AB Katılım Sürecinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Konferansı. 12 13 Mart 2015, Ankara. Rapor

AB Katılım Sürecinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Konferansı 12 13 Mart 2015, Ankara Rapor

AB Katılım Sürecinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Konferansı 12 13 Mart 2015, Ankara Sayfa 2

Sayfa 3

Bu yayın Avrupa Birliği nin yardımıyla hazırlanmışs tır. Yayının içeriğinden tümüyle TACSO Projesi sorumludur ve burada yer alan görüşs ler Avrupa Birliği ni bağlamaz. Sayfa 4

GİRİŞS AB Katılım Sürecinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Konferansı TACSO Türkiye tarafından, Kaos GL Derneği ve İnsan Hakları Ortak Platformu işs birliği ile düzenlenmişs tir. Bu konferans, AB Genişs leme Bölgesinde Sivil Toplum Kuruluşs larını (STK) desteklemeyi amaçlayan TACSO Projesi nin İnsandan İnsana Programı (P2P) bileşs eni kapsamında düzenlenmektedir. İnsandan İnsana Programı (P2P), Sivil Toplum Aracı (Civil Society Facility) Program stratejisinin üç kolundan birini oluşs turmakta ve Batı Balkan Ülkeleri ile Türkiye deki STK ların, Avrupa Birliği kurumlarını ziyaret ederek ve AB ülkelerinden STK larla bir araya gelerek; AB ve katılım sürecine ilişs kin bilgi edinmelerine, uluslararası ve bölgesel düzeyde ortaklıklar, ağlar kurmalarına, genişs leme ve ortaklık perspektifinden karşs ılıklı anlayışs ın gelişs tirilmesine katkıda bulunmaktadır. Ayrımcılıkla mücadele ve eşs itlik, politik kriterler bağlamında AB katılım sürecinin en önemli unsurlarından biridir. Konferans, AB kurumları ve AB STK larından temsilcilerin, ayrımcılıkla mücadele ve eşs itlik için AB standartları ve mekanizmaları konusunda bilgi ve tecrübelerini paylaşs malarına olanak verecektir. Konferansın amacı, ayrımcılıkla mücadele ve eşs itlik konusunda STK ların farkındalığını artırmak, aday ülkelerde AB katılım sürecindeki STK savunuculuk çalışs malarını güçlendirmektir. 12 13 Mart ta Ankara da düzenlenen konferansa 94 yerli ve yabancı sivil toplum örgütü ve ilgili kamu kurumu temsilcisi katılmışs tır. Açılışs Konuşs maları Konferansın açılışs konuşs masını Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu adına Malî İşs birliği, Kurum Oluşs turma ve Sivil Toplum Bölüm Başs kanı Müsteşs ar Michael A. Rupp gerçekleşs tirdi. Rupp konuşs masında temel değerlerin önemine değinerek, ayrımcılıkla mücadele, transfobi ve homofobi ile mücadelede temel değerlerin herkes için eşs itlik sağlayacağının altını çizdi. Rupp un konuşs masının diğer bir öğesi ise AB genişs leme süreci oldu. Rupp bu süreçte sivil toplumun öneminden bahsederek, sivil toplum katılımının önemini ve sivil toplumun güçlendirilmesinin gerekliliğini vurguladı. Rupp AB genişs leme sürecinde hazırlanan ülke ilerleme raporlarına vurgu yaparak, raporlarda yer alan medya, azınlık haklarının korunması, cinsel yönelim, kadın hakları, ev içi şs iddet, adaletin sağlanması gibi alanlarda hayata geçirilen iyi örneklerin yaygınlaşs tırılmasının gereğinden ve bu alanlarda işs birliğinin öneminden bahsetti. Ayrıca AB adaylık sürecinde bulunan ülkelerde cinsel kimlik ve yönelim konusunda yasal değişs iklerin yapılmasının önemi, ayrımcılıkla mücadelede medyada ombudsmanın rolü Rupp un dikkat çektiği diğer noktalar oldu. Rupp konuşs masını İnsandan İnsana (P2P) programının sağladığı, farklı alanlardan gelen uzmanların deneyim paylaşs ımı olanağının gelecek işs birlikleri için önemine işs aret ederek ve başs arılı bir konferans dileyerek bitirdi. Sayfa 5

Panel 1: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Çerçevesinde Uluslararası Standartlar ve AB Politikaları Konferansın ilk panelinde amaç, uluslararası ve bölgesel düzeyde ayrımcılıkla mücadele ve eşs itlik mekanizmalarınca oluşs turulmuşs standartlar ve politikalara daha yakından bakmak ve bu mekanizmaların deneyimlerini paylaşs maktı. Bilgi Üniversitesi İnsan hakları Merkezinden Burcu Yeşs iladalı tarafından modere edilen panelde sırasıyla Avrupa Konseyi- Irkçılığa ve Hoşs görüsüzlüğe Karşs ı Avrupa Komisyonu ndan Gün Kut, Avrupa Ayrımcılıkla Mücadele alanında Hukuki Uzmanlar Ağı ndan Isabelle Chopin ve BM İnsan Hakları Tematik Grubu nu temsilen Severine Jacomy Vite söz aldı. Gün Kut- Irkçılığa ve Hoşs görüsüzlüğe Karşs ı Avrupa Komisyonu (ECRI) Panelin ilk konuşs macısı Gün Kut oldu. Kut konuşs masında ayrımcılığı önlemeye dönük mekanizmalardan biri olarak Avrupa Konseyi- Irkçılığa ve Hoşs görüsüzlüğe Karşs ı Avrupa Komisyonu nun ayrımcılıkla mücadeledeki rolünden, oluşs turduğu standartlardan ve araçlardan bahsetti. Kut öncelikle komisyonun ırkçılık, anti semitizm ve yabancı düşs manlığına karşs ı mücadele etmek ve uygulanabilir politikalar üretmek amacıyla Avrupa İnsan Hakları Sözleşs mesine ve ek protokollere dayanan bir mekanizma olarak oluşs turulduğunu ifade etti. Kut, Komisyon un ayrımcılıkla mücadele amacıyla hazırladığı, ülkelerin uluslararası norm ve belgelere uyumlarını ve eksikliklerini ön plana çıkaran, tematik ülke raporlarının oldukça etkili olduğunun altını çizdi. Kut ayrıca Komisyon üyelerinin hükümet temsilcileri değil uzmanlardan seçiliyor olmasının, ülke temsilcilerinin kendi ülkelerine ait raporlara dahil olmamasının, raporların uzun gözlem ve görüşs melere dayanıyor olmasının; raporların niteliği ve güvenilirliği açısından kritik olduğunu belirtti. Kut, raporların ülkelerin geri bildirimlerine açık olduğunu, raporların son hallerinin geri bildirim süreci tamamlandıktan sonra açıklandığını ifade etti. Sayfa 6

Kut konuşs masını tamamlarken Komisyon raporlarında söz konusu olan temel sorunlardan da bahsetti. Bu sorunlar Avrupa Konsey ine üye ülke sayısının fazlalığı sebebiyle her ülkeye uzun zamanda sıra gelmesi, görüşs meler için belirlenen 1 haftalık ziyaretlerin küçük ülkeler için yeterliyken büyük ülkeler için yetersiz kalması olarak ifade etti. Ayrıca katılımcıların yönelttiği sorulara cevaben Kut, Türkiye raporunun önümüzdeki yıl yayınlanacağını, bu raporun Türkiye nin büyüklüğü ve farklılık gösteren sorunları sebebiyle kısıtlı olduğunu ama tüm temel sorunlara atıf yapabildiğini belirtti. Isabelle Chopin- Avrupa Ayrımcılıkla Mücadele alanında Hukuki Uzmanlar Ağı İkinci panel konuşs macısı, Avrupa Ayrımcılıkla Mücadele alanında Hukuki Uzmanlar Ağı nın ayrımcılıkla mücadele deneyimlerini paylaşs mak üzere Isabelle Chopin oldu. Sunumunda Chopin Ağın gerçekleşs tirdiği, AB nin ayrımcılık alanındaki iki temel direktifi: Irk Eşs itliği Direktifi ve İşs Yaşs amında Eşs itlik Direktifi izlenmesi için Avrupa ülkelerindeki mevzuatların taranması çalışs masının sonuçlarını aktardı. Bu çalışs ma kapsamında Avrupa Birliği direktifleriyle karşs ılaşs tırıldıklarında daha kapsamlı, uyumlu ve kısıtlı olan yasal mevzuatların ortaya çıkarılmaya çalışs ıldığını belirten Chopin, direktiflerin adapte edilmesine dönük engeller ve mevzuatlardaki eksikliklerden de bahsetti. Chopin yaptırım yokluğu, eşs itlik birimlerinin eksikliği, hakların yeterince bilinmemesi, veri eksikliği ve destekleyici mekanizma eksikliğinin söz konusu engeller ve eksikliklerin başs ında geldiğini ifade etti. Severine Jacomy Vite- BM İnsan Hakları Tematik Grubu Panelin son konuşs macısı BM İnsan Hakları Tematik Grubu nu temsilen Severine Jacomy Vite oldu. Vite UNİCEF in ayrımcılıkla mücadele konusunda temel aldığı dokümanlardan ve çeşs itli alanlarda yaptığı Sayfa 7

çalışs malardan bahsetti. Vite öncelikle yaptıkları çalışs malara dayanak olan BM kapsamında oluşs turulan ayrımcılığı önlemeye dönük sözleşs melerden bahsetti. Bu sözleşs meler şs u şs ekilde sıralanabilir; Kadınlara Dönük Her Tür Ayrımcılığın Önlenmesine İlişs kin Sözleşs me (CEDAW), Kişs isel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşs mesi (ICCPR), Çocuk Hakları Sözleşs mesi (CRC), Engelli Kişs ilerin Haklarına Dair Uluslararası Sözleşs me (CRPD). 1 Eğitime erişs im, etnik, dinsel, kültürel gruplar, engelli bireyler, HIV pozitif bireyler, LGBTİ bireyler gibi pek çok ayrımcılık alanında çalışs ma yaptıklarını belirten Vite, çoklu ayrımcılığa işs aret ederek ayrımcılığın farklı zeminlerinin farklı ölçeklerde izlemeyi gerekli kıldığını belirtti. Vite güncel bir sorun olarak yabancı düşs manlığının, mülteciler ve sığınmacılar bakımından bir ayrımcılık zemini oluşs turmasını bu duruma örnek olarak gösterdi. Vite UN in birbirini çapraz kesen konuları da içeren bir veri tabanının olduğunu ancak yine de ayrımcılıkla mücadele konusunda temel engellerden birinin bilgi toplama sorunu olduğunu belirterek bu sorunu ortadan kaldırma noktasında sivil toplum örgütlerinin rolünün kritik olduğunu ifade etti. Panel 2: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Çerçevesinde Uluslararası Standartlar ve AB Politikaları Konferansın ikinci panelinin temel amacı ayrımcılıkla mücadele alanında AB üyesi olan Romanya, ve İPA ülkeleri Sırbistan ile Türkiye deneyimlerine yakından bakmak ve bu alanda deneyim paylaşs ımı sağlamaktı. TACSO İnsandan İnsana (P2P) Program Koordinatörü Neslihan Özgüneşs tarafından modere edilen oturumun konuşs macıları sırayla Romanya nın Ayrımcılıkla Mücadele Konseyi nden Istvan Haller, Sırbistan'ın Eşs itlik Koruma Komiserliğinden Ljiljana Loncar ve Insan Hakları Ortak Platformundan Feray Salman oldu. Istvan Haller- Ayrımcılıkla Mücadele Ulusal Konseyi, Romanya Oturumun ilk konuşs macısı Romanya nın Ayrımcılıkla Mücadele Konseyi nin deneyimlerini aktarmak üzere İstvan Haller oldu. Haller Romanya da ayrımcılığın ne kadar yaygın bir sorun olduğunu belirterek başs ladığı konuşs masında, Romanya da ayrımcılıkla mücadeleye ilişs kin yasal mevzuat ve bir ayrımcılıkla mücadele birimi olarak Ulusal Konsey deneyiminin işs ler ve sorunlu yönlerinden bahsetti. Istvan konuşs masında ayrımcılıkla mücadele birimlerinin bağımsız olması, nitelikli olması,yeterli bir bütçeye sahip olması, hiyerarşs ik yapısının belirli özellikler taşs ıması, çalışs anların otoritelerle ilişs kilerinin belirliliği, bir destek mekanizmasına sahip olması gereği, araşs tırma izleme yapabilmesi gibi unsurların oldukça önemli olduğunu belirtti. İstvan Romanya örneğinde Ulusal Konsey ve mahkemelerin farklı kanunlara ve mekanizmaya sahip olduklarını ve bunun toplum için karmaşs ık bir durum yarattığını ancak mahkeme kararları ve Ulusal Konsey arasında fikir paylaşs ımı alanının olduğunu belirtti. İstvan ayrıca bu yapının sorunların çözümü noktasında işs levsel bir rol oynadığını ifade etti. 1 https://treaties.un.org/pages/treaties.aspx?id=4 Sayfa 8

Ljiljana Loncar- Eşs itlik Koruma Komiser Yardımcısı, Sırbistan Oturumun ikinci konuşs macısı ayrımcılıkla mücadele alanında Sırbistan'ın Eşs itlik Koruma Komiserliği deneyimini aktarmak üzere Ljiljana Loncar oldu. Loncar Eşs itlik Koruma Komiserliği deneyimini aktarmadan önce ayrımcılıkla mücadelenin diğer özel yasalarla ilişs kisinin, özel alanları da kapsaması gerekliliğine vurgu yaparak konuşs masına başs ladı. Loncar öncelikle işs levsel bir model için otonomi ve bağımsızlığın gerekliliğinin altını çizdi. Loncar ayrımcılıkla mücadele alanında önleyici role sahip olması gereken ombudsmanlığın, bir şs ikayet mekanizması olarak basit ve prosedüre boğulmamışs olması gerektiğini belirtti. Ayrıca Sırbistan'daki mekanizmanın gerekli bilgileri içeren, şs ikayetlerin fax, e mail, yazılı her şs ekilde iletilebildiği bir mekanizma olduğunu ifade etti. Loncar aynı zamanda Eşs itlik Koruma Komiserliği nin, öneride bulunma, uyarma, kamuyu bilgilendirme ve ayrımcılıkla mücadeleyi ana akımlaşs tırma konusunda işs levsel olduğunu belirtti. Feray Salman- İnsan Hakları Ortak Platformu, Türkiye Oturumun son konuşs macısı ise bir IPA ülkesi olan Türkiye nin ayrımcılıkla mücadele konusunda yasal mevzuatını aktarmak üzere Feray Salman dı. Feray Salman konuşs masında Türkiye de ayrımcılıkla ilgili yasal mevzuat, ayrımcılıkla mücadele yasa tasarısı deneyimi, Türkiye hakkında ayrımcılık alanında verilmişs AİHM kararları ve Türkiye de ayrımcılıkla mücadele konusunda oluşs turulmuşs mekanizmalara değindi. Sayfa 9

Salman öncelikle ayrımcılık alanında 2008 den beri sivil toplum örgütlerinin katılımıyla ayrımcılık yasası üzerine çalışs tıklarını, kamu tarafından hazırlanan ilk tasarının da sivil toplum katılımıyla gerçekleşs tirilip kamuoyu ile paylaşs ıldığını belirtti. Bu dönemde demokratikleşs me hedeflerinin bu çalışs malara alan sağladığını ve ayrımcılık konusunda bir birimin kurulmasına ilişs kin taleplerin de dillendirildiğini belirtti. Son günlerde ayrımcılık yasasının tekrar gündeme geldiğini belirten Salman, ayrımcılık alanında oluşs turulan Ombudsmanlık, İnsan Hakları Ulusal Kurumu, Anayasa Mahkemesine bireysel başs vuru hakkı gibi yeni mekanizmalara değindi. Ayrıca Salman Türkiye nin uluslararası mekanizmalara bireysel başs vuru hakkını tanımaması ve sözleşs melere koyduğu çekinceleri kaldırmıyor olmasına ek olarak AİHM karnesinin de olumlu olmaktan uzak olduğuna dikkat çekti. Panel 3: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik konusunda çalışs an STK lar için Fırsat ve Engeller ILGA Avrupa dan Bjorn van Roozendaal, Avrupa Roman Hakları Merkezi nden Sinan Gökcen, ve Avrupa Irkçılıkla Mücadele Ağı ndan Claire Fernandez in konuşs macı olarak katıldığı ve Burcu Yeşs iladalı tarafından modere edilen üçüncü panelin amacı ayrımcılıkla mücadele alanında çalışs an bölgesel ve uluslararası sivil toplum örgütlerinin deneyimlerine mercek tutmaktı. Bjorn van Roozendaal- Uluslararası Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İnterseks Derneği (ILGA Avrupa) Panelin ilk konuşs macısı ILGA Avrupa deneyimini aktarmak üzere Bjorn van Roozendaal oldu. Roozendaal lezbiyen, gay, bisexsüel, trans ve intersex bireylerin hakları ve maruz kaldıkları ayrımcılık biçimleriyle mücadele etmek üzere oluşs turulmuşs uluslararası bir ağ olan ILGA nın savunuculuk ve insan hakları mücadelesi deneyiminden, çalışs ma alanlarından ve karşs ılaşs tıkları zorluklarından bahsetti. Resmi kurumlarla ilişs kilerin kolaylaşs tırılması, nefret suçlarının dokümente edilmesi, Avrupa Komisyonunun işs yaşs amında ayrımcılıkla ilgili direktifinin uygulanması gibi alanlarda çalışs malar yaptıklarını belirten Roozendaal, LGBTİ bireylerle ilgili ayrımcılıkların ne kadar yaygın ve her alanda gözlemlenebilir olduğunun da altını çizdi. Roozendaal kolektif çabanın ve mücadelenin önemini vurgularken bu alanda mücadele konusunda kritik rol oynayan raporlama süreçlerine insanların kaygıları sebebiyle katılamadıklarını belirtti. Roozendaal ayrıca ayrımcılık alanında çalışs an insanların yeniden ürettikleri ayrımcılık türlerinin de altını çizdi. Sinan Gökçen,-Avrupa Roman Hakları Merkezi (ERRC) Panelin ikinci konuşs macısı, Romanların maruz kaldıkları ayrımcılıklarla mücadele amacıyla faaliyet gösteren Budapeşs te merkezli Avrupa Roman Hakları Merkezi çalışs malarını aktarmak üzere Sinan Gökçen oldu. Sinan Gökçen konuşs masında merkez olarak yaptıkları çalışs malardan ve Romanların maruz kaldıkları ayrımcılık biçimlerinden bahsetti. Sayfa 10

Gökçen merkez olarak yaygın bir biçimde hakim, gazeteci gibi çeşs itli meslek gruplarına yönelik "Herkese insan hakları" ve "Roman hakları" eğitimleri yaptıklarını aynı zamanda da stratejik davalama yaptıklarını belirterek, çeşs itli stratejik davalama örnekleri paylaşs tı. 500 den fazla stratejik davalama süreci yürüttüklerini belirten Gökçen, Türkiye ye karşs ı AİHM de iki dava açıldığını ve bunlardan Sulukule davasının kazanıldığını ifade etti. Ayrıca gölge raporlama yaptıklarını ifade eden Gökçen, tazminat davaları, cezasızlık, eğitimde ayrımcılık, zorla kısırlaşs tırılma, kimliksiz bırakma alanlarında stratejik davalama yaptıklarını belirtti. Claire Fernandez- Avrupa Irkçılıkla Mücadele Ağı (ENAR) Panelin son konuşs macısı Avrupa Irkçılıkla Mücadele Ağı deneyimini aktarmak üzere Claire Fernandez oldu. Fernandez, yaptıkları lobi ve savunucluk çalışs malarını aktardı ve ayrımcılıkla mücadele konusunda tehditlerin bizzat Avrupa Parlamentosunun içinde de yer aldığını, dini ayrımcılık yapan, yabancı düşs manı partilerin parlamento içinde yer aldığına işs aret etti. Farklılıkların parlamentoya yansıyamamasından bahseden Fernandez, insan haklarının ana akımlaşs tırılması konusunda sorun olduğunu ve ayrımcılıkla mücadelede yasal mevzuatta ciddi eksiklikler olduğunu ifade etti. Sayfa 11

Açık Forum 1. günün son oturumu olan açık forumda katılımcılar gün boyu süren tartışs malara ve aralardaki paylaşs ımlara dair akıllarında kalan ve paylaşs mak istedikleri noktaları ifade ettiler. Bu görüşs lerden bazıları şs u şs ekilde gerçekleşs ti; Bazen sorunun kendisi ayrımcılık ifade eder. Türkiye'de Roman çocuklar okulu terk ediyor bunun sebebi aile değil devlet, karşılaştıkları ayrımcılık ve ekonomik koşulların kötü olması. Öğretmenler Roman mahallerini sürgün yeri olarak tanımlıyor. Derse girmiyorlar. Eğitim en yoğun mücadele edilen alanlardan biri. 135 Dom üniversite mezunu insan var, 1'i bile özel veya kamuda iş bulamamış. İş verilmemiş. Ayrımcılığa uğruyorlar. Çocukların ayağında ayakkabı yokken okula gitmesini bekleyemezsiniz. Kendi alanlarımızda çalışırken başka alanlarla işbirliği bizim zihnimizi açacak gibi görünüyor. Özellikle Türkiye'de bu ağları kurma ve işbirliği oluşturma bilgisine daha çok ihtiyacımız var. Teknik kapasitemiz ve teknik kapasiteyi geliştirecek finansal kapasiteye sahip olamıyoruz. Ama hepsinden öte deneyim paylaşımı çok kritik, bu ve benzeri bir aradalıklar önemli. Katılımcıların yorumları üzerine panelistlerden Istvan Haller farklı alanlarda çalışs an STK'lar arasındaki işs birliğinin önemine dikkat çekti: 90'larda biz ağımızı kurduğumuzda LGBTİ, kadın vb örgütlenmeler yoktu. Yasal zeminin değişmesi için bu örgütlenmelerin dahil olduğu bir network'e ihtiyacımız var. Bu benim önerimdir. Sunuşlar bize zihinlere yerleşmiş çok ciddi bir ayrımcılık olduğunu gösteriyor. Genel bir gözlemim var; Türkiye'de zihnimizde bir insan hakları kavramı ve kültürü diye bir şey yok. Bunu eğitim çalışmalarından biliyorum. İnsan Sayfa 12

hakları eğitimlerine çocukluktan itibaren başlanırsa ancak sorun çözülebilir. Bunu bildirge veya raporda bildirebilirsek çok iyi olur. Bugün lisede seçimlik 1 saat insan hakkı dersi var. Diğer seçimlik derslerle kıyaslanamaz durumda. 2. Gün A: Türkiye Bağlamında Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Oturumu Konferansın ikinci gününde Türkiye de ayrımcılıkla mücadele ve eşs itlik alanında sivil toplum örgütlerinin çalışs malarına ve deneyimlerine odaklanıldı. Uzun yıllardır hak mücadelesi veren uzman ve aktivistler insan hakları, toplumsal cinsiyet eşs itliği, LGBTİ hakları, Roman hakları ve ruh sağlığı alanındaki hak mücadelesi deneyimlerini paylaşs tılar. Panel 1: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik konusunda Türkiye de Politika ve Mekanizmalar: STK Perspektifi Sivil toplum örgütlerinin deneyimlerinin paylaşs ıldığı ilk oturum Hakan Ataman tarafından modere edilirken sırayla İnsan Hakları Ortak Platformu'ndan Feray Salman, Türk Kadınlar Birliği ve CEDAW Gölge Rapor Komitesi'nden Sema Kendirci, Kaos GL'den Hayriye Kara söz aldılar. Sayfa 13

Feray Salman- İnsan Hakları Ortak Platformu (İHOP) Panelin ilk konuşs macısı olarak İHOP koordinatörü Feray Salman söz aldı. Salman insan hakları mücadelesi ve ayrımcılıkla mücadelenin içiçeliğine vurgu yaptığı konuşs masında, ayrımcığı ortadan kaldırmak için uygun mekanizma üretmemenin bizzat insan hakkı ihlallerine sebep olduğunu belirtti. Salman ayrımcılığı ortadan kaldırmak için mücadele etmemenin insanların dışs lanması, sistem dışs ına itilmesi, hak ve özgürlüklere erişs ememesi ile sonuçlandığını ifade etti. Salman ayrımcılıkla mücadele noktasında evrensel kriterlerin baz alındığını belirterek 1986'da İnsan Hakları Derneği nin kurulmasıyla bu alanda Türkiye de örgütlü bir biçimde mücadeleye başs landığını ifade etti. Ayrımcılığın haritalanması, şs iddetin ve işs kencenin haritalanması gibi metotların İHOP'un çeşs itli paydaşs larıyla birlikte yaptığı çalışs malar olduğunu ifade etti. Salman aynı zamanda belediyeler ve yerel örgütlerle ortak çalışs maların önemine değindi. Salman ayrıca ayrımcılık yasa taslağının sivil toplum örgütleriyle nasıl hazırlandığı ve süreci üzerine bilgi verdi. Bu sürecin aşs amaları; AİHM kararlarının izlenmesi, ayrımcılık mevzuatının analiz edilmesi, ilk taslağın oluşs turulması, STK'lar ile taslağın paylaşs ılması, geri bildirimlerin toplanması ve taslağın geri bildirimlerle revize edilmesi, dönemin İçişs leri Bakanı Beşs ir Atalay ile toplantı düzenlenmesi gibi basamakları içermektedir. Uluslararası insan hakları standartlarının Türkiye için temel standartlar olduğuna işs aret eden Salman aynı zamanda Paris prensiplerinin bağımsız yapıların nasıl oluşs turulması gerektiği noktasında temel referans ve el kitabı olması gerekliliğinin ve prensiplerin uygulaması noktasında kamu idaresinin sorumluluğunun altını çizdi. Sema Kendirci- Türk Kadınlar Birliği, CEDAW Gölge Rapor Komitesi Panelin ikinci konuşs macısı Kadınlara Karşs ı Her Türlü Ayırımcılığın Ortadan Kaldırılmasına dair sözleşs me (CEDAW) Gölge Rapor Komitesi deneyimini aktarmak adına Türk Kadınlar Birliği'nden Sema Kendirci oldu. Sema Kendirci yedincisi hazırlanmakta olan CEDAW gölge raporlama süreci deneyimini ve kamunun bu süreçteki pozisyonunu katılımcılarla paylaşs tı. Kendirci nihai hedef eşs itlik olduğu oranda ayrımcılıkla mücadelenin kritik olduğunu belirterek konuşs masına başs ladı. Kendirci öncelikle 90. madde gereği uluslararası sözleşs melerin eşs itlik için önemli olduğunu, ancak bu sözleşs melerin çoğunda çeşs itli çekincelerin varlığının da devletin sorunlu yaklaşs ımını gösterdiğini ifade etti. Kendirci'nin konuşs masından öne çıkan noktalar şs u şs ekilde oldu: İlk resmi CEDAW raporunun 1986 yılında yayınlanmasını takip eden süreçte kadınların şiddet karşıtı mücadelesinin yükselmesiyle birlikte, kadın örgütlenmeler tematik gölge raporlama hazırlamaya başlarken, 4. ve 5. resmi raporlarla birlikte Pekin Konferansı kararlarının tamamını içeren kapsamlı raporlar hazırlanmaya başladı. CEDAW sözleşmesi kadınlara dönük ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına dönük yasal düzeyde değişiklikler yapılmasını öngörüyor. Gölge raporlama ise, kadın örgütlerinin kolektif çalışmasıyla devletin bu sorumluluğunu ne kadar gerçekleştirdiğini ortaya koymakla birlikte çözüm önerilerini de içermektedir. Kendirci nin değindiği bir nokta ise devletin alana ilişs kin raporlaması ve STK ların gölge raporlaması arasındaki farklar oldu. Kendirci ye göre gölge raporlama olumlu ve olumsuz noktaları içerirken, resmi raporlar çok ufak noktaları büyük başs arılar olarak aktarmakta ancak sorunlu noktaları ifade etmede gerçekçi davranmamaktadır. Kendirci konuşs masında aynı zamanda Türkiye'nin taraf olduğu diğer bir önemli sözleşs me olan İstanbul Sözleşs mesi'nin hazırlanma, imzalanma süreci ile sözleşs menin öngördüğü bağımsız uzmanlar komitesinin kuruluşs sürecindeki sorunlardan bahsetti. Kendirci bu süreçte kadın örgütlerinin kamu idaresi ile çalışs mada yaşs adıkları zorluklara işs aret etti. Sayfa 14

Kendirci konuşs masını tamamlarken kadın hareketinin yasal değişs iklikler ve algı değişs imi noktasındaki çalışs malarına, başs arılarına değinirken, kamu idaresinin kadınlarla ilgili ayrımcılığa dönük yasal düzenlemelerde kullanılan dezavantajlı grup tanımının eksik ve uluslararası normların gerisinde olduğunu belirtti. Hayriye Kara- Kaos GL Panelin son konuşs macısı Kaos GL'nin LGBTİ hakları alanındaki deneyimini aktarmak üzere Hayriye Kara oldu. Kara konuşs masına ayrımcılığı görmezden gelmenin ayrımcılığı yeniden üreten bir unsur olduğunu belirterek başs larken aynı zamanda ayrımcılıkla mücadelenin dönüşs türücü gücüne işs aret etti. Kara yeni bir kavramsallaşs tırma olarak katmanlı ayrımcılık ve bunun sonuçlarına değindi. Kara'ya göre ayrımcılık ve sonuçları tartışs ılırken farklı ayrımcılık türlerinin kesişs im alanları göz ardı edilmekte ve katmanlı ayrımcılık alanları gözden kaçırılabilmektedir. Yasal mevzuatta ayrımcılık düzenlemelerini cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği üzerinden değerlendiren Kara, Anayasanın 10. maddesinin kanun önünde eşs itliği düzenlediğini, bireyler arası ayrımcılığı önleme konusunda bir düzenleme getirmediğini belirtti. Kara'ya göre söz konusu mevuzata sonradan eklenen fıkralarda düzenlenen devlet cinsiyet ayrımcılığını önlemek için her tür önlemi alır ve bu düzenlemeler de ayrımcılık olarak sayılamaz ifadesi; gazi, malul, yardıma muhtaç grup lara referansla devam etmektedir ve bu durum devletin kadın haklarına temel yaklaşs ımını ortaya koymaktadır. Kara ayrımcılık yasağını düzenleyen TCK 122. maddesinin sıkıntılı içeriğine vurgu yaptı. Kara'ya göre mal ve hizmetlere erişs imde ayrımcılık yasağını düzenleyen madde ve benzeri durumlar gibi belirsiz ifadeler Sayfa 15

içerirken, yeni düzenlemeyle ön yargı kavramı eklenerek ayrımcı eylemi tanımlamak neredeyse imkansız hale getirilmişs tir. Kara'nın üzerinde durduğu diğer bir nokta ise geçtiğimiz dönemde gündeme gelen ayrımcılık yasa tasarısının yer verdiği yeni bir husus oldu. Kara, söz konusu taslakta yer alan ve güçlendirici bir unsur olan ispat yükümlülüğünün tersine çevrilmesinin önemine dikkat çekti. Kara ayrıca ayrımcılığın çok yaygın bir sorun olduğunu, yasaların değişs mesinin tek başs ına yeterli olmadığını, kurumsallaşs manın ve sivil toplum katkısının kritik olduğunu ifade etti. Panel 2: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik konusunda Türkiye de Politika ve Mekanizmalar: STK Perspektifi Konferans ta ayrımcılıkla mücadele ve eşs itlik konusunda sivil toplum deneyiminin paylaşs ımına, Roman hakları ve ruh sağlığı alanında faaliyet gösteren örgütlerin deneyimleriyle devam edildi. Yücel Tutal- Türkiye Roman Hakları Forumu (ROMFO) Panelin ilk konuşs macısı Roman Hakları Forumunu temsilen yürüttükleri saha araşs tırması sonuçlarını paylaşs mak üzere Yücel Tutal oldu. Tutal konuşs masında yaptıkları iki çalışs manın sonuçları üzerinde durdu. Bu çalışs maların ilki Selendi ile başs layan olayların araşs tırılması ve davaların takibi, ikincisi ise Romanların yoğun olarak yaşs adıkları bölgelerde karşs ılaşs ılan hukuki zorlukların ortaya çıkarılması yoluyla haritalanması çalışs ması oldu. Tutal ilkin Romanlara dönük ayrımcılık olaylarının tarihsel sürecine değindikten sonra Selendi ve benzeri olaylarda dava süreçlerinin nasıl yürütüldüğünü detaylı olarak aktardı. Toplumsal olayların yanı sıra, Yücel Tutal'ın işs aret ettiği davalama yaptıkları diğer bir alan yazılı ve görsel basındaki Roman temsilinin içerdiği ayrımcılık unsurlarıydı. Tutal yazılı ve görsel basında hırsızlık yapan, karakola düşs en, dinle imanla ilişs kisi olmayan, aylak bir Roman tasviri yapıldığını ifade ederek bunlarla ilgili takip yaptıklarını ve dava süreçlerini izlediklerini belirtti. Tutal ayrıca eğitim alanında Roman öğrencilerin karşılaştıkları ayrımcılık türlerine çeşitli örnekler vererek, ayrı sınıfta toplama, daha düşük standartlarda hizmet verme gibi pek çok ayrımcı uygulamaların okullarda yaşandığını ifade etti. Tutal Roman Açılımı sürecinin olumlu ve olumsuz yansımalarının olduğunu, eylem planı hazırlandığını ancak kesin veri ve bütçe eksikliğinden dolayı sorunlu olduğunu ifade etti. Didem Tekeli- Ruh Sağlığında İnsan Hakları Girişs imi (RUSİHAK) Konferansın son konuşs macısı ise Rusihak'ın "Destek Programlarının Garanti Altına Alınması İçin Reform Projesi" kapsamında zihinsel engelliler ve psiko-sosyal engelli bireylerin maruz kaldıkları ayrımcılıklara dair yürüttükleri çalışs maları paylaşs mak üzere Didem Tekeli oldu. Sayfa 16

Tekeli öncelikle medikal yaklaşs ım ve hak temelli perspektife dayanan sosyal içerme yaklaşs ımı arasındaki farka işs aret ederek konuşs masına başs ladı ve bir toplumda var olan herkesin söz konusu olanak ve kaynakları eşs it bir şs ekilde paylaşs abilmeleri gerektiğini belirtti. Tekeli Türkiye'nin imza attığı BM Engelli Bireylerin Haklarına Dair Sözleşs me ve Ek İhtiyari Protokolün hakların gerçekleşs mesi bakımından yetersiz olduğunu ifade etti ve mevcut durumda sözleşs melerde yer alan bazı ifadeler konusunda ciddi bir çeviri sorunu olduğuna da işs aret etti. Tekeli ye göre eşs itliğin sağlanması için hakların kullanılması noktasında destek ihtiyacı olabilir ve bu destek devlet tarafından sağlanmalıdır. Hukuki ehliyet (Legal Capacity) ve hak ehliyeti ikileminden bahseden Tekeli hukuki ehliyetin akla uygun davranmayla kısıtlandığında hak kullanımının da kısıtlandığına ve hata yapma hakkının ortadan kaldırıldığına işs aret etti. Tekeli bu durumun bir çok kişs inin vesayet altında olması ve kendi hayatları üzerine söz sahibi olamamalarıyla sonuçlandığını ifade etti. Tekeli, sözleşs me Kimse kimseyi himaye altına almasın, herkes kendi hayatı üzerine söz sahibi olsun diyorken mevcut yasalarla tanı almışs kişs ilerin oy kullanma hakkına bile sahip olmadığını ifade etti. Tekeli son olarak "Person Ağı" olarak zihinsel engelliler ve psiko sosyal engelli olan bireylerin kendi hayatlarının öznesi olması üzerine yürütecekleri I Will Act kampanyasından bahsederek katılımcıların desteğini istedi. Sayfa 17

Forum: Eşs it bir Geleceği Tasarlamak Forum katılımcıların değerlendirmeleri, soruları, sorulara verilen cevaplar ve konusundaki görüşs lerin paylaşs ılmasıyla devam etti. ayrımcılıkla mücadele Katılımcılar bu bölümde genel olarak konferans boyunca ele alınan farklı ayrımcılık biçimlerinin onlar için yeni bir deneyim olduğunu ifade ettiler. Bununla birlikte katılımcılar ayrımcılıkla mücadele ve eşs itliğin sağlanmasında sivil toplumun katılımı, politika yapma süreçlerine dahil edilmesi, AB değer ve ilkelerinin baz alınmasına vurgu yaptılar. 2. Gün B: Homofobiye ve Transfobiye Karşs ı Bölgesel Ağ Çalışs tayı Homofobiye ve Transfobiye Karşs ı Bölgesel Ağ Çalışs tayı Arnavutluk, Ermenistan Bosna Hersek, Hırvatistan, Yunanistan, İsrail, Lübnan, Makedonya, Sırbistan Tunus ve Tükiye'den LGBTİ aktivistlerinin katılımıyla gerçekleşs ti. Balkanlar, Orta Doğu, Kuzey Afrika, ve Güney Kafkasya'dan katılımcıların katıldığı oturumlarda katılımcıların kendi bölgelerine ilişs kin karşs ılaşs tıkları zorluklar paylaşs ıldı ve bunların nasıl ortadan kaldırılabileceği üzerine tartışs malar yürütüldü. Sayfa 18

Oturumlarda tartışs ılan başs lıklar uluslararası standartlar, ayrımcılıkla mücadele ve eşs itlik üzerine Avrupa Birliği politikaları, İPA ülkeleri ve Avrupa Birliği ülkelerindeki sivil toplum örgütlerinin ayrımcılıkla mücadele alanında kazanımları, yürüttükleri izleme çalışs maları, karşs ılaşs tıkları tehditler ve fırsatlar oldu. Oturum 1: Bölgesel Ağ Üyelerinden Son Gelişs melere İlişs kin Güncel Bilgilendirme: Ortak Fırsat ve Engeller Çalışs tayın ilk oturumunun teması "Ortak Fırsat ve Engeller" idi. Oturum Filistin için İsrailli Kuirler'den Yosef Mckyton tarafından modere edildi. Oturumda nefret suçları ve ayrımcılık yasağına dair hiçbir yasal düzenlemenin olmaması en önemli sorunlar arasında sıralandı. Bölgeler arasındaki farklılıklara işs aret edilen oturumda, kimi bölgelerde eşs cinselliğin doğrudan veya dolaylı yasaklanması söz konusuyken bazı bölgelerde evlilik eşs itliğinin tartışs ıldığı belirtildi. Bu farklılıklarla birlikte homofobi ve transfobi ile mücadele için ortak bir zeminin inşs a edilmesinin gerekliliği ve deneyim paylaşs ımının önemi vurgulandı. Bu amaçla oturumda paylaşs ılan olumlu örneklerden biri Arnavutluk'tan Xheni Karaj'ın paylaşs tığı geçen yıl Tiran'da açılan LGBT sığınma evi deneyimi oldu. Karaj sığınma evlerinin homofobi, transfobi ve nefret suçlarının yaygınlığı düşs ünüldüğünde çok kritik olduğunu belirtti ve tüm LGBTİ bireyler için birarada kendilerini rahat hissedebilecekleri bir alan yaratmaya çalışs tıklarını aktardı. Oturum 2: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Konusunda Ağ Üyesi Ülkelerdeki Mevcut Durum İkinci oturumda LGBTİ bireylerin ifade ve örgütlenme özgürlüğü alanındaki temel tehditler tartışs ıldı. Yıldız Tar tarafından modere edilen oturumda Türkiye'den Kaos - GL derneğinden Ömer Akpınar, Lübnan'dan Jo Hammoud, Ermenistan'dan Mamikon Hovsepyan konu üzerine sunuşs larını gerçekleşs tirdiler. Oturumun açılışs konuşs masını yapan Yıldız Tar Tunus, Türkiye, Mısır ve Yunanistan'ın toplumsal muhalefet deneyimlerinden örnekler verdi ve nefret suçlarının ve ayrımcılığın sistemik bir sorun olduğuna işs aret etti. İlk konuşs macı olan Ömer Akpınar Türkiye'de son yıllardaki toplumsal hareketlerden bu toplumsal hareketin bastırılma biçimlerinden ve yeni yasalaşs an güvenlik yasasının ifade özgürlüğünü kısıtlama tehdidinden bahsetti. Akpınar ayrıca LGBTİ örgütlerin geçen yerel seçimler ve yaklaşs makta olan genel seçimlere dönük yürüttükleri kampanyalardan bahsetti. Jo Hammoud ise Mısır deneyiminden kesitler sunduğu konuşs masında muhalif düşs ünmenin yaşs am kaybıyla sonuçlandığını ifade etti. Arap yarım adasında ifade özgürlüğünün söz konusu bile edilemediğini ifade eden Jo Hammoud Lübnan için farklı olan durumun ise hükümet tarafından gittikçe tersine çevrildiğini belirtti. Sayfa 19

Mamikon Hovsepyan ise Ermenistan deneyimini aktarırken Rusya'daki homofobik ve tranfobik yasa süreçlerinin Güney Kafkasya'yı da etkilediğini ifade etti. Hovsepyan Gürcistan'ın bölgede zaman zaman AB etkisiyle olumlu yasalara imza attığını ama dinin hala temel bir etki unsuru olduğunu ifade etti. Ayrıca Hovsepyan Ermenistan'da Kilisenin LGBTİ karşs ıtı kampanyaların yürütücüsü olduğunu ifade etti. Hovsepyan son olarak bu ve benzeri baskılar yüzünden ülke nüfusunun %10'unun ülkeyi terk ettiğini belirtti. Oturum 3: Ağ için Pozisyon Belgesi Oluşs turulması ve Gelecek Döneme Yönelik Planlama Ezgi Koçak tarafından modere edilen son oturumda bölgesel ağın geleceği tartışs ıldı. Gelecek tartışs malarının öncelikli konularından birisi ağın karşs ılaşs tığı zorluklar oldu. Bu başs lık farklılıkların bir aradalığının ne kadar mümkün olduğu, yeni örgütlenme biçimlerinin neler olabileceği ekseninde tartışs ıldı. Farklı bölgelerden gelen katılımcılarla toplanan bölgesel ağ için daha etkili ve üretken buluşs ma biçimlerinin gereğinin de altının çizildiği tartışs malarda önceki buluşs madan bugüne ağın ne oranda canlı tutulabildiği mercek altına alındı. Oturumda tartışs ılan konulardan bir diğeri ise, ağın online bir platforma taşs ınma olasılığıydı. Ağın online bir düzlemde ve tematik buluşs malar halinde devam ettirilebileceği üzerinde duruldu.6. bölgesel buluşs ma tüm katılımcıların kendi dillerinde kağıtlara "Herkes İçin Özgürlük" yazmasıyla sona erdi. Sonuç Konferans 90'dan fazla farklı geri plan, donanım ve deneyime sahip, sivil toplum temsilcisi ve kamu görevlileri için bir deneyim paylaşs ımı alanı sağladı. Bölgesel ve uluslararası düzeyde yürütülen mücadelelerle birlikte, yerelde yürütülen çalışs maların özgünlüklerinin paylaşs ılma fırsatı bulundu. Ayrımcılığın her düzeyde farklı gruplar için değişs ik seviyelerde deneyimlendiği, haklara erişs imin önünde engel teşs kil ettiği tespit edilirken, ortak mücadelenin ve farklı ayrımcılık türlerine dair farkında olmanın önemi paylaşs ılmışs oldu. Konferans katılımcılar açısından savunuculuk çalışs maları yürüttükleri alanlar dışs ındaki alanlardaki ayrımcılıkları fark etmek ve uluslararası mekanizmalardan haberdar olmak bakımından güçlendirici bir etkiye sahip oldu. Sayfa 20

Gündem 1 Gün: 12 Mart 2015 09.00 09.30 Kayıt 09.30 09.45 Açılışs Konuşs maları; Michael A. Rupp, AB Türkiye Delegasyonu 09.45 11.00 Panel: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Çerçevesinde Uluslararası Standartlar ve AB Politikaları Gün Kut, Avrupa Konseyi, Irkçılığa ve Hoşs görüsüzlüğe Karşs ı Avrupa Komisyonu (ECRI) Isabelle Chopin, Avrupa Ayrımcılıkla Mücadele alanında Hukuki Uzmanlar Ağı 11.00 11.30 Kahve Arası Severine Jacomy Vite, Birleşs mişs Milletler Çocuk Fonu (UNICEF), Birleşs mişs Milletler İnsan Hakları Tematik Grubu 11.30 13.00 Panel: AB ve IPA Ülkelerinde Ayrımcılıkla Mücadele ve 13.00 14.30 Öğle Yemeği Eşs itlikle ilgili Politika ve Mekanizmalar Istvan Haller, Ayrımcılıkla Mücadele Ulusal Konseyi, Romanya Ljiljana Loncar, Eşs itlik Koruma Komiser Yardımcısı, Sırbistan Feray Salman, İnsan Hakları Ortak Platformu, Türkiye 14.30 16.00 Panel: AB den STK Deneyimleri: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Politika ve Mekanizmalarının Gelişs tirilmesi ve İzlenmesi 16.00-16.30 Kahve Arası Bjorn van Roozendaal, ILGA (Uluslararası Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İnterseks Derneği) Avrupa Sinan Gokcen, Avrupa Roman Hakları Merkezi (ERRC) Claire Fernandez, Avrupa Irkçılıkla Mücadele Ağı (ENAR) Soru Cevap: 30 16.30 17.30 17.30 17.45 Açık Forum: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik konusunda çalışs an STK lar için Fırsat ve Engeller Kapanışs Oturumu 19.30 Akşs am Yemeği Sayfa 21

2 Gün: 13 Mart 2015 2. Gün - A: 09.30 09.30 09.30 10.45 Türkiye Bağlamında Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Oturumu Kayıt Panel: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik konusunda Türkiye de Politika ve Mekanizmalar: STK Perspektif Feray Salman, İnsan Hakları Ortak Platformu Sema Kendirci, Türk Kadınlar Birliği, CEDAW Gölge Rapor Komitesi Hayriye Kara, Kaos GL Soru Cevap 10.45 11.15 Kahve Arası 11.15 12.30 Panel: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik konusunda Türkiye de Politika ve Mekanizmalar: STK Perspektifi Yücel Tutal, ROMFO Didem Tekeli, RUSİHAK Soru Cevap 12.30 14.00 Öğle Yemeği 14.00 15.00 Atölye Çalışs ması: Eşs it bir Geleceği Tasarlamak 15.00 16.00 Atölye Çalışs ması Sonuçlarının Paylaşs ılması 16.00 16.15 Kapanışs Oturumu 2. Gün - B: 09.30 10.00 10.00 12.30 12.30 14.00 14.00 15.30 15.30 18.00 Homofobiye ve Transfobiye Karşs ı Bölgesel Ağ Çalışs tayı (Ağ üyeleri, Gordion Otel) Kayıt Bölgesel Ağ Üyelerinden Son Gelişs melere İlişs kin Güncel Bilgilendirme: Ortak Fırsat ve Engeller Öğle Yemeği Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşs itlik Konusunda Ağ Üyesi Ülkelerdeki Mevcut Durum Ağ için Pozisyon Belgesi Oluşs turulması ve Gelecek Döneme Yönelik Planlama Sayfa 22

Katılanların Listesi # Name and Surname Organisation Website 1 Yelda Ahmetoğlu ÖZEV Foundation www.ozevvakfi.org 2 İdil Seda Ak 3 Mehmet Akın Association of Women with Disabilities (ENKAD) Social Policies, Sexual Orientation and Gender Identity Studies Association (SPOD) www.engellikadin.com/enkad www.spod.org.tr 4 Neşs e Akkerman British Embassy Ankara www.gov.uk/government/world/organisa tions/british-embassy-ankara.tr 5 Ayşs egül Akyüz 6 Binnur Aloğlu Women and Men Together, Socail Equality Association Association for Monitoring Equal Rights www.kebsed.com www.esithaklar.org 7 Olcay Ziya Altun UNHCR www.unhcr.org.tr 8 Melahat Arıker Başs ak Culture and Art Association www.basaksanatvakfi.org.tr 9 Melahat Arısoy Başs ak Culture and Art Association www.basaksanatvakfi.org.tr 10 Cemre Artan Ministry of EU Affairs http://www.ab.gov.tr/ 11 Hicran Atatanır Women Managers and Women Workers Association http://kaycad.org.tr 12 Bülent Avcılar ÖZEV Foundation www.ozevvakfi.org 13 Demet Özkan Baltat Ministry of EU Affairs http://www.ab.gov.tr/ 14 Begüm Başs daşs Amnesty International Turkey www.amnesty.org.tr 15 Janset Bay 16 Aydin Bingöl Association for Solidarity with Freedom Deprived Juvenile The National Human Rights Institution of Turkey (TİHK) www.ozgeder.org.tr www.tihk.gov.tr 17 Marcin Brauhoff Delegation of EU to Turkey http://avrupa.info.tr 18 Dicle Çakmak Human Rights Joint Platform (İHOP) www.ihop.org.tr 19 Özge Çaman Public Health Experts Association www.hasuder.org Sayfa 23

# Name and Surname Organisation Website 20 Selena d Herin Human Rights Agenda Association (İHGD) www.rightsagenda.org 21 Sava Diamendi Romanian Embassy www.roembtr.org 22 Gözde Dilektaşs lı Ministry of EU Affairs www.ab.gov.tr 23 Julie N. Eikaas Norwegian Embassy www.norway.org.tr/embassy 24 Gülcihan Ekinci 25 Erkan Ekinci (Accompanying) Turkish Disability Association, Mersin Branch Turkish Disability Association, Mersin Branch www.facebook.com/tsd.mersinsubesi www.facebook.com/tsd.mersinsubesi 26 Nebilay Erdoğan Ministry of EU Affairs www.ab.gov.tr 27 Aysel Ergün İHuman Rights Joint Platform(IHOP) www.ihop.org.tr 28 Ali Erol Kaos GL www.kaosgl.org 29 Sinem Ersoy Association for Children with Cerebral Palsy (SERÇEV) www.sercev.org.tr 30 Amarildo Fecanji Pink Embassy www.pinkembassy.al 31 Hacer Foggo 32 Roberto Frifrini European Roma Rights Centre (ERRC) Human Rights Agenda Association (İHGD) www.errc.org www.rightsagenda.org 33 Biljana Ginova LGBTI Support Centre (Macedonia) 34 Ayşs e Görür 35 Metin Özgür Gücü Association for Improving Social and Cultural Life Mersin Association for People with Physical Disabilities www.sosyalkulturelyasam.org/iletisim.asp 36 Umut Güner Kaos-GL www.kaosgl.org 37 Erdem Gürsu Pink Black Triangle Associaton www.siyahpembe.org 38 Selahattin Güvenç Mersin Platform for Combating Discrimination www.akdenizgocder.org 39 Joanna Haydun British Embassy Ankara www.british-consulate.org 40 Ali Can Kalan Pink Life www.pembehayat.org 41 Hatice Kapusuz Civil Society Development Centre (STGM) www.stgm.org.tr Sayfa 24

# Name and Surname Organisation Website 42 Reşs at Uğur Karacan Ministry of EU Affairs www.ab.gov.tr 43 Barışs Karacasu KAGED www.kaged.org.tr 44 Xheni Karaj Alliance against Discrimination of LGBT (Albania) www.aleancalgbt.org 45 Veysel Kavak European Youth Society Association https://tr-tr.facebook.com/eysayouth 46 Merve Keyvanoğlu 47 Yunus Akın Kılışs çı Association for Children with Cerebral Palsy (SERÇEV) Ministry of Family and Social Policies www.sercev.org.tr www.aile.gov.tr 48 Ezgi Koçak Kaos GL www.kaosgldernegi.org/anasayfa.php 49 Derya Köksal UNHCR www.unhcr.org.tr 50 Esin Koman Agenda Child Association www.gundemcocuk.org 51 Funda Küçükcan UNFPA www.kadindostukentler.org 52 Özgür Mehmet Kütküt 53 Hüseyin Fırat Mavigök Civil Society Development Centre (STGM) Human Rights Association, Mersin Branch www.stgm.org.tr http://ihd.org.tr/index.php/etimainmenu-3/12-eti/23-d-mersinbesi.html 54 Stevan Milivojevic LGBT Forum Progress www.lgbtprogres.me 55 Zübeyde Ozanözü Anatolia Education, Culture and Art Association 56 Bişs eng Özdinç Human Rights Joint Platform (İHOP) www.ihop.org 57 Olga Özer İşs tar Women s Centre 58 Fazilet Özköse The National Human Rights Institution of Turkey (TİHK) www.tihk.gov.tr 59 Annika Palko Swedish Embassy www.swedenabroad.com/ankara 60 Lise Pate EU Delegation to Turkey http://avrupa.info.tr 61 Adam Puskar Queeria Centre www.queeriacentar.org 62 Sanna Raıta-Aho Finnish Embassy www.finland.org.tr/embassy 63 Ayşs e Sargın Nature Association www.dogadernegi.org 64 Ezgi ŞS eref Social Policies, Sexual Orientation www.spod.org.tr Sayfa 25

# Name and Surname Organisation Website and Gender Identity Studies Association (SPOD) 65 Deniz Servantie Economic Development Foundation (İKV) www.ikv.org.tr 66 Çiçek Tahaoğlu Bianet http://bianet.org 67 Ege Tekinbaşs UNFPA www.kadindostukentler.org 68 Nurcihan Temur Women s Coalition www.kadinkoalisyonu.org/yeni/ 69 Dragana Todorovic Lesbian Human Rights Organization http://labris.org.rs/en/ 70 Nazım Tural Friedrich Naumann Foundation www.fnst-turkey.org 71 Gülnur Türen 72 Gülsen Ülker Manisa Autism Youth and Sports Club Association Association for Monitoring Gender Equality www.facebook.com/groups/2641265304 64840/ www.ceid.info.tr 73 Yunus Emre Ünal Ombudsmanship www.ombudsman.gov.tr 74 Vladana Vasic Sarajevo Open Centre http://soc.ba/en/ 75 Fbp Wolff Dutch Embassy turkey-tr.nlembassy.org 76 Ezgi Yaman 77 Seyhmus Yavuz 78 Z. Gökçe Zengin Network against Commercial Sexual Exploitation of Children Batman Social Studies and Local Development Association The National Human Rights Institution of Turkey (TİHK) http://ctcs-mucadele.net/ www.tihk.gov.tr Konuşs macılar ve Moderatörler # Name and Surname Organisation Website 1 Hakan Ataman Helsinki Citizens Association www.hyd.org.tr 2 Isabelle Chopin 3 Claire Fernandez 4 Sinan Gökçen European Network of Legal Experts in Non-Discrimination European Network against Racism (ENAR) European Roma Rights Centre (ERRC) www.non-discrimination.net www.enar-eu.org www.errc.org Sayfa 26

# Name and Surname Organisation Website 5 Istvan Haller National Council to Combat Discrimination, Romania www.cncd.org.ro 6 Severine Jacomy Vite UN Human Rights Thematic Group www.ohchr.org/en/pages/welcomepage.aspx 7 Hayriye Kara Kaos GL www.kaosgldernegi.org/anasayfa.php 8 Sema Kendirci Turkish Women s Association www.turkkadinlarbirligi.org 9 Gün Kut 10 Ljiljana Loncar European Commission against Racism and Intolerance Commissioner for the Protection of Equality, Serbia www.coe.inta/dghl/monitoring/ecri/defa ult_en.asp www.ravnopravnost.gov.rs 11 Feray Salman Human Rights Joint Platform (IHOP) www.ihop.org.tr 12 Gerarrd Salza EU Delegation to Turkey http://avrupa.info.tr 13 Didem Tekeli 14 Yücel Tutal Human Rights in Mental Health Initiative (RUSİHAK) Roma Rights Forum of Turkey (ROMFO) www.rusihak.org 15 Bjorn van Roozendaal ILGA Europe www.ilga-europe.org 16 Burcu Yeşs iladalı Bilgi University Human Rights Law Research Centre TACSO Temsilcileri http://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/ # Name and Surname Organisation e-mail 1 Ayça Bulut Bican TACSO Türkiye bican.ayca@tacso.org 2 Akça ŞS aylan TACSO Türkiye akca.unsal@tacso.org 3 Neslihan Özgüneşs TACSO Bölgesel Ofis neslihan.ozgunes@tacso.org Sayfa 27

.