HEDEFLER Bu üniteyi çalıģtıktan sonra; Etkili iletiģimi tanımlayabilecek, ĠletiĢimin etkili olabilmesi için bireylerin benimseyip kullanmaları gereken bazı iliģki ve ilkeleri sıralayabilecek, ĠletiĢimde beden dili, ses tonu ve kelimelerin önem seviyesini bilecek, Etkili iletiģim kurma yollarını anlayabilecek, Etkili iletiģim tekniklerini sıralayabilecek, Beden dilini anlayabilecek, Beden dilini tanımlayabilecek, Ġstemli ve istemsiz beden dilini kavrayabilecek, Beden dili hareketlerini anlayabileceksiniz. ĠÇĠNDEKĠLER Etkili ĠletiĢimin Tanımı ve Amacı Etkili ĠletiĢimin ĠliĢki ve Ġlkeleri Etkili ĠletiĢim Kurma Yolları Etkili ĠletiĢim Teknikleri Dinleme Ben Dili Kullanma Gözlem Yapma Soru Sorma Empati Beden Dili Ġstemsiz Beden Dili Ġstemli Beden Dili Beden Dili Hareketleri Yüz ifadeleri ETKĠLĠ ĠLETĠġĠM VE BEDEN DĠLĠ HAFTA 4
BaĢ hareketleri El-kol Hareketleri Pozisyon ve vücut duruģu Ayakta durma, oturma Bacaklar ve ayakların kullanımı Mesafe ve bedensel temas Etkili Beden Hareketleri için Kaçınılması Gereken DavranıĢlar Değerlendirme Özet Kaynaklar Yararlanılabilecek Kaynaklar GĠRĠġ Ġnsanlığın tarihiyle birlikte baģlayan iletiģim, canlıların varlıklarını sürdürebilmesi için gereklidir. Toplumsal bir varlık olan insan, kurduğu tüm iliģkilerde sürekli iletiģim içindedir. ĠletiĢim, iletinin ötesinde etkileme, ikna etme, yönlendirme sanatıdır. ĠletiĢimin etkili olması için öncelikle iletiģim kurallarını anlamak gerekir. Etkili iletiģim, hasta ve sağlık çalıģanı arasındaki güven ve uyumu artırmaktadır. Bireyler kendilerini ifade edebildikleri oranda çevresiyle etkili iletiģim kurabilirler. ETKĠLĠ ĠLETĠġĠMĠN TANIMI VE AMACI Etkili iletiģim, kaynağın aktardığı duygu ve düģüncelerin alıcı tarafından kaynağın amacına, beklentisine, isteğine uygun biçimde davranıģta bulunması demektir. Böylesine sağlıklı bir iletiģimin sürdürülmesi için kaynakla alıcının birbirlerini kiģilik yapıları ve çevre koģullarını da içeren bir bütün olarak değerlendirmeleri gerekir. Etkili iletiģim; kiģinin kendisinin ve iletiģim içinde bulunduğu kiģinin iç ve dıģ dünyasının bilincinde olarak kurduğu iletiģimdir. KiĢinin kendini bilmesi, kendi algılamasının, yansıtmalarının, duygu ve arzularının farkında olması demektir. KarĢısındakinin farkında olan kiģi ise; onun davranıģlarının nasıl bir iç dünyaya iģaret ettiğini, onun deneyim ve yaģantılarının ne olduğunu anlayabilir. Genel olarak en etkili iletiģim Ģekli sözlü ve yüz yüze olanıdır. Alıcı sadece duymakla kalmayıp, aynı zamanda göndericinin jest ve mimiklerini görebilmekte, duygu ve niyetini anlayabilmektedir. Yüz yüze iletiģimde, anlaģılmayan yerler sorularak, kısa sürede pozitif ve ya negatif geri bildirim elde edilmektedir. Etkili iletiģim öğrenme sonucu oluģur ve her türlü okulda ders olarak okutulabileceği gibi eğitim yoluyla da süreç içinde öğrenilebilir. Etkili iletiģimde göndericinin yolladığı mesaja alıcı kiģi geri bildirim yolu ile tepki
gösterir. ĠletiĢim sürecinde geri bildirim sağlanmıyorsa iletiģim tek yönlüdür ve bu durumda gelen mesajın anlamının doğru anlaģılıp anlaģılmadığı kontrol edilmediği için mesajın doğruluğu tartıģılır. Etkili iletiģimin içerisinde bulunan sözel ve sözel olmayan davranıģlar ve bu davranıģlar ile birlikte iletiģim donanımlarının fark edilip algılanması çok önemlidir. Böylece, etkili iletiģimde bulunup bulunulmadığının fark edilmesi mümkün olur ve iletiģim konusunda birey kendisini geliģtirmek isteyip istemediğine karar verebilecek duruma gelir. Kendini olumlu, yapıcı ve uygun bir Ģekilde karģısındakilere nasıl ifade edebileceğini öğrenme isteği bir amaç olarak ortaya çıkabilir. Etkili iletiģimin amacı, iletmek istediğimiz mesajı karģımızdakine amaçladığımız Ģekilde iletmek; isteneni elde etmek, beklenilen tepkiyi oluģturmaktır. ETKĠLĠ ĠLETĠġĠMĠN ĠLĠġKĠ VE ĠLKELERĠ ĠletiĢimin etkili olabilmesi için bireylerin benimseyip kullanmaları gereken bazı iliģki ve ilkeleri vardır. Bu ilkeler Ģu Ģekilde özetlenebilir: Her bireyin kendine has özellikleri ile değerli olduğuna inanması, KarĢısındaki bireyi koģulsuz kabul etmesi, Her bireyin kendi problemini kendisinin çözebilme gücüne inanması, Maske takmadan kendini olduğu gibi gösterebilmesi, Duygu, düģünce ve davranıģlarının tutarlı olması, Kendini karģısındaki kiģinin yerine koyup nesnelliğini yitirmeden onun sorunlarına onun gibi bakabilmesi, onun hissettiklerini yaģayabilmesi. Yukarıda sözü geçen tüm ilkelerin herhangi bir iletiģim durumunda bir arada olması ve karģısındaki kiģiye iletilebilmesidir. Böylece, iyi bir iletiģim ortamı hazırlanmıģ olur. ĠletiĢim kurulacak olan birey rahatlar, kendini ifade etmesi kolaylaģır, kendini daha iyi tanıma olanağı bulur ve etkili iliģki kurmak için temel atılmıģ olur. ETKĠLĠ ĠLETĠġĠM KURMA YOLLARI Ġnsanlar gerek günlük yaģamların da gerekse iģ hayatların da sürekli birbirleri ile iletiģim kurallar. ĠletiĢimde beden dili %60, Ses tonu %30 ve Kelimeler %10 önem taģır. Bu bağlamda çok kelime konuģmak, etkili iletiģimin temel kaynağı olarak görülmemelidir. ĠliĢkilerde pozitif olmak, olaylara iyi taraflarından bakmak etkili iletiģimin temel noktasıdır. AĢağıda belirtilen özelliklerin hepsi, bir bütün halinde kullanılırsa baģarılı olunabilir.
Yüz: Canlı olun. Mümkün olduğunca gülümseyin. Yalnız gülümsemeyi abartıp anlamsız kahkahalara çevirmeyin. Göz: Ġnsanların yüzüne bakın. KonuĢurken gözlerinizi kaçırmayın. Gözlerinizle karģıdaki kiģiyi küçümseyici ifadelerde bulunmayın. Jestler: Jestlerinizin ( el, kol vs. kullanımı ) sözlerinizle aynı mesajları vermesini sağlamalısınız. Ellerin kenetlenmesi, kolların kavuģturulması, ellerinizin çene hizasında olması durumlarından kaçının. AĢırıya kaçmadan jestlerinizi kullanın. BaĢ Hareketleri: KarĢınızdaki kiģi konuģurken baģınızı ara sıra aģağı yukarı hareket ettirerek onu dinlediğinizi ve anladığınızı belli edin. DuruĢ: Sizinle konuģan insanlara bakın. Mümkün olduğu kadar çok kiģiye ara sıra da olsa bakmaya çalıģın. Temas: Bazı durumlarda yaģı küçüklerle, aynı cins ve sizden daha alt statüde olanlarla bedensel temas kurun. Bu elinizi karģınızdaki kiģinin sırtına, omzuna koymakla olabilir. KonuĢma: Ses tonu çok önemlidir. Çok fazla konuģmayın. Toplulukta eģit miktarda konuģun. ETKĠLĠ ĠLETĠġĠM TEKNĠKLERĠ 1.Dinleme: KonuĢan kiģinin vermek istediği mesajı, pürüzsüz olarak anlayabilme ve söz konusu uyarana karģı tepkide bulunabilme etkinliğidir(demirel,2006).öğrenmenin gerçekleģmesi iyi bir dinlemeye bağlıdır. Dinleyici bu sorumluluğu yerine getiremezse iletiģim bozulur. Dinleme bir kimsenin söylediklerini aynen tekrarlamaktan daha öte bir yetenektir. Birey karģısındaki kiģinin söylediklerini hatırlamasını değil, onun varlığıyla kendi varlığının birlikte olmasını istemektedir. Dinleme, anlama, bilgi üretme ve ürettiklerini ortaya koyma iģlevlerini içermektedir. Göz iliģkisi kurma, rahat bir pozisyon, anlatmaya cesaretlendirici tepkiler (yüzüne bakma, baģ sallama, onaylayıcı sesler), yoğun dikkat ve anlama çabası yararlı dinleme davranıģlarıdır. Tehdit edici bakıģ, sözünü kesmek, çok yakın oturma (güvenlik alanının tehdidi) ve yüzeysel dinleme ise yararsız dinleme davranıģlarıdır. 2.Ben dilini kullanma: ĠletiĢimin etkili olması için yapıcı, onarıcı dil olan ben dili kullanılmalıdır. Ben dili bireyin kiģiliğini değil yapılan davranıģı hedef alır. 3.Gözlem yapma: ĠletiĢim sürecinde yer alanlar birbirlerinin davranıģlarını, düģüncelerini, duygularını, anlamak, tanımak için gözlem yapmalıdırlar. 4.Soru sorma: Soru sorma, bireylerin sözel iletiģimde bulunduğu hemen her durumda kullanılan bir tekniktir. Sağlıklı bir iletiģim için bazı durumlarda soru
sorulabilir. Birey diğerini iyi duymadığı, söylediğini anlamadığı ya da bireyin bir düģüncesi, tutum ya da davranıģı hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmak istediği zaman soru sorabilir. 5.Empati: Bir insanın, kendisini karģısındaki insanın yerine koyarak onun duygularını ve düģüncelerini doğru olarak anlamasıdır. Tam anlamıyla empati kurabilmek için kısa bir süreliğine olaylara karģıdaki insanın açısından bakılmalıdır. Bunun için de o kiģinin hayata bakıģı, yüklediği anlamlar bilinmeli ve yargılanılmadan kabul edilmelidir. BEDEN DĠLĠ Ġnsanın var oluģu milyonlarca yıl öncesine dayanır. Dil denen iletiģim mucizesi ise insanın var olmasından bir hayli sonra geliģmiģtir. Bu durumda insanların birbirleriyle iletiģim kurmaları için tek yolu vardı, o da beden dili kullanmaktı. Beden dili günümüzde ise bambaģka bir önem taģımaktadır. Ġnsan insanı sadece ağzından çıkan sözlerle değil, vücut hareketleriyle de değerlendirmekte ve yargılamaktadır. Ġnandırıcılık derecesi artık sözlerimiz ve sözlerin anlamından öte, sözleri hangi hareketlerle sunduğumuza da bağlıdır. Önemli olan bir insanın ne söylediği değil, nasıl söylediğidir. Beden dili, sözsüz iletiģim öğelerinin yer aldığı iletiģim dilidir(özcan,2006,sf50). Ġnsanlar sözcüklerin dıģında elleri, kolları, beden duruģlarıyla ve hareketleriyle de iletiģimi gerçekleģtirirler. ĠletiĢimin bu çeģidine beden dili denilmektedir (Öztekin,1997,sf3) Ġnsanın iletiģimi tek baģına sözcüklerle sınırlandırılamaz. Ġnsanlar tüm bedenleriyle iletiģim kurarlar(küçükahmet,2004,sf201). Esas itibariyle insan, birincil olarak beden dili ile iletiģime geçer. Daha sonra da bu dili, sözel dilini desteklemek amacıyla kullanır(çalıģkan, YeĢil, 2005). Kimi zaman insanların duygularını anlamak gerçekten zordur. Kendilerine soramazsınız çünkü ne hissettiklerini çoğunlukla söylemezler; söyleseler bile çoğu kez kendileri de duygularını tarif edemezler(ergin, 1995, sf171).bu durumda beden dili devreye girer ve sözcüklerle anlatılamayanı en güzel Ģekliyle anlatır. Beden dili doğru kullanıldığında iletiģime çok ciddi bir değer katar. YanlıĢ kullanıldığında ise, iletiģime çok büyük zarar verir ve bazen bizi içinden çıkılması çok güç, komik durumda bırakabilir. Beden dil kullanımıyla ilgili pek çok kaynakta verilen ve mutlaka dikkate alınması gereken genel ortak mesajlar Ģunlardır (Açıl, 2005:sf35): Beden dili, her kültüre göre değiģiklik gösterir: Ġnsan toplumsal ve kültürel bir varlık olduğundan, jest ve mimikler de kültüreldir. Bu nedenle her kültürün kendine özgü bir beden dili dağarcığı vardır. Bu dağarcık bireylere bir toplumun üyesi olarak bireysel tercihlerini, zevklerini, duyma ve düģünme biçimlerini yansıtabilecek seçenekler sunmaktadır. Belirtilen bu seçenekler toplumsal konum, tabaka ve sınıflarla da yakından ilgilidir. Bu nedenle bazı jest ve mimikler bazı ortamlarda ve bazı kiģiler için onaylanmadığı gibi, beden dilinin sık ve abartılı kullanılıp kullanılmaması da toplumsal konum ve rollerle yakından iliģkili görülmektedir. Beden dili, kadın ve erkekler arasında farklılık gösterir, Beden dili, insan dıģındaki canlılarda da (yani hayvanlar arasında da) gözlemlenebilir: Canlılar dünyasına bakıldığında mimiklerini kullananlar yalnızca insanlar değildir. Balıkların, sürüngenlerin ve ilkel memelilerin bile sınırlı da olsa korktukları zaman
karģısındaki canlının gözlerine bakmakta ya da iç çekmekte, daha geliģmiģ kedi, köpek gibi memeliler, kulaklarını, gözlerini ve ağızlarını düģmanlık ya da korku gibi bazı temel duygularını mimikler aracılığı ile yansıtabilmekte, Ģempanzeler ve gorillerin ise insanlara benzer mimiklerle bazı duygularını aktarabildikleri gözlemlenmektedir.( David Lambert and The Diagram Group, 1996, sf28) Beden dili kiģiden kiģiye de farklılık gösterebilir: Beden dili bireysel bir etkinliktir. Psikologların yıllarca üstünde çalıģmalar yaptıkları beden dili kullanımına göre ikiye ayrılır: Ġstemsiz beden dili Ġstemli beden dili. Ġstemsiz beden dili: Her insan karģısındakine bir Ģeyler anlatırken ellerini, kollarını, kaģlarını, göz kapaklarını, ağzını hatta bacaklarını farklı Ģekillerde hareket ettirir. Bu aslında beynimizin vücut organlarımıza gönderdiği sinyallerle ilgilidir. Bu tamamen istemsiz geliģen bir durumdur ve buna istemsiz beden dili denilir. Ġstemli beden dili: Ġstemli beden dilinde ise insan bir taraftan konuģurken, diğer taraftan da karģımdakini nasıl daha iyi ikna edebilirim ya da etkileyebilirim düģüncesiyle yola çıkarak bilerek ve istemli olarak beden dilini kullanması durumudur. Her ikisi de çok önemlidir, çünkü bir taraftan hem istemsiz beden dilimizi kontrol altında tutmaya çalıģmalı, diğer taraftan da daha etkili beden dili kullanmanın püf noktalarını öğrenmeliyiz. BEDEN DĠLĠ HAREKETLERĠ Beden dili için en önemli organlar sırasıyla gözler, eller, ağız, omuzlar ve bacaklar. Bunun dıģında burun kıvırtmak, dil çıkartmak, göğüs bölgemizi hareket ettirmek gibi küçük detaylar da çok önemlidir. Ġnsanın en anlamlı organı gözlerdir. Beden dili hareketlerini yedi grup altında toplayabiliriz. Bunlar; Yüz ifadeleri BaĢ hareketleri El-kol Hareketleri Pozisyon ve vücut duruģu Ayakta durma, oturma Bacaklar ve ayakların kullanımı
Mesafe ve bedensel temas Yüz Ġfadeleri: Yüz ifadeleri duyguları yansıtır. Yüz ifadeleri içerisinde neģe ve kızgınlığı en iyi ağız ve gözle, hayret ve sürpriz ifadelerinin ise en iyi gözle belirtildiği yapılan araģtırmalar sonrası ortaya koymuģtur. Komedyenler, sanatçılar ve dansçılar çeģitli duygu ve davranıģlarını sözsüz olarak bedensel hareketlerle anlatabilirler.göz temasını zayıf olması güçsüzlüğü ve amaçsızlığı gösterir. KonuĢurken karģınızdaki kiģiye bakmanız, hem kendinize güvendiğinizi, hem de o kiģiye önem verdiğinizi gösterir. BaĢ Hareketleri: BaĢ yukarıya doğru döndürülmüģ ise üstünlük gösterir. Eğer baģınız aynı eksen üzerinde öne eğiliyorsa, tavrınız uysallık ya da boyun eğmedir. BaĢınız baģkalarının çizgisi ekseninde dönükse, anlaģma duygusunu yansıtır. BaĢınız iletiģim kurma durumunuzun olduğu kiģiden baģka bir yana dönmüģse bu anlaģmazlık ifadesidir. El-Kol Hareketleri: Beden dilinde yüz ifadelerinden sonra en çok dikkat çeken kısım el kol hareketleridir. Özellikle görsel algılama kanalı daha baskın olan bir kiģi için, sözel hareketleri gönderirken el kol hareketleri ile desteklemek iletinin anlaģılmasını daha da kolaylaģtıracaktır. Kafayı kaģıma düģünme, zor durumda olma; eller kenetlenmiģ ise olumsuzluk, iletiģime kapalılık; ellerin önde birleģik tutulması suçluluk, mahcup olma, güvensizlik; gözün elle ovuģturulması yalan; parmakların ağzın içinde olması heyecan, panik, korku, çaresizlik göstergesidir. Kolların göğüs üzerinde kenetlenmesi, kiģinin baģka bir görüģe kapalı; iki yana açık durmaları ise karģı görüģe açık olduğunu ifade ederdi. EL-KOL VE AVUÇLAR sana karģı tamamen dürüst olacağım
Ağız koruyucu Saldırgan avuç konumu Sayın hakimim, benim naçizane fikrime gore
Baskın kadın BaĢparmaklar arka cepten dıģarı çıkıyor
Kontrolü ele alma Kontrolü bırakma Adam gibi el sıkıģma
Politikacı el sıkıģı Pozisyon ve Vücut DuruĢu: Göğsümüz dıģarıda, omuzlarımız geride ve çenemiz dıģarıdayken saldırgan durumdayız demektir. Omuzların kısılıp aģağıya düģmesi uysal durumda olduğumuzun göstergesidir(zıelke,1993,sf15). Ayakta Durma Oturma: Ġnsanların oturma biçimlerini dört faktör etkiler. Bunlar Ģöyledir (BaltaĢ;BaltaĢ,1992:sf97-109): Bedenin oturma duruģu: Dik bir oturuģ, canlılık, hayat ve enerji ifadesidir. Buna karģın çökük bir oturuģ çekingenliği ve kiģinin azalmıģ enerjisini gösterir. Kaplanan alan: Bazı insanlar arkalarına yaslanırlar, oturdukları alanın bütününü kaplarlar ve durumdan memnun oldukları, uzun süre o yerden kalkmayacakları izlenimini verirler. Buna karģılık bazı kimseler ise bulundukları sandalye veya koltuğun ucuna iliģirler, bütün ağırlıklarını bacaklarına verirler ve adeta diken üstünde otururlar ve böylece çekingenliğini dile getirirler. Seçilen yer: Yapılan araģtırmalar, odaya girdiklerinde kapıya yakın koltuk veya sandalyeye oturanların özgüvenleri düģük kimseler olduğunu, merkeze yakın yer seçenlerin özgüvenlerinin yüksek olduğunu ortaya koymuģtur.
Oturma düzeni: Ġnsanlar iletiģim kurarken farklı oturma düzenleri oluģtururlar. Yan yana, karģı karģıya, çapraz ya da yuvarlak masa oturma düzenleri iletiģim sürecini etkiler. KarĢı karģıya oturmak genellikle rekabeti ifade eder. ArkadaĢça ve dostça iliģki kurmaya imkan veren oturma düzeni yan yana oturmaktır. Ġnsanlar ilgi duymadıkları ve iliģki kurmak istemedikleri kiģilerle çapraz ve mümkün olduğu kadar uzak oturmayı tercih ederler. Çözümlenmesi gereken belirli bir sorunla ilgili olarak, herkesin görüģünün alınmasını ve ortak bir çözümde birleģmeyi gerektiren toplantılarda yuvarlak masa oturma düzenini uygulamak çok faydalı sonuç verir. OTURUŞ RAHAT GÜVENLİ UYUMLU HUZURLU AŞIRI HUZURSUZ ÇEKİNGEN SIKILMIŞ BİTİŞİ BEKLEYEN Bacaklar ve Ayakların Kullanımı: Otururken ayak bileklerini üst üste koymak, hazır oluģun ve öz kontrolün bir ifadesidir. Öte yandan bacak bacak üstüne atmak hazır bulunmayıģın ve mutabık olmayıģın iģaretidir. Bacak bacak üstüne atma davranıģı keģfedilmiģ (sonradan kazanılmıģ) bir davranıģ biçimidir. Bacak bacak üstüne atmak olumsuz ve savunucu bir tutumun ve artmıģ bir iç gerginliğin iģareti olabileceği gibi, karģılıklı iliģkide incelik ve zarafeti de yansıtabilir (Özer, 1995:sf129). Bacakları açarak oturmak erkeksi mesajdır. Ayağını sandalyenin kenarına takarak oturması, o kiģinin gergin olduğunu gösterir. Ayakların sandalyeden uzatılması ise memnuniyetin ifadesidir (Ada, 2002:sf170).
OTURUŞ ÇEVREYİ CİDDİYE ALMAZ ELEŞTİRMEN DİNLEYİCİ GÜVENLİ DİKKATLİ DİNLEME KENDİNE GÜVENLİ RAHAT İLGİLİ Mesafe ve Bedensel Temas: Bir dilin parçası olarak insanlar birbirleriyle etkileģirken aralarındaki uzaklığı, kiģisel mekanı sürekli ayarlarlar. Dokunma, bir insana en kısa yoldan sen benim için önemlisin mesajını verir. Hiçbir söz bu mesajı dokunma kadar etkili olarak ifade edemez. Dokunma, insanlar arasında sıcak iliģkiler yaratır, kimi zaman belirsiz de olabilir. Omuza dokunmak dostça bir ifadeyi anlatacağı gibi, egemenliği de ifade eder (Üre, 2003:sf135). Enseyi ve ensedeki saçları okģamak kiģinin sıkıntılı bir durumda sevilme ihtiyacını karģılamak amacını taģıyan narsistik bir jesttir (BaltaĢ;BaltaĢ, 2004). KIġISEL ALAN SINIRLARI
ETKĠLĠ BEDEN HAREKETLERĠ ĠÇĠN KAÇINILMASI GEREKEN DAVRANIġLAR AĢırı göz temasında bulunmak, Sürekli sabit durmak, Fazlaca rahat hareketlerde bulunmak, Duvara veya masaya yaslanmak, Ayakları çaprazlamak, Kolları önde veya arkada bağlamak, KonuĢurken baģı geriye atmak, saçları geriye atmak, gözleri kapamak, Parmak uçlarını birbirine dayamak, Ellerimizi ovuģturmak ve yüzümüzde dolaģtırmak, Parmakları masada tıkırdatmak, Saat ya da yüzükle oynamak, Bu hareketlerden mümkün olduğu kadar kaçınılmalı ve yapılmamalıdır. ÖZET Kendini ifade etme sanatı olarak da nitelendirilebilecek kişilerarası iletişim önce sözsüz işaretlerle oluşmuş, daha sonra dilin kullanılmaya başlanmasıyla yeni boyutlar kazanmıştır. Yüz ifadeleri (gözler, dudaklar, jest ve mimikler), baş hareketleri, elkol hareketleri, pozisyon ve vücut duruşu, ayakta durma ve oturma, bacaklar ve ayakların kullanımı, mesafe ve bedensel temas unsurları bireyler tarafından sözleri destekleyici bir şekilde kullanılmalıdır. Beden dilinin doğru ya da yanlış olanı yoktur; olumlu yada olumsuz olanı vardır. İyi bir iletişim kurmanın yolu, doğru zamanda doğru beden dilini kullanmaktan geçer.
DEĞERLENDĠRME SORULARI 1) AĢağıdaki etkili iletiģimle ilgili cümlelerden hangisi yanlıģtır? A. Etkili iletiģim; kiģinin kendisinin ve iletiģim içinde bulunduğu kiģinin iç ve dıģ dünyasının bilincinde olarak kurduğu iletiģimdir. B. Etkili iletiģim doğuģtan gelen bir yetenektir. C. Etkili iletiģimin amacı, iletmek istediğimiz mesajı karģımızdakine amaçladığımız Ģekilde iletmektir. D. Etkili iletiģimde göndericinin yolladığı mesaja alıcı kiģi geri iletiģim yolu ile tepki gösterir. E. Etkili iletiģimin içerisinde bulunan sözel ve sözel olmayan davranıģlar ve bu davranıģlar ile birlikte iletiģim donanımlarının fark edilip algılanması çok önemlidir. 2) AĢağıdakilerden hangisi etkili iletiģimin iliģki ve ilkelerinden değildir? A. Her bireyin kendine has özellikleri ile değerli olduğuna inanması, B. KarĢısındaki bireyi koģulsuz kabul etmesi, C. Her bireyin kendi problemini kendisinin çözebilme gücüne inanması, D. Maske takmadan kendini olduğu gibi gösterebilmesi, E. Duygu, düģünce ve davranıģlarının tutarsız olması 3) AĢağıdakilerden hangisi iletiģimde beden dilinin önem seviyesini gösteren yüzdelik dilime iģaret etmektedir? (Orta)(3.h) A. %50 B. %20 C. %30 D. %60 E. %10 4) AĢağıdaki etkili iletiģim kurma yolları ile ilgili cümlelerden hangisi doğrudur? A. BaĢınızı hareket ettirmeyin B. Sürekli kahkaha atın C. Gözlerinizi sabit tutun D. Ġnsanların vücuduna bakın E. KonuĢurken gözlerinizi kaçırmayın 5) AĢağıdakilerden hangisi beden dili hareketleri arasında yer almaz?(kolay)(8.h) A. Yüz ifadeleri B. Kelimeler C. El-kol Hareketleri D. Pozisyon ve vücut duruģu E. BaĢ hareketleri
CEVAPLAR 1. B 2. E 3. D 4. E 5. B YARARLANILAN KAYNAKLAR 1. ZILLIOĞLU Merih (2007 )ĠletiĢim Nedir?,Ġstanbul: Cem Yayınevi 2. ÖZER Kadir(2003) Gerçekçi YönetiĢim, Ġstanbul: Sistem Yayıncılık 3. ÇALIġKAN Nihat, R. YeĢil( 2005) Eğitim Sürecinde Öğretmenin Beden Dili Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4. ERGĠN Akif (1995), Öğretim Teknolojisi ve ĠletiĢim, Ankara: Pagem Yayın 5. KÜÇÜKAHMET Leyla (2004) Sınıf Yönetmeliği Ankara: Nobel Yayıncılığı 6. DAVIT Van Fleet,(1988) Aktaran Tutar ve Yılmaz,2002 a.g. 7. KÖKNEL Özcan (1987); Ġnsan Anlamak, 3.Basım, Ġstanbul: Atın Kitaplar Yayın Evi 8. CÜCELOĞLU Doğan(2002); YetiĢkin Çocuklar, Ġstanbul: Remzi Kitapevi 9. BALTAġ, Zuhal; A. BALTAġ. (2004). Bedenin Dili. Ġstanbul: Remzi Kitapevi 10. ÜRE, Ömer. (2003). Sınıf Yönetimi. Ankara: Mikro Yayınları 11. ÖZER, A. Kadir. (1995). ĠletiĢimsizlik Becerisi. Ġstanbul: Varlık Yayınları 12. ADA, Sefer. (2002). Eğitim ve Öğretim Ortamında Disiplin Nedir? Ankara: Nobel Yayın 13. BALTAġ, Zuhal; A. BALTAġ. (1992). Bedenin Dili. Ġstanbul: Remzi Kitapevi 14. ZIELKE, Wolfrang. (1993). Sözsüz KonuĢma (Çev. Nermi, Esat). Ġstanbul: Say Yayınları 15. STUART, Cristina. (2001). Etkili KonuĢma, Ġstanbul: Alfa Basım 16. SAYERS, Fran ve diğerleri. (1993). Yöneticilikte ĠletiĢim. (Çev. Doğan ġahiner)ġstanbul: Rota Yayın
17. FISKE, John. (1996). ĠletiĢim ÇalıĢmalarına GiriĢ. (Çev. Ġrfan Süleyman), Ankara: Bilim Sanat Yayınları 18. SĠLLARS, Stuart. (1995). ĠletiĢim. (Çev. Nüzhet Akın), Ankara: Özgün Matbaa 19. ERGĠN, Akif. (1995). Öğretim Teknolojisi ve ĠletiĢim. Ankara: Pegem Yayın 20. ERGĠN, Akif; C. BĠROL. (2000). Eğitimde ĠletiĢim. Ankara: Anı Yayıncılık 21. AÇIL, Mahmut. (2005). Öğretmenin Beden Dili. Ġstanbul: Armoni Yayıncılık 22. DOĞAN Orhan (2008), Sağlık Hizmetlerinde ĠletiĢim, Ankara: Songür Yayıncılık 23. ÖZCAN AyĢe (2006), HemĢire-Hasta ĠliĢkisi ve ĠletiĢim Ankara: Sistem Ofset Basım Yayın 24. DÖKMEN Üstün. Varolmak,GeliĢmek,UzlaĢmak Sistem Yayıncılık Ġstanbul 2000 25. DÖKMEN Üstün. ĠletiĢim ÇatıĢmaları ve Empati Sistem Yayıncılık Ġstanbul 1999 26. David Lambert and The Diagram Group, (1996) Body Language, HarperCollins Publishers, Great Britain, 27. yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi36/ersever.htm(11.08.2010) 28. http://www.fatihbasaran.com/etkili-iletisim-kurma-yollari-veteknikleri/(11.08.2010) 29. www.msxlabs.org/forum/.../214731-etkili-iletisim-nedir.html -(11.08.2010)
ÖNERĠLEN KAYNAKLAR 1. Tabak R.S, Sonmaz S. (2009), Sağlık Hizmetlerinde ĠletiĢim. Songür Yayıncılık, Ankara 2. Üstün B, Akgün E, Partlak N. (2005), HemĢirelikte ĠletiĢim Becerileri Öğretimi. Okullar Yayınevi, Ġzmir 3. Saygın O. (2005), Ġnsan ĠliĢkilerinde 4x4lük iletiģim. Hayat Yayınları, Ġstanbul 4. Çam Ö. (2009), ĠletiĢimin Görünmeyen Yüzü Beden Dili. Beyaz Yayınları, Ġstanbul 5. Cüceloğlu D. (2008) KeĢke siz Bir YaĢam Ġçin ĠletiĢim Donanımları. Remzi Kitabevi, Ġstanbul 6. Özkan M. (2009), Ġnsan ĠletiĢim ve Dil. Akademik Kitaplar, Ġstanbul