Takdir Komisyonları Hâlâ Can Simidi!

Benzer belgeler
BAYRAK DENETİM & DANIŞMANLIK YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK

Yeminli Mali Müşavirlik Bağımsız Denetim ve Danışmanlık

Sirküler no: 082 İstanbul, 1 Ekim 2010

ZAMANAŞIMI KONUSUNDA GÜNCEL GELİŞMELER

Tarh ve Tahsil Zamanaşımı Sürelerini Durdurmaya veya Kesmeye Yönelik İdari İşlem veya Uygulamaların Hukuki Niteliği 1

GECİKME FAİZİ, GECİKME ZAMMI UYGULAMASI VE KARŞILAŞTIRMASI

2016 Yılı Mali Takvim Uygulamaları

ZAMANAŞIMI MÜESSESESİNE YARGI MÜDAHALESİ

KASA MEVCUDU VE ORTAKLARDAN ALACAKLARA İLİŞKİN HAKLARINDA VERGİ İNCELEMESİ YAPILAN MÜKELLEFLERLE İLGİLİ 6552 SAYILI KANUN KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME

86 SERİ NO'LU GİDER VERGİLERİ GENEL TEBLİĞ TASLAĞI

K A N U N L A R I N D A Z A M A N A Ş I M I U Y G U L A M A S I


SİRKÜLER 2009 / 39. Vergiye İlişkin Bazı Anayasa Mahkemesi Kararları Ve Sonuçları. Genel Olarak KONU

T Ü R M O B TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ SİRKÜLER RAPOR MEVZUAT

Tarih : Sayı : Konu : Mali Tatil Uygulaması

T.C. D A N I Ş T A Y Yedinci Daire

Mali tatilin uygulanacağı tarihler 6661 sayılı Kanun un 18 inci maddesi ile 5604 sayılı Malî Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanunun;

: Tahsilat Genel Tebliği (Seri: A Sıra No: 1) Nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri: A Sıra No: 7) yayımlandı.

2017 YILI MALİ TATİL UYGULAMASI İLE İLGİLİ AÇIKLAMA

SİRKÜLER RAPOR ( )

SİRKÜLER İstanbul, Sayı: 2017/120 Ref: 4/120

MALİ TATİL İHDAS EDİLMİŞTİR. (5604 Sayılı Kanun)

Sirküler Rapor /197-1 RAPOR DEĞERLENDİRME KOMİSYONLARININ TEŞEKKÜLÜ İLE ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILDI

SON DÜZENLEMELER ÇERÇEVESİNDE SİGORTA VE KAMBİYO İŞLEMLERİNDE BSMV UYGULAMASI

6736 SAYILI KANUN KAPSAMINDA GV, KV VE KDV MATRAH ARTIRIMINDA BULUNAN FİRMALARDA VERGİ İNCELEMESİ YAPILIP YAPILAMAYACAĞI

Vergi Hukuku VERGİ BORCUNU SONA ERDİREN NEDENLER. Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR erkancakir.net

KATMA DEĞER VERGİSİ KISMİ TEVKİFAT UYGULAMASINDA KDV İNDİRİMİ VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR

MEVZUAT SİRKÜLERİ /

TARH ZAMANAŞIMI DOLDUKTAN SONRA DEFTER BELGE İBRAZI İSTENMESİ ŞEKLİNDEKİ UYGULAMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ

6736 SAYILI BAZI ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASINA İLİŞKİN KANUNDA YER ALAN BAZI SÜRELERİN UZATILMASI HAKKINDA KARAR YAYIMLANDI

SİGORTA PRİMİ VE İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMLERİNDE ZAMANAŞIMI SÜRESİ

VERGİ HUKUKUNDA GÜNCEL SORUNLAR

Tahsilat Genel Tebliği (Seri: A Sıra No: 1) nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri: A Sıra No: 7) Sonrasında Zamanaşımı Uygulaması

SİRKÜLER 2017/34. Söz konusu Yasada düzenlenen konular ana hatları itibariyle aşağıdaki gibidir:

TÜM YÖNLERİYLE ÖDEME EMRİ

BAĞIM SIZ DEN ETİ M VE YM M LTD. ŞTİ.

Bazı Kamu Alacaklarının Uzlaşma Usulü ile Tahsili Hakkında Kanun Kanun No Kabul Tarihi: 20/2/2008

DENET VERGİ SİRKÜLER

İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 I.

Mali Tatil. I- Mali Tatil Kapsamında Olmayan Süreler

Fazla Veya Yersiz Ödenen Vergilerin Mükelleflere İadesinde Faiz Ödemesi

BİLGİ NOTU /

karar vermiş ve bu Karar, 8 Ocak 2010 tarihinde yürürlüğe girmişti.

SİNERJİ SİRKÜLER RAPOR

Yeminli Mali Müşavirlik Bağımsız Denetim ve Danışmanlık

VERGİ AFFI TAKVİMİ sayılı Askerlik Kanunu, - Mülga 5539 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Kuruluş ve

S İ R K Ü L E R : / 2 8

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI BURSA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Gelir Grup Müdürlüğü. Sayı : [I

Đstanbul, Sayı: 2009/168 Ref: 4/168

Vergi İncelemesinde Rapor Değerlendirme Komisyonları

TAHSİLAT GENEL TEBLİĞİ (SERİ: A SIRA NO: 1) NDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (SERİ: A SIRA NO: 7)YAYIMLANDI

Mali Tatil uygulaması, bu yıl 1 Temmuz 2017 günü başlayıp - 20 Temmuz 2017 Perşembe günü sona erecektir

T.C. D A N I Ş T A Y Dördüncü Daire. Anahtar Kelimeler: Abonelik Sözleşmesi, Gecikme Faizi, Tahsil Edilince Beyanname Verilmesi

BAZI KAMU ALACAKLARININ UZLAŞMA USULÜ İLE TAHSİLİ HAKKINDA KANUN. (5736 S. Kanun )

6111 SAYILI KANUN YAYIMLANDIĞINDA NEZDİNDE VERGİ İNCELEMESİNE BAŞLANMIŞ VE HENÜZ TAMAMLANMAMIŞ MÜKELLEFLERE SAĞLANAN İMKANLAR

ZAMANAŞIMINA UĞRAMIŞ GÜMRÜK VERGİLERİNE PARA CEZASI UYGULANABİLİR Mİ?

DEĞER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

1. Mali tatilin uygulanacağı tarihler:

6111 SAYILI YASA İLE 5811 SAYILI YASADA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERE İLİŞKİN TEBLİĞ YAYIMLANDI

EMLAK VERGİSİNDEN MUAF OLAN TAŞINMAZLA İLGİLİ DÜZENLENEN ÖDEME EMRİNE İLİŞKİN KANUN YARARINA BOZMA KARARI

GÜMRÜK İDARESİNCE İSTENEN VERGİ VE PARA CEZALARINA KARŞI YÜKÜMLÜNÜN İDARİ BAŞVURU Y

Yeminli Mali Müşavirlik Bağımsız Denetim ve Danışmanlık

Amme Alacaklarının Takibinde Yeni Sorumluluk Esaslarının Geriye Yürümesine Anayasa Mahkemesi Engeli

6111 SAYILI KANUN İLE YAPILAN DÜZENLEMELER (2) (Madde 6-9)

SAYI : 2014 / 26 İstanbul,

5766 sayılı Kanunun 25 inci maddesi ile 6802 sayılı Kanunun 30, 31 ve 47 nci maddelerinde değişiklikler yapılmıştır. Buna göre 6802 sayılı Kanunun;

ELEKTRONİK BEYANNAME, Bu makale Şubat 2009 E-Yaklaşım da yayınlanmıştır. PİŞMANLIK, TECİL EDİLEN KDV VE AY KESRİ I. GİRİŞ

Açıklamalı Sirküler Rapor 2013/5

Kanunda belirtilen sürelerin bitiminden itibaren bir ay uzatılmıştır.

Mali Bülten. No: 2011/29. Konu : Vergi Affı Kapsamında İnceleme ve Tarhiyat Safhasındaki Alacaklar ve Pişmanlıkla Beyanlar İçin Getirilen Düzenlemeler

ANAYASA MAHKEMESİ KARARI SONRASINDA SGK İDARİ PARA CEZALARINDA PEŞİN ÖDEME İNDİRİMİNİN UYGULANMASI

VERGİ İNCELEMELERİ SONUCU TARH EDİLEN VERGİ İLE KESİLEN CEZALAR NASIL MUHASEBELEŞTİRİLİR?

SİRKÜLER İstanbul, Sayı: 2013/190 Ref: 4/190. Konu: BİREYSEL KATILIM YATIRIMCISI İNDİRİMİ HAKKINDA TEBLİĞ (SERİ NO: 1) YAYINLANMIŞTIR

T.C. D A N I Ş T A Y. Vergi Dava Daireleri Kurulu

Sirküler no: 069 İstanbul, 29 Haziran 2009

Bazı makalelerde, bu iptal kararı ile kanuni temsilcilerin geçmişe yönelik sorumluluklarının kalktığına dair yorumlar okuyoruz.

GÜMRÜK SİRKÜLERİ Tarih: 02/06/2015 Sayı: 2015/27 Ref : 6/27. Konu: GÜMRÜKTE GECİKME ZAMMI UYGULAMASI

TARİH : NUMARA : 2017/82 VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2017/82. : 2017 Yılı Mali tatil Uygulaması Hakkında

dan itibaren ücret gelirlerine farklı (düşük oranlı) gelir vergisi tarifesi uygulamasına son veren kanuni düzenlemenin,

Emre KARTALOĞLU Gelirler Kontrolörü

VERGİ HUKUKU BÜTÜN İBRAHİM NİHAT BAYAR FİNAL SORULARI

2 SERİ NO LU 3218 SAYILI SERBEST BÖLGELER KANUNU GENEL TEBLİĞİ YAYIMLANDI

5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNA GÖRE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI (2014 YILI )

4811 Sayılı Vergi Barışı Kanunu Na Göre Matrah / Vergi Artırımı ve Sonuçları. 1-Vergi Barışı Kanunu ve Matrah/Vergi Artırımı Konusunda Genel Açıklama:

Sirküler Rapor Mevzuat /30-1 TAHSİLAT GENEL TEBLİĞİ (SERİ: B SIRA NO: 9) YAYIMLANDI

SİRKÜLER İstanbul, Sayı: 2019/078 Ref: 4/078

Altan RENÇBER İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk A.B.D. Vergi İcra Hukukunda Ödeme Emri

T.C. MALİYE BAKANLIĞI VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI

Tarih : Sayı : Konu : Defter Beyan Sistemini Kullanma Zorunluluğu

SİRKÜLER RAPOR ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ. (Seri No:24)

MALİ TATİL UYGULAMASI HAKKINDA GENEL TEBLİĞ (SIRA NO: 1) DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (SIRA NO: 2)

Muharrem İLDİR Boğaziçi Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş Vergi Bölüm Başkanı E.Vergi Dairesi Müdürü

VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2018/66

DANIŞTAYIN SÜRESİNDE AÇILMAYAN DAVAYLA İLGİLİ KANUN YARARINA BOZMA KARARI

Sirküler Rapor Mevzuat /158-1

Saygılarımızla. Arkan & Ergin Uluslararası Denetim ve Y.M.M. A.Ş. Member Firm of Grant Thornton International

2. BA BS FORMLARINA İLİŞKİN USULSÜZLÜK CEZASI UYGULAMASINDA LEHE OLAN HÜKÜMLER

I sayılı İdarî Yargılama Usûlü Kanunun başvuru konusu kuralının Anayasaya aykırılığı sorunu:

SİRKÜLER İstanbul, Sayı: 2015/163 Ref: 4/163

İlgili-Sorumlu. İlgili; Kendisine yersiz veya fazla ödeme yapılan gerçek ve/veya tüzel kişi ya da kişileri,

Transkript:

Takdir Komisyonları Hâlâ Can Simidi! SERDAR ALKIŞ E. Maliye Müfettiş Yardımcısı Özet Takdire sevk Vergi Usul Kanununun 114 üncü maddesinde tarh zamanaşımını durduran sebep olarak gösterilmiştir. Fakat hemen hemen her kesim tarafından eleştirilen ilgili madde Anayasa Mahkemesi kararıyla iptal edilmiş ve idareye maddeyle ilgili yeni bir düzenleme yapma zorunluluğu getirilmiştir. Nihayet 6009 sayılı kanun ile takdir komisyonlarının zamanaşımını durdurma süresi bir yıl ile sınırlandırılmıştır. Fakat yeni düzenlemenin de mükellef hakları bakımından birtakım sorunların ortaya çıkmasına sebebiyet verdiğini görmekteyiz. Çalışmamızda maddenin değişim sürecini irdeledikten sonra mevcut düzenlemedeki sorunlara ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerilerine yer vereceğiz. Anahtar Kelimeler: Zamanaşımı, Takdir Komisyonları, Defter ve Belge. 1. Takdire Sevk İşlemlerinde Zamanaşımı Durma Süresi Bir Yıl İle Sınırlandırılmıştır Vergide zamanaşımı, devletin vergi alacak hakkı ile ilgili belirli bir sürenin geçmesiyle hakkı çevreleyen dava hakkının ortadan kalkmasını ifade eder. Bu yönüyle zamanaşımı, sürüp giden eylemli durumu, kesin ve dokunulmaz hukuki duruma çeviren bir kurumdur. Hukukta zamanaşımının konulmasının çok temel bir sebebi vardır. Hukuk sistemleri hukuksal uyuşmazlıkların ve anlaşmazlıkların askıda kalmamasını amaçlar. Hukuksal alanda belirsizliği giderme zorunluluğu zaman aşımının birincil varlık sebebidir. 1 Dolayısıyla yasa koyucu, zamanaşımının amacını göz önünde tutarak olayın niteliği ve önemi ile borçlu ve alacaklıların durumuna göre uygun göreceği zamanaşımı sürelerini öngörürken hukukun genel esaslarına ve özellikle Anayasa nın ilkelerine bağlı kalmak zorundadır. Vergi Usul Kanunu nun tarh zamanaşımı süresini düzenleyen 114 üncü maddesinin değişmeden önceki haline göre vergiyi doğuran olayı izleyen yılbaşından itibaren beş yıl içinde tarh ve tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar. Bu maddenin ikinci fıkrasında yer alan düzenlemeye göre Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkûr komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren işlemeye devam eder. Takdir komisyonlarındaki iş yükünün çok fazla olması ve maddenin mevcut haliyle komisyonlara matrah belirleme konusunda süre sınırlaması öngörmemesi, dosyaların yıllarca komisyonda beklemesine neden oluyordu. Hususiyle zamanaşımının durmasının süreyle sınırlandırılmaması, vergi mükellefleri yönünden uygulamada keyfiliğe, haksızlığa, eşitsizliğe yol açacak sonuçlar doğurabilecek niteliktedir. Bu zaviyeden ba- 1 Şaban KÜÇÜK, Takdir Komisyonu Vergi Zamanaşımını En Fazla Bir Yıl Durdurabilir Yaklaşım, Eylül 2010, Sayı: 213 VERGİ DÜNYASI, SAYI 371, TEMMUZ 2012 165

kıldığında maddenin mükellef haklarını önemli ölçüde zedeleyen bir düzenleme olduğu neredeyse bütün çevreler tarafından kabul ediliyordu. Hukuk devleti anlayışı ile bağdaştırılması mümkün olmayan bu düzenleme, Diyarbakır Vergi Mahkemesi tarafından Anayasa Mahkemesi ne taşınmıştır. Düzenlemeyi anayasal normlar açısından inceleyen Yüksek Mahkeme, anayasaya aykırılık sebebi ile iptal kararı vermiştir. 2 Anayasa Mahkemesi iptal kararını, genel olarak kararda yer alan Anayasa nın 2 inci maddesinde yer alan hukuk devletinin en önemli ilkelerinden olan hukuk güvenliği, belirliliği zorunlu kılar. Vergilemede belirlilik ilkesi, yükümlülüğün hem kişiler hem de idare yönünden belli ve kesin olmasını, yasa kuralının, ilgili kişilerin mevcut şartlar altında belirli bir işlemin ne tür sonuçlar doğurabileceğini makul bir düzeyde öngörmelerini mümkün kılacak şekilde düzenlenmesini gerektirir. Vergilendirme mükellefler yönünden güvensiz bir sisteme dönüşmemelidir. ifadesi üzerine bina etmiştir. İptal kararı, 08.01.2010 tarihli ve 27456 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Bu kararla Anayasa Mahkemesi idareye yeni bir düzenleme yapması için 6 aylık süre vermiştir. 23.07.2010 tarihli ve 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Anayasa Mahkemesi nin Kararı na uygun bir kanuni düzenleme yapılmıştır. 6009 sayılı Kanun un 8 inci maddesi ile Vergi Usul Kanunu nun 114 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir: Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması, zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkûr komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder. Ancak işlemeyen süre her hâl ve takdirde bir yıldan fazla olamaz. Buna göre vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması, zamanaşımını sadece bir yıl için durdurabilir. Diğer taraftan 400 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde konuyla ilgili açıklamalara yer verilmiştir. 3 Tebliğe göre vergi dairesince bir vergilendirme dönemine ilişkin matrahın takdir edilmesi için takdir komisyonuna başvurulması halinde, bu döneme ilişkin zamanaşımı duracaktır. Duran zamanaşımı, takdir komisyonunca verilen kararın vergi dairesine, başvuru tarihinden itibaren; -1 yıldan kısa bir süre içinde tevdi edilmesi halinde, tevdi edildiği tarihi takip eden günden itibaren, -1 yıldan uzun bir süre sonra tevdi edilmesi halinde, tevdi edildiği tarihe bakılmaksızın, 1 yıllık sürenin dolduğu günden itibaren işlemeye başlayacaktır. Örnek: 2006 takvim yılı gelir vergisi matrahının takdir edilmesi için 30/9/2011 tarihinde takdir komisyonuna başvurulmuş ve takdir kararı 30/11/2012 tarihinde vergi dairesine tevdi edilmiştir. 2006 takvim yılına ait zamanaşımı süresi normal şartlarda 31/12/2011 tarihinde sona ermektedir. Bu olayda takdir komisyonunda geçen süre 1 yıl 2 aydır. Ancak yeni hükümlere göre işlemeyen süre her hal ve takdirde 1 yıldan fazla olamayacağından, duran zamanaşımı 30/9/2012 tarihinde işlemeye başlayacak ve 31/12/2012 tarihinde zamanaşımı süresi sona erecektir. Vergi Usul Kanunun 114 üncü maddesinin değiştirilmesi ile ilgili süreç genel olarak bu şekilde gerçekleşmekle birlikte, yeni düzenlemenin mevcut durumda da mükellef hakları açısından eşitlik ilkesini tam anlamıyla gözeten bir kurum olduğu söylenemez. Nitekim 6009 sayılı Kanun ile Yüksek Mahkeme kararındaki gerekçeler yeterince karşılanmamıştır. Diğer taraftan ilgili madde, uygulamada Yüksek Mahkemenin gerekçeli kararında da belirtmediği bir takım sorunlara sebebiyet vermektedir. Tarh zamanaşımı süresi içerisinde bitirilmeyen vergi incelemeleri nedeniyle tarh zamanaşımı sınırlamasından kurtulmak için takdire sevkin bir çare olarak uygulanmasının yaratacağı hukuksal sorunlarla önümüzdeki süreçte daha fazla karışılacağımız söylenebilir. 4 Bu noktada takdir komisyonlarına başvuruların beraberinde getirdiği sorunları ve bu sorunların berta- 2 Anayasa Mahkemesi'nin, 15.10.2009 tarih ve E. 2006/124, K. 2009/146 sayılı Kararı. 3 01/10/2010 tarih ve 27716 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. 4 Tayfun, ŞAHİN, Zamanaşımı Süresi Dolmak Üzereyken Takdire Sevk Edilen Mükellef Hakkında Vergi İncelemesi Sürdürülebilir mi?, Lebib Yalkın, Nisan 2012, Sayı: 100 166 VERGİ DÜNYASI, SAYI 371, TEMMUZ 2012

raf edilebilmesi için gereken çözüm önerilerini irdelemek faydalı olacaktır. 2. Takdir Komisyonlarında Geçen Süreler İçin Faiz Alınmamalıdır Bilindiği gibi gecikme faizi, dava konusu yapılmaksızın kesinleşen vergilerde, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecen süreler üzerinden hesaplanır. Bu yönüyle gecikme faizi, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda düzenlenen ve vade ile ödemenin yapıldığı tarih arasındaki sürelere uygulanan gecikme zammından ayrılır. Hukuk devleti ilkesinin gerekleri yasalarda açıklanmış olup devletin aynı ya da benzer durumlarda olan kişi ve olaylar hakkında eşit davranma yükümlülüğü vardır. Takdir komisyonlarına başvurular nedeniyle vergiyi doğuran olay ile tarhiyat arasındaki sürelerin fiili olarak altı yıla kadar çıkabilmesi, vergisel işlemleri için takdir komisyonuna başvurulan mükellefler ile komisyona başvurulmayan mükellefler arasında gecikme faizi yönünden kanun önünde eşitlik ilkesine aykırı bir durumun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Yüksek Mahkeme tarafından verilen iptal kararının gerekçelerinden birinde, Zamanaşımının durma süresinin belirsizliği, makul ve adil bir sürenin bulunmaması, vergi dairesince matrah takdiri için başvurunun sırf zamanaşımını durdurmak için keyfi olarak kullanılmasında güvence sağlamayacağı gibi yükümlüye vergi tahsilatının geciktiği süre kadar gecikme zammı ve faizi uygulanacak olması da yükümlünün vergi yükünü artırarak haksız sonuçlar doğmasına neden olabilir. ifadesi yer almaktadır. Gerekçede makul ve adil bir süre belirlenmesi durumunda takdir komisyonlarında geçen süreler için faiz alınabileceği sonucuna ulaşılabilmektedir. Fakat kanaatimizce idare tarafından belirlenen bir yıllık sürenin, makul ve adil bir süre olarak kabul edilmesi durumunda dahi takdir komisyonlarında geçen süreler için faiz hesaplanması mükellefler arasında eşitsizliğe neden olacaktır. Bu zaviyeden bakıldığında yapılacak yeni düzenlemede, iptal gerekçesinde ifadesini bulan faiz yönünden eşitsizliğin de bertaraf edilmesi gerekirdi. Fakat bu hukuksuzluğu kavrayacak bir düzenlemenin henüz getirilmediğini görmekteyiz. Görülen odur ki, idarenin hizmetin hızlı şekilde yürümesini sağlayamamış olmasının ceremesi yine mükellefe yüklenilmeye devam olunacaktır. Bunun önüne geçilmesinin tek yolu, zamanaşımı süresinin takdir komisyonu kararının beklenilmesi sebebiyle uzadığı hallerde gecikme faizinin işlemeyeceğine dair kanuna madde eklenmesidir. 5 3. Takdir Komisyonlarına Başvurulara Zaman Sınırlaması Getirilmelidir Takdir komisyonları yıllarca devletin alacağı vergiye ilişkin zamanaşımının durdurulması için bir müessese gibi kullanılmış, zamanaşımı yaklaşan dosyalar takdire sevk edilerek zaman kazanılmaya çalışılmıştır. 6 Bilindiği gibi yeni dönemde vergi incelemeleri Risk Analizleri sonucu belirlenen sektörler, konular ve mükellefler ile inceleme ve denetim birimleri tarafından riskli görülen sektörler, konular ve mükellefler dikkate alınarak yapılmaktadır. Bu analizlerde mükellef grupları, sektörler veya inceleme konuları bakımından elde edilen sonuçlar ile belirlenecek en yüksek risk alanlarından başlanılarak sıralanmasını temin etmek üzere; vergi kayıp ve kaçağı riskinin özelliği de dikkate alınarak, hangi inceleme şeklinin uygulanacağı belirlenmektedir. Dolayısıyla klasik yöntemlerle yapılan vergi incelemelerinin azaldığı, bunun yerine mükelleflerin tüm işlemlerinin ve muhasebe kayıtlarının incelenmeyip, sadece riskli görülen konularla ilgili sınırlı incelemeye tabi tutulduğu bir denetim anlayışının benimsendiği dönemlere şahit oluyoruz. Bu anlamda yeni dönemde, incelemelerde zamanaşımı kaygısının güdülmediği ve zamanaşımını durdurma maksadıyla takdir komisyonlarına başvuruların olmadığı bir düzende, mükellef haklarının korunabilmesi ve mükellefin kendini hukuki anlamda güvende hissetmesi için takdir komisyonlarına sevk işlemlerine de sınırlamalar getirilmelidir. Anayasa mahkemesinin kararına göre, zamanaşımının durmasının süreyle sınırlandırılmaması, vergi mükellefleri yönünden uygulamada keyfiliğe, haksızlığa, eşitsizliğe yol açacak sonuçlar doğurabilecek niteliktedir. Getirilen bir yıllık sürenin de eşitsizliği tam an- 5 Bumin Doğrusöz, Takdir Komisyonu Kararına Dayalı Tarhiyat (2), Referans Gazetesi, 03/06/2010, http://www.bumindogrusoz. com/m.aspx?id=215 (03.04.2012) 6 KÜÇÜK, a.g.e. VERGİ DÜNYASI, SAYI 371, TEMMUZ 2012 167

lamıyla ortadan kaldırdığı söylenemez. Dolayısıyla yeni düzenlemenin mevcut durumda takdir komisyonlarının bir can simidi olarak kullanılmasına imkân sağladığını söylemek çok da yanlış olmaz. İdare hâlâ takdir komisyonlarını amaçları dışında, zaman kazanma müessesesi olarak görmektedir. İdarenin komisyona sevk işlemlerindeki iradesinin sorgulanması her zaman mümkün olmayacağından idareye komisyona başvuru zamanı açısından genel zamanaşımı süresinden daha kısa olan bir zaman sınırlaması getirilmelidir. Vergi Usul Kanununun takdir komisyonlarının görevlerini düzenleyen 74 üncü maddesine göre, takdir komisyonları yetkili makamlar tarafından istenilen matrah takdirleriyle beraber, servet takdiri ve çeşitli iktisadi kıymetlere ilişkin takdirler yapabilmektedirler. Takdir komisyonlarına başvurularda, servet ve iktisadi kıymetler için getirilecek zaman bakımından sınırlamanın olumsuz sonuçlara neden olacağı açıktır. Nitekim servet ve iktisadi kıymetler için takdir komisyonlarına başvurular daha haklı gerekçelere dayanmaktadır. Bu noktada Vergi dairesi vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak dört yıl geçtikten sonra matrah takdiri amacıyla takdir komisyonlarına başvuramaz. cümlesindeki ifadeye benzer bir sınırlamanın takdir komisyonlarının amaçları dışında kullanılmasını sınırlayacağı düşünülmektedir. Nitekim yukarıda ifadesini bulan dört yıllık süre geçtikten sonra idarenin vergi incelemesi açısından hâlâ bir yıllık süresi vardır. Dolayısıyla böyle durumlardaki komisyonlara başvuru kararının daha ayakları yere basan sebeplere dayandırıldığı söylenebilir. Böyle bir düzenleme idarenin etkinliğini ve mükelleflerin idareye olan güvenini artıracak ve vergi idaresi ile mükellef arasındaki ihtilafların azalmasına yardımcı olacaktır. 4. Takdir Komisyonlarına Yapılan Başvurular Defter ve Belge Saklama ve İbraz Yükümlülüğünü Uzatmaz 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 253 üncü maddesine göre; defter ve belgelerin ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak beş yıl süre ile muhafaza edilmesi; ibraz mecburiyetini düzenleyen 256 ncı maddesine göre de; bu defter ve belgelerin muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz edilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Zamanaşımı süresinin dolmasıyla vergi idaresinin vergiyi tarh ve tebliğ etme yetkisi sona ermektedir. Mükellefe bu süreden sonra vergi ihbarnamesi veya ödeme emri gönderilemez. Verginin eksik tarh edilmesi nedeniyle ikmalen tarhiyata gidilebilmesi, usule aykırılık nedeniyle yargı kararıyla kaldırılan bir verginin yeniden tarh edilebilmesi zamanaşımı süresinin dolmamış olmasına bağlıdır. Diğer taraftan zamanaşımı süresinin geçmesiyle artık vergi incelemesi de yapılamayacaktır. Malum olduğu üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 253 ve 256 ncı maddelerinde aynı Kanunun 114 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan hükme paralel herhangi bir hüküm bulunmadığı gibi, söz konusu hükme herhangi bir atıf da yapılmamıştır. 7 Madde hükümlerinden de anlaşılacağı üzere tarh zamanaşımı dolmuş olan vergilendirme dönemine ilişkin olarak defter ve belgelerin ibrazının istenmesi önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. Ancak yükümlünün bu isteği yerine getirme zorunluluğu yoktur. Bu noktada tarh zamanaşımı dolmak üzere iken takdir komisyonuna sevk edilen ve bu nedenle tarh zamanaşımı duran ancak defter ve belgelerin saklanması ve ibrazı için öngörülen beş yıllık sürenin tarh zamanaşımından bağımsız olması nedeniyle defter ve belge muhafaza ve ibraz süresi geçmiş olan dönemlere ilişkin olarak vergi incelemesi yapılıp yapılamayacağı sorunu gündeme gelmektedir. 8 İnceleme elemanının incelemesini tarh zamanaşımı süresi dolmadan tamamlayamayıp takdire sevk istemesinin, mükelleflerin tarh zamanaşımını ileri sürerek inceleme elemanlarından defter ve belgelerin iadesini istemesi ya da inceleme elemanı tarafından inceleme sonucunda düzenlenmek istenen inceleme tutanağını imzalamaktan çekinmesi gibi idare ile mükellefler arasında gereksiz hukuksal tartışmalara neden olabileceği düşünülmektedir. 9 Bu durum bir örnekle açıklanabilir. Kurumlar vergisi mükellefi bir şirketin 2006 hesap dönemi hesap ve 7 Altındağ ymm, İnceleme Elemanınca Vergi Matrahı Takdiri İçin Takdir Komisyonuna Başvurulması Zamanaşımını Durdurmaz, http://www.altindagymm.com.tr/tr/html/356/sirkuler+2011-5, (03.04.2012) 8 Onur TEMİZYÜREK, Tarh Zamanaşımı, Tarh Zamanaşımının Hukuki Sonuçları ve Zamanaşımı Süresi Dolmuş Dönemlere İlişkin Defter ve Belge İbrazı Yaklaşım, Kasım 2010, Sayı: 215 9 ŞAHİN, a.g.e. 168 VERGİ DÜNYASI, SAYI 371, TEMMUZ 2012

işlemlerinin 20.12.2011 tarihinde incelemeye alındığını varsayalım. İncelemeyi zamanında tamamlayamayacağını anlayan idare, tarh zamanaşımını durdurmak maksadıyla 26.12.2011 tarihinde mükellefin işlemlerini takdir komisyonuna sevk etmiş olsun. Bu durumda defter ve belgelerin ibrazının daireye yapılması istenirse VUK un 14 üncü maddesi uyarınca mükellefe en az 15 gün süre tanınmalıdır. Fakat defter ve belge muhafaza ve ibraz zorunluluğunun bitmesine 5 gün vardır. Eğer mükellef bu süre içinde defter ve belgesini ibraz etmezse tekrar ibraza zorlanamaz. Bu noktada 359 madde uyarınca defter ve belgeleri gizlemek suçunun işlendiği söylenemez çünkü defter ve belge ibrazı için öngörülen beş yıllık süre dolmuştur ve mükellefin ibraz zorunluğu yoktur. Takdir komisyonlarına getirilecek zaman bakımından başvuru sınırlaması, tarhiyatlara dayanak teşkil eden defter ve belgelerin hukuki geçerliliği konusunda lüzumsuz tartışmaların yapılmasını da engelleyecektir. Aksi durumda ilgili maddelere, takdir komisyonlarında geçen sürelerin defter ve belgeleri muhafaza ve ibraz zamanaşımını da durduracağına ilişkin eklemeler yapılması ihtiyacı doğacaktır. 5. Sonuç Anayasa Mahkemesi kararına istinaden, takdir komisyonlarına başvurularda zamanaşımı durma süresine 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile getirilen bir yıllık sınırlama idarenin farklı ve keyfi uygulamalarını sınırlandırdığı, bu anlamda düzenlemenin hukukun genel ilkelerinden hak ve nesafet ilkesine daha uygun olduğu açıktır. Diğer taraftan Vergi Usul Kanununun 114 üncü maddesinin son halinin Yüksek Mahkeme kararındaki gerekçeleri tam anlamıyla kavradığı söylenemez. Nitekim madde yapılan tarhiyatlarda komisyonda geçen süreler için de Kanunun gecikme faizini düzenleyen 112 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre gecikme faizi hesaplanmasına imkân vermektedir. Kanunun 112 maddesinde yapılacak yeni bir düzenleme ile idarenin komisyonda geçen süreler için gecikme faizi hesaplamasının önüne geçilmelidir. Yeni düzenleme, her ne kadar takdir komisyonlarına gelen işlemlerin hızlandırılmasını zorunlu kılsa da takdir komisyonlarına yapılan başvuruların amaçları dışında, zamanaşımı durdurma müessesesi olarak kullanılmasına engel olamamaktadır. Bu noktada vergi dairelerinin matrah takdiri amacıyla takdir komisyonlarına başvurularına, genel zamanaşımı olan beş yıllık süreden daha kısa olan bir süre sınırlaması (dönemi takip eden ilk dört yıl vb.) getirilmesi, takdir komisyonlarına başvuruların amaçlarına uygun olarak yapılmasına yardımcı olacaktır. Son olarak Vergi Usul Kanununun defter ve belgeleri muhafaza ve ibraz mükellefiyetini düzenleyen 253 ve 256 ncı maddelerinde Kanunun 114 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan hükme paralel herhangi bir hüküm bulunmaması ve söz konusu hükme herhangi bir atıfta bulunulmaması nedeniyle takdir komisyonlarına başvurular defter ve belgeleri muhafaza ve ibraz yükümlülüğünü uzatmamaktadır. Bu noktada çalışmaları devam eden Vergi Usul Kanunu Taslağında, kanunun zamanaşımını ve defter ve belgelerin ibraz sürelerini düzenleyen ilgili maddelerine eklemeler yapılmasının değerlendirilmesi faydalı olacaktır. KAYNAKÇA - 213 sayılı Vergi Usul Kanunu - 23.07.2010 tarih ve 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun - 01/10/2010 tarih ve 27716 sayılı 400 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği - Anayasa Mahkemesi nin, 15.10.2009 tarih ve E. 2006/124, K. 2009/146 sayılı Kararı. - Altındağ ymm, İnceleme Elemanınca Vergi Matrahı Takdiri İçin Takdir Komisyonuna Başvurulması Zamanaşımını Durdurmaz, http://www.altindagymm. com.tr/tr/html/356/sirkuler+2011-5, (03.04.2012) - Doğrusöz, Bumin, Takdir Komisyonu Kararına Dayalı Tarhiyat (2), Referans Gazetesi, 03/06/2010, http://www.bumindogrusoz.com/m.aspx?id=215 (03.04.2012) - KÜÇÜK, Şaban, Takdir Komisyonu Vergi Zamanaşımını En Fazla Bir Yıl Durdurabilir Yaklaşım, Eylül 2010, Sayı: 213 - ŞAHİN, Tayfun, Zamanaşımı Süresi Dolmak Üzereyken Takdire Sevk Edilen Mükellef Hakkında Vergi İncelemesi Sürdürülebilir mi?, Lebib Yalkın, Nisan 2012, Sayı: 100 - TEMİZYÜREK, Onur, Tarh Zamanaşımı, Tarh Zamanaşımının Hukuki Sonuçları ve Zamanaşımı Süresi Dolmuş Dönemlere İlişkin Defter ve Belge İbrazı Yaklaşım, Kasım 2010, Sayı: 215 VERGİ DÜNYASI, SAYI 371, TEMMUZ 2012 169