sayfa yerine, bir çizgi roman ile kullan - c lara ulaflmay seçtiler.. Bu çizgi roman n tamam n http://www.google.com/googlebooks/chrome/index.html adresinden okuyabilirsiniz 30 IBM ÖZGÜR YAZILIM
Gelece in iflletmesine do ru! Umut Kavurmac Eray Yüksek IBM Türk Genel Müdürü IBM Türk Genel Müdürü Eray Yüksek ile Global CEO Araflt rmas n ve bunun sonuçlar n konufltuk. Acaba 40 ülkede binlerce insan yöneten ve ekonomiyi flekillendiren CEO lar gelece in iflletmesi hakk nda ne düflünüyorlard ve nas l yorumlar yapm flt? En önemlisi bu araflt rma bizlere neler gösteriyordu? Bu araflt rmaya Türkiye den CEO lar n da kat lm fl olmas iflin bir di er ilgi çekici yan. lk kez 2004 y l nda 465 CEO nun görüflü al - narak yap lan bu araflt rma bugün 40 ülkeden 130 CE- O nun görüflünü içerdi inden çok daha çarp c ve global mesajlar içeriyor. Eray Yüksek, IBM Özgür Yaz l m Dergisi olarak sordu umuz sorular içtenlikle yan tlad. Özgür Yaz l m: Global CEO Araflt rmas kapsam nda kaç CEO ile görüflüldü? Araflt rma kapsam nda görüflülen CEO lar hangi k staslara göre seçildi? Eray Yüksek: Bugüne kadar dünya üzerindeki CEO lara yönelik yap lan en kapsaml araflt rma olan Global CEO araflt rmas kapsam nda 40 ülkeden bin 130 CEO ile görüflüldü. Aralar nda Türkiye den 7 üst düzey yöneticinin de bulundu u, bin 130 CEO, Gelece in flletmesi nin özelliklerini tan mlad. Araflt rmaya kat lan CE- O lar, özel ve kamu sektörünü temsilen çeflitli endüstrilerden seçildi. Kat l mc flirketlerin yüzde 19 u 50 binden fazla, yüzde 22 si ise binden az personel çal flt r - yor. Global CEO Araflt rmas ndan hangi sonuçlar ç kt? Gelece in flletmesi ni Türk CEO'lar nas l de erlendiriyor? ABD'li ve Avrupal CE- O'lar aras nda görüfl farkl l klar var m? Yüksek: Araflt rmada öne ç kan en önemli sonuç, CEO lar n iflletmelerinde büyük de iflimler bekledikleri oldu. Araflt rmaya kat lan CEO lar n yüzde 83 ü, yak n gelecekte müflteri profili, pazar flartlar ya da flirketleri- nin iflletme modellerinin tamamen de iflece inde birleflti. Dünyan n dört bir taraf ndaki farkl ekonomilerde faaliyet gösteren küçük, orta ve büyük ölçekli kurumlar n CEO lar yla görüfltü ümüzde, ifl önceliklerinin ayn oldu u gördük. CEO lar n tan m yla Gelece in flletmesi, de iflimi kal c bir durum olarak kabul ediyor. Yöneticiler küresel rekabette kazanan tarafta olmak için, de iflimi yönetme kapasitelerini art r - yor, yeni oluflan müflteri s n flar na ulaflmak ve ifl modellerini küresel bütünleflik ilkelere uydurmak için cesur at l mlar yapmaya haz rlan yor. Küresel ifl dünyas, de iflime direnmenin de- il, onu do ru yönetebilmenin baflar y getirece inde fikir birli ine var yor. Araflt rmaya kat lan CEO lar n yüzde 83 ü, yak n gelecekte ifllerinde büyük de iflimler bekliyor. Bu oran, IBM in iki y l önceki araflt rmas na göre yüzde 28 artm fl durumda. Küresel ifl dünyas na göre 2 yeni müflteri s n f olufluyor: Birincisi, tükettikleri ürünlerle ilgili her tür bilgiyi edinmek isteyen, görüfllerini ve beklentilerini ço- unlukla internet üzerinden dünyaya yayan Bilgi Oburlar (Information Omnivore)... Bu müflteriler, sat n alma kararlar nda pasif rolleri terk edip sürece müdahil olmak istiyor. Bilgi Oburu Tüketici, ürünler hakk nda kendi sosyal çevrelerinde dikkate al nan görüfllerini yay nlayarak bir nevi üretici ye dönüflüyor ve birlikte ifl yapmay seçtikleri flirketlerden esneklik ve çabuk yan t verme yetene i talep ediyor. Bu müflteriler çok talepkar olsa da, CE- O lar n ço u onlar bir tehdit de il, bir f rsat olarak görüyor. Grubun yüksek beklentilerine yan t verebilmenin kendilerini farkl k laca n ve ortaya ç kacak yeni pazar f rsatlar n paraya çevirebileceklerini düflünüyor. kinci müflteri grubu ise Sosyal Bilince Sahip Olan müflteriler (Socially Minded). CEO lar kurumsal sosyal sorumlulu a iliflkin müflteri beklentilerinin artt ve sosyal sorumlulu un gelecekte bir iflletmeyi farkl - laflt rmada önemli bir rol oynayaca konular nda hemfikir. Müflteriler organizasyonlar n sosyal sorumluluk profillerine odaklan yor ve giderek daha fazla, topluma duyarl ürünleri, hizmetleri ve hatta tedarik zincirlerini talep ediyor. CEO lar, sosyal bilince sahip müflterinin sat n alma kararlar vermeden önce, bir iflletmenin sosyal sorumluluk profilini göz önünde bulundurdu unu belirtiyor. Yeni sosyal bilinç sahibi müflteriyi daha iyi anlamak ve ona ulaflmak için, önümüzdeki üç y lda yat r mlar n yüzde 25 art rmay planl yor. Bu oran, araflt rmada belirlenen e ilimler içinde en çok artan. Kurumlar, müflterilerin de iflen IBM in yapt Global CEO Araflt rmas 40 ülkeden bin 130 CEO ile görüflülerek tamamland. Amaç gelece in iflletmesini tan mlamak idi ve sonuçlar gerçekten de flafl rt c beklentilerini karfl layabilmek ve büyüyen ekonomilerin artan al m gücünü de erlendirebilmek için, tüm operasyonlar n küresel ölçekte de erlendirmeye bafll yor. CEO lar n yüzde 83 ü flirketlerinin üretim, operasyon ve K süreçlerini küresel ba lamda de erlendiriyor. CEO lar n yüzde 86 s, önde gelen organizasyonlar di erlerinden ay ran yeteneklerde, yani bilgi ve varl k kar - fl mlar nda köklü de ifliklikler yapmay planl yor. fl dünyas için en önemli gündem maddesi nedir? Yüksek: CEO lar, önceliklerinin de iflimin artan h z na ayak uydurabilmek oldu unu söyledi. 32 endüstride dünyan n en büyük flirketlerini yöneten CEO lar, müflterilerinin de- iflen beklentilerini karfl lamak için belirgin yat r mlar planlad klar n aç klad. Araflt rmaya kat lan CEO lar n yüzde 83 ünün, yak n gelecekte ifllerine dair devasa de iflimler bekledi i ortaya ç kt. IBM in iki y l önceki araflt rmas na göre yüzde 28 artan de iflim beklentisi, öncelikle müflterilerin davran fllar na odakland. Daha önceki araflt rmalar n sonuçlar ndan da k saca bahsedebilir misiniz? Yüksek: IBM in küresel ifl dünyas - na yönelik gerçeklefltirdi i 2004 y l ndaki ilk araflt rmaya 465 CEO kat lm flt. Araflt rmada CEO lar n bütçe k s nt - s politikalar n b rak p büyümeye geçmeye haz r olduklar belirlenmiflti. Küresel krizin sona erdi ini ortaya ç kartan araflt rma, flirketlerin sa l kl büyüme planlar - na fl k tutmufltu. Amerika, Avrupa ve Asya daki 765 CEO nun kat ld 2006 araflt rmas nda ortaya ç kan üç temel bulgu, de iflimin zorunlu olmas, inovasyonun birinci öncelik ve temel baflar faktörü haline gelmesi ve stratejik fark ifl modelinin yaratmas olmufltu. Araflt rma, 2 y l önce büyümeye karar veren küresel ifl dünyas n n, bunun öncelikli yöntemi olarak inovasyonu benimsedi ini ortaya ç - karm flt. Bu y l yap lan araflt rmada da, kat lan bin 130 CEO, de iflimin iflletmelerin bir yap tafl olmas gerekti ini vurgulad. CEO lar n yüzde 86 s, flirketlerini di erlerinden ay ran yeteneklerde, yani bilgi ve varl k kar fl mlar nda, köklü de ifliklikler yapmay planlad klar n belirtti. 32 IBM ÖZGÜR YAZILIM IBM ÖZGÜR YAZILIM 33
Web uygulamalar nda Django dönemi! Web uygulamas gelifltirmek Django ile eziyet olmaktan ç k yor. Django ile web uygulamalar na yeni bir bak fl geliyor. R. Emre Baflar - reb@cs.bilgi.edu.tr Arfl. Gör. stanbul Bilgi Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Bölümü fiunu kabul edelim: Web tabanl uygulama gelifltirmek bir eziyettir! Neden? Web tabanl uygulama gelifltirmenin bir eziyet haline gelmifl olmas n n en önemli sebebi World Wide Web (WWW - K saca Web) olarak bilinen yap n n çok h zl bir flekilde ve sürekli olarak de iflmesidir. Düflünürsek ilk baflta web sadece belgeleri birbirine ba lamaya yarayan basit bir sistemdi. Ard ndan önce CGI ve dinamik sayfa kavramlar ortaya ç kt, sonra PHP ve benzeri diller yayg nlaflt, ard ndan Javascript'in sahip oldu u yeteneklerin keflfedilmesi ile AJAX kavram hayat m za girdi. Dahas bu kadar uzun bir cümle dahi Web'in geçirdi i de iflimin sadece küçük bir k sm n bize yans t r. Web'in tamam n n geçirdi i de iflimi görmek ise bafll bafl na ayr bir araflt rma konusudur. Peki yukar da, ortalama bir Türkçe ö retmeninin saçlar n dökecek kadar uzun bir cümle ile aç klad m fleylerden hangisi Web uygulamas gelifltirmeyi eziyet haline getiren etkendir? Cevap: Hiçbiri. Tek bafl na bu teknolojilerin hiçbiri insanlara iflkence etmek için tasarlanmam flt r. Öte yandan ayn zamanda bu teknolojilerin tamam yarat c lar n n öngördü ünden çok daha ileriye gitmifltir. flte bu tasarland amac n ötesine taflan kullan m bu teknolojileri kullanan uygulamalar gelifltirmeyi eziyet haline getirir. Bilgisayar bilimleri, bilgisayar programc l, yaz l m mühendisli- i... Ne isim verirseniz verin bu alanlar n hepsinin temelinde yatan önemli bir kavram vard r: Soyutlama. Günümüzde biliflim dünyas n n bulundu u noktaya gelebilmifl olmas n n temel sebebi insanlar n üst üste binen iyi tasarlanm fl soyutlama katmanlar üretmesidir. Örne in günümüzün tüm modern iflletim sistemlerinin temelinde yatan C dili icat edildi i y llar n Assembly dillerinin bir soyutlamas d r. TCP/IP ve OSI katman yap lar a ba lant lar üzerine birçok soyutlama içerirler. flte web uygulamalar gelifltirmeyi eziyet haline getiren fley klasik yöntemle gelifltirilen web uygulamalar nda bu soyutlamalar n bulunmamas d r. Bu nedenle klasik yöntemlerle, Python/Perl tarz CGI veya PHP tarz sunucu taraf uygulamalar gelifltirirken uygulaman n boyu belirli bir limiti aflt ktan sonra çeflitli, özellikle metin biçimlerine yönelik SQL Injection ve uzaktan kod çal flt rma gibi hatalara s kça rastlamak mümkün olmaktad r. Bu hatalar ço unlukla programc hatas olarak an lsa da asl nda sebebi programc n n "yeteneksiz" veya "aceleci" olmas de il elindeki araçlar n bu önlemleri almak için kendisine gerekli imkânlar sunmamas d r. K sacas uygun bir soyutlama sunmayan ortamlarda karmafl k web uygulamalar gelifltirmeye çal flmak Assembly dili ile da t k çal - flan, çoklu veritaban destekleyen modüler bir ERP uygulamas gelifltirmeye çal flmaktan farks zd r. E er karmafl k bir web uygulamas gelifltirmek istiyorsan z, elinizdeki 36 IBM ÖZGÜR YAZILIM IBM ÖZGÜR YAZILIM 37
platformun size ihtiyaç duydu unuz soyut, modüler, yeniden kullan labilir yaz l m gelifltirme imkân n sunmas gerekir. Django ile tan fl n! Django dünyas na buyurun. Django yukar da aç klad m z sorunlar gören bir grup yaz l m gelifltirici taraf ndan, bu sorunlar ortadan kald rmak amac yla tasarlanm fl bir web uygulama gelifltirme platformudur. Django sundu u Model-View-Controller tarz ndaki tasar m ile gelifltirece iniz uygulaman n bileflenlerini kolayca birbirinden ay rman z sa lad gibi, bir anlamda sizi buna mecbur tutar. Bunun yan nda sundu u "Uygulama (Application)" kavram ve buna ba l olarak sundu u imkânlar ile modüler ve yeniden kullan labilir uygulama parçalar gelifltirmenizi mümkün k lar. Django'nun di er platformlara göre en önemli avantaj sundu u yap tafllar n n son derece düzgün biçimde birbirinden ayr lm fl, fakat bir bütün oluflturacak kadar da entegre olmas d r. Böylece bir anlamda Django'nun sunduklar n görüp "Django havas na" girdikten sonra sistemin geri kalan n kolayl kla çözmeniz mümkün olmaktad r. Django'nun baflar s n n ard nda yatan en önemli etkenlerden biri aktif kullan c lar taraf ndan gelifltiriliyor olmas d r. Django'nu n gelifltirilmeye bafllamas Washington Post gazetesinin web sitesinin haz rlanmas d r. Editoryal yap dan web tasar mc s na oldukça kar fl k bir ifl ak fl ve ifl bölümü içeren bu tip bir uygulaman n Django'nun gelifltirilmesine önayak olmufl olmas ve flu anda Django'ya katk da bulunanlar n önemli bir k sm n n ayn zamanda aktif olarak Django ile çeflitli web uygulamalar gelifltiriyor olmas - d r. Gelifltirici ve kullan c kitlesinin ayn olmas Django'nun kullan c ihtiyaçlar n karfl layacak birçok özelli e h zla sahip olmas na imkân sunmaktad r. Django'nun modüler yap s sayesinde kullan c lar taraf ndan eklenen özellikler kolayca Django'nun parças haline gelebilmektedir. Bu yaz yaz ld s ralarda Django'nun "kararl " sürümü 0.96 idi. Ancak Django, yukar da da bahsedildi i gibi, çok h zl bir flekilde geliflmektedir ve 0.96 sürümü flimdiden tarihi eser say lacak kadar eskimifltir (karfl laflt rma için flöyle düflünebilirsiniz: Debian' n Etch sürümü Django 0.96'y içerir). Tahminen bu yaz n n yay nland günlerde 1.0 sürümünün ç kmas planlansa da flimdilik Django'nun gelifltirme sürümünün kullan lmas tavsiye edilmektedir. 1.0-beta2 olarak geçen bu sürüm en son güncelleme ve gelifltirmeleri içermektedir. Django kurulumu oldukça kolayd r. Django'nun çal flmas için sisteminizde gerekli paketlerin yüklü oldu undan emin olduktan sonra tek yapman z gereken Django'yu Subversion deposundan çekmek ve kurulum beti ini çal flt rmakt r. Django'nun çal flmas için sisteminizde bulunmas gereken tek kritik paket uygun bir veritaban kütüphanesi ve bu kütüphanenin ba lanabilece i bir veritaban d r. Özellikle girifl seviyesinde, deneme amaçlar için SQLite veritaban yeterli olacakt r. Bunun için tek ihtiyac n z sisteminizde pysqlite2 Python modülünün ve iflinizi kolaylaflt rmak ad na SQLite veritaban araçlar n n kurulu oldu undan emin olmakt r. Bunun ard ndan Django'nun son gelifltirme sürümünü indirmeniz ve yüklemeniz gerekir. Bunun için Linux/UNIX/MacOS X gibi sistemlerde komut sat r ndan flu komutlar vermeniz yeterli olacakt r. Bu komutlardan sonuncusu sistemde yönetici yetkileri gerektirdi inden yetkili kullan c modunda çal flt r lmas gerekecektir. Django kurulumu hakk nda daha detayl bilgi için Django kurulum dokümantasyonuna baflvurabilirsiniz. Django birbiriyle oldukça uyumlu çal flan birçok parçadan oluflmufltur. fiimdi bu parçalara bir göz atal m. Model API Daha önce de bahsetti imiz gibi svn co http://code.djangoproject.com/svn/django/trunk/ django-trunk cd django-trunk python Setup.py install Django Model-View-Controller yap s - na göre gelifltirilmifl bir platformdur. Bu yap n n en kritik parças olan modelin yani uygulaman z n kullanaca veri yap lar n n do ru tasarlanmas uygulaman z n geri kalan n n tutarl l - Django ile yaratt n z modellerin alanlar üzerinde diledi iniz k s tlamalara uyup uymad n kontrol etmeniz mümkün. aç s ndan hayati bir öneme sahiptir. Django bu konuda iflinizi gayet kolaylaflt racak iki araç sunar: Model API ve Database API. Database API ayr bir bafll k alt nda incelendi inden önce Model API'den bahsederek bafllayal m. Model API uygulaman z n kullanaca veri yap lar n düzgün ve tutarl biçimde tasarlaman z sa layan bir Django modülüdür. Model API kabaca düflünüldü ünde klasik uygulamalardaki veritaban flemas na denk düfler. Temelde Model API ile yapt n z ifl bir veritaban flemas tasarlamaktan farkl de ildir. Ancak tablolar ve sütunlar yerine nesne yönelimli bir biçimde s n flar n z ve bu s n flar aras ndaki iliflkileri tan mlaman z sa layarak size bir soyutlama sunar. Model API'nin size sundu u en büyük imkân tablolar ve sütunlar yerine size programlama dilinizin terimleriyle, s n flar, s n flar n alanlar ve ba lant lar üzerinden düflünmenizi sa lamas d r. Bu sayede arka planda yatan veritaban motorunun nitelikleri ve destekledi i özellikler gibi fleyleri düflünmenize gerek kalmaz. Django, Model API kullanarak tasarlad n z s n flar n z SQL ifadelerine çevirerek gerekli flemalar otomatik yaratacakt r. Model API ile tasarlad n z s n flar ve iliflkiler en az SQL kullanarak do rudan tasarlad klar n z kadar esnektir. Modelinizin bir alan n n türü, bofl olup olamayaca, modelinizin di er modeller ile olan bire-bir, bire-çok, çoka-çok ba lant lar gibi klasik tan mlar Model API'nin size sundu u imkânlar ile kolayca tan mlayabilirsiniz. Model API'nin as l gücü ise SQL s n rlar n n d fl na taflan içerik do rulama sistemi ile ortaya ç kar. Django ile yaratt n z modellerin alanlar üzerinde diledi iniz k s tlamalara uyup uymad n kontrol etmeniz mümkündür. Örne in SQL ile bir tabloda say içeren bir sütun yarat rsan z veritaban sisteminiz en fazla buraya ifllenen verinin gerçekten bir say olup olmad n kontrol edecek ve daha ötesinde bir kontrol için sizin ek kod yazman z gerekecektir. Model API size bu kontrolü do rudan verinin merkezine oturtma imkân sunar. Örne in girilen verinin bir say olmas flart yan nda 2'nin bir kuvveti olmas flart n kolayca ekleyebilirsiniz. Bu flekilde veriye iliflkin kontrolleri tek bir merkezde toplayarak herhangi bir noktada yap lacak girdi kontrolünün atlanmas gibi olas l klar ortadan kalkar. Model API kulland n z sürece elinizdeki verinin iste inize uygun oldu undan emin olabilirsiniz. Database API Database API, Model API'nin hayata geçti i, canl örneklerini gözümüzün önüne sundu u noktad r. Model API ile tan mlad m z modeller birer s n ft r. flte Database API bizim bu s n flardan objeler üretmemizi, veritaban nda saklanan objelerimize eriflmemizi ve var olan objelerimizi düzenlememizi sa lar. Bu anlamda Database API klasik anlamda bir ORM (Object Relational Mapping) sistemidir. Database API sayesinde veritaban nda saklanan objelerimize tek bir sat r SQL kodu yazmadan eriflmemiz, ihtiyac m za göre filtrelememiz mümkündür. Database API'nin bize sundu u haz r metodlar sayesinde tek sat r SQL kodu yazmadan objelerimiz üzerinde diledi imiz gibi filtreleme yapabiliriz. Database API bu metodlar yard m yla uygun SQL tümcelerini bizim için otomatik olarak oluflturacakt r. Yine kullan c lar taraf ndan gelifltirilmesinin bir sonucu olarak Database API son derece esnek bir sistemdir. O kadar ki kendi içerisinde bir "Alana özel programlama dili" gibi görülebilir. Database API sayesinde objelerinizi kendi özniteliklerine veya ba l olduklar di er objelerin özniteliklerine göre filtreleyebilirsiniz. Örne in bir Modele ait objeleri ba l olduklar kullan c n n hesab n n aktif olup olmad na göre seçebilir ve bunlardan sadece en yak n tarihli 5 tanesini isteyebilirsiniz. Üstelik bunu yaparken ayn zamanda ö enin bir niteli inin bir düzenli ifadeye uyup uymad n kontrol etmeniz dahi mümkündür. Bunu yapacak bir sorgu yazman za gerek yoktur. Sadece modelinizin uygun metodlar n ard arda ça rman z yeterli olacakt r. fiablon motoru Tabii ki Model-View-Controller yap - s sadece modellerden oluflmaz. çeri i görüntülemek için bir görünüm katman na ihtiyaç duyar z. Django'nun flablon motoru (template engine) bize bu ihtiyaçlar m z sa layacak fonksiyonaliteyi 38 IBM ÖZGÜR YAZILIM IBM ÖZGÜR YAZILIM 39