TARIM BILIMLERI DERGISI 1996, 2 (2) 49-55 Ankara Metropoliten Alan ı içerisinde Kalan Çubuk Vadisi ve Yak ı n Çevresinin Topraklar ı n ı n S ı n ıfland ı r ı lmas ı* Nuray Ç İ NKAYA 1 Mahmut YÜKSEL2 Geli ş Tarihi 12.03.1996 Özet: Bu ara şt ı rman ı n amac ı Çubuk vadisi ve yak ı n çevresinin detayl ı olarak arazi ve topraklar ı n ın etüd ve haritalamas ı n ı n yap ı lmas ı d ı r. Çal ışma, hava foto ğ raflar ı ve topoğ rafik haritalardan yararlan ı larak arazide gerçekleştirilmi ş ve 7 profil çukuru incelenmi ştir. Aç ı lan profillerin her birinden horizon esas ına göre örnekler al ı nm ış ve gerekli analizler laboratuvarlarda yap ı lm ışt ı r. Analizlerden elde edilen sonuçlar ı n ve arazi gözlemlerinin de ğerlendirilmesiyle 3 ayr ı fizyoğrafik ünite üzerinde 7 farkl ı toprak serisi tan ı mlanm ışt ı r. Seriler ve bu serilere ait fazlar, topo ğrafik harita üzerine aktar ı larak temel toprak haritas ı olu şturulmu ştur. Daha sonra toprak serilerinin ve alt gruplar ı n ı n özellikleri hakk ı nda bilgiler verilmi ştir. Anahtar Kelimeler : Etüd, s ı n ı fland ı rma, haritalama. Classification of Çubuk Valley and Its Surroundings Soils in Ankara Metropolitan Area Abstract : The objective of this research was to perform detailed survey and mapping of the Çubuk valley and its surroundings' soils. The survey was carried out in the area, after examination of aerial photographs and topographic map, seven soil profiles were diagnosed. The soil samples on which necessary analyses were performed were taken from each horizon of the examined soil profile. Seven soil series were described on three different physiographic united by assessing the results from the analyses and field studies. Soil series and phases were plotted on topographic map and fundamental soil map was repared. Then, the properties of the soil series and their subgroups were offered. Key Words : Survey, classification, mapping. Giri ş Içinde bulundu ğ umuz yüzy ı lda geli şen teknoiojilere ve olu şturulan de ğ isik yeti ştirme ortamlar ı na kar şı l ı k büyük bir h ızla kaybetti ğ imiz toprak katman ı, halen tar ı msal üretimin ana kayna ğı olma durumundad ı r ve su kaynaklar ı ile birlikte en dikkatli ş ekilde korunmas ı gereken do ğ al kaynaklard ı r. Bu i şlemin gerçekle ştirilmesi için en ba şta yap ı lmas ı gereken i ş lem üretilen toprak haritalar ı n ı n bilinçli bir şekilde kullan ı lmas ı d ı r. Topraklar ı n tan ı nmas ı, tan ı mianmas ı, özellik ve haritalama çal ış malar ı n ı n kapsam ı na girmektedir. Son dönemlerde dünyada ve özellikle ülkemizde izledi ğ imiz do ğal ve kültürel çevredeki olumsuz de ğ i ş imler, ekolojik sistemleride etkileyerek toprak ve ona ba ğ l ı olarak bitki örtüsü, yeralt ı ve yüzey sular ı n ı n yap ı s ı yan ı nda toplum ya şam ı nda da onar ı lmas ı güç ve hatta olanaks ız zararlanmalara neden olmu ştur. Bu nedenle topraklar ı n haritalanmas ı ile ilgili çal ışmalar ı n yurdumuzda küçük ve büyük ölçekli verimli tar ı m alanlar ı nda uygulanmas ı mutlaka büyük yararlar sa ğ layacakt ı r (Mermut vd., 1983). Yap ı lan etüd çal ış mas ı ile ara şt ı rma alan ı nda yer alan toprak çe ş itleri belirlenmi ş ve bunlar aras ı ndaki s ı n ı rlar çizilmi ştir. Bu çal ış mada elde edilen verilerin yorumlanmas ı ile çiftlikte yer alan farkl ı toprak çe şitlerinin gereksinim ve davran ış lar ı ile ara şt ı rma alan ı ile ilgili di ğ er bilgilerin elde edilmesi mümkün olacakt ı r. Bu çal ış may ı Ankara Üniversites i Ara ş t ı rma Fonu destekle 1 Çankaya Belediyesi Çevre Müdürlü ğ ü - Ankara 2 Ankara Üniv. Ziraat Fak. Toprak Bölümü - Ankara ştir. (91-25-00-60). Yüksek Lisans Tezi.
50 TARIM BILIMLERI DERGISI 1996, Cilt 2, Say ı 2 Materyal ve Yöntem a. Coğrafi konum ve iklim özellikleri Ara şt ı rma alan ı Ankara'n ı n kuzeyinde, kuzey-güney yönünde uzanmaktadir. Ovaya ad ı n ı veren Çubuk ilçesinin Ankara'ya uzakl ığı 40 km dir. Bölge kuzeyden Aydos, güneyden Asar ve Me şelik, Ku şçu ve Etlik da ğlar ıyla çevrilidir ve 32 53'-33 08' do ğ u boylamlar ı ile 40 15'-40 03' kuzey enlemleri aras ı nda yer almaktad ı r. Ovay ı kuzeyden güneye kat eden Çubuk Çay ı 70 km uzunlukta olup Aydos da ğ lar ı ndan iki kol halinde ç ı kmaktad ır. S ı ras ıyla Sünlü, Azman, Karap ı nar, K ız ılhisar, Bellihisar dereleri ile Çubuk I baraj ı n ı olu şturduktan sonra Keçiören deresini alarak Akköprü mevkiinde İ ncesu Deresi ve Hatip Çay ı ile birle şir. Bu 3 akarsu Akköprüde birle ştikten sonra Ankara Çay ı ismini al ı r ( D.S. İ., 1966). Ova dahilinde bulunan Esenbo ğa Havalan ı Ankara'y ı dünyan ın dört bir yan ına ba ğlamas ı bak ı m ı ndan havzan ı n önemini artt ı rmaktad ır. Çubuk ilçesi ve Esenbo ğa Havaalan ı asfalt yolla Ankara'ya ba ğ l ı d ı r. Ayr ı ca Ankara-Çank ı r ı devlet yolu ova içinden geçmektedir. Kara ikliminin hakim oldu ğu çal ış ma alan ı nda yazlar s ıcak ve kurak, k ışlar ise so ğuk ve kar ya ğış l ı geçer (Çizelge 1) (Anonim, 1984). Çal ışma alan ı n ıda içine alan Ankara ve çevresi kuzey ve güney bölgeleri aras ı nda bir geçi ş bölgesi olarak dü şünülebilir. b. Jeolojik ve jeomorfolojik durum Ara şt ı rma alan ı nda bulunan volkanik kayaçlarla, tortul kayaçlar birbiri içine girmi ş vaziyettedir. Bunlar ı baz ı yerlerde birbirinden ay ı rmak oldukça zordur. Bölgedeki en eski formasyonlar Paleozoik ya ş l ı ş ist, grovak ve kalkerlerdir. Bu fosmasyonlar Tersier'de olu ş an orojenik hareketlefi sonucu yükselmi ş ve topo ğ rafik yükseltiler meydana getirmi şlerdir. Çekirde ğ i Paleozoik ya ş l ı formasyonlardan olu ş mu ş yükseklikler do ğ udaki Tekebelli ve İ dris da ğ lar ı ile bat ıdaki Mire ve Ku şçu da ğ lar ı d ı r. Bu iki da ğ silsilesi aras ında mazisi Jura öncesine rastlayan bir senklinal uzanmaktad ı r. Çubuk Ovas ı ile ayn ı senklinal içinde bulunan Ankara-Etimesgut Ovas ı n ı volkanik e ş ikler birbirinden ay ı rmaktad ı r. Ova düzlü ğ ü genellikle akarsular ı n meydana getirdi ğ i 20-25 metre kal ı nl ığı ndaki alüvyon tortular ı ile oldukça kal ı n Neojen ya ş l ı killi, marnl ı, kalkerli formasyonlar taraf ı ndan doldurulmu ştur. Ovada Paleozoik ya ş l ı formasyonlar ı n çevrelerinde mesozoik formasyonlar ı da mostra vermekte olup bunlar çok geni ş yer kaplamazlar ( D.S.I., 1966). Erol (1973)'e göre ara şt ı rma alan ı jeomorfoloji yönünden, vadi taban ı düzlükleri, birikinti konileri, alçak sekiler, yüksek sekiler, alçak platolar, orta yükseklikteki platolar, yamaçlar ve vadiler olmak üzere 7 ayr ı birim içermektedir (Erol, 1973). Bunlardan en yayg ı n olanlar ı vadi taban ı düzlükleri ve sekilerdir. c. Yöntemler Detayl ı olarak yürütülen etüd ve haritalama çal ışmalar ı nda, haritalama ünitesi olarak toprak serileri ve bunlar ı n fazlar ı kullan ı lm ış, serilerin fazlara ayr ı lmas ı nda dikkate al ınan derinlik, e ğim, tuzluluk, ta ş l ı l ı k ve drenaj gibi ölçütler için Soil Survey Staff (1962) den yararlan ı lm ışt ı r. Arazide topraklar ı n morfolojik özelliklerinin incelenmesi amac ı yla renk saptanmas ı nda Munsell renk skalas ı, CaCO3 kontrolünde 10 luk HCI asit kullan ı lm ışt ı r (Soil Survey Staff, 1962). Ara şt ı rma alan ı nda bulunan farkl ı toprak serilerinin morfolojik özelliklerinin saptanmas ı ve s ı n ı fland ı r ı lmas ı amac ıyla her toprak serisini en iyi şekilde karakterize edebilecek örnek toprak profilleri Soil Survey Staff (1962 ve 1975)'e göre incelenerek tan ı mlanm ışt ı r. Toprak serilerinin s ı n ıfland ı r ı lmas ı ise Toprak taksonomisi ilkelerine göre yap ı lm ışt ı r (Soil Survey Staff, 1975). Saptanan toprak serilerinin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin belirlenmesi ve arazide bulunan de ğerlerin, doğ rulanmas ı amac ı yla her tipik toprak profilinden al ı nan toprak örneklerinin laboratuvarda ph, suda çözünebilir toplam tuz, katyon de ğ i şim kapasitesi, de ğ i şebilir katyonlar, kireç, toprak rutubet ve tekstür analizleri yap ı lm ışt ı r. Bu analizlerden, ph, saturasyon çamurunda okunmu ştur (U.S. Salinity Lab. Staff 1954), suda çözünebilir tuz, saturasyon çamurunda elektriksel iletkenli ğe (E.C) ba ğ l ı olarak kondaktivimetre aletinde belirlenmi ştir (U.S. Salinity Lab. Staff, 1954). KDK, Tüzüner (1990)'de önerilen yöntemle, CaCO3, H ızalan ve Ünal (1966) da önerilen yöntemle, organik madde, Walkley-Black'in ya ş yakma yöntemi ile (Jackson, 1958), Tekstür, hidrometre yöntemi ile (Bouyoucos, 1951) belirlenmi ştir. Toprak rutubeti, seramik gözenekler üzerine yerletirilmi ş bulunan suyla doygun toprak örne ğ i üzerine 1/3 ve 15 atmosfer bas ı nc ı fark ı uygulamak suretiyle belirlenmi ştir (U.S. Salinity Laboratory Staff, 1954). Bulgular ve Tart ış ma a. Toprak serileri ve temel özellikleri Çubuk vadisi arazileri farkl ı birkaç jeomorfolojik güç taraf ı ndan olu şturulmu ştur ve toprak yapan be ş faktörün de ğ i şik etkileri ile birlikte yine farkl ı birkaç fizyografik ünite üzerinde çe ş itli topraklar karakter kazanm ışt ı r. Buna göre ara şt ı rma alan ı nda 7 ayr ı toprak serisi tan ı mlanm ışt ı r (Şekil 1). Harita 1/25000 lik olarak yap ı lm ış ve tek sayfaya indirilebilmek için 1/100 000 ölçe ğ e küçültülmü ştür.
ÇINKAYA, N. M.YÜKSEL, "Ankara metrapoliten alan ı içerisinde kalan çubuk vadisi ve yak ı n çevresinin topraklar ı n ın s ı n ı fland ırı lmas ı " 51 13> 17 Haritalama iinitesi Asfalt yollar ( Akarsu Şekil 1: ARA Ş TIRMA ALANI TEMEL TOPRAK H AR İ TASI Ölçek: 1/100000 ımıffir.==c1 0 4000m
52 TARIM BILIMLERI DERGISI 1996, Cilt 2, Say ı 2 Çizelge 1. Ara şt ı rma alan ına ait ya ğış ve s ıcakl ı k ortalamalar ı [Aylar O Ş M N M H T A E E K A Ort. S ıc. C 4.7 1.4 6.2 9.7 3.8 17.9 22.2 20.4 15.7 11.8 8 3 Ort. Nisbi Nem 60 67 50 62 60 57 50 50 52 58 68 71 Ort. Yağ mm 20.4 19.7 16.9 76.9 55.6 20.0 24.7 29.6 35.4 43.0 13 72 Dumlup ı nar ve Alt ı nova serisi topraklar ı düz ve düze yak ın, hafif dalgal ı taban arazilerde ana materyalin parçalanmas ı ve ayr ış malar ı sonucunda meydana gelmi ştir. Bu serilerin topraklar ı üç farkl ı devrede depolanm ış ana materyal üzerinde bugünkü halini alm ışt ı r. İ lk devrede kumlu, kumlu t ı nl ı materyaller, ikinci devrede t ı n, killi t ın ve kumlu t ı nl ı materyaller ve son devrede de yine t ı nl ı ve siltli t ı nl ı materyaller depolanarak toprak olu şum faktörlerinin etkisi alt ı na girmi ştir. Her üç devrede de kireçli koluviyal ana materyalin depolanmas ı ndan sonra yüzeyde organik maddenin birikimi ile toprak olu şumu ba şlam ış ve derinlikle düzensiz bir da ğı l ı m gösteren organik madde, ayr ışarak rengi koyula şt ı rmi şt ır. Derinlikleri 100 cm ve daha derindir. Bu serilerin topraklar ı nda çoğunlukla üst ve alt horizonlarda orta bünye hakim olup, hafif ve çok hafif bünyelere de rastlan ı r. Çubuk, Çakmakta şı Tepesi ve Ta ş p ı nar serisi topraklar ı yerinde olu şmu ş seki ve plato topraklar ı d ı r. Çubuk ve Çakmakta şı Tepe serisi topraklar ı peki ş mi ş kum depozitleri üzerinde yerinde olu ş mu ş, genç topraklard ı r. Ana materyallerinden dolay ı genelde orta tekstürlü topraklard ı r ve derinliklerde tekstürleri kabala şmaktadir. Dik e ğ imli arazilerde bulunduklar ı ndan yer yer erozyona u ğram ışlard ı r ve dolay ı s ı yla genelde orta derindirler. Ta ş p ı nar serisi, yüksek arazilerden heyelan veya çöküntülerle hareket etmi ş aluviyal materyaller üzerinde olu şmu ş toprakiarçfir. Hafif ve orta e ğ imli arazilerde da ğı l ı m gösteren bu seri topraklar ı nda kireç yüzeyden y ı kanarak alt topraklara ta şı nm ışt ı r. Yak ı n yerlerden ta şı nm ış olmalar ı nedeniyle profillerinde yakla şı k 1 cm çaplar ı nda kö şeli ve yar ı kö şeli çak ı llar içermektedir. Ova içerisinde gezen ve ovay ı kuzeyden güneye kat eden Çubuk Çay ı ile bu çaya de ğ i ş ik yerlerde kar ış an Büyük Azman, Koyunözü, Ravl ı, Ulup ı nar, Karap ı nar, Karakavak ve Sö ğ ütlü derelerinin ta ş k ı nlar s ı ras ı nda getirdikleri çe şitli aluviyal materyaller bügünkü Yenice ve Esenbo ğa serisi topraklar ı n ı n olu ş umuna esas olan alüviyal arazileri ortaya ç ı karm ışt ı r. Yukar ı da sözü edilen dereler ve Çubuk Çay ı yörenin topografik yap ı s ı na ba ğ l ı olarak tam bir aluviyal yelpaze olu şturamam ış lard ı r. Bu derelerin yüksek arazilerden ayr ı ld ı klar ı nokta ile Çubuk Çay ı aras ı nda fazla bir mesafe bulunmamaktad ı r. Bu nedenle derelerin potansiyel enerjileri düzgün bir şekilde azalmaktan çok an ı bir dü ş me göstei-mekte ve buna ba ğ l ı olarak ta ta şı d ı klar ı materyalleri düzensiz bir şekilde depolamaktad ı r. Ancak temel fiziki kavrarrı lar ı na göre getirilen kaba materyaller derelerin hemen sa ğ ve sollar ındaki alanlar da depolanarak nehir s ı rtlar ı n ı, daha ince materyallerde yanlara do ğ ru depolanarak nehir teraslar ı n ı olu şturmu şlard ı r. Depolanan aluviyal materyalin ta şı nd ığı yörelerdeki kökenine ba ğ l ı olarak nehir s ı rtlar ı nda olu şan topraklar kireçsizdirler ve bünyeleri kumlu killi t ı n, killi t ı n ve kumlu t ı nd ı r. Yer yer yetersiz drenajl ı alanlar ı bulunmakla birlikte ço ğ u topo ğrafyalar ına ba ğ l ı olarak iyi drenajl ı ve geçirgen topraklard ı r. Buna kar şı l ı k nehir.teraslar ı nda yer alan topraklar killi ve kireçlidirler. Çok genç topraklard ı r. Yüzeyde organik maddelerin birikimi ile koyula şt ı r ı lm ış bir A horizonlar ı ve genellikle A horizonlar ı ndan daha kaba bünyeli C horizonlar ı na sahiptir. Bu serilere ait profillerin baz ı fiziksel ve kimyasal analiz sonuçlar ı Çizelge 2"de verilmi ştir. b. Araşt ı rma alan ı topraklar ı n ı n s ı n ıfland ı r ı lmas ı Ara şt ı rma alan ı nda saptanan toprak serileri, toprak taksonomisine (Soil Survey Staff 1975) göre s ı n ıfland ı r ı lm ışt ı r. Eldeki iklim verilerine göre toprak s ıcakl ı k rejimi mesic, Toprak rutubet rejimi Aridic'tir. Toprak serilerinin s ı n ıfland ı r ı ld ı klar ı Ordo, Alt ordo, Büyük grup ve alt gruplar Çizelge 3"de verilmi ştir. Ara şt ı rma alan ı nda saptanan toprak serilerinden 4 tanesi Aridisol ve 3 taneside entisol ordosuna dahil edilmi ştir. Bunlardan Dumlup ı nar serisi, Yenice serisi, Çakmakta şı Tepe serisi ve Ta ş p ı nar serisi birden fazla pedojenetik horizona sahip olduklar ı ve daha genç olu şuklar üzerinde olu ştuklar ı ndan dolay ı Orthid alt ordosuna ve bunlardan Yenice serisi ile Ta ş p ı nar serisi Calcic horizona sahip olduklar ı ndan Calciorthid büyük grubuna ve farkl ı hiçbir özelliklerinin bulunmamas ı yla Typic Calciorthid alt grubuna girmi ş lerdir. Dumlup ı nar serisi, Cambic B horizonu içerdi ğ inden Camborthid büyük grubuna ve alüviyal karakterli olduklar ı ndan Fluventic Camborthid alt grubuna dahil edilmi ştir. Çakmakta şı Tepe serisi, yüzeyden 1 m ye kadar olan derinlikte duripan'a sahip oldu ğ u ve erozyonla ta şı nd ığı için Durorthid büyük grubuna ve farkl ı hiç bir özelliklerinin bulunmamas ı yla Typic Durorthid alt grubuna girmi ştir. Entisol ardosuna giren Çubuk serisi ve Esenbo ğ a serisi, Çubuk Çay ı n ı n ve çevredeki di ğ er küçüklü, büyüklü akarsular ın ta şı yarak getirdi ği aluviyal materyaller üzerinde olu ş malar ı nedeniyle Fluvent alt ordosuna, aridic rutubet rejimleri nedeniyle Torrifluvent büyük grubuna dahil ediimi ştir. Farkl ı hiçbir özelliklerinin bulunmamas ı yla Typic Torrifluvent alt grubuna girmi ş lerdir. Alt ı nova serisi, kaba tekstüre sehip anamateryal üzerinde geii ştiklerinden psamment alt ordosuna, Aridic rutubet rejiminden dolay ı Torripsamment büyük grubuna, farkl ı hiçbir özelli ğ inin bulunmamas ı ndan Typic Torripsamment alt grubuna girmi ştir.
ÇINKAYA, N., M.YOKSEL, "Ankara metrapoliten alan ı içerisinde kalan çubuk vadisi ve yak ın çevresinin topraklar ın ın s ı n ıfland ı r ılmas ı " 53 HARITALAMA LEJANDI Toprak Serisi Çt3D3d 1 t 3 Üst Toprak Tekstürü Eğim S ın ıfi Taşl ı l ık Derinlik S ın ıfı rozyon S ın ıfi Toprak Serileri D- Dumlup ı nar Serisi Y- Yenice Serisi Ç- Çubut Serisi Çt- Çakmakta şı Tepe Serisi A- Alt ı nova Serisi T- Ta şp ı nar Serisi. E- Esenbo ğa Serisi Üst Toprak Tekstürü 1- T ı n 2- Siltli kil, kumlu kil 3- Killi t ı n, siltli killi t ı n, kumlu t ı n 4- Siitli t ı n 5- Kil Eğ im A- Düz-düze yak ı n ( 0-2) B- Hafif e ğimli ( 2-6) C- Orta e ğ imli ( 6-12 D- Dik e ğ imli ( 12-20) Taş l ı l ı k tl- Hafif ta ş l ı t2- Orta ta ş l ı t3- Ta ş l ı t4- Çok ta ş l ı Toprak Derinli ğ i d0- Çok derin (120cm'den fazla) dl- Derin (90-120 cm) d2- Orta derin (60-90 cm) d3- S ığ (30-60 cm) d4- Çok s ığ (0-30 cm) Erozyon 1- Hiç veya hafif erozyon 2- Orta erozyon 3- Şiddetli erozyon 4- Çok ş iddetli erozyon Drenaj I- İ yi drenajl ı Y- Yetersiz drenajl ı O- Orta drenajl ı F- Fena drenajl ı E- Çok fena drenajl ı Tuzluluk Sl- Tuzsuz S2- Hafif tuzlu S3- Orta tuzlu S4- Çok tuzlu
54 TARIM BILIMLERI DERGISI 1996, Cilt 2, Say ı 2 Çizelge 2. Ara şt ı rma alan ı nda belirlenen serilere ait toprak profı llerinin baz ı fiziksel ve kimyasal analiz sonuçlar ı 1. Dumlup ı nar Serisi Horizon Deriniik ph Tuz E.C. O.M. Kireç KDK Tarla Solma Renk mmhos/ (me/ K. N. Kuru (cm) () cm 100 qr) ok, Nemli A 0-15 8.00 0.05 2.17 1.10 9.00 24.40 30 16 10 YR 6/4 P A l 15-40 7.95 0.08 1.85 1.20 7.60 31.25 34.7 23 10 YR 6/4 B2w 40-120 8.26 0.08 1.92 0.88 13.69 23.50 29 16 10 YR 6/4 C 1 120-158 8.39 0.01 0.45 0.27 9.40 16.10 3.4 2.7 10 YR 6/2 10 YR 5/2 C2 158+ 8.43 0.01 0.47 0.40 11.40 7.50 4.4 3.6 10 YR 6/4 2. Yenice Serisi Al 0-50 7.96 0.19 3.70 1.48 7.81 20.14 42 35 10 YR 5/2 C i K 50-130 8.16 0.15 2.85 0.59 7.09 49.80 57 55 10 YR 6/4 C2K 130-183 8.28 0.13 3.03 0.58 10.7 29.20 40 35 10 YR 6/3 C3 183-230 8.28 0.14 2.63 0.45 4.46 48.60 62 58 10 YR 5/6 C4 230+ 8.31 0.02 1.35 0.28 1.78 11.20 18 12.7 10 YR 6/4 3. ubuk Serisi A 11 0-40 8.23 0.11 2.38 0.56 8.03 27.90 42 37.7 10 YR 6/4 A l2 40-90 8.73 0.18 4.00 0.41 8.03 23.20 49 36 10 YR 6/3 C 1 90-120 8.55 0.03 1.42 0.27 3.57 13.20 22 10 10 YR 6/4 C2 +120 8.63 0.19 3.57 0.42 4.37 30.50 65 56 10 YR 7/4 10 YR 6/4 4. Çakmakta şı Tepe Serisi A 11 0-30 6.85 --- 0.07 2.00 0.72 0.17 42.50 30 24 A l2 30-72 7.38 0.09 2.08 0.72 0.44 35.70 36 26 10 YR 6/4 Ab 72-91 7.90 0.09 2.50 2.80 1.42 31.80 32 20 10 YR 6/4 C +91 9.04 0.03 1.42 0.01 1.42 36.40 25 24 10 YR 6/3 10 YR 6/4 BÜNYE Kil Silt ok Kum S ı n ı f 25 34 41 L 32 37 31 CL 24 37 39 L 6 2. 92 S 6 4 90 S 57 37 6 SIC 69 28 3 C 31 59 10 SICL 72 27 1 C 14 2 84 LS 43 36 21 CL 35 35 30 CL 14 16 70 SL 56 41 3 SIC 39 28 33 CL 41 33 26 35 32 33 CL 32 15 53 SCL
ÇINKAYA, N., M.YÜKSEL, "Ankara metrapoliten alan ı içerisinde kalan çubuk vadisi ve yak ı n çevresinin topraklar ı n ı n s ı n ıfland ırı lmas ı " 55 Çizelge 2 (Devam) Ara şt ı rma alan ı nda belirlenen serilere ait toprak profillerinin baz ı fiziksel ve kimyasal analiz sonuçlar ı Horizon A11 Derinlik ph Tuz E.C. mmhos/ cm O.M. 5. Alt ı nova Serisi Kireç KDK Tarla (me/ K. 100 gr) Solma N. Renk Kuru Nemli (cm) () 0-16 7.88 0.80 2.77 0.14 3.12 16.00 33 21 10 YR 6/3 A l2 16-39 7.78 0.89 3.44 0.28 2.14 16.00 29 21 C ı 39-87 7.69 0.42 2.50 0.41 0.71 6.30 8 5.5 10 YR 7/2 10 YR 6/3 C2 87-97 7.86 0.49 2.63 0.14 2.41 8.27 16.6 5 10 YR 7/3 10 YR 7/4 C 3 97+ 7.88 0.32 1.78 0.54 2.23 5.70 5.4 4.6 10 YR 6/3 6. Taş p ı nar Serisi A11 0-13 7.91 0.06 1.61 2.80 24.00 27 30.00 27.50 10 YR 6/3 Al2 13-34 7.03 0.08 2.08 1.74 24.80 23 28.80 16.80 BK 34-57 8.28 0.05 1.78 0.98 33.00 18.2 26.00 23.60 10 YR 7/2 10 YR 6/3 C 57+ 8.29 0.04 1.42 0.43 25.00 18.8 26.80 17.40 10 YR 7/3 10 YR 7/4 7. Esenboğa Serisi A 0-114 7.74 0.27 3.84 0.73 6.01 31.30 58 45.90 10 YR 6/4 C 114+ 8.54 0.25 4.54 0.30 6.42 27.60 49 41.00 10 YR 6/4 BÜNYE Kil Silt Kum S ı n ıf 5 54 41 SIL 9 57 34 SIL 11 10 79 SL 13 18 69 SL 8 4 88 S 31 34 35 CL 32 28 40 CL 30 25 45 CL 20 22 58 SCL 61 34 5 C 55 41 4 SIC Çizelge 3. Çal ışma alan ı topraklar ı n ı n toprak taksonomisine göre s ı n ı fland ı r ı lmas ı Toprak Serileri Ordo Altordo Büyükgrup Altgrup Dumlup ı nar Aridisol Orthid Camborthid Fluventic Camborthid Yenice Aridisol Orthid Calciorthid Typic Calciorthid Çubuk Entisol Fluvent Torrifluvent Typic Torrifluvent Çakmakta şı Tepesi Aridisol Orthid Durorthid Typic Durorthid Alt ı nova Entisol Psamment Torripsamment Typic Torripsamment Taşp ı nar Aridisol Orthid Calciorthid Typic Calciorthid Esenboğa Entisol Fluvent Torrifluvent Typic Torrifluvent Kaynaklar Anonim, 1984. Ortalama, Ekstrem S ıcakl ık ve Ya ğış Değerleri Bülteni, Dev.Met.i şl.gen.müd., Ankara. Black, C.A., 1965. Methods of Soil Analysis Agronomy Part 2. p. 1022-1033. Ame. Soc. of. Agr. Inc. Medison, Wisconsin. U.S.A. Bouyoucos, G.J., 1951. A Recalibration of the Hydrometer for Making Mechanical Analysis of Soils. Agronomy Journal 43:9. Dinç, Ural., 1981. Toprak Etüd ve Haritalama Ders Notlar ı. Adana. D.S. İ., 1966. Ankara Projesi Çubuk Ovas ı Planlama Arazi Tasnif Raporu. D.S.I. Genel Müdürlü ğ ü Etüd Raporlar ı No. 17-332 Proje No. 1203. Ankara. Erol, O., 1973. Ankara Nehri ve Çevresinin Jeomorfolojik Ana Birimleri. A.O.Dil ve Tarih-Co ğrafya Fak.Yay ı nlar ı No.240. Coğ rafya Ara şt ı rmalar ı Enst. Yay ı nlar ı No.16. Gökmen, S., M. Yüksel., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Kenan Evren Ara şt ırma ve Uygulama Çiftli ğ i Topraklar ın ı n Detayl ı Etüd ve Haritalanmas ı. A.Ü.Ziraat Fakültesi Y ı ll ığı. Cilt 43. Fasikül 1-2. H ızalan, E., H.Ünal., 1966. Topraklarda Önemli Kimyasal Analizler. A.Ü.Ziraat Fakültesi Yay ı nlar ı. 278. Yard ı mc ı Ders Kitab ı 97. Jackson, M.L., 1958. Soil Chemical Analysis, Prentice Hall. Inc. Englewood Cliffs, N.J. U.S.A. Mermut, A., M. Ba şal, V. Katkat, M. Yüksel, 1983. Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Ara şt ırma Enstitüsü Arazi Alan Kullan ım Planlamas ı, TÜBITAK-TOAG Proje No:469. Soil Survey Staff., 1962. Soil Survey Manuat U.S. Department of Agriculture Handbook No.18. Washington D.C. Soil Survey Staff., 1975. Soil Taxonomy. A basic system of soil classification for making and interpreting soil surveys. USDA. Agriculture Handbook No 436. Washington D.C. Tüzüner, A., 1990. Toprak ve Analiz Laboratuvarlar ı El Kitab ı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlü ğ ü Ankara. U.S.Salinity Laboratory Staff., 1954. Diagnosis lmprovement of Saline and Alkali Soils. USDA. Agriculture Handbook No. 60. Washington D.C.