Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 267-280 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 21.11.2016 22.12.2016 Yrd. Doç. Dr. Elmas GÜN Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı elmasgun@mehmetakif.edu.tr Yrd. Doç. Dr. Armağan KONAK Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Resim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı akonak@mehmetakif.edu.tr Yrd. Doç. Dr. Elvan GÜN DURU Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı egun@mehmetakif.edu.tr OKUL ÖNCESİ SANAT EĞİTİMİ ALANINDA YAPILMIŞ TEZ ÇALIŞMALARININ İNCELENMESİ Öz Bu araştırmada, Türkiye de 2000-2016 yıllarındaki okul öncesi sanat eğitimi alanında yapılmış tez çalışmaları belirlenen değişkenler açısından irdelenmiştir. Araştırma, sanat eğitiminin alt boyutlarından olan resim-iş ve müzik eğitimine yönelik yapılmış yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tez çalışmaları ile sınırlı tutulmuştur. Araştırmanın evrenini, Türkiye Cumhuriyeti YÖK Yayın Dokümantasyon Daire Başkanlığı tarafından 2000-2016 yılları süresince arşivlenen okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki 66 lisansüstü tez oluşturmaktadır. Bu araştırmada, betimsel analiz yöntemine başvurulmuştur. Okul öncesi resim-iş eğitimi alanında toplamda 23, müzik eğitimi alanında ise 43 tez çalışması gerçekleştirilmiştir. Tezlerin çoğunlukla, ilköğretim okul öncesi öğretmenliği, resim-iş ve müzik eğitimi anabilim dallarında yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki tez çalışmalarının en sık 2005, 2011 ve 2014 yıllarında yapıldığı; müzik eğitimi alanındaki tezlerin ise en sık 2008, 2010 ve 2016 yıllarında yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Konu alanının en çok okul öncesi dönemde resim, görsel sanat-

lar ve müzik eğitiminin önemi olarak belirlendiği tespit edilmiştir. Resim-iş eğitimi alanındaki tezlerde en çok nitel araştırma yöntemlerinden, müzik eğitimi alandakilerde ise nicel ve nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Anahtar kelimeler: Sanat Eğitimi, Okul Öncesi Sanat Eğitimi, Resim-İş Eğitimi, Müzik Eğitimi, Lisansüstü Çalışmaları. THE INVESTIGATION OF THESIS ABOUT ART EDUCATION IN PRE-SCHOOL Abstract In this study,the theses about art education in pre-school period between 2000 and 2016 in Turkey has been examined in terms of determined variables.the research has been limited to master's, doctoral and artistic proficiency theses studies on painting and music education which are the sub-dimensions of art education. The population of the research is composed of 66 graduate theses in the field of pre-school painting, and music education archived by YÖK Publication Documentation Department of the Republic of Turkey during the years 2000-2016. In this study, descriptive analysis method was used. A total of 23 theses in the field of pre-school painting education and 43 theses in the field of music education were carried out. As a result, the theses have mostly been made in pre-school teacher education, painting and music education branches. Theses in the field of painting education in pre-school have been most frequently made in 2005, 2011 and 2014; theses in the field of music education have been most frequently made in 2008, 2010 and 2016. It has been determined that the subject area was determined as the important of painting, visual arts and music education in pre-school period". The qualitative research methodes were mostly used in the theses in the field of painting education, the quantitative and qualitative research methodes were mostly used in theses in the field of music education. 268 GİRİŞ Keywords: Art Education, Art Education in Pre-school Period, Painting Education, Music Education, Graduate Theses. Okul öncesi dönem beyin gelişiminin en yoğun ve hızlı yaşandığı ve beynin dış etkenlere en açık olduğu dönem olması bakımından öncem taşımaktadır. Beyin gelişimi çocuğun bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor gelişimi için son derece önemlidir. Çocuklar özellikle okul öncesi dönemde çok hızlı büyürler ve bu gelişim alanlarında şaşırtıcı bir hızla yetkinleşirler. Okulöncesi çocuğun ne kadar keşfedebileceği, neleri, hangi hızla öğrenebileceği çevresel faktörler ve şartlarla yakından ilişkilidir. Türkiye de okulöncesi eğitim, çeşitli yasa ve yönetmeliklerle resmi yada özel kurumlarda yürütülmektedir. 36 72 aylık çocuklar için geliştirilmiş Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı, çocukların çok yönlü gelişimini amaçlamaktadır. Program, çocukların ilgi, istek, ihtiyaçları, çevresel koşullar doğrultusunda şekillenebilen esnek bir yaklaşıma sahiptir. Programda her yaş grubu için ayrı gelişim özelliklerinin belirtilmesi, yaş gruplarına göre farklı planların yapılmasını kolaylaştırmaktadır. Okulöncesi eğitim programlarının genel amaçları şu şekilde belirlenmiştir:

1- Çocukların beden, zihin ve duygu gelişimini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak, 2- Onları ilkokula hazırlamak, 3- Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetiştirme ortamı yaratmak, 4- Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamak (MEB Okul Öncesi Eğitim Programı, 2013). Okulöncesi eğitim programları çocuklarda birçok beceri ve yeterliği geliştirecek nitelikte olmalıdır. Bu yeterlikler genellikle bireyin kendisinin farkında olma, sosyal beceriler, kendi kültürünün ve diğer kültürlerin farkında olma, iletişim, yaratıcılık ve estetik beceriler gibi alanlarla ilgilidir (Tuğrul, Etikan, Duran ve Kavici, 2004). Çağdaş eğitim anlayışı, bilgi ile beraber beceri kazandırmayı, ilgi ve yetenekleri geliştirmeyi, yaratıcılık yeteneğini kullanmayı, topluma yapıcı, yaratıcı ve üretici bireyler kazandırmayı, gerek bilim ve teknikte, gerekse sanatsal ve kültürel alanda yeni ürünler ortaya çıkaran toplumlara ulaşmayı amaç edinmektedir. Bu açıdan, sanat eğitimi çağdaş eğitim kavramı ve uygulamaları içinde önemli bir yer tutmaktadır. Sanatın olduğu yerde girişimcilik ve bağımsızlık duyguları bulunmaktadır (Isenberg, Jolonga, 1993). Sanat, günlük yaşamamın her alanında yer alması bakımından da bireyler ve toplum için vazgeçilmez bir olgudur. 17. yüzyılın en önemli düşünürlerinden biri olan Comenius (1628-1654), ilk çocuklukta en iyi öğrenmenin duyular yoluyla olacağını söyleyerek bu süre içerisinde somut ve duyulara dayalı bir eğitimin gerekliliğini savunmuştur (Akt. Tufan, 2006). Özellikle okulöncesi dönemde bireylerin nitelikli eğitim alabilmesi, toplumun geleceği açısından son derece önemlidir. Çünkü donanımlı, nitelikli bir eğitimle yetiştirilmemiş nesil, geleceğin teminatı olamaz. Bu çerçevede, donanımlı, yaratıcılığını en üst düzeyde kullanabilen, empatik becerileri gelişmiş bireylerin yetiştirilmesi önem arz etmektedir. Argun (2012:37) a göre, okul öncesi dönemde, yaratıcılığın gelişmesinde dramatizasyonun, öykü anlatımının; resim, plastik eşya ve heykel yapmanın, müziğin ve benzer etkinliklerin büyük önemi vardır. Çocuk, resim yaparak, boyayarak, müzik dinleyerek, şarkı söyleyerek, bir enstrüman çalarak; yani yaratıcı özellik taşıyan etkinliklerle kendini ifade etme olanağı bulur (Argun, 2012:37). Kendini ifade edebilen çocuk, daha mutlu ve özgüven sahibi olur. Bu açıdan bakıldığında okulöncesinde sanat eğitimi tartışmasız önemli bir yere sahiptir. Sanatın, eğitim süreci boyunca bir bütünün parçalarını tamamlayan gerçekten önemli bir unsur olduğu kabul edilirse çok şeyin değişeceği bilinmelidir (Uysal ve Uysal, 2015). Bu araştırmada, Türkiye de 2000-2016 yıllarındaki okulöncesi sanat eğitimi alanında yapılmış tez çalışmaları belirlenen değişkenler açısından irdelenmiştir. Araştırma, sanat eğitiminin alt boyutlarından olan resim-iş ve müzik eğitimine yönelik yapılmış yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tez çalışmaları ile sınırlı tutulmuştur. YÖNTEM Araştırmanın Modeli Bu araştırma, Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin tematik dağılımlarını ortaya koymayı amaçlayan betimsel tarama modeline göre tasarlanmıştır. Tarama modeli, var olan bir durumu olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlar. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır. Onları, herhangi bir şekilde değiştirme, etkileme 269

çabası gösterilmez. Önemli olan, bilinmek istenen şeyin gözlenip ortaya konmasıdır (Karasar, 2003). Araştırmada belge ve doküman analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Varolan kayıt ve belgeleri inceleyerek veri toplamaya belgesel tarama denir. Doküman incelemesi ise, araştırılması hedeflenen olgu veya olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsamaktadır (Madge, 1965).Karadağ (2009), doküman analizini, mevcut kayıt ya da belgelerin veri kaynağı olarak sistemli bir şekilde incelenmesi olarak tanımlamıştır. Doküman incelemesi yapılırken izlenecek yolları Metin (2012), şu şekilde belirlemiştir: (1) dokümanlara ulaşma, (2) orijinalliğini kontrol edilmesi, (3) dokümanların anlaşılması, (4) verinin analiz edilmesi ve (5) verinin kullanılması. Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini, YÖK Yayın Dokümantasyon Daire Başkanlığı tarafından 2000-2016 yılları süresince arşivlenen okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki 66 lisansüstü tez oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem seçimine gidilmeyerek evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiştir. Tez veri tabanında konuyla ilgili olan ancak erişime izni olmayan tezlerin özet bölümlerinden gerekli bilgilere ulaşılmıştır. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki tezlerin erişilme durumlarına göre dağılımı Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Tezlerin Erişim Durumlarına Göre Dağılımı Erişim Durumu Resim-iş Eğitimi Müzik Eğitimi 270 Yüksek Lisans Yüksek Lisans Sanatta Yeterlik Erişilebilen 16 2 27 4 Erişilemeyen 5 10 1 1 Toplam 21 2 37 5 1 Veri Toplama Araçları Araştırmada, YÖK Yayın Dokümantasyon Daire Başkanlığının tez tarama sayfasında yer alan konuyla ilgili yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerine ulaşılmıştır. Tezler pdf formatında bilgisayara aktarılmıştır. Araştırmanın etik boyutu açısından tez sahipleri ve danışmanlarının isimleri araştırmaya dahil edilmemiştir. Verilerin Analizi Araştırmada veriler, içerik analizi türlerinde kategorisel analiz ve frekans analizi teknikleri kullanılarak çözümlenmiştir. Tezler üniversitelerine, ana bilim dallarına, yapıldıkları yıllara, programlarına, konu alanlarına, kullanılan araştırma tekniklerine ve çalışma gruplarınagöre irdelenmiştir. Tablolarda dağılımı göstermek için yüzde ve frekans değerleri verilmiştir.

BULGULAR Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki tezlerin programlarına göre dağılımı Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2.Okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki tezlerin programlarına göre dağılımı. Tez Programı Dağılım Oran (%) Yüksek Lisans 21 91,3 2 8,7 Sanatta Yeterlik - - Toplam 23 100 Tablo 2 ye göre, Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanında toplamda 23 tez olmak üzere, tezlerin21 iyüksek lisans programında, 2 siise doktora programında yapılmıştır. Sanatta yeterlik programında bu alanda yapılan tez bulunmamaktadır. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi müzik eğitimi alanındaki tezlerin programlarına göre dağılımı Tablo 3 te verilmiştir. Tablo 3.Okul öncesi müzik eğitimi alanındaki tezlerin programlarına göre dağılımı. Tez Programı Dağılım Oran (%) Yüksek Lisans 37 86 5 11,6 Sanatta Yeterlik 1 2,4 Toplam 43 100 Tablo 3 e göre, Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi müzik eğitimi alanında toplamda 43 tez olmak üzere, tezlerin 37 si yüksek lisans programında, 5 i doktora programında, 1 i ise sanatta yeterlik programında yapılmıştır. Türkiye de 2000-2016 yıllarındaki okul öncesi resim-iş eğitimi alanındakiyüksek lisans tezlerinin Üniversiteler ve Enstitülerine göre dağılımı Tablo 4 te verilmiştir. Tablo 4.Okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin Üniversiteler ve Enstitülerine göre dağılımı. 271 Üniversite/Enstitü Dağılım Oran (%) Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 4 19 Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 4,7 Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 4,7 Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü 1 4,7 Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 4,7 Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 4,7 Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 4,7 Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 4,7 Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 3 14,2 Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 4,7

Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 4,7 Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 4,7 İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 4,7 Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 4,7 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 1 4,7 Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 4,7 Toplam 21 100 Tablo 4 e göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki21 yüksek lisans tezinin 4 tanesi Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü bünyesinde, 3 tanesi ise Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde yapılmıştır. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin Üniversiteler ve Enstitülerine göre dağılımı Tablo 5 te verilmiştir. Tablo 5.Okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin Üniversiteler ve Enstitülerine göre dağılımı. Üniversite/Enstitü Dağılım Oran (%) Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 5 13,5 Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü 1 2,7 Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 10 27,2 Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 2,7 İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 2,7 Atatürk Üniversitesi EğitimBilimler Enstitüsü 2 5,4 Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 2,7 Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2 5,4 Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2 5,4 Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü 2 5,4 Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 1 2,7 Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 2,7 Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 2,7 Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 2 5,4 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 2,7 Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü 1 2,7 Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 2,7 272 Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 2,7 Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü 1 2,7 Toplam 37 100 Tablo 5 e göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi müzik eğitimi alanındaki 37 yüksek lisans tezinin 10 u Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 5 i ise Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü bünyesinde yapılmıştır.

Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin Üniversiteler ve Enstitülerine göre dağılımı Tablo 6 da verilmiştir. Tablo 6.Okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin Üniversiteler ve Enstitülerine göre dağılımı. Üniversite/Enstitü Resim-İş Eğitimi Müzik Eğitimi Müzik EğitimiSanatta Yeterlik Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 2 Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 1 1 İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1 1 Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü 1 Tablo 6 ya göre,2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanında, Marmara Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüleri resim-iş ve müzik eğitimi doktora programlarında 5 tez, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü müzik eğitimi programında 1 doktora ve 1 sanatta yeterlik tezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü müzik eğitimi doktora programında ise 1 tez bulunmaktadır. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin Ana Bilim Dallarına göre dağılımı Tablo 7 de verilmiştir. Tablo 7.Okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin Ana Bilim Dallarına göre dağılımı. Ana Bilim/Ana Sanat Dalı - Bilim Dalı Dağılım Oran (%) İlk Öğretim - Okul Öncesi Öğretmenliği 8 38 Güzel Sanatlar - Resim-İş Öğretmenliği 9 42,8 Bilgi Teknolojileri 1 4,7 İslam Tarihi ve Sanatları Türk İslam Sanatları 1 4,7 Grafik Tasarımı Ana Sanat Dalı 1 4,7 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 1 4,7 Toplam 21 100 Tablo 7 ye göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin Güzel Sanatlar - Resim-İş Öğretmenliği ve İlk Öğretim - Okul Öncesi Öğretmenliği Ana Bilim Dallarında yığıldıkları görülmektedir. Türkiye de 2000-2016 yıllarındaokul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin Ana Bilim Dallarına göre dağılımı Tablo 8 de verilmiştir. Tablo 8.Okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin Ana Bilim Dallarına göre dağılımı. Ana Bilim/Ana Sanat Dalı - Bilim Dalı Dağılım Oran (%) İlk Öğretim - Okul Öncesi Öğretmenliği 9 24,3 Güzel Sanatlar Müzik Öğretmenliği 20 54 Beden Eğitimi ve Spor 1 2,7 Türk Müziği 2 5,4 273

Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı 1 2,7 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 2 5,4 İlk Öğretim - Sınıf Öğretmenliği 1 2,7 Bale Ana Sanat Dalı 1 2,7 Toplam 37 100 Tablo 8 e göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin Güzel Sanatlar - Müzik Öğretmenliği ve İlk Öğretim - Okul Öncesi Öğretmenliği Ana Bilim Dallarında yığıldıkları görülmektedir. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin Ana Bilim/ Ana Sanat Dallarına göre dağılımı Tablo 9 da verilmiştir. Tablo 9.Okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin Ana Bilim/ Ana Sanat Dallarına göre dağılımı. Ana Bilim/Ana Sanat Dalı - Bilim Dalı Resim-İş Eğitimi Müzikoloji ve Müzik Teorisi Anabilim Dalı 1 İlk Öğretim - Okul Öncesi Öğretmenliği 1 1 Güzel Sanatlar -Müzik Öğretmenliği 3 Müzik Eğitimi Müzik Eğitimi Sanatta Yeterlik 274 Güzel Sanatlar - Resim-İş Öğretmenliği 1 Türk Halk Müziği 1 Tablo 9 a göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki doktora tezlerinin İlköğretim Anabilim Dalı Okul Öncesi Öğretmenli Bilim Dalı ve Güzel Sanatlar Anabilim Dalı Resim-iş Öğretmenliği Bilim Dalında yapıldığı görülmektedir. Müzik eğitimi alanındaki doktora tezlerinin Müzikoloji ve Müzik Teorisi, Okul Öncesi Öğretmenliği ve Resim-iş Öğretmenliği Ana Bilim Dallarında; sanatta yeterlik tezinin ise Türk Halk Müziği Ana Bilim Dalında yapıldığı görülmektedir. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin yıllara göre dağılımı Tablo 10 da verilmiştir. Tablo 10.Okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin yıllara göre dağılımı. Yıllar Resim-iş Eğitimi Müzik Eğitimi Yüksek Lisans Yüksek Lisans Sanatta Yeterlik Sıklık Oran Sıklık Oran Sıklık Oran Sıklık Oran Sıklık Oran 2000 2001 2 9,5 1 2,7 2002 1 4,7 1 100

2003 1 2,7 2004 1 2,7 1 20 2005 3 14,2 1 2,7 2006 1 4,7 1 2,7 2007 1 2,7 1 20 2008 7 18,9 2009 2 9,5 2 100 2 5,4 1 20 2010 5 13,5 2011 1 4,7 2 5,4 2012 3 14,2 3 8,1 2 40 2013 2 9,5 4 10,8 2014 3 14,2 2015 2 9,5 3 8,1 2016 1 4,7 5 13,5 Tablo 10 a göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin en sık 2005, 2011 ve 2014 yıllarında yapıldığı; müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin en sık 2008, 2010 ve 2016 yıllarında yapıldığı görülmektedir. Resim-iş eğitimi alanındaki doktora tezlerinin tamamı 2009 yılında yapılmıştır. Müzik eğitimi alanındaki doktora tezleri ise 2004, 2007, 2009 ve 2012 yıllarında yapılmıştır. Müzik eğitimi alanındaki sanatta yeterlik tezi 2002 yılında yapılmıştır. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin konu alanlarına göre dağılımı Tablo 11 de verilmiştir. Tablo 11.Okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin konu alanlarına göre dağılımı. 275 Konu Alanı Dağılım Oran (%) Okul öncesi dönem çocuk kitaplarındaki resimler 1 4,7 Okul öncesi çocukların sanat ürünleri 6 28,5 Okul öncesi dönemde resim ve görsel sanatlar eğitiminin önemi 9 42,8 Renk kavramının kazanılması 2 9,5 Okul öncesi eğitim kurumlarda sanat etkinliklerinin niteliği 2 9,5 Okul öncesi çocukların resim algıları 1 4,7 Toplam 21 100 Tablo 11 e göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin, okul öncesi dönemde resim ve görsel sanatlar eğitiminin önemi konusunda yığıldıkları görülmektedir. Okul öncesi çocukların sanat ürünleri konusu ise ikinci sırada sıklıkla yapılan tez konu alanını oluşturmaktadır. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin konu alanlarına göre dağılımı Tablo 12 de verilmiştir. Tablo 12. Okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin konu alanlarına göre dağılımı.

Konu Alanı Dağılım Oran (%) Okul öncesi müzik eğitimi ve etkinliklerinin niteliği 7 18,9 Okul öncesi öğretmenlerinin müzik eğitimi yeterlikleri 8 21,6 Okul öncesi çocukların sanat eğilimi 1 2,7 Okul öncesinde müzik eğitiminin önemi 13 35,1 Okul öncesinde çalgı eğitimi 7 18,9 Okul öncesi çocukların müzikal yetenekleri 1 2,7 Toplam 37 100 Tablo 12 ye göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin 13 ünün konusu, okul öncesinde müzik eğitiminin önemi; 8 inin konusu, okul öncesi öğretmenlerinin müzik eğitimi yeterlikleri; 7 sinin konusu, okul öncesi müzik eğitimi ve etkinliklerinin niteliği; 7 sinin konusu, okul öncesinde çalgı eğitimi; 1 inin konusu, okul öncesi çocukların sanat eğilimi ve 1 inin konusu ise, okul öncesi çocukların müzikal yetenekleridir. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki doktora tezlerinin konu alanlarına göre dağılımı Tablo 13 te verilmiştir. Tablo 13.Okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki doktora tezlerinin konu alanlarına göre dağılımı. Konu Alanı Dağılım Oran (%) 276 Okul öncesi çocukların resim çalışmaları 1 50 Okul öncesi sanat eğitiminin önemi 1 50 Toplam 2 100 Tablo 13 e göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki doktora tezlerinin konu alanları, okul öncesi çocukların resim çalışmaları ve okul öncesi sanat eğitiminin önemidir. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi müzik eğitimi alanındaki doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin konu alanlarına göre dağılımı Tablo 14 te verilmiştir. Tablo 14.Okul öncesi müzik eğitimi alanındaki doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin konu alanlarına göre dağılımı. Konu Alanı Dağılım Oran (%) Okul öncesinde çalgı eğitimi 2 33,3 Okul öncesinde müzik eğitiminin önemi 3 50 Okul öncesi çocukların müzikal yetenekleri 1 16,6 Toplam (doktora ve sanatta yeterlik) 6 100 Tablo 14 e göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi müzik eğitimi alanındaki doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin 3 ünün konu alanını okul öncesinde müzik eğitiminin önemi; 2 sinin konu alanını, okul öncesinde çalgı eğitimi; 1 inin konu alanını okul öncesi çocukların müzikal yetenekleri oluşturmaktadır.

Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin araştırma yöntemine göre dağılımı Tablo 15 te verilmiştir. Tablo 15.Okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin araştırma yöntemine göre dağılımı. Araştırma Yöntemi Resim-iş Eğitimi Yüksek Lisans Müzik Eğitimi Yüksek Lisans Sanatta Yeterlik Karma 6 1 1 2 1 Nicel 3 19 Nitel 12 1 17 3 Tablo 15 e göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitiminde yapılan yüksek lisans tezlerinin büyük çoğunluğunun nitel araştırma tekniklerini kullandığı, doktora tezlerinin karma ve nitel tekniklerle yazıldığı görülmektedir. Okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin nicel ve nitel araştırma tekniklerinin kullanıldığı, doktora ve sanatta yeterlik tezlerinde ise karma ve nitel tekniklerin kullanıldığı görülmektedir. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin çalışma gruplarına göre dağılımı Tablo 16 da verişmiştir. Tablo 16.Okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin çalışma gruplarına göre dağılımı. Çalışma Grubu Resim-iş Eğitimi Yüksek Lisans Müzik Eğitimi Yüksek Lisans Dağılım Oran (%) Dağılım Oran (%) Okul öncesi çocuklar 11 52,8 16 43,2 İlköğretim öğrencileri 2 9,5 Okul öncesi ve ilköğretim öğrencileri 1 4,7 Okul öncesi öğretmenler 4 19 9 24,3 Okul öncesi öğretmen adayları 4 10,8 Müzik öğretmenleri 3 8,1 Müzik öğretmeni adayları 1 2,7 Okul öncesi kitapları 1 2,7 Okul öncesi idareciler ve öğretmenler 1 2,7 Çalışma grubu yok 3 14,2 2 5,4 Toplam 21 100 37 100 Tablo 16 ya göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin 11 inin, müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin ise 16 sının çalışma grubunu okul öncesi çocuklar oluşturmaktadır. Okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin1 inin, müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin ise 9 unun çalışma grubunu okul öncesi öğretmenler oluşturmaktadır. Okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin 4 ünün okul öncesi öğretmen adayları, 3 ünün ise müzik öğretmeni adaylarıdır. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin çalışma gruplarına göre dağılımı Tablo 17 de verişmiştir. 277

Tablo 17.Okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin çalışma gruplarına göre dağılımı. Çalışma Grubu Resim-iş Eğitimi Müzik Eğitimi Sanatta Yeterlik Dağılım Oran (%) Dağılım Oran (%) Okul öncesi çocuklar 2 100 5 83,3 Okul öncesi öğretmenler 1 16,6 Toplam 2 100 6 100 Tablo 17 ye göre,2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki doktora tezlerinin 2 sinin, müzik eğitimi alanındaki doktora tezlerinin ise 5 inin çalışma grubunu okul öncesi çocuklar oluşturmaktadır. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin veri toplama aracına göre dağılımı Tablo 18 de verişmiştir. Tablo 18.Okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerinin veri toplama aracına göre dağılımı. Veri Toplama Araçları Resim-iş Eğitimi Müzik Eğitimi Yüksek Lisans Yüksek Lisans Sanatta Yeterlik Dağılım Dağılım Dağılım Dağılım Dağılım Görüşme Formu 7 5 1 Test 5 1 9 Anket 2 15 2 Ölçek 2 1 9 1 Değerlendirme Formu 2 4 2 1 Envanter 2 2 Gözlem Formu 5 5 1 Belge/Arşiv 5 3 Tablo 18 e göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinde çoğunlukla görüşme formu ve test; resim-iş eğitimi alanındaki doktora tezlerinde ise test ve ölçek kullanılmıştır. Okul öncesi müzik eğitimi yüksek lisans tezlerinde çoğunlukla anket, test ve ölçek; doktora tezlerinde görüşme formu, anket, ölçek, değerlendirme ve gözlem formu; sanatta yeterlik tezinde ise değerlendirme formu kullanılmıştır. Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerinde kullanılan istatistiksel analizlerin dağılımı Tablo 19 da verilmiştir. Tablo 19.Okul öncesi resim-iş ve müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerinde kullanılan istatistiksel analizlerin dağılımı. İstatistiksel Analizler Resim-iş Eğitimi Müzik Eğitimi Yüksek Lisans Yüksek Lisans Sanatta Yeterlik Dağılım Dağılım Dağılım Dağılım Dağılım 278

Frekans-Yüzde 8 25 3 T-testi 4 1 7 1 Mann Whitney U testi 2 1 10 1 Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi 1 1 6 1 Tek Yön Anova Testi 1 1 2 Ki-Kare Testi 3 1 8 Kruskal Wallis- H Testi 1 3 Conover Testi 1 Pearson Korelasyon analizi 1 Tablo 19 a göre, 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinde çoğunlukla frekans-yüzde ve t-testi; doktora tezlerinde ise t-testi, Mann Whitney-U, Wilcoxon İşaretli Sıralar, Tek Yön Anova ve Ki-Kare testleri kullanılmıştır. Okul öncesi müzik eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinde çoğunlukla frekans-yüzde, Mann Whitney-U ve Ki- Kare testleri kullanılmıştır. Okul öncesi müzik eğitimi alanındaki doktora tezlerinde çoğunlukla frekans-yüzde kullanıldığı görülmektedir. SONUÇ ve ÖNERİLER Türkiye de 2000-2016 yıllarında okul öncesi resim-iş eğitimi alanında toplamda 23, müzik eğitimi alanında ise 43 tez yapılmıştır. Resim-iş eğitimi alanındaki tezlerin en çoğu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, müzik eğitimindeki tezlerin en çoğu ise Marmara Üniversitesi bünyesinde yapılmıştır. Tezlerin çoğunlukla, ilköğretim okul öncesi öğretmenliği, resim-iş ve müzik eğitimi anabilim dallarında yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Okul öncesi resim-iş eğitimi alanındaki tezlerinin en sık 2005, 2011 ve 2014 yıllarında yapıldığı; müzik eğitimi alanındaki tezlerinin ise en sık 2008, 2010 ve 2016 yıllarında yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan tezlerde konu alanının en çok okul öncesi dönemde resim, görsel sanatlar ve müzik eğitiminin önemi olarak belirlendiği tespit edilmiştir. Resim-iş eğitimi alanındaki tezlerde en çok nitel araştırma yöntemlerinden, müzik eğitimi alandakilerde ise nicel ve nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Tezlerde çalışma grubu olarak en çok okul öncesi dönem çocukları belirlenirken veri toplama aracı olarak çoğunlukla görüşme formu, anket, ölçek ve test kullanılmıştır. Yapılan tezlerde istatistiksel analiz olarak en çok frekans-yüzde, t- testi ve Mann Whitney-U testi tercih edilmiştir. Okul öncesi sanat eğitimi alanında yapılmış tezlerin çoğunlukla yüksek lisans düzeyinde olduğu doktora ve sanatta yeterlik düzeyinde oldukça az çalışma olduğu görülmektedir. Ayrıca müzik eğitiminde son 4 yıldır, resim-iş eğitiminde ise son 7 yıldır okulöncesi sanat eğitimine ilişkin, doktora ve sanatta yeterlik tezi yapılmaması oldukça dikkat çekicidir. ve sanatta yeterlik programlarında bu konuya biraz daha ağırlık verilebilir. Okulöncesi sanat eğitimi konusunda uzmanlaşmış akademisyenler yetişmesi alana katkısı açısından oldukça önemlidir. Konuya ilişkin tezlerin çoğunlukla müzik eğitimi alanında yapıldığı sonucundan hareketle resim-iş eğitiminde lisansüstü çalışmalarda, okulöncesi sanat eğitimine ağırlık verilebilir. Ayrıca lisansüstü düzeyde deneysel çalışmalar da yapılarak konu alanına daha çok katkı sağlanabilir. 279

KAYNAKLAR Argun, Yasemin, (2012), Okul Öncesi Dönemde Yaratıcılık ve Eğitimi, Ankara: Anı Yayıncılık. Isenberg, J.P.,Jalongo, M.R., (1993), Creative Expressionand Play in The Early Childhood Curriculum, New York: Macmillan Publishing Company. Karadağ, Engin, (2009), Eğitim Bilimleri Alanında Yapılmış Tezlerinin Tematik Açıdan İncelemesi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol. 10/3, s. 75-87. Karasar, Niyazi, (2003), Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınları. Madge, J., (1965), The Tools of Science An Analytical Description of Social Scince Techniques, Anchor Books Doubleday and Comp. MEB, (2013), Okul Öncesi Eğitim Programı, Ankara. Arslan, Metin, (2012), Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Harran Üniversitesi, Birecik Meslek Yüksekokulu, Şanlıurfa. Tufan, Selmin, (2006), Okul Öncesi Müzik Öğretmeni Profili, Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, 26-28 Nisan, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Denizli. Tuğrul, B., Etikan, İ., Duran, E. ve Kavici, M., (2004), Çocuklar Kâğıt Katlayarak Öğreniyor, OMEP Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı Bildiri Kitabı. Ankara: Ya-Pa Yayınları. 280 Uysal, A., Uysal, E., (2015), Sanat Eğitimi İçerisinde Görsel Sanat Kültürü Öğrenme Alanının Etkiliği, ASOS Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol. 3/21, s. 105-123.