FARKLI GEÇC RESTORATF MATERYALLERN MKROSIZINTISININ DEERLENDRLMES THE ASSESSMENT OF THE MICROLEAKAGE OF DIFFERENT TEMPORARY RESTORATIVE MATERIALS Ali Cemal TINAZ * Ba dagül HELVACIOLU KIVANÇ * %ebnem EROL * Gonca BEK * ÖZET Amaç: Bu in vitro çalmann amac, iki adet kla sertleen geçiçi restoratif materyal (Systemp, Tempit) ile bir adet çinko oksit öjenol içerikli geçici restoratif materyalin (Caryosan), endodontik giri kavitelerindeki tkama özelli#inin de#erlendirilmesidir. Gereç ve Yöntem: Çalmada 39 adet çekilmi küçük az diinde standart MO kaviteler ve giri kaviteleri hazrland. Diler rasgele 3 gruba ayrld. Birinci gruptaki dilerin giri kavitesi Systemp ile ikinci gruptaki dilerin giri kavitesi Tempit ile ve üçüncü gruptaki dilerin giri kavitesi ise Caryosan ile dolduruldu. Diler distile su içinde 48 saat saklandktan sonra, %2 lik metilen mavisi solüsyonunda 24 saat bekletildi. Bütün diler uzunlamasna ikiye ayrld ve oklüzal ve gingival yüzeylerin sznts ayr ayr de#erlendirildi. Bulgular: Bu in vitro çalmann sonuçlarna göre, Tempit grubunda oklüzal ve gingival yüzeyler arasnda istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunmad (p>0.05). Systemp ve Caryosan grubunda oklüzal ve gingival yüzeyler arasnda mikrosznt de#erlendirmesinde istatistiksel olarak anlaml bir fark bulundu (p<0.05), gingival yüzeyde fazla miktarda sznt gözlemlendi. Sonuç: Bütün gruplar oklüzalden ve gingivalden sznt yapt ve en fazla sznt gingival duvarlarda gözlemlendi. Anahtar kelimeler: Çinko oksit öjenol siman, geçici restoratif materyal SUMMARY Purpose: The aim of this in vitro study was to evaluate the sealing properties of two light-cured temporary restorative materials (Systemp, Tempit) and zinc oxide eugenol based temporary restorative material (Caryosan) in access cavities during endodontic treatment. Material and Methods: Standardized MO cavities and access cavities were prepared in 39, extracted, human premolars. The teeth were randomly divided into 3 groups. In the first group, the access cavities of the teeth were restored with Systemp. In the second group the access cavities of the teeth were restored with Tempit and in the third group the access cavities of the teeth were restored with Caryosan. After storing the teeth in demineralized water for 48 hours, specimens were immersed in 2% methylene blue dye for 24 hours. All teeth were sectioned longitudinally and analysed for occlusal and gingival leakage respectively. Results: The results of this study showed that there was not statistically significant difference between occlusal and gingival leakage in Tempit group (p>0.05). There were statistically significant differences between occlusal and gingival leakage in Systemp and Caryosan groups (p>0.05), gingival leakage was greater than occlusal leakage. Conclusion: All of the groups showed occlusal and gingival leakage and the most leakage was found in gingival walls. Key words: Temporary restorative material, zinc oxide eugenol cement GR% Kök kanal tedavisi esnasnda en önemli ilemlerden biri, tedavisine devam edilen diin seanslar srasnda giri kavitesinin geçici restoratif materyaller ile tam olarak kapatlmas olarak kabul edilmektedir. 1 Geçici restoratif materyaller kök kanal sisteminin tükrük ve bakteri ile kontaminasyonunu ve endodontik tedavi esnasnda kullanlan ilaçlarn oral kaviteye szntsn önlemek amacyla kullanlmaktadr. 2 Bu nedenle endodontik tedavi esnasnda geçici restoratif materyal seçiminde szdrmaz bir tkama en önemli özellik * Gazi Üniversitesi, Di Hekimlii Fakültesi, Di Hastalklar ve Tedavisi Anabilim Dal, ANKARA. Bu çalma, 6. Ege Bölgesi Di Hekimleri Odalar Uluslararas Bilimsel Kongre ve Sergisinde poster olarak sunulmutur (Aralk, 2006, ANTALYA). 92 olmaldr. 3 Ayn zamanda geçici restoratif materyallerin uygulanmasnn kolay olmas, tükürükte çözünmemesi, toksik olmamas ve çineme kuvvetlerine kar dayankl olmas aranan özelliklerdir. 4 Endodontik giri kavitelerinin geçici kapatmalar için çok çeitli restoratif materyaller kullanlmaktadr. Bunlar çinko oksit öjenol, öjenol içermeyen çinko oksit-kalsiyum sülfat ve kla sertleen rezin kompozit olarak sralanabilir. 4 Son restorasyon olarak adeziv rezin uygulamas yaplacak dilerde, adezivin uygulanmasn ve polimerizasyonunu bozacak geçici dolgu maddelerinin kullanlmas istenmemektedir. 5,6 Bu
amaçla son yllarda kla sertleen geçici dolgu maddeleri gelitirilmitir. Bu maddelerin uygulanmasnn kolay olmas ve kavite duvarlarndan artk brakmadan çkarlabilmeleri bakmndan kullanmlar gün geçtikçe artmaktadr. Geçici restoratif materyallerin szntsnn deerlendirildii birçok çalma birbiriyle çelien sonuçlar vermitir ve geçici restoratif materyallerin szntsnn deerlendirildii bu çalmalarda genellikle materyallerin koronal sznts deerlendirilmitir. 7-9 Bu çalmann amac, MO kavite tarznda açlm giri kavitelerinde üç farkl geçici restoratif materyalin hem oklüzal hem de gingival szntsnn deerlendirilmesidir. distile suda 37 o C de 48 saat bekletildi. Restore edilen diler restorasyonun çevresindeki 1mm lik bölge haricinde trnak cilas ile kapland. Diler %2 lik metilen mavisi solüsyonunda 24 saat bekletildi ve daha sonra ykand. GEREÇ ve YÖNTEM Bu çalmada 39 adet yeni çekilmi, çürüksüz, salam alt küçük az dii kullanld. Diler örnekler hazrlanana kadar distile suda bekletildi. Dilere gingival basamak mine sement birleim yerinin 1mm üzerinde olacak ekilde standart MO kaviteler ve giri kaviteleri açld. Tüm giri kaviteleri tek bir uygulayc tarafndan su soutmas altnda yüksek hzda çalan elmas fissür bir frez (Diatech Dental Ag, Heerbrugg, Switzerland) ile açld. Pulpa odasndaki kök kanal içerikleri trnef (Maillefer, Ballaigues, Switzerland) yardmyla uzaklatrld. Köklere standart teknik kullanlarak apikal 40 numara olacak ekilde biyomekanik preparasyon yapld. Kanallar NaOCl ile ykand ve kuruland. Pulpa odalarna geçici dolgu maddesinin kanal azlarn tkamasna engel olmak için pamuk peletler yerletirildi. Diler her bir grupta 13 di olacak ekilde rasgele 3 gruba ayrld. Grup 1 oklüzal yüzeyde 3.5-4.0mm, gingival yüzeyde 2.0-2.5mm olacak ekilde kla sertleen rezin kompozit geçici restoratif materyal (Systemp inlay, Ivoclar Vivadent, Germany) ile restore edildi (Eekil 1). Grup 2 oklüzal yüzeyde 3.5-4.0mm, gingival yüzeyde 2.0-2.5mm kla sertleen rezin kompozit geçici restoratif materyal (Tempit, Spident, Korea) ile restore edildi. Grup 3 ise oklüzalde 3.5-4.0mm, gingivalde 2.0-2.5mm çinko oksit öjenol (ZOE) içerikli geçici restoratif materyal (Caryosan, SpofaDental, Ceska Republica) ile restore edildi. Geçici restoratif materyaller dilere tabakalama teknii ile yerletirildi. Çalmada kullanlan materyaller Tablo I de gösterilmitir. Geçici restoratif materyallerin üretici firmalarn talimatlar dorultusunda yerletirilmesinden sonra, bütün diler %ekil 1. Uygulanan geçici restorative materyalin ematik olarak gösterilmesi Tablo I. Çalmada kullanlan materyaller Materyal Firma çerik Systemp inlay Ivoclar Vivadent, Germany Ikla sertleen rezin kompozit Tempit Spident, Korea Ikla sertleen rezin kompozit Caryosan SpofaDental, Ceska Republica Çinko oksit öjenol Hazrlanan örnekler, elmas bir separe (Le Blond, A&M Inst., USA) ile bukkolingual olarak ikiye ayrld. Marjinal boya penetrasyon derecesi stereomikroskopta (Olympus S 240, Tokyo, Japan) x4 büyütmede deerlendirildi. Boya penetrasyon ölçümü hem okluzal hem de gingival bölgede aadaki kriter göz önüne alnarak skorland. 10 0- Sznt yok 1- Dentin-mine birleimine kadar olan boya sznts 2- Pulpa odasnn yarsn geçmeyen boya sznts 3- Pulpa odasnn yarsna kadar olan ve yarsndan daha fazla olan boya sznts Nkiye ayrlan parçalardan en derin boya sznts gösteren parça deerlendirmeye alnd ve her bir örnek 93
için skor kaydedildi. Veriler tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile deerlendirildi (p=0.05). BULGULAR Örneklere ait sznt deerleri Tablo II de ve sznt örnek fotoraflar Resim 1-3 de gösterildi. Deerlendirme oklüzal ve gingival bölge olarak ayr ayr yapld. Buna göre sznt yapmayan hiçbir grup ve yüzeye rastlanmad. Hem Grup 1 hem de Grup 3 kendi içlerinde deerlendirildiinde gingival yüzeylerle oklüzal yüzeyler arasnda gingival yüzeyde daha fazla sznt olmak üzere istatistiksel olarak anlaml fark bulunurken (p<0.05), Grup 2 de gingival ve oklüzal yüzeyler arasnda anlaml bir fark bulunmad (p>0.05). Gruplar birbirleriyle karlatrldnda ise gingival ve oklüzal yüzeyler arasnda anlaml bir fark bulunmad (p>0.05). Resim 3. Sznt gözlenen Caryosan grubuna ait bir örnek Tablo II. Örneklere ait sznt de#erleri Oklüzal Gruplar N Ort SS Gingival Ort Grup 1 13 0.8461* 1.6410 2* 1.5 Grup 2 13 1.1538 1.8076 1.3846 1.7564 Grup 3 13 0.8461* 0.8076 2.2307* 0.6923 SS *Gruplar arasnda istatistiksel olarak fark vardr. (Ort: Ortalama, SS: Standart sapma) Resim 1. Sznt gözlenen Systemp inlay grubuna ait bir örnek, materyalin boyay tamamen emdi#i gözlenmektedir Resim 2. Sznt gözlenen Tempit grubuna ait bir örnek, materyalin boyay tamamen emdi#i gözlenmektedir TARTI%MA ZOE simann içeriindeki öjenol yann adeziv sistemlerin balanmasn ters yönde etkilediini gösteren çalmalar mevcuttur. 5,6 Ancak, bunun yannda öjenolün adezivlerin balanmas üzerinde herhangi bir etkisinin olmadn gösteren çalmalar da mevcuttur. 11-13 Bu çalmada, Systemp ve Tempit, endodontik ilemlerde geçici restoratif materyal olarak sklkla kullanlan ZOE ile karlatrlmtr. Çalmadaki bütün geçici restoratif materyaller nemli ortamda 48 saat sertlemeye brakldktan sonra boya testine tabi tutuldu. Bu ve buna benzer çalmalarda kullanlan deney düzenei, klinik artlar tam olarak yanstmamaktadr, ancak, çalmadan elde edilen veriler materyallerin tkama özellikleri hakknda yararl ön bilgi salamaktadr. Bu çalmada, çekilmi alt küçük az dileri kullanld ve açlan giri kavitelerine oklüzal yüzeyden 3.5-4.0mm ve gingival yüzeyden 2.0-2.5mm kalnlnda restoratif materyal yerletirildi. Daha önce yaplan çalmalarda geçici dolgu materyallerinin 3.5-4.0mm kalnlkta uygulanmas önerilmektedir. 1,14,15 Webber ve ark. 14 kalsiyum sülfat esasl geçiçi restoratif materyallerin mikroszntnn engellenmesinde 3.5-4.0mm kalnlnda uygulanan restoratif materyalin 94
yeterli olduunu rapor etmilerdir. Beach ve ark. 15 in vivo bir çalmada çinko oksit öjenol bazl geçici restoratif materyal olan IRM nin 3 haftalk periyotta Klas 1 giri kavitelerinde 4mm lik kalnlkta uygulandnda Cavit kadar iyi sonuçlar verdiini göstermilerdir. Ikla sertleen kompozit rezin esasl geçici restoratif materyal olan TERM in ise 5 haftalk peryotta 1-3mm uygulanmas ile 4mm uygulanmas arasnda fark olmad rapor edilmitir, ancak bu sonuç, dier klinik artlar göz önüne alnmadndan dolay TERM in 1 veya 2mm kalnlnda kullanlmas için yeterli bir etki yaratmamaktadr. 1 Bu nedenle bu çalmada gingival duvarda 2.0-2.5mm, oklüzal yüzeyde 3.5-4.0mm kalnlnda restorasyon yapld. Bununla beraber, endodontik giri kavitelerinde geçici restoratif materyallerin kavite duvarlarna yeterli bir adaptasyon ve giri kavitesi içerisine iyi bir kondensasyon salamak amacyla tabakalama teknii ile yerletirilmesi marjinal sznt açsndan önemlidir. 1 Bu nedenle çalmada, bütün materyallerin giri kavitelerine yerletirilmesinde tabakalama teknii kullanld. Bu çalmada Systemp ve Caryosan grubunda sznt açsndan oklüzal ve gingival yüzeyler arasnda anlaml fark bulundu; gingival duvarlarda daha fazla sznt olduu saptand. Bunun sebebinin materyaller yerletirilirken gingival yüzey adaptasyonunun tam olarak salanamamasndan veya gingival kalnln ancak 2.0-2.5mm olmasndan kaynaklanabilecei düünülmektedir. Tempit grubunda oklüzal ve gingival yüzeyler arasnda anlaml bir fark gözlenmedi. Bu, Tempit in gingival duvarlarda daha az sznt göstermesinden kaynaklanmaktadr. Nstatistiksel olarak gruplar arasnda anlaml fark olmamasna ramen Tempit in gingival duvarda dier örneklere göre daha az sznt göstermesi duvar adaptasyon özelliinin daha iyi olduu eklinde yorumlanmasna sebep olmaktadr. Caryosan likit ve tozdan meydana gelir ve yerletirilmeden önce kartrlmas gerekmektedir. Materyalin kartrlma ve yerletirilmesi kla serleen kompozit rezin bazl materyallerden daha fazla vakit almaktadr. Bu da materyalin dezavantajdr. Oklüzal ve gingival yüzeyler bakmndan sznt deerlendirmesi yapldnda ZOE siman ve kompozit rezin esasl geçici restoratif materyaller arasnda anlaml bir fark bulunmad. Ancak, ZOE siman düük basma direncine sahiptir ve di yaplarna balanma özellii yoktur. Mekanik retansiyon için yetersiz koronal di yaps kaldnda veya estetiin önemli olduu durumlarda bu tip materyallerin kullanm snrl hale gelmektedir. Bunun yannda, kla sertleen kompozit rezin esasl geçici restoratif materyaller bu tip problemlerin üstesinden gelebilmektedir. 4 Bu in vitro çalmada gözlemlenen dier bir özellik de kompozit rezin esasl geçici restoratif materyallerin içine boya penetre olmasyd (Resim 1,2). Örnekler sznt bakmndan deerlendirilirken materyalin emdii boya göz ard edilerek sadece kavite duvarlarnda olan boyanma sznt kriterlerine uyularak deerlendirildi. Rezin kompozit geçici restoratif materyallerin boyay içine emmesinin sebebi büyük olaslkla kla sertleen kompozit rezin esasl geçici restoratif materyallerin reolojik özelliklerinden kaynaklanmaktadr. Rezin kompozit materyaller viskoelastik materyallerdir, materyallerin elastisite ve viskozite oran materyallerin karakteristiini belirlemektedir. Rezin kompozit materyallerin rezin matriks oran, doldurucu içerii ve ekli, partikül içerii ve büyüklük dalm ve bunlarn aralarndaki etkileim önem tamaktadr. 16 Geçici rezin kompozit materyallerde ise partikül ve doldurucu oran düük tutulmutur. Bu özellik materyalin polimerizasyondan sonra kaviteden kolayca uzaklatrlmasn salar, baka bir deyile bu kompozit rezin esasl geçici restoratif materyallerde rezin matriks oran daha fazla olmas anlamna gelmektedir. Bu balamda, kla sertleen kompozit rezin esasl geçici restoratif materyallerin boyay içine alma nedeni, materyallerin reolojik özelliinden kaynaklanan mikropartikül eksikliinden olduu zannedilmektedir. 4 Ancak bu önerinin farkl bir çalma ile kantlanmas gerekmektedir. SONUÇ Çalmada kullanlan materyaller benzer özellikler gösterdiklerinden endodontik ilemler esnasnda geçici restoratif materyal olarak kullanlabilirler. Ancak, kompozit rezin esasl geçici restoratif materyaller, kullanmlarnn kolay olmas ve ön grup dilerde estetie olan gereksinimi karlamasndan dolay tercih edilebilirler. Ayn zamanda son restorasyon, adeziv sistemler kullanlarak yaplacak ise ZOE gibi adeziv sistemlerin polimerizasyonunu engelleyen yal içerikler kullanlmamaldr. Bu çalmann sonuçlarna göre kla sertleen kompozit rezin esasl geçici restoratif materyaller de ZOE kadar sznt göstermitir. Buna göre son yllarda gelitirilen bu geçici restoratif 95
materyallerin klinik olarak kullanmnda mikrosznt yönünden herhangi bir saknca olmad söylenebilir. KAYNAKLAR 1. Naoum HJ, Chandler NP. Temporization for endodontics. Int Endod J 2002; 35: 964-78. 2. Swanson K, Madison S. An evaluation of coronal microleakage in endodontically treated teeth. Part 1. Time periods. J Endod 1987; 13: 56-9. 3. Pai SF, Yang SF, Sue WL, Chueh LH, Rivera EM. Microleakage between endodontic temporary restorative materials placed at different times. J Endod 1999; 25: 453-6. 4. Üçtal MB, Tnaz AC. Microleakage of different types of temporary restorative materials used in endodontics. J Oral Sci 2000; 42: 63-7. 5. DeWald JP, Moody CR, Ferracane JL. Softening of composite resin by moisture and cement. Quintessence Int 1988; 19: 619-21. 6. Hansen EK, Asmussen E. Influence of temporary filling materials on effect of dentine bonding agents. Scand J Dent Res 1987; 95: 516-20. 7. Uranga A, Blum JY, Esber S, Parahy E, Prado C. A comparative study of four coronal obturation materials in endodontic treatment. J Endod 1999; 25: 178-80. 8. Lee YC, Yang SF, Hwang YF, Chueh LH, Chung KH. Microleakage of endodontic temporary restorative materials. J Endod 1993; 19: 516-20. 9. Barthel CR, Strobach A, Briedigkeit H, Gobel UB, Roulet JF. Leakage in roots coronally sealed with different temporary fillings. J Endod 1999; 25: 731-4. 10. Mayer T, Eickholz P. Microleakage of temporary restorations after termocycling and mechanical loading. J Endod 1997; 23: 320-2. 11. Gunns C, Jung M. Effect of eugenol-containing temporary cements on bond strength of composite to dentin. Oper Dent 1998; 23: 55-62. 12. Peutzfeldt A, Asmussen E. Influence of eugenol-containing temporary cement on efficacy of dentin-bonding systems. Eur J Oral Sci 1999; 107: 65-9. 13. Leisrkar J, Nordbo H. The effect of zinc oxide-eugenol on the shear bond strength of a commonly used bonding system. Endod Dent Traumatol 2000; 16: 265-8. 14. Webber RT, del Rio CE, Brady JM, Segall RO. Sealing quality of a temporary filling material. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1978; 46: 123-30. 15. Beach CW, Calhoun JC, Bramwell D, Hutter JW, Miller GA. Clinical evaluation of bacterial leakage of endodontic temporary filling materials. J Endod 1996; 22: 459 62. 16. Lee JH, Um CM, Lee IB. Rheological properties of resin composites according to variations in monomer and filler composition. Dent Mater 2006; 22: 515-26. Yaz@Ama Adresi: Dr. Badagül HELVACIOYLU KIVANÇ Gazi Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Di Hastalklar ve Tedavisi Anabilim Dal 06510 Emek / ANKARA Tel: 0 312 2126220 / 347 E-posta: bagdagul_k@yahoo.com 96