Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i. 3. Ödemeler Dengesi

Transkript

1 Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 3. Ödemeler Dengesi 2003 y l nda milyon dolar olan cari ifllemler aç, 2004 y l nda % 91,7 artarak milyon dolara yükselmifltir. Cari ifllemler aç ndaki bu olumsuz geliflme, hizmetler dengesindeki iyileflmeye ra men büyük ölçüde d fl ticaret aç - ndaki yüksek art fltan kaynaklanm flt r (Tablo 103). hracatta yaflanan yüksek performansa ra men ithalattaki art fl d fl ticaret aç - n olumsuz yönde etkilemeye devam etmifltir. Ödemeler dengesi tablosunda yer ald flekliyle 2003 y l nda milyon dolar olan d fl ticaret aç, 2004 y l nda % 69,8 artarak milyon dolara yükselmifltir. Hizmetler hesab fazlas 107

2 turizm gelirlerindeki yüksek art fla ba l olarak 2003 y l na göre % 21,6 artarak milyon dolar olmufltur. Yat r m gelirleri hesab aç % 0,7 azalarak milyon dolara gerilemifltir. Cari transferler ise iflçi gelirleri ve resmi transferlerdeki art fla ba l olarak % 9,7 artarak milyon dolara yükselmifltir GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004

3 Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i Turist say s nda meydana gelen art fla ba l olarak turizm gelirleri % 20,3 lük art flla milyon dolara yükselmifltir. Faiz gelirleri % 9,9 artarak 697 milyon dolara yükselmifltir. Turizm giderleri % 19,5 lik art flla milyon dolara yükselirken, faiz giderleri % 5,2 lik düflüflle milyon dolara gerilemifltir. flçi gelirleri 2003 y l na göre % 10,3 artarak 804 milyon dolara yükselmifltir y l nda milyon dolar olan net sermaye girifli, 2004 y l nda milyon dolar düzeyinde gerçekleflmifltir. Do rudan yat r mlarda (net) milyon dolar, portföy yat r mlar nda (net) milyon dolar, di er yat r mlarda (net) milyon dolar girifl olmufltur. 109

4 2003 y l nda milyon dolar artan resmi rezervler 2004 y l nda 824 milyon dolar artm flt r. Cari ifllemler ve net hata ve noksan kalemleri toplam olarak tan mlanan d fl finansman ihtiyac, 2003 y l na göre milyon dolar artarak milyon dolara yükselmifltir. 4. D fl Borçlar 2003 y l nda milyon dolar olan d fl borç stoku, 2004 y l nda % 11,3 lük art flla milyon dolara yükselmifltir y l na göre orta-uzun vadeli d fl borçlar % 6,1, k sa vadeli d fl borçlar % 38,7 artm flt r. Toplam d fl borçlar n milyon dolar orta-uzun vadeli borçlar, milyon dolar k sa vadeli d fl borçlardan oluflmufltur. Toplam d fl borç stoku içinde orta-uzun vadeli borçlar n pay % 84,2 den % 80,3 e gerilerken, k sa vadeli borçlar n pay % 15,8 den % 19,7 ye yükselmifltir (Tablo 104) y l nda orta ve uzun vadeli borçlar n milyon dolarl k k sm kamuya, milyon dolarl k k sm Merkez Bankas na, milyon dolarl k k sm özel kesime aittir. K sa vadeli borçlar n milyon dolar Merkez Bankas na, milyon dolar ticari bankalara, milyon dolar di er sektörlere aittir. Toplam d fl borç stoku içinde kamu kesiminin pay % 64,7'den % 58,9'a gerilerken, özel kesimin pay % 35,3'den % 41,1'e yükselmifltir GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004

5 Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 5. Yabanc Sermaye Yat r mlar 2003 y l nda 546 milyon dolar olan yabanc sermaye girifli 2004 y l nda % 94,1 lik art flla milyon dolara yükselirken, 100 milyon dolarl k yabanc sermaye ç k fl olmufltur. Böylece, 960 milyon dolarl k net sermaye, 265 milyon dolarl k net di er sermaye ve milyon dolarl k net gayrimenkul sat fl ile birlikte 2004 y l nda toplam milyon dolar do rudan yabanc sermaye girifli gerçekleflmifltir (Tablo 105). 111

6 2004 y l nda yabanc sermayeli flirketlerin yabanc ortaklar ndan ald klar kredi miktarlar (di er sermaye) ve gayrimenkul sat fllar hariç milyon dolarl k do rudan yabanc sermaye giriflinin 272 milyon dolar (% 25,7) imalat sanayii sektöründe, 766 milyon dolar (% 72,3) hizmetler sektöründe, 22 milyon dolar (% 2,1) di er sektörlerde olmufltur (Tablo 106). Do rudan (nakit) yabanc sermaye girifllerinin 860 milyon dolarl k k sm (% 81,1) AB ülkeleri, 158 milyon dolarl k k sm (% 14,9) di er OECD ülkeleri, 42 milyon dolarl k k sm (% 4) bunlar n d fl nda kalan di er ülkeler kaynakl sermayeden oluflmufltur (Tablo 107) GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004

7 Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 113

8

9 III. SOSYAL GEL fimeler l. Nüfus 22 Ekim 2000 tarihinde yap lan Genel Nüfus Say m sonuçlar na göre Türkiye nin nüfusu bin kifli olarak belirlenmifltir döneminde % 2,2 olan y ll k ortalama nüfus art fl h z, döneminde % 1,8 e gerilerken, 1990 y l nda 73 olan nüfus yo unlu u 2000 y l nda 88 e yükselmifltir y l nda nüfusumuzun bin kifli, nüfus yo unlu unun 93 oldu u tahmin edilmektedir y l nda % 1,5 olarak tahmin edilen nüfus art fl h z n n 2004 y l nda da ayn düzeyde kalmas beklenmektedir (Tablo 108). 115

10 Ülkemizde 1985 y l nda yap lan Genel Nüfus Say m nda ilk defa flehir nüfusunun köy nüfusundan fazla oldu u görülmüfltür y l Genel Nüfus Say m nda da toplam nüfusun % 64,9 unun flehirlerde, % 35,1 inin de köylerde yaflad tespit edilmifltir. fiehirlerde bulunan nüfus, köylerde bulunan nüfusa göre daha h zl artmaktad r döneminde flehir nüfusu y lda % 2,8 artarken, köy nüfusunun art fl oran % 0,3 düzeyinde kalm flt r y l nda toplam nüfusun % 66,8 inin flehirlerde, % 33,2 sinin de köylerde yaflad tahmin edilmektedir. Bir önceki y la göre flehir nüfusunda % 2,3 art fl olurken köy nüfusunda % 0,1 düflüfl olmufltur. Kentlerdeki nüfus art fl altyap, sosyal hizmet, çevre ve istihdam sorunlar n da beraberinde getirmektedir (Tablo 109). 2. stihdam 2003 y l nda bin olan iflgücü 2004 y l nda % 2,7 lik art flla bine yükselmifltir. Ekonomide yaflanan olumlu geliflmelere ba l olarak istihdam % 3 lük art flla binden bine yükselmifltir. flsiz say s % 0,2 lik art flla binden bine yükselmifltir y l nda % 10,5 olan iflsizlik oran, 2004 y l nda % 10,3 e düflerken, eksik istihdam oran % 4,8 den % 4,1 e gerilemifl, böylece iflsizlik ve eksik istihdam nedeniyle at l iflgücü oran 0,9 puanl k düflüflle % 14,4 olmufltur (Tablo 110) GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004

11 Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 117

12 2004 y l nda çal flanlar n bini tar m sektöründe, bini sanayi sektöründe, bini hizmetler sektöründe istihdam edilirken, toplam istihdam içinde tar m sektörünün pay % 34, sanayi sektörünün pay % 18,3, hizmetler sektörünün pay % 47,7 olmufltur (Tablo 111) GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004

13 Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 3. Çal flma Hayat 2004 y l Ocak ay nda olan iflçi say s Temmuz ay nda e, sendikal iflçi say s da 'den a yükselmifltir. Buna göre Ocak ay nda % 57,8 olan sendikalaflma oran Temmuz ay nda % 58,1 olarak gerçekleflmifltir (Tablo 112). 119

14 2004 y l nda iflyerinde sözleflme imzalanm flt r. Toplu ifl sözleflmelerinin kapsad toplam iflçinin i kamu kesiminde, i özel sektörde çal flmaktad r (Tablo 113) y l nda 1 i kamu kesiminde, 29 u da özel sektörde olmak üzere toplam 30 grev yap lm flt r. Bu grevlere 283 ü kamu kesiminde, ü özel sektörde olmak üzere toplam iflçi kat lm flt r. Bunun sonucunda i kamu kesiminde, i özel sektörde olmak üzere toplam iflgünü kayb olmufltur (Tablo 114) y l nda kamu sektöründe lokavt uygulanmazken, özel sektörde uygulanan lokavt say s 1, lokavta u rayan iflçi say s 801, kaybolan iflgünü say s olmufltur (Tablo 115) GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004

15 Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 4. Ücretler 2004 y l nda kamu kesiminde toplu ifl sözleflmesi kapsam ndaki iflçi ücretleri (net ele geçen) % 5,8 lik art flla bin TL/aya, iflgücü maliyeti % 15 lik art flla bin TL/aya yükselmifltir. Reel ücretlerde 2003 y l ndaki art fl 2004 y l nda yerini düflüfle b rakm fl, iflçi ücretleri % 4,4 düflerken, iflgücü maliyeti % 3,6 artm flt r (Tablo 116). Kanuni günlük brüt asgari ücret, 1 Ocak Haziran 2004 döneminde 16 yafl n dolduranlar için TL, 16 yafl n doldurmayanlar için TL olarak belirlenmifltir. Ayn dönemde ayl k brüt asgari ücret, 16 yafl n dolduranlar için TL, 16 yafl n doldurmayanlar için TL olarak belirlenmifltir. 1 Temmuz Aral k 2004 döneminde günlük brüt asgari ücret 16 yafl n dolduranlar için TL'ye, 16 yafl n doldurmayanlar için TL'ye yükseltilmifltir. Ayn dönemde ayl k brüt asgari ücret, 16 yafl n dolduranlar için TL, 16 yafl n doldurmayanlar için TL olarak tespit edilmifltir (Tablo 117). 121

16 2004 y l nda ortalama memur maafl (net ele geçen) % 13,4'lük art flla bin TL/aya, maafl maliyeti % 15,8'lik art flla TL/aya yükselmifltir. Net maafl reel olarak % 2,6 artarken, maafl maliyeti de % 4,3 artm flt r (Tablo 118) GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004

17 IV. TÜRK YE EKONOM S NDE HEDEFLER VE GERÇEKLEfiMELER 2004 y l nda büyüme h z n n % 5, oniki ayl k TÜFE enflasyonunun % 12 olmas hedeflenmifltir. Y l içinde ekonomideki büyümeyi sürdürülebilir k lmak, düflme e ilimine girmifl olan enflasyonu daha da afla ya çekmek ve kamu borç stokunu sürdürülebilir seviyelere indirmeye yönelik politika uygulamalar na devam edilmifltir. Ekonomik program çerçevesinde uygulanmaya devam edilen s k maliye ve para politikalar sonucunda, 2002 ve 2003 y llar nda genel olarak makro ekonomik göstergelerde kaydedilen iyileflme 2004 y l nda da sürmüfltür y l nda cari fiyatlarla trilyon TL olmas öngörülen GSMH, trilyon TL olarak gerçekleflmifltir. Tar m sektöründe % 5, sanayi sektöründe % 4,9, hizmetler sektöründe de % 5 büyüme hedeflenmifltir. Y l sonunda tar m sektöründe % 2, sanayi sektöründe % 9,4, hizmetler sektöründe % 8,4 büyüme olmufltur. GSY H da ve GSMH da % 5 art fl hedeflenmiflken, GSY H da % 8,9, GSMH da % 9,9 art fl kaydedilmifltir y l nda milyon dolar olmas hedeflenen GSMH milyon dolar olmufltur (Tablo 119). 123

18 2005 y l nda cari fiyatlarla GSMH n n trilyon TL olmas, tar m sektöründe % 1,7 düflüfl, sanayi sektöründe % 6,5, hizmetler sektöründe % 5,3 büyüme olmas öngörülmüfltür. GSY H da % 4,8 lik ve GSMH de % 5 lik büyüme hedeflenmifltir. GSMH n n 2005 y l nda milyon dolar olmas öngörülmüfltür. GSY H içinde 2004 y l nda tar m sektörünün pay n n % 12,5, sanayi sektörünün pay n n % 29,2, hizmetler sektörünün pay n n % 58,3 olmas öngörülmüfltür. Y l sonunda GSY H içinde sanayi sektörü ve hizmetler sektörünün pay öngörülenden bir miktar yüksek olurken, tar m sektörünün pay öngörülenden düflük olmufltur. GSY H n n % 11,6 s tar m sektörü, % 29,4 ü sanayi sektörü, % 59 u hizmetler sektörünce gerçeklefltirilmifltir (Tablo 120) y l nda GSY H içinde tar m sektörünün pay n n % 10,9, sanayi sektörünün pay n n % 30,2, hizmetler sektörünün pay n n % 58,9 olmas öngörülmüfltür y l nda GSMH deflatörü % 11,9, y l sonu itibariyle TEFE ve TÜFE art fl oran % 12 olarak hedeflenmifltir. Y l sonunda TEFE art fl oran program hedefini 1,8 puan aflarak % 13,8 olurken, GSMH deflatörü ve TÜFE art fl oran hedeflenenden s ras yla 2,4 ve 2,7 puan daha düflük gerçekleflmifl, % 9,5 ve % 9,3 olmufltur (Tablo 121) GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004

19 Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 2005 y l nda GSMH deflatörünün % 8, oniki ayl k fiyat art fl h z n n Toptan Eflyalar Fiyatlar Endeksi ve Tüketici Fiyatlar Endeksinde % 8 olmas hedeflenmifltir y l nda konsolide bütçe gelirlerinin trilyon TL, konsolide bütçe harcamalar n n trilyon TL olmas öngörülmüfltür. Daha sonra konsolide bütçe harcama hedefi trilyon TL olarak revize edilmifltir. Y l sonunda konsolide bütçe gelirleri trilyon TL ile hedefin üzerinde, konsolide bütçe harcamalar ise trilyon TL ile hedefin alt nda gerçekleflmifltir. Böylece trilyon TL olmas hedeflenen revize konsolide bütçe aç trilyon TL, trilyon TL olmas hedeflenen revize faiz d fl bütçe dengesi de trilyon TL olmufltur (Tablo 122) y l nda konsolide bütçe gelirlerinin trilyon TL, konsolide bütçe harcamalar n n trilyon TL olmas, böylece bütçe dengesinin trilyon TL aç k vermesi, faiz d fl dengenin ise trilyon TL fazla vermesi öngörülmüfltür y l nda ihracat n bavul ticareti dahil milyon dolar, ithalat n (alt n hariç) milyon dolar, ödemeler dengesi tablosunda yer ald flekliyle d fl ticaret aç n n milyon dolar olmas, cari ifllemler dengesinin milyon dolar aç k vermesi, turizm gelirlerinin milyon dolar, iflçi gelirlerinin milyon dolar olmas hedeflenmifltir. Y l sonunda ihracat (bavul ticareti dahil) milyon dolar, ithalat (alt n hariç) milyon dolar, ödemeler dengesi tablosunda yer ald flekliyle d fl ticaret aç milyon dolar olurken, cari ifllemler dengesi milyon dolar aç k vermifl, turizm gelirleri milyon dolar, iflçi gelirleri de 804 milyon dolar olmufltur (Tablo 123). 125

20 2005 y l nda ihracat n bavul ticareti dahil milyon dolar, ithalat n (alt n hariç) ise milyon dolar olmas hedeflenirken, d fl ticaret dengesinin milyon dolar, cari ifllemler dengesinin milyon dolar aç k verece i tahmin edilmifltir y l nda do rudan yabanc yat r mlarda net milyon dolarl k, portföy yat r mlar nda net milyon dolarl k girifl olmas öngörülmüfltür. Y l sonunda do rudan yabanc yat r mlarda net milyon dolar, portföy yat r mlar nda net milyon dolar girifl gerçekleflmifltir y l nda do rudan yat r mlarda net 500 milyon dolar, portföy yat r mlar nda da net milyon dolar net ç k fl olaca tahmin edilmektedir GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004

21 V. EKONOM K VE SOSYAL GÖSTERGELER 127

22 GENEL KURUL EKONOM K RAPOR 2004