SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJI STAJIN TANITIMI EĞİTİM DÖNEMİ STAJ SÜRESİ YERLEŞKE EĞİTİM BİRİMLERİ DERSHANE : Dönem IV : 5 iş günü : Cebeci Hastanesi : Spor Hekimliği Anabilim Dalı Polikliniği, Egzersiz Salonu ve Dershanesi : Spor Hekimliği ABD Dershanesi EĞİTİCİLER Prof. Dr. Rüştü Süleyman GÜNER Prof. Dr. Ali Murat ZERGEROĞLU Prof. Dr. Bülent ÜLKAR EĞİTİM SORUMLUSU: Prof. Dr. Ali Murat ZERGEROĞLU İLETİŞİM ADRES : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Cebeci Hastanesi, Spor Hekimliği Anabilim Dalı TELEFON : 0312 595 71 24 0312 595 71 25 E-POSTA SEKRETER : sporhek@medicine.ankara.edu.tr : Arzu REYHAN
SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJININ AMACI Toplumu ve bireyleri sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ve egzersiz konusunda eğitmek, önerilerde bulunmak; ayrıca sporcular ve spor yapan bireylerde sık görülen kas-iskelet sistemi sorunlarını tanımak ve tedavi yöntemlerini açıklamak/uygulamak için gerekli olan bilgi, beceri ve tutumları kazandırmaktır. SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJININ ÖĞRENME KAZANIMLARI 1. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ve egzersizin toplum sağlığını korumak ve kronik hastalıkları önlemek açısından öneminin farkındadır. 2. Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmeleri için kişiye özel egzersiz reçetesi düzenler. 3. Önemli bir sağlık sorunu olan kilo fazlalığı ve obeziteyi değerlendirir, zararları konusunda toplumu ve bireyleri bilgilendirir. 4. Obez kişilere egzersiz reçetesi önerir. 5. Kronik hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde egzersizin önemini açıklar ve gerektiğinde egzersiz reçetesi düzenler. 6. Spor yapan bireylerde sık görülen spor yaralanmalarını açıklar. 7. Birey ile etkili iletişim kurarak sağlık sorunları, öz ve soygeçmişi ve hareket sistemine ilişkin anamnez alır. 8. Hareket sistemi ile ilgili fizik muayene yapar. 9. Hareket sistemine yönelik tanı yöntemleri ve tetkikleri açıklar ve uygun sırada seçer. 10. Sık görülen spor yaralanmaları için anamnez ve fizik muayene bulgularını ve tanısal inceleme sonuçlarını değerlendirerek ön tanı/tanı koyar. 11. Sık görülen spor yaralanmalarının acil tedavisini açıklar ve uygular. 12. Spor yaralanmalarının önlenmesi için önemli olan temel antropometrik ölçümleri yapar ve değerlendirir. 13. Doping yöntemlerini ve doping için kullanılan ilaçların/maddelerin yan etkileri ve zararlarını açıklar, gerektiğinde bireyleri/sporcuları bilgilendirir.
SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJININ ÖĞRENME KAZANIMLARI İLE PROGRAM YETERLİKLERİNİN EŞLEŞTİRME MATRİKSİ ÖĞRENME KAZANIMLARI Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ve egzersizin toplum sağlığını korumak ve kronik hastalıkları önlemek açısından öneminin farkındadır. Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmeleri için kişiye özel egzersiz reçetesi düzenler. Önemli bir sağlık sorunu olan kilo fazlalığı ve obeziteyi değerlendirir, zararları konusunda toplumu ve bireyleri bilgilendirir. Obez kişilere egzersiz reçetesi önerir. Kronik hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde egzersizin önemini açıklar ve gerektiğinde egzersiz reçetesi düzenler. Spor yapan bireylerde sık görülen spor yaralanmalarını açıklar. Birey ile etkili iletişim kurarak sağlık sorunları, öz ve soygeçmişi ve hareket sistemine ilişkin anamnez alır. Hareket sistemi ile ilgili fizik muayene yapar. Hareket sistemine yönelik tanı yöntemleri ve tetkikleri açıklar ve uygun sırada seçer. Sık görülen spor yaralanmaları için anamnez ve fizik muayene bulgularını ve tanısal inceleme sonuçlarını değerlendirerek ön tanı/tanı koyar. Sık görülen spor yaralanmalarının acil tedavisini açıklar ve uygular. Spor yaralanmalarının önlenmesi için önemli olan temel antropometrik ölçümleri yapar ve değerlendirir. Doping yöntemlerini ve doping için kullanılan ilaçların/maddelerin yan etkileri ve zararlarını açıklar, gerektiğinde bireyleri/sporcuları bilgilendirir. KARŞILADIĞI PROGRAM YETERLİKLERİ Hekim-1 Hekim-2, Sağlık savunucusu-1 Hekim-2, İletişimci-4 Sağlık savunucusu-1 Sağlık savunucusu-2 Hekim-2, Sağlık savunucusu-1 Hekim-1, Sağlık savunucusu-1 Hekim-1 Hekim-2, İletişimci-1 İletişimci-2 Hekim-2 Hekim-1, Hekim-2 Hekim-2 Hekim-1, Hekim-2 Hekim-2 Hekim-1, İletişimci-4
SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJI SEMPTOMLAR / DURUMLAR LİSTESİ Egzersiz ve fiziksel aktivite Eklem ağrısı / şişliği Eklemlerde hareket kısıtlılığı Hayatın farklı evrelerinde sağlıklılık (Çocukluk, ergenlik, yetişkinlik, yaşlılık) İlaçların istenmeyen etkileri / ilaç etkileşimleri Kas-iskelet sistemi ağrıları (bel, boyun, sırt, kalça ve ekstremite ağrısı) Kilo artışı / fazlalığı Kronik hastalıkların önlenmesi Sağlıklı beslenme ve yaşam tarzının değiştirilmesi Toplu yaşam alanlarında sağlık hizmetleri Yaralanmalar
SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJI HASTALIKLAR / KLİNİK PROBLEMLER LİSTESİ İlaç yan etkileri (Doping ilaçları) Obezite (endojen-ekzojen) Ekstremite travması Fibromiyalji Spor yaralanmaları TT-A-K-İ T-K-İ T-A T ÖnT-K ÖĞRENME DÜZEYİ A ÖnT T TT İ K AÇIKLAMA Acil durumu tanıyarak acil tedavisini yapabilmeli, gerektiğinde uzmana yönlendirebilmeli. Ön tanı koyarak gerekli ön işlemleri yapıp uzmana yönlendirebilmeli. Tanı koyabilmeli ve tedavi hakkında bilgi sahibi olmalı, gerekli ön işlemleri yaparak uzmana yönlendirmeli. Tanı koyabilmeli, tedavi edebilmeli. Birinci basamak koşullarında uzun süreli izlem ve kontrolünü yapabilmeli. Korunma önlemlerini (birincil, ikincil, üçüncül korunmadan uygun olan/ olanları) uygulayabilmeli.
SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJI HEKİMLİK UYGULAMALARI LİSTESİ UYGULAMA DÜZEYİ ASGARİ SAYI Genel ve soruna yönelik öykü alabilme Yardımsız yapma 3 Antropometrik ölçümler Yardımsız yapma 2 Kas-iskelet sistem muayenesi Yardımsız yapma 1 Egzersiz reçetesi düzenleyebilme Yardımsız yapma 2 Topluma sağlık eğitimi verebilme Yardımla yapma 1
SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJI ÖLÇME-DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ STAJ SONU SÖZLÜ SINAV Hasta hazırlamaya dayalı yapılandırılmış sözlü sınav STAJ SONU YAZILI SINAV KARNE NOTU STAJ BAŞARI NOTUNUN HESAPLANMASI Toplam 5-10 çoktan seçmeli ve/veya 5 klasik sorudan oluşur. 1. Düzey: Klinik bilgileri değerlendiren çoktan seçmeli sorular. 2. Düzey: Klinik karar vermeyi değerlendiren olguya dayalı çoktan seçmeli sorular (Soruların % 30-50 sini oluşturur). Aşağıdaki hekimlik uygulamaları değerlendirilecektir: Kas-iskelet sistem muayenesi Egzersiz reçetesi düzenleme Staj sonu sözlü sınav: % 50 Staj sonu yazılı sınav: % 40 Karne notu: % 10
SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJI EĞİTİM ETKİNLİKLERİ MATRİKSİ ETKİNLİĞİN TÜRÜ ETKİNLİĞİN ADI SÜRESİ ÖLÇME-DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ Kuramsal ders Ayak bileği eklemi muayenesi 1 saat O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Diz eklemi muayenesi 1 saat O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Omuz eklemi muayenesi 1 saat O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Antropometrik ölçümler 0.5 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Egzersize ve spora katılım öncesi sağlık değerlendirmeleri 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Sık görülen spor yaralanmaları 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Egzersize dolaşımsal ve solunumsal uyumlar 1 saat ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Egzersize kassal uyumlar 1 saat ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Egzersize hormonal uyumlar 1 saat ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Spor yaralanmalarının önlenmesi 1 saat ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Kronik hastalıklar ve egzersiz 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Doping 2 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Fiziksel aktivite-sağlık ilişkisi 1 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Kuramsal ders Egzersiz reçetesi 2 saat ÇSS, O-ÇSS, Sözlü sınav Hekimlik uygulaması Ayak bileği eklemi muayenesi 1 saat Sözlü sınav, Karne notu Hekimlik uygulaması Diz eklemi muayenesi 1 saat Sözlü sınav, Karne notu Hekimlik uygulaması Omuz eklemi muayenesi 1 saat Sözlü sınav, Karne notu Hekimlik uygulaması Spor hekimliğinde anamnez alma 2 saat Sözlü sınav Hekimlik uygulaması Antropometrik ölçümler 0.5 saat Sözlü sınav Hekimlik uygulaması Egzersiz reçetesi 2 saat Sözlü sınav, Karne notu Olgu sunumu 1 saat ÇSS: Çoktan seçmeli soru; O-ÇSS: Olguya dayalı çoktan seçmeli soru
SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSİZ STAJI İÇİN ÖNERİLEN KAYNAKLAR 1. Egzersiz Fizyolojisi. Emin Ergen (Editör); Nobel Tıp Kitabevi. 2. Exercise Physiology. Scott K. Powers, Edward T. Howley (Editors); McGraw-Hill. 3. Spor Hekimliği, Sporcu Sağlığı ve Spor Sakatlıkları. Tunç Alp Kalyon (Editör); GATA yayınları. 4. Sporcu Sağlığı ve Spor Yaralanmaları. Emin Ergen (Editör); Nobel Tıp Kitabevi. 5. Öğretim Üyelerinin Ders Notları. Ankara Üniversitesi Moodle Sistemi.