İçindekiler Proje Sahibinin:... 2 Proje İçin Seçilen... 2 Hizmet Amaçları:... 3 Önem ve Gerekliliği:... 3 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU:... 4 YER ALTI FALİYETLERİ... 4 Tahkimat (tahkimat sistemi, tahkimat sisteminin uygulaması, havalandırma tekniği... 6 ve bu amaçla kullanılacak ekipmanın özellikleri):... 6 Havalandırma (ocak boyutu ve ilişkilendirilmiş gerekli hava miktarı, hızı, havakapılarının miktarı ve yeri, havalandırma planı, temiz ve kirli hava güzergah planı, kaçamak yolu):... 8 Gerekli Hava Miktarı :... 9 Ocağın Direnci :... 9 Mekanik Havalandırma... 10 Vantilatör Kapasitesinin Hesabı;... 10 Havanın Ocak Yollarında Dağılımı... 10 Ocak Eşdeğer Açıklığı:... 10 HAZIRLIK AŞAMASINDA HAVALANDIRMA... 10 Kullanılacak Basınçlı Hava Makinaları:... 11 Basınçlı Hava Tüketimi:... 11 Basınçlı Hava Şebekesi:... 11 Yeraltı nakliyesi (nakliye sistemi ve tekniği, kullanılacak donanımın özellikleri):... 11 Su tahliyesi (su tahliyesi, su ile mücadele ve bununla ilgili donanım ve teknikleri):... 12 PROJENİN ÖZELLİKLERİ... 13 Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, İş Akım Şeması, Çalışacak Personel Sayısı :... 13 Patlatma Tekniği ve Detayları:... 13 Üretimde Kullanılacak Makinelerin, Araçların Sayı ve Özellikleri :... 14 Projenin Fayda-Maliyet Analizi:... 14 1- Proje Giderleri:... 14 2- Yatırım Giderleri... 14 4- Pazar ve Satış Fiyatı:... 15 Projenin Ekonomik Ömrü:... 15
Proje Sahibinin: Adı, Ayşe Nur ALPEREN Adresi: Aşağı kayabaşı mahallesi, acar1 apt. no:3/8 NİĞDE Telefon ve Mail: 0505 404 86 76 ayşenur@hotmail.com Projenin Adı: MADEN (KROM) OCAĞI YERALTI İŞLETMESİ Proje İçin Seçilen Yerin Adı, Mevkii: Denizli İli, Beyağaç İlçesi, Yumaklı Yaylası, Çukurçam Mevkii, Muğla İli, Merkez İlçesi, Karacaören Köyü, Yassıkır ve Sarıkaya Madeni Mevkiileri Proje Bedeli: 250.000 TL (İkiyüzellibinTürkLirası) Tanımı: Proje konusu faaliyet, Denizli İli, Beyağaç İlçesi, Yumaklı Yaylası, Çukurçam Mevkii Ve Muğla İli, Merkez İlçesi, Karacaören Köyü, Yassıkır ve Sarıkaya Madeni Mevkiileri civarında bulunan 1265,39 hektardan oluşan İR.200810162 ruhsat numaralı sahada yer altı ocak işletmesi olarak çalışılmakta olan krom maden ocağının alanlarının genişletilmesi, kapasitesinin artırılması ve 3 poligon halinde açık ocak işletmelerinin açılmasına yöneliktir. İR.200810162 numaralı maden ruhsatı 5177 sayılı Maden Kanunu na istinaden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından 03.03.2014 tarihinde ALPEREN A. Ş. adına alınmıştır. Bu tarihten sonra 05.07.2014 tarihinde İşletme İzni alınarak alandan 10 yıl için maden üretim hakkı kazanılmıştır. Üretim devam ettiği sürece ruhsat süresi devam edebilecektir. Projeye konu olan ruhsat sahası ile ilgili 5,63 hektarlık alan için Muğla Valiliğinin (Mülga İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün) 22.03.2010 tarih ve V570 sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir belgesi ve 1,5 hektarlık alan için Denizli Valiliği (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün) 06.2012 tarih ve 26 karar numaralı ÇED Gerekli Değildir belgesi alınmıştır. Aynı alanlar için II. Sınıf GSM ruhsatları da alınmış olup bu bölgelerde Orman kiralamaları yapılarak maden ocakları faaliyete geçmiştir. Denizli ve Muğla İl sınırlarında bulunan İR.200810162 ruhsat numaralı saha toplam 1265,39 hektardan oluşmaktadır. Proje kapsamında 7,13 hektar alanda yer altı işletme yöntemi ile madencilik faaliyetleri yapılmaktadır. Madencilik faaliyetlerinin ruhsat koordinatları ile sınırlandırılmış alanın tamamında yapılması planlanmaktadır. Ruhsatın kalan kısmında yer altı işletme yöntemi ile krom üretimi gerçekleştirilecektir. Mevcut durumda alınan belgede 120.000 ton/yıl krom üretimi yapılacağı beyan edilmiştir. Kapasite artırımı ile proje alanında patlatmalı açık ocak işletmeciliği yönteminin uygulanmaya başlanması ve yeni galerilerin açılması ile tüm ruhsattan yılda 300.000 ton krom madeni üretilmesi planlanmaktadır. Krom madeni üretimi 2 yöntemle gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda ruhsat sahasının 32,75 hektarlık kısmında açık ocak işletmeciliği, kalan kısmında ise yer altı işletme yöntemi ile üretim gerçekleştirilecektir.
Hizmet Amaçları: Denizli ve Muğla İl sınırlarında bulunan İR.200810162 ruhsat numaralı saha toplam 1265,39 hektardan oluşmaktadır. Proje kapsamında 7,13 hektar alanda yer altı işletme yöntemi ile madencilik faaliyetleri yapılmaktadır. Yeni bulunan mostralarda 3 ayrı alanda toplam 32,75 hektarlık kısmında açık ocak işletmeciliği yöntemi ile krom madeni üretimi yapılması planlanmıştır. Ruhsatın kalan kısmında ise yer altı işletme yöntemi ile krom üretimi gerçekleştirilecektir. Ayrıca 120.000 ton/yıl kapasite ile çalışma yapılması için ÇED Gerekli Değildir kararları alınmış olup, üretim kapasitesinin açık ocakların faaliyete geçmesi ile 300.000 ton/yıl kapasiteye ulaşması hedeflenmektedir. Önem ve Gerekliliği: Krom cevheri ya da kromit, lavın katılaşması sonucu oluşan yoğun kayalarda bulunur. Krom rezervleri, yer yüzeyinin üstünde olduğu kadar derin kısımlarda da bulunur. Dolayısıyla hem açık alan hem de yeraltı madenciliği ile çıkartılabilir. Krom, Birleşik Devletler Jeoloji Araştırmaları na göre 11 milyar tonu aşan rezervleri ve yüzyıllar boyunca dünya talebini karşılayacak yeterliliği ile bol bulunan bir kaynaktır. 2000 yılından bu yana, krom cevheri üretimi düzenli olarak artış göstermiş, 15 milyon tondan, 2008 yılında 25 milyon tona yükselmiştir. Bu kayda değer artış, gelişmekte olan dünyadaki paslanmaz çeliğe olan talebin ciddi artışıyla açıklanabilir. Planlanan faaliyetle ilgili olarak zamanlama tablosu aşağıda sunulmuştur.
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU: Proje alanı Denizli İli, Beyağaç İlçesi, Yumaklı Yaylası, Çukurçam Mevkii Ve Muğla İli, Merkez İlçesi, Karacaören Köyü, Yassıkır ve Sarıkaya Madeni Mevkii sınırları dahilinde yer almaktadır. Proje sahası yatırımcı firma uhdesinde bulunan İR.200810162 maden ruhsat sahasıdır. Alanda mevcut durumda 5 poligonda yer altı işletme yöntemi ile krom madeni çıkartılmaktadır. YER ALTI FALİYETLERİ Ocak yeri seçimi, kuyu, desandre, galeri uzunlukları, kesiti, üretim yöntemi ve uygulaması, üretimde kullanılacak donanım, bu donanımların teknik özellikleri: Krom cevheri filonlarının tabana doğru dalması nedeniyle açık işletmeye müsait olmayan bu alanda kapalı işletme metodu ile üretim gerçekleştirilecektir. Hazırlık yollarının açılması ve üretim panolarının oluşturulmasını takiben aşağıdan yukarı doğru yatay dilimli tavan arınlı dolgulu kazı metodu uygulanacaktır ( Tahkimatlı Yatay Dilimli Dolgu Yöntemi ). Bu sistemde üretim panolarının oluşturulmasını takiben tabandan yukarı doğru dilimler halinde cevher alınarak, alınan dilim ramble malzemesi ile doldurulduktan sonra bir üst dilime geçilecektir. Ramble malzemesi olarak, hazırlık yolları açımı esnasında çıkan pasa malzemesi kullanılacaktır. Aynalardan üretilen cevherler sırası ile (geriden başlayarak), ferelere dökülerek, ferelerin ana nakliye yolu üzerindeki oluklara dolması sağlanır. Oluklara dolan cevher altlarına yerleştirilen vagonlara doldurularak nakliye yoluna getirilir. Ana nakliye yolundan dışarıya çıkartılarak stok alanında depolanır. Cevheri alınan topuklar emniyet kuralları dahilinde pasa ile (ramble) doldurulacaktır. Ramble malzemesi taban taşında sürülen galerilerden, yantaşta sürülecek pasa galerilerinden veya arama maksadı ile sürülen arama bacalarından alınan pasalardan sağlanacaktır. 2 m. lik yatay dilim (kat) cevheri alınıp Ramble işlemi tamamlanan ceplerin arasında kalan baş yukarı bölümleri, yani oluklar,
tahkimatları tamamlanarak bir üst kata çıkılacak ve işlem tekrarlanarak üretim devam edecektir. İlk etapda 30º meyilli 5 m2 kesit alanına sahip ana nakliye ve havalandırma desandresi sürülecek ve cevhere ulaşıldıktan sonra + 1220 kotunda taban yolu ve ana nakliye galerisi sürülecektir. +1220 kotundan cevher içinde fere çıkılarak +1260 kotunda üst kat galerisi oluşturulacaktır. Bu katta yerüstüne doğru 45º meyilli bir başyukarı sürülerek nefeslik bağlantısı yapılacaktır. +1220 kotunda 45 m genişliğinde panolar oluşturulacak ve dolgulu tavan ayak metodu ile üretim yapılacaktır. Galeri tavanından yukarı doğru fere bacaları sürülerek üretim panoları oluşturulacak ve taban yolunda topuk bırakılarak alttan üstte doğru yatay dilimli rambleli üretim sistemiyle cevher alınacaktır. Taban yolunda tavan yoluna çıkılırken, oluklar oluşturularak, alınan cevher bu oluklardan taban yoluna, oradan ocak dışına alınarak triyaj yapıldıktan sonra satılmak üzere stoklanacaktır. Oluşturulacak ana nakliye galerileri 2.5 m. yükseklikte, üst kısım genişliği 2.25 m., alt kısım genişliği 2,00 m. olacak şekilde açılacaktır. Cevher üretilecek dilimler ise, açılacak dilim genişliği 2 m., panoda günlük üretim ayak boyu 10 m olacaktır. 1 m. yüksekliğinde dilimler halinde ilerleme yapılacaktır. Ortalama cevher kalınlığı 0,8 m. dir. Buna göre : Günlük kazı miktarı : l0 m x 2 m x 1m = 20 m3 (Cevher + pasa) Panodan günlük krom üretimi : l0 m x 0,8 m x 1m = 8 m3 Üretim panolarında günlük 20 m3 kazı yapılarak cevher+pasa elde edilecektir. Bu miktar malzeme içinden 8 m3 krom cevheri elde edilecek olup geri kalan 12 m3 malzeme kazı boşluğuna doldurulacak olup ocak dışına taşınmayacaktır. Panodan günlük krom üretimi : 8 m3 x 4 ton/m3 = 32 ton olarak gerçekleşmiş olacaktır. Sahada bulunan diğer zuhurlarda da yeraltı dolgulu tavan ayak metodu ile üretim yöntemi uygulanacak olup bu sistemde cevher takip edilerek ve tahkimat kullanılarak üretim yapılacak olup, açılacak fereler ile hem doğal havalandırma sağlanacak hem de kaçış yolları oluşturulacaktır. Tahkimat malzemesi olarak ağaç tahkimat ve üretim esnasında çıkan malzeme ramble malzemesi olarak kullanılacaktır. Üretim sürecinin en önemli faaliyetlerinden birini kazı oluşturur. Ocakta delme patlatma ve martopikör ile kazı yapılacaktır. Kazı işlemi cevher içinde veya cevhere ulaşmak için kayaç içinde bir boşluk açılması, açılan boşluğun bir tehlike yaratmayacak şekilde tahkim edilmesi, çıkan postanın alınması aşamalarını içerecektir. Gerek cevherin, gerekse yantaşın gevşetilmesi için patlayıcı madde kullanılacaktır. Hazırlık yolları yapımı esnasında aynaya 1,5 m uzunluğunda 48 adet delik açılacak olup, patlatma sonrası 1,25 m. ilerleme sağlanacaktır. Her deliğe 300 gr. Dinamit yerleştirilecektir. Bir patlatmada toplam 14,4 kg. dinamit kullanılacaktır. Cevherin gevşetilmesinde yine maksimum 48 delik açılıp patlatıldıktan sonra, yan tarafın delme ve patlatma işlemine geçilecektir. Yeraltı işletme uygulanacağından yapılacak patlatmanın çevreye olumsuz etkisi yoktur. Patlatma tekniği olarak prizma orta çekme olarak tabir edilen teknik uygulanacaktır. Bu teknikte orta kısımdaki 4 delik prizma oluşturacak şekilde delinecek ve bu deliklerde ilk öncepatlayacak, kapsüller etrafındaki deliklerde de daha sonra patlatmayı sağlayacak gecikmeli kapsüller kullanılacaktır. Bu sayede orta kısmı boşaldıktan sonra yan tarafların daha kolay ve etkili gelmesi sağlanmaktadır. Her galeride 100 m hazırlık ilerlemesi için 80 adet patlatma yapılacaktır. Buradan üretilecek olan 400 ton cevherden başka tavan ayaklardan da 9.600 ton üretim yapılacaktır. Tavan ayaktaki günlük ilerleme miktarı 1,0 m olacaktır. Bunun için 1,2 m. uzunluğunda 48 delik delinerek, her patlatmada ortalama 20 m3 ton malzeme (cevher+pasa) üretilecek olup bu malzeme içindeki pasalar dolguya verildikten sonra geri 8 m3/gün (32 Ton) cevher
üretilmiş olacaktır. Yıllık üretim kapasitesinin sağlanması için ayakta 300 defa patlatma yapılacaktır. Ayak içinde de her delik için aynı miktarda patlayıcı kullanılacaktır. l delikte 0.3 kg. Power-gel Magnum 365 kartuş tipinde patlayıcı, l adet kapsül kullanılacaktır. Hazırlık ve üretim panolarında yılda toplam 380 x 48 = 18240 adet delik delinip patlatılacaktır. CinsiDelik Başı Sarfi, Yıllık Sarfii Dinamit 0,3 kg. 5472 kg. Kapsül 1 adet 18240 adet Tahkimat (tahkimat sistemi, tahkimat sisteminin uygulaması, havalandırma tekniği ve bu amaçla kullanılacak ekipmanın özellikleri): İlk madencilik faaliyetinden bugüne kadar kullanılmaktadır. II. Dünya Savaşından bu yana önemi giderek kaybolmuş ve yerini çelik tahkimata bırakmıştır. Ahşap sahip olduğu özellikler nedeniyle madencilik faaliyetlerinin kaçınılmaz tahkimat malzemesidir. En yaygın olanı iki yan direk ve bir boyunduruktan oluşan çintili bağdır. Özellikleri;
Hafif olması nedeniyle ocak içinde taşıma ve tahkimat yapımında kolaylık sağlar, kolay işlenebilir. Dayanımı yüksektir. İşçiliği kolay ve basit olup kısa sürede hazırlanabilir. Kırılmadan önce kıymıklanır, ihbarlı kırılma özelliğine sahiptir, tahkimatın değiştirilmesi ve takviyesi için zaman sağlar. Yeraltında faylı, killi, yol ağızları (desandre ve kat rekup girişleri) tahkimatlı olacaktır. Ana galeriler ve bacalarda iki direk ve bir boyunduruktan oluşan çintili bağ yapılacaktır. Gereken yerlerde ilave tahkimat olarak kilit çekilecektir. Tavan arınlı ayaklarda ise; tavan ile taban taşı arasına tabaka meyiline dik olacak şekilde direk vurularak, hem çalışma platformu elde edilecek, hem de tahkimat görevi yapacaktır. Ferelerde, gerekli olan kısımlarda karşılıklı olarak çekilecek sarmalar birbirine fırçalarla bağlanarak bür tahkimatı yapılacaktır. Fereler ortadan ikiye bölünecek, bir tarafında cevher dolgu malzemesi nakliyatı yapılacak, diğer tarafında ise merdiven yapılarak katlar arasına personel iniş çıkışı ve havalandırma için kullanılacaktır. Ayrıca 2. sınıf malzeme (ağaç) ile travers ve yer altı oluk, silo, gibi tesis yapımı söz konusu olup, yılda yaklaşık 30 m3 birinci, 30 m3 ikinci sınıf maden direği orman işletmesinden temin edilecektir. Ocakta havalandırmada, doğal havalandırma kullanılmaktadır. Metal maden ocaklarında genellikle kullanılan bir yöntem olup, yöntemin ana prensibi ısı farkına dayalıdır. Isınan havanın yükselerek vakum etkisi yaratması sonucu ocak dışındaki daha düşük ısıdaki temiz havanın yeraltına doğru hareketlenmesi ilkesine dayanır. Üretim çalışmaları sırasında taban yolu ve tavan yolu merkez kuyu ile bir birine bağlanacaktır. Merkez kuyu, aynı zamanda nakliye yolu olarak kullanılacak ve ocak ağızlarından içeriye giren havanın tavan-taban yolu arasındaki sirkülasyonunu sağlayarak ocakta doğal havalandırmayı gerçekleştirecektir.
Havalandırma (ocak boyutu ve ilişkilendirilmiş gerekli hava miktarı, hızı, havakapılarının miktarı ve yeri, havalandırma planı, temiz ve kirli hava güzergah planı, kaçamak yolu): Havalandırma planlamasının başlıca amaçlarından birisi, gerekli miktardaki havayı yeraltı çalışma yerlerine minimum havalandırma maliyet ile göndermektir. Yeraltı madenciliğinin dinamik bir yapıya sahip olması nedeniyle yeni çalışma yerlerinin açılması veya eski çalışma yerlerinin kapanması durumunda hava akımı dağılışında değişikler olabilmektedir. Gaz ve toz problemlerinin fazla olduğu ocaklarda, gaz ve toz yeterli hava göndermek suretiyle ocak dışına taşınabilmekte ve ocak hazasının toz ve gaz konsantrasyonu tehlike sınırları altında tutulabilmektedir. Yeraltındaki çalışma yerlerine gereğinden fazla hava göndermenin de bir çok mahsurları bulunmaktadır. Genel olarak ocak havalandırma maliyetlerinin artmasının yanı sıra kendiliğinden yanmaya müsait cevherlerde gizli (içsel) ocak yangınlarının çıkmasına neden olmakta ve üretimin aksamasına, can ve mal kaybına ve hatta ocağın tamamen kapanmasına yol açmaktadır. Bu nedenle, çalışma yerlerinin hava gereksinimi doğru bir şekilde hesaplanmalı ve gerekli miktardaki hava çalışma yerlerine gönderilmelidir. Ocakta, +1220/+1280 nefeslik bacası ve +1220/+1260 ana desandresinin yeryüzü ile bağlantısı bulunacaktır. Temiz hava girişi ana desandreden yapılacak, kirli hava ise +1220 / +1280 nefeslik bacasından ocak dışına atılacaktır. Nefeslikbacası gerektiğinde ikinci kaçış yolu olarak kullanılacaktır. Ana desandre ağzı girişi ile nefeslik ağzı arasında 20 m kot farkı oluşmaktadır. Oluşturulacak nakliye galerileri ana nakliye galerileri 2.5 m. yükseklikte, üst kısım genişliği 2.25 m., alt kısım genişliği 2,60 m. olacak şekilde açılacaktır. Cevher içindeki
fereler ise, 2X1,5 m ebadında açılacaktır. Hava yolları pürüzlü olarak dikkate alınmıştır. Yan kayaç oldukça sağlam olup, orta ve zayıf kısımlarda ağaç tahkimat yapılacaktır. Ocakta hazırlık yolları ve üretim için maksimum 80 kişi çalışacaktır. Gerekli Hava Miktarı : a) Solunum için gerekli hava :Ocakta maksimum 80 kişi çalışacak olup, 80 kişinin toplam hava ihtiyacı kişi başına 5 m3/dak. ile 400 m3/dak.,7,0 m3 / saattir. b) Patlayıcı madde miktarına göre gerekli hava miktarı: Bir patlatmada maksimum 5 kg dinamit kullanılacaktır. Patlatma yapılan kısımda havanın 20 dakikada temizlenmesi gerekmektedir. Bu durumda; Q= (0,4/t). W.V2 = 1,5 m3/s (W: patlayıcı miktarı kg, V: havalandırılacak hacım m3, t:havalandırma süresi, Q: gerekli hava miktarı) c) Toza karşı gerekli hava miktarı : Gerekli hava miktarı kullanılan her bir delici için yaklaşık l.0-l.2 m3/s temiz havanınçalışma yerine gönderilmesi ilkesine göre hesaplanmıştır. Maksimum iki delicikullanılacağından toza karşı 2,5 m3/s hava gerektiği hesaplanmıştır. Yukarıdaki koşullar göz önüne alındığında, ocağın tamamı için 10 m3/s (600m3/dak) temiz hava miktarı yeterli olacaktır. Ocağın Direnci : R = KCL/A3 R = Direç. Gaul (Ns2/m8) K = sürtünme katsayısı, kg/m3 C = kesit çevre uzunluğu, m. L = Galeri uzunluğu, m. A = kesit alanı, m2dir. DHB = DxgxB (tu-td) x l.000 287.l x (tuxtd) D: Kot farkı: 20 m. B: Giriş+çıkış arası basınç ortalaması(ortalama l00 kpa olarak alınmıştır.) 287.l = Gaz Sabitesi g:gravite: 9.8l kg/cm2 td : Giriş sıcaklığı : Kelvin (273 + Cº) tu : Çıkış sıcaklığı : Kış aylarında ocak giriş havasının -5 Cº, çıkış havasının 22 Cº olması durumunda doğal havalandırma basıncı: DHB = 9,81 x 20 x l00 x (295-268) x l.000= 23,34 Pa 287.l x (295 x 268) AtkinsonFormulü : P = R Q2 Hava miktarı : Q2 = P/R Q = 2.33 / 0.225 = 3,22 m3/s = 193,2 m3/dak. Yaz aylarında giriş havasının 25 Cº, çıkış havasının 20 Cº olması durumunda; P= 0,391 Pa. Q : 1,318 m3/s =79,1 m3/dak Doğal havalandırma yetersiz kalmaktadır. Bu durumda mekanik havalandırma yapılması gereklidir.
Mekanik Havalandırma Doğal havalandırma ile ocak havalandırmasının yapılamadığı durumlar için ana nefeslik başına bir emici fan tesis edilecek ve gerekli hallerde çalıştırılacaktır. Fan tesisi kayıp ve kaçaklarının ve kısa devrelerin dikkate alınması durumunda, fanın çekeceği hava miktarı 600 m3/dak (10 m3/s) olarak belirlenmiştir. Vantilatör Kapasitesinin Hesabı; Vantilatör kapasitesinin hesabında aşağıdaki formül kullanılmıştır. N = (Q x h) / (102 x ) kw N: Vantilatör gücü kw, h: Depresyon (kg/m2) = Vantilatör verimi ( % 65 ) h = 224,7 x 10-3 x (10)2 = 22,47 kg/m2, N = (10 x 22,47) / (102 x 0,65) = 3,5 kw 6 Kw gücünde bir fan seçilmiştir. Gücü belirlenen bu fan temin edilecek ve nefeslik galerisi başında hazırlanacak fan dairesine monte edilecektir. Havanın Ocak Yollarında Dağılımı Ocakların çalışma ömürleri boyunca en zor dönemini temsil eden, en derin ve en uzak durumlarındaki havalandırma dirençleri ve ocak şebekesi dikkate alınarak hava dağılımları hesaplanmıştır. Ocak Eşdeğer Açıklığı: A= 144/R Ocak eşdeğer ocak açıklığı: A= 144/224.7=0,64 m2 Ocak, havalandırma açısından "DAR" açıklıkta ocak olarak havalandırılacaktır. HAZIRLIK AŞAMASINDA HAVALANDIRMA Hazırlık aşamasında, ocak dışında uygun yerlere kurulacak tali havalandırma pervaneleri ile cebri olarak havalandırılacaktır. Havalandırma üfleyici sistemle yapılacak, 40 cm çapında vantüpler kullanılarak hava çalışma arınlarına sevk edilecektir. Tali havalandırma mesafesi 200 m olacaktır. Bir arının havalandırılması için, üfleyici vantilatörden 2.5 m3/s temiz hava sağlanacak, bu hava galeri kesitinden dönerek ocak dışına atılacaktır. 40 cm. çaplı borunun direnci: 400 m. havalandırma mesafesi için R = 0.003 x 400 x 1,26 0.13 x 0.13 x 0.13 = 688 gaul =70.2kmurg 1.5 m3/s, temiz hava için yaratılması gerekli basınç farkı : P = R Q2 P = 70,2 x (1.5)2 = = 157,95 kg/m2 = 158 mmss Tali havalandırma için 3,32 = 5 Kw gücünde bir üfleyici vantilatörün bağlanması yeterli olacaktır Bu vantilatörün ocak içinde kurulması halinde, vantilatörün emdiği havanın, galeriden geçen temiz havanın %70'inden daha fazla miktarda olmamasına dikkat edilecektir.
Kullanılacak Basınçlı Hava Makinaları: Üretim panosunda ayakta üretim delme-patlatma ile yapılacaktır. Deliklerin delinmesi için 1 adet martoperforatör kullanılacak ve üretim yapılacak sarmalarda patlatma ile gevşetmeyi müteakip, 2 adet martopikör ile kazı ve tahkimat işlemleri yürütülecektir. Hazırlık için toplam 1 adet fere bacası ve 1 adet kılavuz galerisi sürülecektir. Bu arınlarda aynı anda birer adet martopikör ve 1 adet de martoperforatör olmak üzere toplam 2 adet martopikör ve 1 adet martoperforatör kullanılacaktır. Basınçlı Hava Tüketimi: Martoperforatörlerde basınçlı hava tüketimi 2 m3/dak, martopikörlerde basınçlı hava tüketimi ise 1 m3/dak değerindedir. Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda ocakta, aynı anda 4 adet martopikör ve 2 adet martoperforatör kullanılması planlanmaktadır. Buna göre kazı araçlarında toplam 8 m3/dak (480 m3/h) basınçlı hava kullanılacaktır. Basınçlı Hava Şebekesi: Ocaktaki basınçlı hava şebekesinin toplam uzunluğu 350 m olarak hesaplanmıştır. Boru çapı: d= 2,5 x (QhN)0,371/P d:boru çapı (mm) QhN: Hava miktarı (Nm3/h), P1, P2:Boru girişi ve çıkışındaki basınçlar (atü) Şebekedeki boru çapları: d12= 6,41 mm = 80 mm (DIN) d23= 4,38 mm = 50 mm (DIN) d24= 4,49 mm = 50 mm (DIN) d45= 2.23 mm = 25 mm (DIN) d46= 3,47 mm = 50 mm (DIN) Yeraltı nakliyesi (nakliye sistemi ve tekniği, kullanılacak donanımın özellikleri): Tavan ayaklarda üretilen cevher kürek ile 40 kg. kapasiteli el arabalarına doldurularak fereler vasıtasıyla ana galerideki vagonlara boşaltılacaktır. Dolgu için kullanılan malzeme ise ferelerden dilimlere yerçekimi ile oluklardan akıtılacaktır. Sonra işçiler malzemeyi el arabası ile gerekli yere taşıyıp dolguyu yapacaktır. Ana yollarda 500 kg kapasiteli demiryolu vagonları ile nakliyat yapılacaktır. Ana nakliye desandresinde ise vinç nakliyatı yapılarak, üretilen cevherin ocak dışına ihracı yapılacaktır.
Su tahliyesi (su tahliyesi, su ile mücadele ve bununla ilgili donanım ve teknikleri): Üretim sırasında, geçilen formasyonun niteliğine göre sızıntı su ve/veya tünek su ortaya çıkmaktadır. Mevcut durumda su kendi cazibesi ile ocak dışına çıkmaktadır. Galeri derinliği arttıkça pompalar kullanılacaktır. Yeraltında su tahliyesi için ocak içinde tabantavan yolunu birleştiren merkez ana yolun, taban yolu ile birleştiği kesimde drenaj havuzu oluşacaktır. Galeri içinde açılan drenaj kanalı ile ve oluşan eğimle su burada toplanır ve kademeli pompa ile havuzdan galeri dışına yapılan çökeltme havuzuna nakil olur. Ana desandreden itibaren sürülecek kat galerileri, desandreye doğru %0,5 meyil ile sürülecek ve katlardan gelecek su geliri kanallar vasıtası ile toplanarakdesandreye alınacaktır. Desandre dibinde +1220 kotunda 20 m3 kapasiteli bir havuz ve tulumba dairesi yapılacaktır. Sahada tahmin edilen 2-3 m3/saat su gelirini atabilecek 5 m3/saat kapasiteli ve 150 m basma yüksekliği olan tulumbalar kullanılacaktır. Tulumba olarak 5 kw gücünde, 90 m basma yüksekliğine sahip birisi yedek olmak üzere 2 adet tulumba kurulacaktır. +1220 havuzundan +1260 ana desandre içine 50 mm çapında su boruları döşenecek, su tahliyesi bu borularla yapılacak ve galeri dışına yapılan çökeltme havuzuna nakil olur. Çökeltme havuzları betonarme yapılacaktır. Çökeltme havuzunda bekletilen su partiküllerinden büyük ölçüde arınacaktır. Bu su yollarda tozumaya karşı kullanılacaktır. Bu suyun analizleri düzenli olarak yaptırılıp, uygun olması halinde tozumaya karşı kullanılabilecektir. Analiz sonuçlarının uygun çıkmaması halinde ilave arıtma sistemi kurulmadan her hangi bir şekilde deşarj edilmeyecek ve sistem kuruluncaya kadar çalışma yapılmayacaktır. İzin alınmadan, alıcı ortama direkt veya dolaylı olarak deşarj yapılmayacaktır.
PROJENİN ÖZELLİKLERİ Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, İş Akım Şeması, Çalışacak Personel Sayısı : Proje konusu faaliyet kapsamında Eti Krom A. Ş. tarafından İR.200810162 nolu maden ruhsat sahasında krom madeni üretimidir. Krom madeni üretimi 2 yöntemle gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda ruhsat sahasının 32,75 hektarlık kısmında açık ocak işletmeciliği, kalan kısmında ise yer altı işletme yöntemi ile üretim gerçekleştirilecektir. Mevcut durumda alınan belgelerde 120.000 ton/yıl krom üretimi yapılacağı beyan edilmiştir. Kapasite artırımı ile proje alanında patlatmalı açık ocak işletmeciliği yönteminin uygulanmaya başlanması ve yeni galerilerin açılması ile tüm ruhsattan yılda 300.000 ton krom madeni üretilmesi planlanmaktadır. Patlatma Tekniği ve Detayları: Gerek cevherin, gerekse yantaşın gevşetilmesi için patlayıcı madde kullanılacaktır. Hazırlık yolları yapımı esnasında aynaya 1,5 m uzunluğunda 48 adet delik açılacak olup, patlatma sonrası 1,25 m. ilerleme sağlanacaktır. Her deliğe 300 gr. Dinamit yerleştirilecektir. Bir patlatmada toplam 14,4 kg. dinamit kullanılacaktır. Cevherin gevşetilmesinde yine maksimum 48 delik açılıp patlatıldıktan sonra, yan tarafın delme ve patlatma işlemine geçilecektir. Yeraltı işletme uygulanacağından yapılacak patlatmanın çevreye olumsuz etkisi yoktur. Patlatma tekniği olarak prizma orta çekme olarak tabir edilen teknik uygulanacaktır. Bu teknikte orta kısımdaki 4 delik prizma oluşturacak şekilde delinecek ve bu deliklerde ilk öncepatlayacak, kapsüller etrafındaki deliklerde de daha sonra patlatmayı sağlayacak gecikmeli kapsüller kullanılacaktır. Bu sayede orta kısmı boşaldıktan sonra yan tarafların daha kolay ve etkili gelmesi sağlanmaktadır. 100 m hazırlık ilerlemesi için 80 adet patlatma yapılacaktır. Buradan üretilecek olan 400 ton cevherden başka tavan ayaklardan da 9.600 ton üretim yapılacaktır. Tavan ayaktaki günlük ilerleme miktarı 1,0 m olacaktır. Bunun için 1,2 m. uzunluğunda 48 delik delinerek, her patlatmada ortalama 20 m3 ton malzeme (cevher+pasa) üretilecek olup bu malzeme içindeki pasalar dolguya verildikten sonra geri 8 m3/gün (32 Ton) cevher üretilmiş
olacaktır. Yıllık üretim kapasitesinin sağlanması için ayakta 300 defa patlatma yapılacaktır. Ayak içinde de her delik için aynı miktarda patlayıcı kullanılacaktır. l delikte 0.3 kg. Power-gel Magnum 365 kartuş tipinde patlayıcı, l adet kapsül kullanılacaktır. Hazırlık ve üretim panolarında yılda toplam 380 x 48 = 18240 adet delik delinip patlatılacaktır. CinsiDelik Başı Sarfi.Yıllık Sarfii Dinamit 0.3 kg. 5472 kg. Kapsül 1 adet 18240 adet Üretimde Kullanılacak Makinelerin, Araçların Sayı ve Özellikleri : Sahada üretim ve nakliyede kullanılan / kullanılması planlanan iş makineleri aşağıda verilmiştir. Projenin Fayda-Maliyet Analizi: 1- Proje Giderleri: Kapasite arttırımı gerçekleştirilecek olan alanların işletilmesi için hazırlanacak olan projelerin (Özel Format Harcı, Ruhsat Harçları, 1. Sınıf GSM Ruhsatının Alınması ve Ruhsat Harcı, Ormanlık Alanlarda Orman Tahsis Projeleri vs.) bedeli yaklaşık 50.000 TL civarında olacaktır. 2- Yatırım Giderleri Yatırımcı firma, kapasite artırımın sağlanması ile faaliyette olan alanda çalışan iş makinelerine ek olarak makine ekipman eklemeyi planlamaktadır.
4- Pazar ve Satış Fiyatı: Krom ocak başı satış fiyatı; 200 TL/ton civarındadır. Buna göre yıllık gelir = 200 TL/ton * 300.000 ton/yıl =60.000.000,00 TL/yıl Brüt Kar =60.000.000,00 TL/yıl 1.298.736,98= 58.701.263,02 TL/yıl Bu bedel kapasite artırımının gerçekleşmesi ve pazar durumunun uygun olması ile oluşabilecektir. Projenin Ekonomik Ömrü: Maden ocaklarının işletme projeleri 10 yıllık hazırlanarak maden işleri genel müdürlüğüne verilmesinden dolayı planlanan krom madeni ocağının ömrü 10 yıllık çalışma planlarına bağlı sürecektir. İşletme ruhsatı 05.04.2011 tarihinde yürürlüğe girmiş olup 05.04.2021 tarihinde ruhsat süresi bitecektir. Alanda topoğrafik kotlar takip edilerek yapılan derinlik hesaplarına göre sahada 1.200.000 ton civarında krom bulunmaktadır. Yıllık 300.000 ton krom madeni üretileceğinden 1.200.000/300.000=4 yıl içerisinde maden ocağı ekonomik ömrünü tamamlayacağı öngörülmektedir. Ancak bu süre üretim miktarı değişikliği ve ruhsat sahasında yeni bulunabilecek cevherlerle uzayabilecektir. Bunun için Maden İşleri Genel Müdürlüğüne Temdit başvurusunda bulunularak maden ruhsatının 10 yıl olan süresi uzatılabilecektir.