iþletmeler yönünden defter tutma hadleri.. Gönderen : total - 18/12/2008 20:20 213 sayýlý V.U.K 'nun 171. maddesi defter tutmanýn maksadýný, 172. maddesi defter tutmak zorunda olan mükellefleri, 173. maddesi defter tutmak zorunda olmayanlarý, 176. maddesi defter tutma bakýmýndan tüccarlarý, 177. maddesi birinci ve ikinci sýnýf tüccarlarýn defter tutma hadlerini ve 179 180 nci maddeleri ise sýnýf deðiþtirme konularýný düzenlemiþtir. Ýlgili maddeler ýþýðýnda dönem sonlarýnda mükellefler, tüccar olma ve defter tutma bakýmýndan deðerlendirmeler yapmalarý ve hesap dönemi baþlamadan V.U.K'nun 2003 yýlý için aþaðýda belirtilen hadlere göre kanuni defte 2004 yýlý için tastik ettirmeleri zorunludur. Ýþ Koluna Göre Sektör Çeþitleri 1- Ticari Sektör 2- Ýmalat ( üretim ) Sektörü 3- Hizmet Sektörü 4- Karma Sektör Ticari Sektör : Satýn aldýklarý mallarý üzerinde herhangi bir deðiþiklik yapmadan, olduðu gibi satan iþletmelere "Ticari Sektör" iþletmeleri diyebiliriz. Ýmalat (Üretim ) Sektörü : Satýn aldýklarý ilk madde ve malzemeyi üretim safhasý yardýmýyla, baþka bir mamül elde edilmesine faaliyeti ile birlikte,üretilen mamüllerin ticaretini yapan iþletmelere "Ýmalat (Üretim ) Sektörü" iþletmeleri denir. Hizmet Sektörü : Bizzat kendi çalýþmasýna ve ilmi ve mesleki bilgiye dayanan, ticari mahiyette olmayan, ticari sektör ve imalat sektörü dýþýndaki iþlerle uðraþan iþletmelere "Hizmet Sektörü" iþletmeleri diyebiliriz. (Defter tutma bakýmýndan Serbest meslek kapsam dýþýnda kalmaktadýr.) Karma Sektör : Yukarýda sayýlan sektörlerden en az ikisini yapan iþletmelere "Karma Sektör" iþletmeleri denir. Karma sektör de hizmet sektörü ile birlikte yapýlmasý ön koþul olarak kabul edilecektir. Bu iþletmeleri sýnýflandýrmamýzýn amacý V.U.K hükümlerine göre daha sade bir biçimde deðerlendirme yapmamýz, defter tutm bakýmýndan tüccar sýnýflarýný belirlememiz, buna göre de yasal defterleri süresi içersinde kanun hükümlerine göre tasdik ettirmemizdir. - V.U.K nun 177/1 ýncý fýkrasýndaki yýllýk alýþ ve satýþ tutarlarý hadleri, ticari sektör ve imalat sektörü olarak faaliyet gösteren için baz alýnmasý gereken düzenlemedir. (Büfe, Market, Lokanta, Cafe, Bar, Fýrýn v.b) - V.U.Knun 177/2 ýncý fýkrasýndaki gayri safi iþ hasýlatý tutarý haddi ise; hizmet sektörü olarak faaliyet gösteren iþletmeler için düzenlenmiþ bir uygulamadýr. (Berber, Güzellik Salonlarý, Ýnternet cafeler, Komisyoncular v.b) - V.U.Knun 177/3 uncu fýkrasýndaki iþ hasýlatýnýn beþ katý ile yýllýk satýþ tutarýnýn toplamý ise Karma Sektör olarak faaliyet g olan iþletmeler için düzenlenmiþ bir uygulama olarak alýnmasý gerekmektedir. (Güzellik salonlarý hizmet dýþýnda eðer mal satýþ yaparlarsa karma sektöre örnek gösterilebilir. v.b)
V.U.Knu iþletmelerin faaliyet konusuna göre iþ hacimlerini ayrý ayrý tespit etmiþ ve yasal hadleri iþ hacmi koþullarýnda deðerlendirmiþtir. Ýþ Hacmi Konusunda Özellik Arz Eden Hususlar 1- Bir yýl deyimi bir hesap dönemini ifade etmektedir. 2- Alýþ deyiminden iþletmenin satmak üzere aldýðý mallarý, satýþ deyiminden ise satýlmak üzere alýnan mallarýn satýlmasýný i Ýþletmede kullanýlmak üzere alýnan, makine, teçhizat, demirbaþ, taþýtlarýn alýmý ve yapýlan faaliyet giderleri bu alýþ tutarýna d edilmemelidir. Satýþ amacý dýþýnda hangi nedenle alýnýrsa alýnsýn iktisadi kýymetler alýþ olarak dikkate alýnmaz. 3- Mal alýþ tutarýnýn hesaplanmasýnda göz önüne alýnacak tutar, sadece satýn alýnan malýn "alýþ bedeli" dir. Yani malýn maliyet bedeli deðil alýþ bedeli dikkate alýnacaktýr. 4- Alýþ ve satýþ tutarlarýnýn hesabýnda dönem baþý ve dönem sonu stoklarý dikkate alýnmaz. Sadece dönem içi alýþlar ve satý katýlýr. 5- Alýþ tutarý hesaplanýrken yýllýk alýþ tutarýndan alýþ iadelerinin, satýþ tutarý hesaplanýrken yýllýk satýþ tutarýndan satýþ iade gerekir. 6- Satýþ iskontosu yönünden ise; eðer iskonto doðrudan alýþ faturasý üzerinden yapýlmýþ ise, satýþ tutarýnýn hesabýnda iskon uygulandýktan sonra kalan kýsým dikkate alýnýr. Bu satýþlar alýcý yönünden ele alýndýðýnda ise alýcýnýn net deðeri ile hesapla etmesi gerekir. Yýllar Ýtibari Ýle Uygulanacak Hadler ( V.U.K. 177 ) Ýþlem Açýklamasý 2002 ( 2001 Yýlý Kayýtlarýna Göre ) 2003 ( 2002 Yýlý Kayýtlarýna Göre ) 2004 ( 2003 Yýlý Kayýtlarýna Göre) - Yýllýk Alýþ Tutarý 34.000.000.000 65.000.000.000 - Yýllýk Satýþ Tutarý 42.000.000.000 85.000.000.000 109.000.000.000 - Gayrisafi Ýþ Hasýlatý 18.000.000.000
35.000.000.000 44.000.000.000 - Ýþ Hasýlatýnýn Beþ Katý Ýle Yýllýk Satýþ Tutarýnýn Toplamý 34.000.000.000 65.000.000.000 V.U.K.nun 177 ýnci maddesine göre düzenlenmiþtir. Bilanço Esasýna Göre Defter Tutmak Zorunda Olanlar 1- Yukarýdaki hadleri V.U.Knun 180 nci maddesi hükümlerine göre aþmýþ olanlar, 2- T.T.K hükümlerine tabi þahýs ve sermaye þirketleri, 3- Kurumlar vergisine tabi diðer tüzel kiþiler (kooperatif, iktisadi kamu kurumlarý, dernek ve vakýflara ait iktisadi iþletmeler) 4- Ýþ Ortaklýklarý, (Birinci sýnýfa tabi olduklarýndan bilanço esasýna göre defter tutmak zorundadýrlar) 5- Kendi isteði ile bilanço esasýna göre defter tutmak isteyenler, 6- Serbest Meslek Erbabý V.U.K 210 uncu maddesine göre Serbest Meslek Defteri tutmak zorundadýrlar. Ýþletme Esasýna Göre Defter Tutacaklar 1- Ýþe yeni baþlamýþ olanlar, 2- V.U.Knun 177 inci maddesindeki hadleri 180 nci madde koþullarýna göre aþmamýþ olanlar, 3- V.U.Knun 177 inci maddesindeki hadleri 179 uncu madde koþullarýna göre eksiklik bulunan iþletmeler, 4- Birinci sýnýf tüccar dýþýnda kalanlar SINIF DEÐÝÞTÝRME V.U.K / 179 : "Ýþ hacmi bakýmýndan birinci sýnýfa dahil olan tüccarlarýn durumlarý aþaðýdaki þartlara uyduðu taktirde, bunlar, b tahakkukunu takip eden hesap döneminden baþlayarak ikinci sýnýfa geçebilirler." 1- Bir hesap döneminin iþ hacmi yukarýda yazýlý hadlerden % 20'yi aþan bir nispette düþük olursa, veya
2- Arka arkaya üç dönemin iþ hacmi yukarýda yazýlý hadlere nazaran % 20 ye kadar bir düþüklük gösterirse, ikinci sýnýf tüccar sayýlacaklarýndan dolayý bilanço esasýna göre defter tutmaktan vazgeçebilirler. V.U.K / 180 : "Ýþ hacmi bakýmýndan ikinci sýnýfa dahil olan tüccarlarýn durumlarý aþaðýdaki þartlara uyduðu taktirde, bunlar, bu tahakkukunu takip eden hesap döneminden baþlayarak birinci sýnýfa geçerler." 1- Bir hesap döneminin iþ hacmi yukarýda yazýlý hadlerden % 20 yi aþan bir nispette fazla olursa, veya 2- Arka arkaya iki dönemin iþ hacmi yukarýda yazýlý hadlere nazaran % 20 ye kadar bir fazlalýk gösterirse, birinci sýnýf tüccar sayýlacaklarýndan dolayý bilanço esasýna göre defter tutmak zorundadýrlar. ÝKÝNCÝ SINIFTAN BÝRÝNCÝ SINIFA GEÇÝÞ Ýþ hacmi bakýmýndan ikinci sýnýfa dahil olan ve iþletme hesabýna göre defter tutan tüccarlarýn durumlarý, aþaðýda belirtilen ha uyduðu takdirde bu mükellefler koþullarýn gerçekleþtiði hesap dönemini takip eden dönem baþýndan itibaren birinci sýnýfa geçer Sýnýf Deðiþtirme Tablosu Ýþlem Açýklamasý 2004 Yýlýnda Uygulanacak 2003 Yýlý Hadleri Hadlerin % 20 Oranýndaki Fazla Kýsmý Sýnýf Deðiþtirmek Ýçin Gerekli Hadler - Yýllýk Alýþ Tutarý 16.000.000.000 96.000.000.000 - Yýllýk Satýþ Tutarý 109.000.000.000 21.800.000.000 130.800.000.000 - Gayrisafi Ýþ Hasýlatý 44.000.000.000 8.800.000.000 52.800.000.000 - Ýþ Hasýlatýnýn Beþ Katý Ýle Yýllýk Satýþ Tutarýnýn Toplamý 16.000.000.000 96.000.000.000-2003 yýlý için yýllýk alýþ tutarlarý 80 milyar lirayý % 20 oranýndan fazla yani yýllýk alýþ tutarý 96 milyar lirayý aþanlar - 2003 yýlý için yýllýk satýþ tutarý 109 milyar lirayý % 20 oranýndan fazla, yani yýllýk satýþ tutarý 130.8 milyar lirayý aþanlar
- 2003 yýlý gayri safi iþ hasýlatý tutarý 44 milyar lirayý % 20 oranýndan fazla, yani 52.8 milyar lirayý aþan ikinci sýnýf tacirler yuka sýralanan þartlardan her hangi birini ihlal ettikleri durumda birinci sýnýf tüccar sayýlacaklarýndan 2004 yýlý için bilanço esasýna g defter tutmak zorunda olacaklardýr. Sýnýf Deðiþtirmenin Hesaplanmasý Örnek : 1 ) Ýki yýldan beri Tekel Bayii olarak ticaret yapan ve iþletme hesabýna göre defter tutan Mehmet Özgürün 2003 yýlý alý 85.000.000.000.- lira, satýþlarý tutarý ise 93.500.000.000.- liradýr. Bu durumda; Yýllýk Alýþlarý Tutarý :.- x 0,20 = 16.000.000.000.- ise ( + 16.000.000.000) = 96.000.000.000.- lirayý aþmýþ olmasý gerekir Mehmet Özgür ün yýllýk alýþlarý toplamý : 85.000.000.000.- lira olduðundan her ne kadar 2003 yýlý için öngörülen 80 milyarlýk de, bu fazlalýk yasada belirtilen % 20 oranýndan az olduðundan 2004 yýlý için ikinci sýnýf tüccar sayýlacak ve ikinci sýnýf defter tutacaktýr. (Hesaplama satýþlar tutarý yönünden de aynýdýr.) Örnek : 2 ) Öteden beri Gýda ticareti yapan ve iþletme hesabýna göre defter tutan Ali Kara nýn 2003 yýlý alýþlarý tutarý 95.000. lira, yýllýk satýþlarý tutarý ise 131.000.000.000.- liradýr. Bu durumda; Yýllýk Alýþlarý Tutarý :.- x 0,20 = 16.000.000.000.- ise ( + 16.000.000.000) = 96.000.000.000.- lirayý aþmýþ olmasý gerekmektedir. Ali Kara nýn yýllýk alýþlarý toplamý : 95.000.000.000.- lira olduðundan her ne kadar 2003 yýlý için öngörülen 80 milyarlýk haddi de, bu aþma oraný yasada belirtilen % 20 oranýndan az olduðu için yýllýk alýþlar bakýmýndan ikinci sýnýf tüccar sayýlacaktýr. A Kara nýn V.U.K nun 180 ýnci maddesindeki ikinci koþul olan yýllýk satýþ tutarýndaki % 20 oranýnda fazlalýðýn olup olmadýðýna gerekir. Öyle ise; Yýllýk Satýþlarý Tutarý :109.000.000.000.- x 0,20 = 21.800.000.000.- ise (109.000.000.000 + 21.800.000.000) = 130.800.000.000.- lirayý aþmýþ olmasý gerekmektedir. Ali Kara'nýn her ne kadar yýllýk alýþlarý tutarý yasada belirtilen hadlerde % 20 lik fazlalýk göstermemiþ olsa bile, yýllýk satýþlarý olan 131.000.000.000.- lira yasada öngörülen % 20 satýþlardaki fazlalýk nedeniyle 130.8 milyar lirayý aþtýðýndan dolayý birinci s tüccar sayýlacak ve bilanço esasýna göre defter tutacaktýr. Örnek : 3 ) Öteden beri hizmet iþletmesi olarak faaliyet gösteren Kuaför Fatma Ceylan'ýn 2003 yýlý gayrisafi iþ hasýlatý tutarý 56.204.500.000.- liradýr. Bu durumda; Gayri Safi Ýþ Hasýlatý Tutarý : 44.000.000.000.- x 0,20 = 8.800.000.000.- ise (44.000.000.000 + 8.800.000.000) = 52.800.000.000.- lirayý aþmýþ olmasý gerekir. Fatma Ceylan ýn 2003 yýlý gayri safi iþ hasýlatý (56.204.500.000.-) V.U.K 177 incý maddedeki haddi % 20 oranýndan fazla (52.800.000.000.-) aþtýðýndan dolayý birinci sýnýf tacir sayýlacak ve bilanço esasýna göre defter tutacaktýr.
BÝRÝNCÝ SINIFTAN ÝKÝNCÝ SINIFA GEÇÝÞ Ýþ hacmi bakýmýndan birinci sýnýfa dahil olan ve bilanço esasýna göre defter tutan tüccarlarýn durumlarý, aþaðýda belirtilen ha uyduðu takdirde bu mükellefler koþullarýn gerçekleþtiði hesap dönemini takip eden dönem baþýndan itibaren ikinci sýnýfa geçeb Sýnýf Deðiþtirme Tablosu Ýþlem Açýklamasý 2004 Yýlýnda Uygulanacak 2003 Yýlý Hadleri Hadlerin % 20 Oranýnda Azalan Kýsmý Sýnýf Deðiþtirmek Ýçin Gerekli Hadler - Yýllýk Alýþ Tutarý 16.000.000.000 64.000.000.000 - Yýllýk Satýþ Tutarý 109.000.000.000 21.800.000.000 88.200.000.000 - Gayrisafi Ýþ Hasýlatý 44.000.000.000 8.800.000.000 35.200.000.000 - Ýþ Hasýlatýnýn Beþ Katý Ýle Yýllýk Satýþ Tutarýnýn Toplamý 16.000.000.000 64.000.000.000-2003 yýlý için yýllýk alýþ tutarý 80 milyar liranýn altýnda gerçekleþen ve alýþlardaki azalma % 20 oranýndan fazla azalmýþ olan - 2003 yýlý için yýllýk satýþ tutarý 109 milyar liranýn altýnda gerçekleþen ve satýþlardaki azalma % 20 oranýndan fazla azalmýþ yýlý gayri safi iþ hasýlatý tutarý 44 milyar liranýn altýnda gerçekleþen ve gayri safi iþ hasýlatýndaki azalma % 20 oranýndan fazla olan veya arka arkaya üç dönem iþ hacmi belirlenen hadlere göre % 20 ye kadar azalmýþ olan mükellefler ikinci sýnýf tacir konumuna geldiklerinden iþletme esasýna göre defter tutacaklardýr. Eðer bilanço esasýna göre defter tutmak isterlerse bu isteklerine yasal herhangi bir engel bulunmamaktadýr. Ýhtiyari olarak bilanço esasýna göre defter tutabilirler. Sýnýf Deðiþtirme Koþullarý
1- Ýkinci sýnýf tüccar olup iþletme hesabýna göre defter tutan mükellefler, V.U.Knun 177 nci maddesinde her yýl belirlenen hadl V.U.Knun 180 nci maddesinde sýnýf deðiþtirmek için aranan % 20 oranýnda artmasý durumunda birinci sýnýf tüccar olarak bilan esasýna göre defter tutmak zorundadýrlar. 2- Birinci sýnýf tüccar olup bilanço esasýna göre defter tutan mükellefler, V.U.Knun 177 nci maddesinde her yýl belirlenen hadle V.U.Knun 179 uncu maddesinde sýnýf deðiþtirmek için aranan % 20 oranýnda azalmasý durumunda ikinci sýnýf tüccar olarak iþ hesabýna göre defter tutabilirler. Ayný zamanda arka arkaya üç dönemin iþ hacmi 177 ýnci maddede yazýlý hadlere nazaran % 20 ye kadar bir düþüklük gösterm durumunda, bilanço esasýna göre defter tutan mükellefler, hesap döneminden baþlayarak iþletme hesabýna göre defter tutabilirl Ýþletme hesabýna göre defter tutan mükellefler arka arkaya iki dönemin iþ hacmi 177 nci maddede yazýlý hadlere nazaran % 20 kadar bir fazlalýk oluþursa bilanço esasýna göre defter tutmak zorundadýrlar. Sýnýf Deðiþtirmenin Hesaplanmasý Örnek : 1 ) Öteden beri bilanço esasýna göre defter tutan, Tekel Bayii olarak ticaret yapan Ýbrahim Ala'nýn 2003 yýlý alýþlarý tut 62.000.000.000.- lira, satýþlarý tutarý ise.- liradýr. Bu durumda; Yýllýk Alýþlarý Tutarý : - 62.000.000.000 = 18.000.000.000.- lira azalmýþtýr. Yýllýk Satýþlarý Tutarý : 109.000.000.000.= 29.000.000.000.- lira azalmýþtýr Yýllýk alýþlar ve satýþlar tutarý her iki koþulda % 20 oranýndan fazla azalma meydana geldiði için 2004 yýlýnda ikinci sýnýf tücca ve iþletme esasýna göre defter tutacaktýr. Örnek : 2 ) Öteden beri bilanço esasýna göre defter tutan, Gýda ticareti yapan Kemal Yýlmaz'ýn 2003 yýlý alýþlarý tutarý 89.000 lira, satýþlarý tutarý ise 100.000.000.000.- liradýr. Bu durumda; Yýllýk Alýþlarý Tutarý : - 89.000.000.000 = 1.000.000.000.- lira azalmýþtýr. Yýllýk Satýþlarý Tutarý : 109.000.000.000 100.000.000.000.= 9.000.000.000.- lira azalmýþtýr Yýllýk alýþlar ve satýþlar tutarý her iki koþulda belirlenen hadlerin altýnda olmasýna raðmen, % 20 oranýnda bir azalma meydana gelmediði için 2004 yýlýnda da Birinci sýnýf sýnýf tüccar sayýlacak ve bilanço esasýna göre defter tutacaktýr. Örnek : 3 ) Öteden beri iþletme hesabýna göre defter tutan ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren Ayþe Tunanýn 2002 yýlý gay hasýlatý 42.000.000.000, 2003 yýlý gayrisafi iþ hasýlatý 52.5000.000.000 lira olarak gerçekleþmiþtir.
2002 yýlý gayrisafi iþ hasýlatý belirlenen haddi (35 milyar) aþmýþ durumda, 2003 yýlý gayrisafi iþ hasýlatý ise yine belirlenen had milyar) aþmýþ olduðu görülmektedir. Aþan miktarlar % 20 oranýnda olmasa dahi 180 /2 nci fýkrasý gereði arka arkaya iki dönem hacmi % 20 kadar bir artýþ söz konusu olduðu için 2004 yýlý hesap döneminden baþlayarak bilanço usulüne göre defter tutacakt Gayrisafi iþ hasýlatý(2002): 35.000.000.000 x 0,20 =8.000.000.000 ise 42.000.000.000-35.000.000.000= 8.000.000.000 Gayrisafi iþ hasýlatý(2003): 44.000.000.000 x 0,20 = 8.800.000.000. ise 52.500.000.000-44.000.000.000=8.500.000.000 Burada Ayþe Tuna her iki yýldaki gayrisafi iþ hasýlatý tutarlarý, yasal hadlerini % 20 oranýndan fazla aþmamýþ olsa bile, arka ark belirlenen hadleri % 20 oranýna kadar aþtýðýndan 2004 yýlý dönem baþýndan itibaren bilanço usulüne göre defter tutmak zorun kalacaktýr. ============================================================================