BÖYLE Mİ OLMALIYDI..?

BÖYLE Mİ OLMALIYDI..?

İÇİNDEKİLER Yıl: 49 Sayı: 7-8-9 Temmuz/Ağustos/Eylül 2012 TMMOB Orman Mühendisleri Odası Adına Sahibi Ali KÜÇÜKAYDIN Yayın Sorumlusu Prof. Dr. Devlet TOKSOY 2BAŞYAZI Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Okan ÇANÇİN Sevda ERGİZ Orman ve Su İşleri Bakanlığı Hüseyin AYTAÇ Orman ve Su İşleri Bakanlığı Serkan ERİKGENOĞLU Orman Mühendisi Ali İzzet BAŞER Orman Mühendisi Fatih SARAÇ Ağaç İşleri End. Yük. Mühendisi Emre TOPBAŞ Orman End. Mühendisi Yayın Kurulu Yayın Koşulları Dergimizde yayınlanması istenilen yazılar bilgisayarda yazılmalı, daha önce başka bir yerde basılıp, yayınlanmamış olmalıdır. İmzalı bir dilekçe ekinde kağıda yazılı olarak, ayrıca elektronik ortamda dergimizin yönetim yerine posta ile gönderilmelidir. Yazılar 7 sayfayı (A4) geçmemelidir. 7 sayfayı aşan yazıların birbirini izleyen sayılarda yayınlanabileceği düşünülerek bölümlere ayrılmalıdır. Fotoğraf net ve temiz olmalı, slayt dışında sayısal gönderilecek fotoğrafların çözünürlüğü yüksek olmalıdır. Yazılarda Türkçe kelimeler kullanılmalı ve Türkçe dil kurallarına uyulmalıdır. Yayınlanacak yazı ve çevirilerdeki düşünsel ve teknik sorumluluk yazarına ait olup,oda yönetimini ve Dergi Yayın Kurulunu sorumlu tutmaz. Dergide yayınlanan yazılardan kaynak göstermek koşulu ile alıntı yapılabilir. Dergiye gönderilen yazılar yayınlansın ya da yayınlanmasın geri verilmez. Yazılar Yayın Kurulu tarafından incelenir. Yayın Kurul yayınlanacak yazılarda gerekli düzenlemeleri yapabilir ve uygun görülen yazıları yayınlar. Yönetim Yeri Beştepeler Mah. 31. Sok. No: 3 Beştepe-Yenimahalle/ANKARA Tel: (0312) 215 00 33 pbx Belgegeçer: (0312) 215 01 81 e-posta: dergi@ormuh.org.tr www.ormuh.org.tr TMMOB Orman Mühendisleri Odası Hesap No: T.C. Ziraat Bankası Necatibey Şubesi: 132953 Prof. Dr. Ender MAKİNACI İstanbul Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Erol BURDURLU Gazi Üniv. Tek. Eğt. Fak. Prof. Dr. Mustafa AVCI Süleyman Demirel Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Özden GÖRÜCÜ Sütçü İmam Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Selman KARAYILMAZLAR Bartın Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Semra ÇOLAK Karadeniz Teknik Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Sezgin AYAN Kastamonu Üniv. Orm. Fak. ERZURUM ŞUBESİ MERALARIMIZ VE ORMANCILIĞIMIZ 4KONULU PANEL DÜZENLEDİ AFET RİSKİ ALTINDAKI ALANLARIN DÖNÜŞTÜRÜLMESİ HAKKINDA KANUN Prof. Dr. Aynur Aydın COŞKUN6 TOMRUKLARIN HER İKİ YÖNDE BÖLMEDEN ÇIKARILMASINDA KULLANILAN YARI MEKANİZE TOKK-M SİSTEMİ 9Prof. Dr. H. Hulusi ACAR Tasarım-Baskı MRK Baskı ve Tanıtım Hiz. Tic. Ltd. Şti. Uzayçağı Cad. 355. Sok. No: 2 Ostim/ANKARA Tel: (0312) 354 54 57 ISSN 1301-3572 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ AĞAÇ İŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ 12 Yrd. AHŞAP MALZEMENİN İŞLENMESİNDE YÜZEY KALİTESİ Doç. Dr. Sait Dündar SOFUOĞLU

VADİSİ MİLİ PARKINDA YOL YAPIMINA BAĞLI DOĞAYA AYKIRI UYGULAMALAR 16ALTINDERE Prof. Dr. Cantürk GÜMÜŞ Yrd. Doç. Dr. Sezgin HACISALİHOĞLU Yrd. Doç. Dr. Saliha ÜNVER YAYIN KURULUNDAN YANGIN REJİMİ VE ORMANCILIKTAKI ÖNEMİ Prof. Dr. Ertuğrul BİLGİLİ Arş. Gör. İsmail BAYSAL 26 Prof.Dr. Turgay AKBULUT Enüs KOÇ (Mba) MERA VE OTLAK PLANLAMALARINDA ORMAN MÜHENDİSLERİNİN YERİ 32 Hasan AĞAÇ TÜRÜNÜN MDF LEVHALARDA PÜRÜZLÜLÜĞE ETKİSİ Eşref GİRGİN 20 28 ÜYELERİMİZDEN Zeki KAMACI Osman TURUNÇ Abdulvahap GÖKSEL Yüksel YÜKSEL F. Alptekin KARAHAN Sabit TUNÇEL BALTALAR Sevgili Okurlarımız; Dergimizin yayına hazırlandığı sırada yaşadığımız üzücü olay inanıyoruz ki tüm meslek camiamızı özellikle kamuda çalışanları derinden etkilemiştir. Meslektaşımız Sami Kılıç ın geçirdiği beyin kanaması öncesi işyerinde yaşanalar hepimiz için düşündürücü. Bu sayımızda değişik fakültelerimizden kıymetli hocalarımızın farklı konulardaki çalışmalarına yer verdik. Özellikle Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi hakkındaki Kanun üzerine Prof. Dr. Aynur Aydın Coşkun un, Prof. Dr. Cantürk Gümüş ve arkadaşlarının Altındere Vadisi Milli Parkı ndaki doğaya aykırı uygulamaları içeren çalışmalar gibi ilginizi çekeceğine inandığımız konulara yer verdik. Dergimizi elinize aldığınız şu günlerde idrak edeceğimiz mübarek Kurban Bayramını ve 29 Ekim Cumhuriyet Bayramınızı tebrik ediyoruz. Saygılarımızla Orman Mühendisliği Dergisi Yayın Kurulu HABERLER 43 2012 TEMMUZ/AĞUSTOS/EYLÜL ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 1

UZMAN SAHASI AHŞAP MALZEMENİN İŞLENMESİNDE YÜZEY KALİTESİ Yrd. Doç. Dr. Sait Dündar SOFUOĞLU Dumlupınar Üniversitesi Simav Teknik Eğitim Fakültesi sdsofuoglu@gmail.com GİRİŞ Ahşap malzemenin işlenmesinde iyi bir işleme kalitesi elde edebilmek için işleme koşullarının uygun bir kombinasyonunun uygulanması gerekmektedir. Bu çalışmada iyi bir işleme kalitesi elde edebilmek için gerekli olabilecek genel bilgilere yer verilmektedir. Genel olarak ahşap malzemenin amacına uygun bir şekilde işlenebilmesini sağlamak için gerekli koşullar; makine ve kesme aletlerinin mekanik durumu, makinelerin ayarlanması ve çalıştırılması ve hammadde odunun seçimi ve özellikleri olmak üzere üç ana grupta incelenebilmektedir. Bu gruplara giren çeşitli koşulların yerine getirilmemesi veya yeteri kadar önemsenmemesi yapılan işlemeyi doğrudan etkilemektedir. Ayrıca ahşap malzemenin işlenmesinde beklenen kalite, son kullanım amacına göre de değişebilmektedir [3,9,11]. 1. İYİ BİR İŞLEME İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR 1.1 Makine ve Kesme Aletlerinin Mekanik Durumu: İyi bir işleme kalitesi elde edebilmek için; kesicilerin dengeli olarak yerleştirilmesi, bıçak seçimine özen gösterilmesi ve bıçakların sürekli olarak keskin bulundurulması gerekmektedir. Makinaların kullanım ömrü biten veya fazla kullanılan ve tahrip olan parçalarının zamanında değiştirilmesi ve bakımlarının zamanında yapılması gerekmektedir [11]. İşleme kalitesinde makinanın tasarımı, titreşim derecesi, kullanılan kesicinin tipi kesicinin bakımlı olması (bileme kalitesi ve bıçakların kesişe katılması) ve kesicinin iş parçasına göre yönü vb. diğer faktörler de etkili olmaktadır. Örneğin çeşitli kesiş tiplerinde oluşan yüzeyler Şekil 1 de görülmektedir [3, 8]. Şekil 1. Farklı kesiş yöntemlerinde oluşan yüzeyler [8]. a) Şerit testere, b) Planyalama c) Daire testere d) Zımparalama a. Bıçak türü: Pratik çalışmalarda uzun süre keskin kalması nedeniyle, daha çok ucu sertleştirilmiş, sert metal bıçaklar tercih edilmekte, daha sonra sırasıyla yüksek hız çeliği ve karbon çelik bıçaklar gelmektedir. İşlenecek malzemeye göre uygun kesiciler seçilmelidir. b. Bıçak keskinliği: Keskin bıçaklar ile işlemede daha iyi yüzey kaliteler elde edilebilmektedir. Keskin olmayan kesicilerin olumsuz etkisi hafif ve yumuşak odunlardaki kesişlerden sonra açıkça görülebilmektedir. c. Bıçakların bıçak başlığına yerleştirilmesi: Bıçaklar bilendikten sonra bıçak başlığına yerleştirilirken bütün bıçakların kesişe katılmasını sağlamak için ve aynı kesiş dairesine getirilmesi sağlanmalıdır. d. Makinelerin elemanlarının mekanik durumu ve bakımı: Makine ve elemanlarının mekanik durumu, onların kullanılma sürelerinden daha önemli olup, işleme kalitesini etkilemektedir. Dikkatli kullanılmayan yeni bir makinenin verimi düşmekte, iyi kullanılan ve bakımı yeterli olan eski makineden da en iyi şekilde faydalanılabilmektedir [11]. 1.2. Makinelerin Ayarlanması ve Çalıştırılması a. Kesiş açısı: Bütün durumlarda kesiş açısını 30 o den 15 o ye düşürmek örneklerdeki yüzey kalitesini arttırmaktadır. Bununla birlikte kesiş açısının düşürülmesiyle elde edilen bu artışın bütün örneklerde aynı olmadığı görülmüştür. Şekil 1 de iki bıçaklı bir planya başlığındaki açılar görülmektedir. Şekil 2: İki bıçaklı bir planya başlığında planya bıçağı kesici açıları (a. kesiş açısı; b. kesiş açısı değişikliği için verilen pah (açı) c. Serbest açı (pah); d. kesiş (uçus) dairesi; 1 ve 2 planya bıçakları) [1,4]. 12 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ TEMMUZ/AĞUSTOS/EYLÜL 2012

Kesiş açısını 30 o den 25 o ye düşürülmesi ile yüzey kalitesinde çok az bir değişim meydana gelmektedir. Kesiş açısının 25 o den 20 o ye düşürülmesi ile yumuşak ağaç türlerinin yüzey kalitesinde önemli ve olumlu bir değişim meydana gelmektedir [2]. b. Kesiş derinliği: Malzeme yüzeyindeki sığ bir kesiş en iyi sonucu vermektedir. Kesiş derinliğinin artması ile sonuçlar kötüleşmektedir. Kesiş derinliği işin kalitesini genel olarak yapraklı ağaç türlerinde ibreli ağaç türlerine göre daha az etkilemektedir. Kural olarak iki derin olmayan kesiş bir derin kesişe göre daha iyi yüzey vermektedir. Çeşitli ülkelerin standartlarında kesiş derinlikleri sınırlandırılmış bulunmaktadır [11,15]. c. Kesiş hızı: İşleme kalitesi için önemli bir etkendir. Kesiş hızı; ağaç malzemeyi işleyen makinenin kesicisinin işlenen malzeme üzerinde birim zamanda (saniyede) metre cinsinden katettiği yola denilmektedir. Kesiş hızı kesiş hareketi ile sağlanan, yani; malzeme içinde kesiş yönünde bıçakların keserek hareket ettiği hızdır. Bu kesiş hızı gerek kalite ve gerekse randıman (verim) hesaplamaları için çok önemlidir [11]. Ağaç malzemeyi işleyen makinelerde kesiciler genellikle dönerek (daire testere, planya, freze) kesiş yaptıklarından, kesiş hızı bıçağın çevresel hızı olarak da tanımlanabilmektedir. Bu hız bir daire testere veya planya bıçağı başında (top) belirli bir A noktasının bir saniyede katettiği uzaklıktır. Kesici başın bağlı olduğu milin bir dakikadaki dönüş sayısına devir sayısı adı da verilmektedir. Çok düşük kesiş hızı ile kaliteli yüzey elde edilememektedir. Ağaç malzeme işleme makinelerinde kesiş hızının üst sınırı bulunmaktadır. Yüksek kesiş hızlarında oldukça büyük bir savurma kuvveti ortaya çıkmakta ve makinelerdeki sallanmaları engellemek için makinelerin büyük ve stabil olarak üretilmesi ve zemine tesbiti gerekmektedir. Orman ürünleri ve mobilya endüstrisinde kullanılan makinelerde devir sayısı genelde dakikada 3500 ile 22000 arasında değişmektedir. Teknolojik gelişime bağlı olarak son yıllarda kesicilerin devir sayısı artırılmış bulunmaktadır. Ağaç malzemeyi işleyen makinelerde kesiş hızı makinenin yapacağı kesiş şekli ve kesici tiplerine göre değişmektedir. Ağaç türlerinin optimum kesiş hızı, ağaç türü odunlarının özgül ağırlığı ile bıçak türlerine göre de farklılıklar göstermektedir. d. Besleme hızı: İtme hızı, işlenecek malzemenin makineye veya makinenin işlenecek malzemeye belirli zaman birimi içindeki itilme (beslenme) miktarını metre/dakika olarak ifade etmektedir. Besleme hızı makinenin randımanın ve dolayısıyla işletmenin verimini doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle pratikte mümkün olduğunca yüksek itme hızı kullanılmaya eğilim gösterilmektedir. Yüksek itme hızında kesiş (bıçak) izleri uzun ve daha belirgin olmaktadır. İtme hızı özellikle dairesel kesiş yapan makinelerde yüzeyin kalitesi üzerinde oldukça büyük etki yapmaktadır [11]. Besleme hızının arttırılması ile daha kötü yüzeyler elde edilmektedir [13]. İtme hızı; otomatik besleme ve itme donanımları olmayan makinelerde insan gücü ile sınırlıdır. Çok düşük itme hızında kaliteli kesiş işlemi engellenmektedir. Kesicinin uç kısmı, çizilmekte, körlenmekte ve böylece dayanma süresi de azalmaktadır. İşlenem malzemede yanma izleri de meydana gelebilmektedir. e. Birim mesafedeki bıçak izi sayısı: Yüzeye verilen paralel ışıkla daha rahat görülebilen bıçak izleri sert ağaç malzemelerde yumuşak ağaç malzemelere göre daha rahat izlenebilmektedir. Birim mesafedeki bıçak izi sayısının yüzey kalitesini belirlemede önemli etkiye sahip olduğu bilinmektedir. Genellikle yüzey kalitesindeki en büyük artış birim mesafedeki (2,54 cm) bıçak izi sayısının 8 den 12 ye ve 12 den 16 ya çıkarılması ile meydana gelmektedir. Bu artış 2,54 cm de 16 bıçak izi sayısından 20 bıçak izi sayısına çıkarılmasında i se oldukça küçüktür [2]. En iyi yüzey kalitesi 2,54 cm de 20 bıçak izin sayısında beklendiği halde 10 bıçak izi sayısında bulunmuştur [12]. Birim mesafedeki bıçak izi sayıları ile ilgili görseller Şekil 3 de görülmektedir. Şekil 3. Planyalamada birim mesafedeki farklı bıçak izi sayıları A- Kesişin bir bıçakla gerçekleştirilmesi durumunda B- Kesişin dört bıçakla gerçekleştirilmesi durumunda [5]. 1.3 Hammadde Odunun Seçimi ve Özellikleri Hammadde odunun seçimi ve sahip oldukları özellikler yüzey işleme kalitesini önemli derecede etkilemektedir. Odunun yüzey işleme kalitesini etkilediği özellikleri şu şekildedir. 2012 TEMMUZ/AĞUSTOS/EYLÜL ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 13

UZMAN SAHASI a. Odun rutubeti: Rutubet değişimlerinde ağaç malzeme çalışmaktadır ve boyutlarında daralma ve genişleme ile değişim olmaktadır. Bu yüzeydeki yapıyı da etkilemektedir. Odunun rutubet miktarlarındaki küçük değişiklikler bile yüzey geometrisinin değişmesinde etkiye sahip bulunmaktadır ve buda sonuç olarak yüzey düzgünlüğünü, yüzeydeki pürüzlülüğü ve düzlüğü etkilemektedir [8]. Odunun rutubeti yüzey işleme kalitesini etkilemektedir. Genellikle düşük odun rutubetinde, yüksek odun rutubetine göre daha iyi işleme ve yüzey kalitesi elde edilmektedir. Odun yüksek rutubet içerdiği zaman işlendiğinde genellikle, çok fazla kalkık liflilik, pürüzlü liflilik ve yongalı liflilik oluşmaktadır. Yonga izi, diğer rutubet miktarlarına göre % 20 ve daha fazla odun rutubetlerinde daha az meydana gelmektedir. Yapraklı ağaç odunlarında ise özgül ağırlığı fazla olanlar, rutubet artışı etkisinden daha az etkilenmektedir. Ortalama olarak odun %6 odun rutubetinde % 12 ye göre % 25 odun rutubetinde, % 20 odun rutubetine göre % 50 nin üstünde daha hatasız işlenebilmektedir [5, 11]. b. Özgül ağırlık: Odunun işlenme özellikleri özgül ağırlıkla değişmektedir. Kural olarak ağır odunlar düzgün yüzey vermekte ve hafif odunlara göre daha iyi işlenmektedir [11]. Ortalama yıllık halka genişliği ve birim mesafedeki yıllık halka sayısı yumuşak ağaçların kalitesinin belirlenmesinde bir gösterge olmaktadır ve mekanik ve işlenme özellikleri üzerinde önemli derecede etkilidir [12]. c. Büyüme hızı, yıllık halka genişliği ve yaz odunu katılım oranı: Büyüme özellikleri odunun enine kesitinde boyuna kesitine göre daha belirgindir. Büyüme hızının etkisi özgül ağırlıktan daha önemli bulunmaktadır [11]. Yıllık halka genişliğinin Şekil 5. Söğüt (Salix spp) odununda çeşitli derecelerde pürüzlü liflilik kusuru [5]. Pürüzlü liflilik bıçakların keskin bulundurulması, kesiş hızının artırılması ve kesiş açısının küçültülmesiyle azaltılabilir. Odunun rutubet miktarı %12 nin üstünde olmamalıdır. Ekstrem olmadıkça zımparalama ile giderilebilmektedir [9,11]. Yongalı Liflilik: Kesiş yüzeyinin altında kırılan çok küçük kısımların, masif ağaç malzeme yüzeyinde bulunması yongalı lifliliği oluşturmaktadır. Genel olarak yongalı liflilik ağaç malzemenin spiral lifli yapısı ile bağlantılı bulunmaktadır. Bıçağın bu dokuyu dik olarak kestiği yerlerde yongalı liflilik ortaya çıkmaktadır. Tamamen bir yöndeki yongalı liflilik zımparalama işlemi ile giderilebilmektedir. Yongalı lifliliği önlemede en basit fakat en etkili yöntem birim meişlenme özelliklerine olan etkisi dağınık traheli sert ağaçlarda (Örneğin; akçaağaç ve huş) daha düşük bulunmaktadır [12]. d. Odun kusurları: Ağaç malzemenin makineyle işlenme güçlüğünü artıran faktörlerden birisi de çapraz lifliliktir. Hemen her kereste parçası az veya çok çapraz liflilik içermektedir. Çapraz lifliliğin az olduğu durumlarda pek önemli değildir. Fakat belirgin olması halinde gözönünde bulundurulması gerekmektedir [11]. 2. ahşap Malzemenin İşlenmesinde Ortaya Çıkan Başlıca Hatalar Kalkık Liflilik : Yıllık halkaların bir kısmında genel yüzeyden daha fazla bir yükselme meydana gelmektedir. Fakat yırtılma ve kopma olmamaktadır. Ağaç malzeme planya veya kalınlık makinelerinde işlenirken, çekme silindirleri tarafından önemli ölçüde basınç altında bırakılmaktadır. Yumuşak olan ilkbahar odunu kısımları yaz odununa göre fazla oranda sıkışmakta fakat basınç kalktığında genişlemektedir. Bu genişleme genellikle yoğun yaz odunu yüzeyi seviyesinin altında kalmaktadır. Kalkık lifliliğe neden olan faktörler arasında; bıçakların kör olması, bıçak başlığına çok sayıda bıçağın yerleştirilerek ancak tesviyelerinin iyi yapılmaması ve odunun rutubet oranının yüksek olması bulunmaktadır [9, 10, 11]. Kalkık liflilik, iğne yapraklı ağaç odunlarından özellikle göknar, ladin ve çam türlerinde oldukça sık görülmekte, buna karşılık yapraklı ağaç odunlarında strüktüre bağlı olarak seyrek rastlanmaktadır. Şekil 4 de ağaç malzemenin işlenmesinde ortaya çıkabilecek olan farklı derecelerdeki kalkık liflilik kusuru görülmektedir. Şekil 4. Amerikan karaağacı (Ulmus americana) odununda planyalamada farklı derecelerde kalkık liflilik kusuru [5]. Pürüzlü Liflilik: İşlenen ağaç malzemede reaksiyon odununun bulunması halinde geniş ölçüde pürüzlü liflilik oluşmaktadır. Kesiş esnasında kesici bıçakların liflerle değişik açılar altında kesiş işlemini gerçekleştirmesi veya kör bıçakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkmaktadır [9,10,11]. (Şekil 5). 14 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ TEMMUZ/AĞUSTOS/EYLÜL 2012

safedeki bıçak izi sayısını arttırmaktır [9,10,11].Yongalı liflilikten dolayı yüzeyde genellikle çukurlar meydana gelmektedir. Ortadan kaldırılmaları oldukça zor olup, uzun süreli zımparalama işlemini gerektirmektedir. Şekil 6. Şeker akçaağacı (Acer saccharum) odununda çeşitli derecelerde yongalı liflilik kusuru [5]. Yonga İzi : Emme donanımı ile kesiş esnasında oluşan toz ve yongaların uzaklaştırılamaması nedeniyle malzeme yüzeyinde oluşan yüzeysel sığ çukurlardır. Yonga izi yetersiz hava emme sisteminden meydana gelebilmektedir. Yongalı liflilik ve yonga izinin oluşumu birkaç damla su ile ayırt edilebilir. Yongalı liflilik bazı kırılmış parçalardan oluştuğu için sudan etkilenmemekte, yonga izinde ise çukurlar bir ölçüde basınç ile meydana geldiğinden suyu absorbe edip genişlemekte ve daha az göre batıcı olabilmektedir [9,10,11]. Şekil 7 de çeşitli derecelerdeki yonga izi kusuru görülmektedir. Şekil 7. Lale ağacı (Liriodendron tulipifera) odununda çeşitli derecelerde yonga izi kusuru [5]. Gevşek Liflilik ve Lif Ayrılması: Masif ağaç malzemenin planyalanması veya zımparalanması esnasında oluşmaktadır. Özellikle teğet yüzeylerde gözükmektedir. Bıçakların kör olmasıyla birlikte yeterli olmayan kurutma koşulları nedeniyle ortaya çıkmaktadır [9,10,11]. Bu kusur kesici (bıçak) lerin keskin bulundurulması, odunun rutubet miktarının düşük tutulması suretiyle önlenebilmektedir [Şekil 8]. Şekil 8. Ağaç malzemenin işlenmesinde ortaya çıkan gevşek liflilik hatası [5]. 3. Ahşap Malzemenin İşlenmesinde Ortaya Çıkan Ha- TALARı Önleme Çareleri Masif ahşap malzemenin işlenmesinde meydana gelen hataların oluşmaması için aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir [3,6,10,11,14]. 1. İyi bir işleme için bıçakların sürekli keskin olmasına dikkat edilmelidir. 2. Bıçak başlığına çok sayıda bıçak yerleştirilerek, tesviyelerinin yapılıp bütün bıçakların kesişe katılması sağlanmalıdır. Ayrıca, bıçakların yerleştirildiği top ve millerin itinalı bir şekilde makineye yerleştirilmesi ve dengelenerek makine millerinin vibrasyonunun azaltılması da sağlanmalıdır. 3. Ağaç türlerinin değişmesi ile kısa zaman aralıklarında, bileme açılarının değiştirilmesi ekonomik olmadığından, tecrübe ve gözlemlere dayanarak yapraklı ağaç odunları için 20, ibreli ağaç odunları için 30 lik göğüs açılarının kullanılması uygun olmaktadır. Yongalı ve pürüzlü liflilik oluşumunda kesiş açısının küçültülmesi gerekmektedir. 4. Genellikle derin olmayan kesişler uygun bulunmaktadır. Kesişler yüzeysel olmalı, bazen ilk olarak kaba kesiş, daha sonra yüzeysel son kesişin yapılması yararlı bulunmaktadır. 5. Birim mesafedeki bıçak izi sayısının artması ile yüzey kalitesi yükselmektedir. İşlemede itme hızı düşük, devir sayısı ile yüksek olmalıdır. Malzeme salınımsız, doğru ve lif yönünde itilmelidir. 6. Kalkık ve pürüzlü lifliliği en aza indirmek için mümkün olduğunca ağaç malzeme kurutulmalıdır. Bu kusurların oluşumu için %20 rutubet miktarı oldukça yüksek bulunmaktadır. KAYNAKLAR [1] ASTM D 1666 87, 2004, Standart Methods for Conducting Machining Tests of Wood and Wood Base Materials, ASTM International, West Conshohocken, United States. [2] CANTIN, E.M, 1965, The Machining Properties of 16 Eastern Canadian Woods, Department of Forestry, Publication No:1111, Canada. [3] DAVIS E.M., 1959, Three Musts for Good Machining, Forest Products Laboratory, The Wood Worker Edition,, Madison, Wisconsin [4] DAVIS E.M., 1962, How to Control Fuzzy Garin in Planing, Hitchcock s Wood Working Digest, USA. [5] DAVIS E.M., 1962, Machining and Related Characteristics of United States Hardwoods, U.S. Department of Agriculture Forest Service Technical Bulletin No.1267,Washington D.C. [6] DAVIS, E.M., NELSON, H. 1954, Machining Tests of Wood With the Molder, Preprint, Forest Products Research Society 561, Univ. Sta. Madison. [7] FOREST PRODUCTS LABORATORY, 1999, Wood Handbook Wood as an Engineering Material, Forest Products Laboratory, USDA Forest Service Madison, Wisconsin, 463p. [8] JAKUB,S., MARTİNO, N, 2005, Wood Surface Roughness What is it?, Rosenheim Workshop, 29 30 September 2005, BOKU University of Natural Resources and Applied Life Sciences, Vienna, Austria [9] KURTOĞLU, A., 1981, Odunun İşlenme Özellikleri, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: B, Cilt: 31, Sayı:2, s.179-199, İstanbul. [10] KURTOĞLU, A.,1996, Ağaç Malzemenin İşlenmesinde Ortaya Çıkan Hatalar, Mobilya-Dekorasyon Dergisi, Temmuz - Ağustos, Sayı :13 s.26-29. [11] KURTOĞLU, A., 2004, Ağaç İşleme Teknolojisi ve Makineleri Lisans Ders Notları, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, Basılmamıştır, İstanbul. [12] LIHRA, T., GANEV, S., 1999, Machining Properties of Eastern Species and Composite Panels, Forintek Canada Corp. Project no:2306, Canadian Forest Service, Vancouver, B.C. [13] SKALJIC, N., LUCIC, R., CAVLOVIC, A., OBU- CINA, M., 2009, Effect of Feed Speed and Wood Species on Roughness of Machined Surface, Drvna Industrija 60 (4) 229-234. [14] SOFUOĞLU, S.D., 2008, Bazı Yerli Ağaç Türü Odunlarının İşlenme Özelliklerinin Yüzey Kalitesi Üzerine Etkileri, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul. [15] VÖH, 1977, Guterichtlinien für Möbel Waren, Verband Osterreichischer Möbelwerke. İŞLEMEDE MEYDANA GELEN KUSURLU YÜZEY- LERE ÖRNEKLER (Metnin çeşitli yerlerinde görsel olarak kullanılabilir (Foto: SDOFUOGLU,2008) 2012 TEMMUZ/AĞUSTOS/EYLÜL ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 15