Avrupa ve Avrupalılar ile ilgili Temel bilgiler ve rakamlar
İçindekiler Avrupa Birliği bir başarı hikayesi... 3 Avrupa Birliği büyüyen bir aile... 4 Kılavuz... 6 Büyüklük ve nüfus... 7 AB'nin büyüklüğü nedir? AB de ne kadar insan yaşar? Yaşlanan Avrupalılar Avrupa: yeni bir yuva Yaşam kalitesi... 18 Avrupalılar ne kadar varlıklıdır? Avrupalılar ne kadar sağlıklıdır? Adil ve insancıl bir toplum Eğitim, araştırma ve bilgi toplumu... 27 Eğitim: insana yatırım Avrupalılar hangi konularda öğrenim görür? Daha iyi eğitim daha iyi iş olanakları demektir Bilişim teknolojileri: temel bir araç Araştırma geleceğin anahtarı Çalışan Avrupalılar... 37 AB de kaç kişi çalışır? İnsanların yaptıkları işler Herkes için eşit fırsatlar? Ticaret ve ekonomi... 46 AB ne kadar üretir? AB: önemli bir ticari güç AB: dünyadaki yoksullukla savaş Ulaşım, enerji ve çevre... 54 Ulaşım yolları İnsanlar için enerji Çevreyi koruma Birarada yaşayan Avrupalılar... 66 Ortak kaygıları olan mutlu Avrupalılar Birlikte öğrenim görme Komşularla iletişim AB'yi destekleyenler veya AB'ye kuşkuyla yaklaşanlar? Aday ülkeler... 74 Büyüklükleri nedir ve bu ülkelerde ne kadar insan yaşar? Ne kadar varlıklılar? Çalışma hayatı İstekli Avrupalılar? Dostça bir komşuluk... 79
Avrupa Birliği bir başarı hikayesi Birçok yönüyle Avrupa Birliği (AB) dikkate değer bir başarı hikayesidir. AB, yarım yüzyılı aşkın bir sürede vatandaşlarının yaşam standartını daha önce görülmemiş bir seviyeye çıkartmış, sınırları olmayan tek bir pazar ve ortak para Euro yu yaratmıştır. AB, büyük bir ekonomik güçtür ve kalkınma yardımlarında dünya lideridir. Üye sayısını altı milletten 25 millete çıkaran AB'nin nüfusu 2007 de katılacak iki yeni üyeyle neredeyse yarım milyarı bulacaktır. Avrupa ülkelerinin tümü AB üyesi değildir ya da olmak istememektedir, fakat Birlik her demokratik Avrupa ülkesinin üyelik başvurusuna açıktır. Birlik, hem Avrupa'da hem de Akdeniz in güney ve doğu kıyılarında tüm komşularıyla yakın ve dostça ilişkiler içindedir. AB ülkeleri, birçok farklılıklarına rağmen, barış, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları prensiplerinde birleşir. Dünya çapında bu değerleri yaymak, refah yaratmak ve bu refahı paylaşmak için çaba gösteren AB ülkeleri, dünya sahnesinde beraber hareket ederek toplu bir etki yaratmaktadırlar. Bu kitapçık, çeşitli tablo ve grafikler kullanarak Avrupa Birliği ve üye devletler hakkındaki temel bilgi ve rakamları, yer yer diğer büyük ekonomilerle de karşılaştırarak sunmaktadır. Avrupa Birliği üyeliğine aday olan ülkeler de başka bir bölümde ayrıca ele alınmıştır. Kolaylık için bazı rakamlar yuvarlanmıştır. Herhangi bir rakamın yanındaki yıldız imi (*) bu değerin tahmini ya da geçici olduğunu belirtmektedir. Farklı ülkeler için kullanılan kısaltmalar sayfa 6 daki kılavuzda gösterilmiştir. Avrupa Birliği hakkında daha fazla bilgiyi Avrupa internet portalından (http://europa.eu.int) elde edebilirsiniz. Örneğin, Eurostat AB 'nin istatistik ofisi internet sitesinde (http://europa.eu.int/comm/eurostat) binlerce detaylı istatistik tablosu yayımlanmaktadır. Bu bilgilere ücretsiz olarak ulaşabilirsiniz. 3
Avrupa Birliği büyüyen bir aile Avrupa Birliği, ilk olarak 1950ler'de 'Avrupa Toplulukları' olarak ortaya çıktı. O zamanlar, toplam altı üye vardı: Belçika, Almanya, Fransa, İtalya, Lüksemburg ve Hollanda. 1973'te Danimarka, İrlanda ve İngiltere; 1981'de Yunanistan ve 1986'da İspanya ve Portekiz Birliğe katıldılar. 1990 da Almanya nın birleşmesi Doğu Almanya'nın AB ye girmesini sağladı. 1992 deki yeni bir antlaşma Topluluk kurumlarına yeni sorumluluklar ve güç getirdi ve AB yi oluşturan üye hükümetler arasında yeni bir işbirliği biçimini de ortaya koydu. AB, 1995 de Avusturya, Finlandiya ve İsveç i de içine alarak genişledi. 2004 genişlemesi beraberinde Çek Cumhuriyeti, Estonya, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Macaristan, Malta, Polonya, Slovenya ve Slovakya yı getirdi. İki ülke daha Bulgaristan ve Romanya 2007 de Birliğe katılma sürecindedir. Diğer iki ülke, Türkiye ve Hırvatistan da, AB üyeliği için müzakerelere başlamaktadır. Avrupa daima pek çok farklı insan ve kültüre ev sahipliği yapmıştır. Her üye devlette, nüfusun bir kesimi, ev sahibi ülkeye yakın bir tarih bağıyla bağlı bulunan diğer ülke insanlarından oluşur. AB etnik ve kültürel çeşitliliği büyük bir değer olarak görür ve Avrupa nın uzun tarihinin bize öğrettiği hoşgörüyü, saygıyı ve karşılıklı anlayışı geliştirmek için çalışır. 4
AB üyesi devletler Aday ülkeler 2005 5
Kılavuz AB üyeleri AT Avusturya AB-25 AB-25, şu anki 25 üyeli AB yi ifade eder. PL Polonya AB-15 AB-15, 2004 genişlemesinden önceki 15 üyeli AB yi ifade eder. PT Portekiz BE Belçika SI Slovenya CZ Çek Cumhuriyeti AÁores SK Slovakya DK Danimarka Madeira Canarias FI Finlandiya DE Almanya SE İsveç EE Estonya UK Birleşik Krallık EL ES FR IE IT CY Yunanistan İspanya Fransa İrlanda İtalya Kıbrıs RU Guadeloupe Martinique Reunion Guyane Aday ülkeler BG HR RO TR Bulgaristan Hırvatistan Romanya Türkiye LV LT Letonya Litvanya HR Diğer ülkeler CN Çin LU Lüksemburg IN Hindistan HU Macaristan JP Japonya MT Malta RU Rusya NL Hollanda US Amerika Birleşik Devletleri 6
Büyüklük ve nüfus Avrupa Birliği, büyüklük olarak Amerika Birleşik Devletleri'nin (A.B.D) yaklaşık olarak sadece beşte ikisi olmasına rağmen nüfus açısından A.B.D'den %57 daha fazladır. Aslında AB, Çin ve Hindistan dan sonra dünyanın üçüncü büyük nüfusuna sahiptir. AB de doğum oranları düşmekte ve Avrupalılar daha uzun yaşamaktadır. Bu eğilimlerin gelecek için önemli etkileri vardır. 7
AB'nin büyüklüğü nedir? Avrupa Birliği yaklaşık olarak 4 milyon km² lik bir alanı kaplamaktadır. Dünya haritası üstünde de görülebileceği gibi, bu, büyük bir alan değildir; fakat 25 ülkeyi kapsamaktadır. Bu ülkelerin büyüklükleri (en büyük) Fransa dan (en küçük) Malta ya kadar farklılık gösterir. 1 000 Km 2 1000 3 893 AB'nin 2001 deki yüzölçümü (bir birim 1000 km²'yi ifade etmektedir) 800 600 544 505 400 200 411 357 313 305 301 244 132 93 92 84 0 AB 25 FR ES SE DE PL FI IT UK EL HU PT AT 8 Fransa için olan rakam denizaşırı kısımlarını içermemektedir. Kaynak: Eurostat.
79 70 65 65 49 45 43 34 31 20 9 3 0.3 CZ IE LT LV SK EE DK NL BE SI CY LU MT 9
Milyon km 2 10 17.1 Yüzölçümleri (bir birim bir milyon km²'yi ifade etmektedir) 9.6 9.6 8 6 4 3.9 3.3 2 0 0.4 RU US CN AB - 25 IN JP 10 Kaynak: Eurostat, Dünya Bankası.
AB de ne kadar insan yaşar? Avrupa Birliği nde yaklaşık 457 milyon kişi yaşamaktadır AB, Çin ve Hindistan dan sonra dünyanın üçüncü büyük nüfusudur. Gelişmiş ülkelerin dünya nüfusu içindeki payı giderek azalmaktadır bu rakam 1960 larda %30 dan 2002 de %19 a düşmüştür. Şu anda her beş insandan dördü gelişmekte olan dünyada yaşamaktadır. Gerçekten kaygı verici olan bu durum AB'nin dünya çapında kalkınmayı aktif olarak desteklemesinin sebeplerinden biridir. AB, şimdiden kalkınma yardımlarında dünyada başı çekmektedir. Nüfus (bir birim bir milyon kişiyi ifade etmektedir) Milyon 100 1 288.4 1 064.4 456.8 291 143.4 127.2 80 60 40 20 0 CN IN AB - 25 US RU JP AB 25 için rakamlar 2004 yılını, diğer ülkeler için ise 2003 ortasını gösterir. Kaynak: Eurostat, Dünya Bankası. 11
457 milyonluk AB nüfusu kıtanın her bir yanına eşit olarak dağılmamıştır: bazı ülkeler (ve bazı bölgeler) diğerlerinden daha yoğun nüfusludur. Bu durum, ülkelerin büyüklük sıralamasının nüfus sıralaması ile neden aynı olmadığını açıklamaktadır. Milyon 1 Ocak 2004 itibari ile nüfus (bir birim bir milyon kişiyi ifade etmektedir) 100 456.8 80 82.5 60 59.9 59.7 57.9 40 42.3 38.2 20 16.3 11.0 10.5 10.4 10.2 10.1 0 AB-25 DE FR UK IT ES PL NL EL PT BE CZ HU 12 Kaynak: Eurostat.
9.0 8.1 5.4 5.4 5.2 4.0 3.4 2.3 2.0 1.4 0.7 0.5 0.4 SE AT DK SK FI IE LT LV SI EE CY LU MT 13
Yaşlanan Avrupalılar Avrupalılar daha uzun yaşamaktadır. 1960 da doğan bebeklerin yaşam süresinin erkekler için 67, kadınlar için 73 yıla ulaşması beklenirken 2002 de doğan bebeklerin daha uzun yaşaması beklenmektedir (erkeklerde 75, kadınlarda 81 ve üzeri). Bir karşılaştırma olarak, Birleşmiş Milletler den alınan rakamlar göstermektedir ki, dünyanın en geri kalmış ülkelerinden biri olan Somali de 2000 ile 2005 yılları arası doğan bebeklerin yaşam süreleri erkekler için 46, kadınlar için 49 yıl olarak beklenmektedir. 1962 2002 yılları arasında AB-25 de kadın ve erkeklerin ortalama yaşam süresi 1962 67.2 72.9 1972 68.6 75 1982 70.3 77.2 1992 72.2 79.1 2002 60 65 70 75 80 85 74.8 81.1 14 Bütün rakamlar tahminidir. Kaynak: Eurostat.
Kırk yıl önce, AB-25 deki kadınların hayatları boyunca (ortalama) 2,5 dan fazla çocuk sahibi olması beklenmekteydi. Fakat günümüzde Avrupa da doğum oranları düşmektedir: şimdi bu oran (ortalama) 1,5 çocuktan daha azdır. Genç nüfusun azlığı ile birlikte Avrupa da işgücü azalmaktadır. Bu azalan işgücü aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi daha fazla emekliyi desteklemek zorundadır. Çalışan nüfusun büyüklüğünü korumak ve artırmak için Avrupa nın şöyle bir bileşime ihtiyacı vardır: kalifiye göçmenler, yaşam boyu öğrenim, daha fazla çalışan kadın ve emeklilik sonrası yarım zamanlı çalışan daha fazla insan. Tabii, daha çok bebek de faydalı olacaktır! % 5 1963 2003 yılları arasında AB-25 de 80 yaş ve üzeri nüfusun tüm nüfusa oranı 4 3.8 3.5 3.4 3 2.6 3.0 2 1.6 1.8 1.9 2.2 1 0 1963 1968 1973 1978 1983 1988 1993 1998 2003 Kaynak: Eurostat. 15
Avrupa: yeni bir yuva Avrupa nın nüfusu, doğal büyüme (yani ölüme oranla daha fazla insanın doğması) ve net göç almanın (ayrılanlara oranla daha fazla sayıda insanın yerleşmesi) bileşimi ile artmaktadır. Bugün, AB nin toplam nüfus artışının çoğu göç alımına bağlıdır. Aslında göç olmasaydı Almanya, Yunanistan ve İtalya nın nüfusu 2003 de azalmış olurdu. Göç, çok ihtiyaç duyulan gençleri AB iş gücüne dahil etmektedir. 5 4 4.4 AB-25 de ikamet eden her 1000 kişi başına toplam nüfus artışı (mavi çizgi) ve göç miktarı (kırmızı çizgi), 1992 2003 4.9* 4.5* 3 2.9 2 1 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 16 Kaynak: Eurostat.
Avrupa, savaştan kaçanlara ya da dünyadaki çatışma bölgelerindeki mağdurlara sığınma hakkı tanıyan ve misafirperverlik gösteren köklü bir geleneğe sahiptir. İltica etmek isteyenlerin sayısı 1990 ların başındaki Balkan çatışmasında olduğu gibi savaş zamanlarında artmaktadır. AB ye iltica başvuruları o günlerden bugüne düşüş göstermiştir ve bu rakam 2002 de 1990 da olduğundan daha fazla değildir. AB-25 e iltica başvurusu sayısı, bin kişi bazında, 1990 2002 800 700 600 AB-25 AB-15 500 400 300 200 100 397 384.5 352.2 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Kaynak: Eurostat. 17
Yaşam kalitesi İyi bir yaşam kalitesi yeterli paraya sahip olmak ve sağlıklı olmak gibi bir dizi faktöre bağlıdır. Avrupalılar ne kadar varlıklı ve sağlıklıdır? Bu sorunun yanıtı bir ülkeden diğerine değişir. Belirli bir ülkenin maddi yaşam standartı hakkında genel bir fikir elde edebilmek için bir takvim yılında o ülkenin ürettiği her şeyin toplam değerini (gayrisafi yurtiçi hasıla: GSYİH) hesaplar ve bunu yine o ülkede yaşayan kişi sayısına böleriz. Fakat fiyatlar bir ülkeden diğerine değişmektedir ve bu fiyat farklılıkları yaşam standartları karşılaştırılmadan önce ortadan kaldırılmalıdır. Bunu, her ülkedeki hizmet ve mallardan oluşan karşılaştırılabilir ve temsili bir sepetin fiyatını ölçerek yapabiliriz. Bu rakamlar ulusal para biriminde değil, ortak, yapay ve satınalma gücü standartı (SGS) diye adlandırılan bir birimde verilir. Kişi başına düşen GSYİH yi satınalma gücü cinsinden mukayese etmek farklı ülkelerdeki yaşam standartlarının adil bir karşılaştırmasını verir. 18
Avrupalılar ne kadar varlıklı? Avrupa daki yaşam standartları, geçtiğimiz on yıl içinde kayda değer bir şekilde yükselmiştir. 1995 de kişi başına GSYİH AB 25 için (satınalma gücü olarak)15 200 idi. Sekiz yıl sonra bu 21 400 e yükseldi. Avrupa ülkelerinde yaşam standartları dünyanın en yüksekleri arasındadır. Kişi başına düşen GSYİH (satınalma gücü olarak), 2003 40 000 35 000 32 900 30 000 25 000 20 000 15 000 24 400 21 400 10 000 5 000 0 6 800 3 900 US JP AB-25 RU CN Çin ve Rusya için 2001 rakamları. Kaynak: Eurostat. 19
AB de yaşam standartları ülkeden ülkeye değişmektedir. Kişi başına GSYİH (satınalma gücü olarak) Lüksemburg da en yüksek, Letonya da en düşüktür. AB, ekonomisini güçlendirmek, daha rekabetçi yapmak ve yeni iş olanakları yaratmak için çaba sarf etmektedir. Böylece, daha kaliteli bir yaşam sürmek mümkün olacaktır. Kişi başına GSYİH (satınalma gücü olarak), 2003 50 000 45 000 45 900 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 28 300 26 200 26 100 25 800 25 300 25 200 24 600 24 300 23 700 23 100 22 800 21 400 LU IE DK AT NL UK BE SE FI FR DE IT AB-25 20 Kaynak: Eurostat.
20 900 17 400 17 300 16 400 16 000 15 800 14 700 12 900 11 100 10 400 9 800 9 800 8 800 ES CY EL SI PT MT CZ HU SK EE LT PL LV 21
Yaşam standartları her bir ülke içinde de farklılık göstermektedir. AB nin bazı bölgelerinde haritada da görüldüğü gibi kişi başına düşen GSYİH (satınalma gücü olarak) AB 25 ortalamasının %50 sinden daha düşüktür. Başka bölgelerde ise bu rakam AB 25 ortalamasından %25 daha yüksektir. AB nin Yapısal Fonları, daha fakir bölgelerdeki hayat kalitesini artırarak bu farklılıkları gidermeye yardımcı olur. AB, bütçesinin %35 inden fazlasını bu bölgelerin ekonomisini geliştirmek ve bir bütün olarak AB yi güçlendirmek için kullanır. Kişi başına düşen GSYİH'nin (satınalma gücü olarak) AB 25 ortalamasına oranı, 2002 Canarias (ES) Guadeloupe Martinique Réunion Guyane (FR) Açores (PT) Madeira %50 den az %50 75 arası %75 90 arası %90 100 arası %100 125 arası %125 veya daha fazla Veri yok 0 100 500km 22 Rakamlar 25 Ocak 2005 tarihli değerleri gösterir. Fransa nın denizaşırı kısımları için rakamlar 2000 itibarı iledir. Kaynak: Avrupa Komisyonu.
Avrupalılar ne kadar sağlıklı? Sigara kullanımı, kötü beslenme ve hareket eksikliği kanser ve iskemik kalp hastalıkları (tıkanmış ya da zarar görmüş damarların kalbe çok az kan taşıması) riskinizi arttırır. İlginçtir ki, AB de kadınlardan çok erkekler bu sorunlardan ölmektedir ve etkilenen nüfusun oranı bir üye devletten diğerine farklılık göstermektedir. 2000 yılında, kansere bağlı ölüm oranı en yüksek Macaristan'da iken, iskemik kalp sorunlarına bağlı ölüm oranı en yüksek Estonya'daydı. Kansere bağlı ölüm oranı en düşük Finlandiya'dayken, Fransa iskemik kalp sorunlarına bağlı ölüm oranının en düşük olduğu AB ülkesi olmuştur. AB-25 de kanser ve iskemik kalp sorunlarına bağlı ölüm oranları, her 100 000 kişi için, 2000 yılı 300 252.7 250 200 150 141.5 151.7 100 75.6 50 0 Kanser İskemik kalp sorunu Kaynak: Eurostat. 23
Spor sağlık için iyidir. 2004 ün sonlarında yapılan bir Eurobarometre araştırması Avrupa daki insanların %38 inin en az haftada bir kez spor aktiviteleri ile ilgilendiğini göstermektedir. Her bir ülke için bu yüzdeler değişmektedir: İskandinavya da en yüksek, Portekiz gibi bazı güney ülkelerinde ve Macaristan gibi bazı yeni üye devletlerde ise en düşüktür. Fakat eski-yeni ayrımında bazı istisnalar bulunur: örneğin rakamlara göre Slovenyalılar fiziksel olarak çok aktiftirler. % Ülkelere göre hiç spor yapmadığını söyleyen insanların yüzdesi, 2004 70 66 60 60 58 57 50 40 48 48 47 47 46 43 40 40 40 30 20 10 0 PT HU IT EL LV LT ES CY PL MT AB-25 LU EE 24 Kaynak: Eurobarometre.
Genel olarak, kadınlara göre erkekler daha fazla spora yapmaktadır. Ayrıca, ne kadar gençseniz fiziksel olarak aktif olma olasılığınız da o kadar yüksek olmaktadır. Grafik, her bir AB ülkesinde hiç spor yapmadığını söyleyen insanların yüzdesini göstermektedir. 36 36 36 35 34 34 31 31 28 24 17 7 4 BE DE SK FR AT CZ NL UK IE SI DK SE FI 25
Adil ve insancıl bir toplum Avrupa sosyal modeli farklı ülkelerde farklı şekiller alsa da bütün AB ülkeleri adil ve insancıl toplumlar olmayı hedefler. Vergi gelirleri, toplumun zayıf üyelerini korumak amacıyla oluşturulan sosyal güvenlik sistemlerinin (emekli aylığı, sağlık ve işsizlik programları gibi) ödenmesine yardım eder. Her bir kişi için harcanan paranın miktarı ülkeden ülkeye farklılık gösterir. Nüfus yaşlanırken çalışan kesim sayıca artan yaşlı insanlara destek olmak zorundadır. AB ülkeleri sosyal yardım maliyetlerini kontrol altında tutmak ve bu eğilimi hesaba katmak için sosyal güvenlik sistemlerini yeniden tasarlamaktadır. Avrupa nın sosyal modeli gelecek nesilleri korumak için yenilenmek zorundadır. AB-25'te dört farklı alanda kişi başına düşen sosyal güvenlik harcaması (satınalma gücü olarak), 2001 3 000 2 500 2 215.1* 2 000 1 500 1 490.1* 1 000 500 435.5* 333.1* 0 Yaşlılık Hastalık/sağlık bakımı Özürlülük İşsizlik 26 Kaynak: Eurostat.
Eğitim, araştırma ve bilgi toplumu AB nin amacı dünyanın en dinamik bilgi temelli ekonomisi olmaktır. Bunun anlamı, yeni bilgilerin kaynağı olan araştırmaya ve insanların bu yeni bilgilere ulaşmasını sağlayacak eğitim ve öğretime yoğun şekilde yatırım yapmaktır. Özellikle önemli olan, bilişim teknolojileri konusunda işgücünün eğitimi; okullar, iş dünyası ve evlerdeki insanlar için daha kolay, daha hızlı internet erişimidir. Gelişen bir ekonominin daha uzun süre çalışan ve iş yaşamları ile ilgili yeni beceriler edinen insanlara ihtiyacı vardır. Yaşamboyu öğrenme anahtar kelimedir. AB de eğitim kurslarındaki yetişkin sayısı yükselmektedir 2004 de bu rakam %9,4 e ulaşmıştır. Küresel piyasada ekonomik başarı için mücadele ederken, Avrupa Birliği, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi zorlu rakiplerle karşı karşıyadır. 27
Eğitim: insana yatırım Eğitim başarının anahtarıdır bu, hem bireyler hem de AB nin tamamı için geçerlidir. Peki, vatandaşlarının eğitimi için her bir AB ülkesi ne kadar harcama yapmaktadır? % Eğitime yapılan toplam kamu harcamaları (GSYİH nın yüzdesi olarak), 2001 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8.50 7.31 6.28 6.24 6.13 6.11 5.92 5.91 5.76 5.75 5.70 5.56 5.48 DK SE CY FI SI BE LT PT FR LV AT PL EE 28 DK: Rakamlar lise sonrası yüksekokul/üniversite dışındaki öğrenimi içermez. FR: Rakamlar Fransa nın deniz aşırı kısımlarını içermez. CY: Rakamlar yurt dışında okuyan öğrenciler için yapılan maddi yardımı da içerir. LU: Rakamlar yüksekokul/üniversite öğrenimini içermez. PT: Rakamlar yerel yönetim harcamalarını içermez. Kaynak: Eurostat.
5.15 5.10* 4.99 4.98 4.69 4.57 4.47 4.41 4.35 4.16 4.03 3.90 3.84 HU AB-25 NL IT UK DE MT ES IE CZ SK EL LU 29
AB de kalifiye bir işgücü ve birçok insan için tatmin edici bir kariyer sağlamanın anahtarı, zorunlu eğitimin ötesinde ve özellikle de üniversite seviyesinde öğrenimdir. İyi haber şudur ki, çoğu AB ülkesinde 18 yaşındaki insanların gittikçe daha fazlası öğrenim görmektedir. % Öğrenim gören 18 yaşındakilerin yüzdeleri, 2002 (bütün seviyelerde) 100 80 93.6 89.3 87.5 86.6 85.7 85.2 85.0 83.8 80.2 78.4 78.2 77.0 76.8 60 40 20 0 SE FI CZ BE DE LT PL SI FR IE DK EE NL Rakamlar, orta-öğretimin bazı ülkelerde daha erken bitmesinden etkilenmiş olabilir. BE: Rakamlar bağımsız özel kurumları içermez. CY ve LU: Öğrencilerin çoğu yurtdışında okumaktadır ve bu öğrenciler dahil değildir. UK: Nüfus verileri 2001 yılı içindir. 30 Kaynak: Eurostat.
69.1 68.7 63.8 60.5 56.9 56.6 76.6 76.1 75.9 73.3 73.2 70.3 23.2 LV AB-25 EL HU IT LU AT ES SK PT UK MT CY 31
Avrupalılar hangi konularda öğrenim görür? Avrupa da bir nesil önce eğitime erişimleri erkeklerden daha az olan kadınlar, artık onlara yetişti. 2001 de Avrupa da erkeklerden daha fazla kadın yüksek öğrenim kurumlarından mezun olmuştur. Avrupalılar'ın eğitim için seçtiği konular cinsiyetlerine göre farklılık göstermektedir: daha fazla erkek bilim, bilişim ve mühendislik alanlarını tercih ederken, daha fazla kadın sanatı, beşeri bilimleri ve hukuku tercih etmektedir. Avrupa, hayatın her alanında kalifiye insanlara ihtiyaç duymaktadır. Özellikle profesyonel iş hayatında daha fazla kadına ve önemli araştırma faaliyetlerini yürütecek daha fazla bilim adamına (her iki cinsiyette) ihtiyaç duymaktadır. Yükseköğrenim mezunlarının cinsiyete ve öğrenim alanına göre dağılımı, AB 25, 2001 1 000 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 101 016 222 340 172 575 124 222 300 233 95 732 67 396 83 675 Beşeri Bilimleri ve sanat Hukuk Bilim Mühendislik, üretim ve inşaat 32 Kaynak: Eurostat.
Daha iyi eğitim daha iyi iş olanakları demektir Genel olarak, eğitiminiz ne kadar az ise o kadar çok işsiz kalma ihtimaliniz vardır. Eğer yükseköğrenimi (üniversite bitirme derecesi gibi) tamamlamışsanız sadece ilköğretimi bitirmiş insanlara göre iş sahibi olma şansınız iki kat daha fazladır. Eğitim seviyelerine göre 25-64 yaş arası insanlarda işsizlik oranı, AB 25, 2003. % 11.1 10 8 8.3 Seviye 0-2: İlk ve orta okul Seviye 3-4: Lise ve ön lisans Seviye 5-6: Lisans eğitimi 6 4.7 4 2 0 Seviye 0-2 Seviye 3-4 Seviye 5-6 Kaynak: Eurostat, işgücü araştırmaları, ilkbahar. 33
Bilişim teknolojileri: temel bir araç Bütün AB de giderek daha fazla sayıda firma ve hane internete bağlanmakta ve bir çok iş, verimi arttıran bir şekilde internet üzerinden yapılmaktadır. 2004 de AB de işletmelerin %89 u hanelerin %42 si internet erişimine sahip olmuştur. % İnternet erişimli işletmelerin yüzdesi, 2004 100 80 97 97 96 96 94 94 93 92 90 90 89 88 87 60 40 20 0 DK FI BE SE DE AT SI IE CZ EE AB-25 NL EL 34 Rakamlar 10 veya daha fazla personeli olan işletmeler içindir. FR ve LU için rakamlar 2003 yılına aittir. Kaynak: Eurostat.
Bununla beraber, bu rakamlar AB içinde değişiklik gösterir. Danimarka da 2004 yılında hanelerin %69 u internet erişimine sahipken Macaristan da bu rakam sadece %14'tür. AB nin önceliklerinden biri, vatandaşlarının hızlı, güvenilir internet erişimine ve bilişim teknolojilerini kullanmak için gerekli becerilere sahip olmasını garanti etmektir. Farklı bölge ve ülkelerdeki insanlar arasında bilgi teknolojilerine erişimdeki eşitsizlik azaltılmalıdır. 87 87 87 85 85 83 82 81 78 77 : : : ES IT UK LU PL FR CY LT HU PT LV MT SK 35
Araştırma geleceğin anahtarı Özellikle yeni teknolojilerde araştırma ve geliştirme (Ar-Ge), gelecekteki rekabet gücünün ve istihdamın anahtarıdır. Bu sebeple, AB nin 2000 yılından beri ABD ve Japonya ile rekabet için yeni stratejisi araştırmaya daha fazla yatırımıdır. Ar-Ge de Japonya nın toplam yatırımı AB ninkinden daha az olmasına rağmen Japonya nın araştırma yatırımları 2001 de GSYİH sinin %3 ünden daha fazlasına karşılık gelmiştir. Bu rakam ABD için %2,8'dir. 2001 de araştırmalara GSYİH sinin sadece %1,9 unu harcayan AB bu rakamı 2010 da %3 e çıkarmayı hedeflemektedir. milyar 350 300 AB 25, Japonya ve Birleşik Devletler de milyar euro bazında toplam Ar-Ge harcamaları, 1995, 1998, 2001 ve 2002. 307 293 250 200 202 179 186 150 100 141 126* 145* 109 104 143 132 50 0 1995 1998 2001 2002 1995 1998 2001 2002 1995 1998 2001 2002 US AB-25 JP 36 AB 25 için rakamlar LU ve MT yi içermez. Kaynak: Eurostat ve OECD.
Çalışan Avrupalılar İstihdam, AB için en öncelikli konulardan biridir. Dünyanın en dinamik ve rekabetçi ekonomisi olmak için AB, vatandaşlarına daha iyi ve daha çok iş olanağı sunmalıdır. Ayrıca AB fırsat eşitliği de sağlamalı ve böylelikle isteyen herkes çalışabilmelidir. Amaç 2010'da %70'lik bir istihdam oranı yakalamaktır. 37
AB de kaç kişi çalışıyor? 2003 de, AB-25 de çalışma çağındaki insanların %63 ünün işi vardı. Bununla beraber, istihdam oranı AB içinde farklılık göstermektedir. Ayrıca, kadınlar ve erkeklerin istihdam oranları arasında da farklılıklar vardır. % İstihdam oranı, 2003 100 80 75.1 73.5 72.9 71.8 60 69.2 69.0 68.1 67.7 65.4 65.1 64.7 63.2 63.0 40 20 0 DK NL SE UK CY AT PT FI IE DE CZ FR AB-25 38 Kaynak: Eurostat, iş gücü araştırmaları, yıllık ortalama.
62.9 62.7 62.6 61.8 61.1 59.7 59.6 57.8 57.7 57.0 56.1 54.2 51.2 EE LU SI LV LT ES BE EL SK HU IT MT PL 39
İşsizliğe karşı savaşmak AB için çok büyük önem taşır. İşsizlik oranı bir ülke veya bölgeden diğerine değişir. 2003 de en yüksek işsizlik oranı %31,8 ile Réunion adasında (Fransa) iken en düşük işsizlik oranı Bolzano/Bozen'de (Kuzey İtalya) idi. Toplamda, AB nin işgücünün %9 u, Amerika Birleşik Devletleri nin ise %5,4 ü 2004 yazında işsizdi. % İşsizlik oranı, Ağustos 2004 20 18 18.7 17.8 16 14 12 10 8 10.7 10.6 10.5 9.7 9.7 9.7 9.1 9.0 8.9 8.3 7.8 6 4 2 0 PL SK ES LT EL LV DE FR EE AB-25 FI CZ IT 40 EL: Rakamlar 2004 Nisan-Haziran dönemi içindir. IT: Rakamlar 2004 Temmuz-Eylül dönemi içindir. Kaynak: Eurostat.
7.7 7.0 6.8 6.2 5.9 5.8 5.3 5.0 4.6 4.5 4.5 4.5 4.3 BE MT PT SE SI HU DK CY NL UK AT IE LU 41
İnsanların yaptıkları işler 1950 lerde AB de (sadece altı üye ülke varken) insanların %20 sinden fazlası çiftçilikle, %40 kadarı ise endüstriyel işkolları ile uğraşmakta idi. 2003 yılında AB-25 de bu rakamlar %5,2 ve %25,5 e düşmüştür. Bu arada hizmet sektörü hızlı bir şekilde büyümektedir ve AB işgücünün üçte ikisinden fazlasına iş olanağı yaratmaktadır. % 100 Tarım, Endüstri ve Hizmet sektörlerindeki işgücü yüzdeleri, AB 25, 1998 ve 2003 80 60 66.0 69.2 40 20 27.8 25.5 6.2 5.2 0 1998 2003 Hizmetler 1998 2003 Sanayi 1998 2003 Tarım 42 Kaynak: Eurostat, ulusal hesaplar, yıllık ortalama.
Herkes için eşit fırsatlar? Her bir yaş grubunda, AB deki erkekler kadınlardan daha fazla işe sahiptir. Bu bazen iş yerindeki ayrımcılıktan bazen de personel seçimi veya kültürel geleneklerden dolayıdır. Yaş grubu ve cinsiyet bakımından istihdam, AB 25, 2003 100 85.2 80 67.7 60 50.3 40 39.7 33.9 30.8 20 0 15 24 25 54 55 64 Kaynak: Eurostat, işgücü araştırmaları, yıllık ortalama. 43
Bütün AB ülkelerinde, kadınlar (ortalama olarak) erkeklerden daha az kazanmaktadır. Bu fark, kadınların erkeklere göre 2001 yılında %26 daha az kazandığı Kıbrıs ta en yüksektir. İtalya da ise (%6) bu oran en düşüktür. Eğer AB, çalışan nüfusun miktarı ile ücretleri artırmak ve şartları iyileştirmek amacında ise işgücü piyasasında daha fazla kadına yer vermelidir. Ayrıca, AB her iki cinsiyetin de daha uzun yıllar çalışmasını sağlamalıdır. Bu amaçla bütün yaş gruplarındaki insanların iş bulması ve buna devam edebilmesi için AB özel bir gayret sarf etmektedir. Bu gayret, yarım zamanlı istihdamı artırmayı ve özel hayat ile kariyer arasındaki çatışmaları kaldırmayı hedeflemektedir. Cinsiyetler arasındaki kazanç farkları, 2001 % 30 25 20 26 24 23 21 21 20 20 20 19 18 18 17 15 10 5 0 CY EE SK DE UK CZ AT HU NL EL SE ES 44 Kaynak: Eurostat.
17 17 16 16 16 15 14 12 12 11 10 9 6 IE FI LV LT LU DK FR PL BE SI PT MT IT 45
Ticaret ve ekonomi AB nin temel amaçlarından biri ekonomik ilerlemedir. Son 50 yıl boyunca, özellikle 1980 lerden bu yana, AB deki ulusal ekonomiler arasındaki engelleri ortadan kaldırmak ve insanların, paranın, mal ve hizmetlerin serbest dolaştığı tek bir pazar oluşturmak için çok çaba sarf edilmiştir. AB ülkeleri arasındaki ticaret büyük oranda artmış ve aynı zamanda AB dünyanın önemli bir ticari gücü haline gelmiştir. 46
AB ne kadar üretir? AB nin gayrisafi yurt içi hasılası (GSYİH) - ekonominin mal ve hizmet üretimi - sürekli artmaktadır. 15 ülkeden 25 ülkeye genişlemesiyle şu anda AB nin GSYİH si A.B.D ile hemen hemen aynıdır. milyar 2 000 9 755.4 9 727.7 Milyar euro bazında GSYİH, 2003 3 798.5 1 500 1 253.0 1 000 500 385.3 0 AB-25 US JP CN RU Kaynak: Dünya Bankası, Eurostat. 47
Yeni üye devletlerin GSYİH'si, eski üyelere göre daha küçük olmasına rağmen AB 15 ortalamasının çok üzerinde sağlıklı bir oranda büyümektedir. Bütün AB ülkelerinde GSYİH nin %60 ından fazlasını hizmet sektörü (bankacılık, turizm, ulaşım ve sigorta gibi) oluşturmaktadır. Endüstri ve tarım hala önemli olmasına karşın son yıllarda ekonomik açıdan önemi azalmıştır. milyar 2 000 9 755.4 Milyar euro bazında GSYİH, 2003 2 128.2 1 500 1 557.2 1 300.9 1 000 744.8 500 0 269.5 80.1 188.0 8.0 153.0 134.8 11.6 AB-25 BE CZ DK DE EE EL ES FR IE IT CY 48 Avusturya için rakam, diğer ülkeler için olanla tamamen karşılaştırılabilir değildir. Kaynak: Eurostat.
1 591.4 454.3 9.9 16.3 24.0 73.2 4.3 226.1 185.2 130.5 24.6 28.8 143.3 267.3 LV LT LU HU MT NL AT PL PT SI SK FI SE UK 49
AB: önemli bir ticari güç AB, dünya nüfusunun %7 sini temsil etmesine rağmen dünyadaki ithalat-ihracatın yaklaşık beşte birini yapar. Dolayısı ile AB, dünya sahnesinde önemli rolü olan önde gelen bir ticari güçtür. AB ülkeleri arasındaki ticaret, bütün AB ticaretinin üçte ikisini oluşturur ve tüm üye devletlerin ekonomisi için çok önemlidir. Bu iç ticaret, 25 ülkenin her birinde ticaretin yarısından fazlasını oluşturur ve bazı durumlarda grafikte de görüldüğü gibi %80 civarındadır. % Her bir ülkenin toplam ticareti içerisinde diğer AB ülkelerinin payı, 2003 100 80 82.4 79.9 79.2 78.4 77.2 76.7 75.1 74.3 72.0 71.7 71.6 71.5 60 40 20 0 LU PT SK CZ AT LV BE PL EE HU ES DK 50 Kaynak: Eurostat.
Tek pazar, insanların, sermayenin, mal ve hizmetlerin ulusal sınırlar içerisinde serbestçe dolaşabilmesini sağlayarak AB ülkeleri arasındaki ticareti daha da kolaylaştırmıştır. Bu, en iyi fiyatları arayan tüketiciler için de güzel bir haberdir! 71.4 68.1 68.0 66.7 64.8 64.4 63.7 62.4 61.0 60.1 59.3 58.6 57.0 56.1 SI NL FR AB-25 DE SE FI IE IT MT CY LT UK EL 51
AB aşağıdaki grafikte gösterildiği gibi ana mal ihracatçılarından biridir. A.B.D, AB nin en büyük ihracat pazarıdır ve AB ye giren malların çoğu da A.B.D den gelir. Bununla beraber 1999 ve 2003 yılları arasında AB nin Çin ile olan ticareti 2 kat artmıştır ve şu anda Çin, AB ithalatının en büyük ikinci tedarikçisi konumundadır. AB, az gelişmiş ülkelerin de önemli bir ticaret ortağıdır ve bu ticaret onların ekonomik gelişimine fayda sağlar. AB, az gelişmiş ülkelerin en büyük tarım ürünleri ithalatçılarından biridir. Uluslararası mal ticareti, milyar euro bazında, 2002 milyar 1 400 1 200 1 000 883 941 1 380 İhracat İthalat 800 765 600 400 463 436 499 405 Dış Ticaret Dengesi 200 0 27 94 200 58 400 600 800 615 CN AB-25 JP US 52
% 100 AB: dünyadaki yoksullukla savaş Son yıllardaki ilerlemelere rağmen yoksulluk hala küresel bir problemdir. 2001 de Afrika sahralarında, 314 milyon insan günlük bir dolardan az gelir ile yaşamaktaydı. Avrupa ve Orta Asya da bile 18 milyon insan için aynı durum geçerliydi. AB nin büyük bir ticari güç olması yoksullukla savaşmada ve küresel kalkınmada ona büyük bir sorumluluk getirir. AB, dünya ticaretinde adaleti sağlamak ve en fakirler de dahil olmak üzere bütün milletlerin küreselleşmeden kazanç elde etmesi için Dünya Ticaret Örgütü içinde ağırlığını kullanma çabasındadır. Ayrıca, AB resmi kalkınma bağışında dünyada birinci sıradadır. Resmi kalkınma yardımları, 30 OECD ülkesinin 22 si tarafından 2004 yılında verilen toplam yardımın oranı olarak 80 60 54.6 40 24.2 20 11.3 9.9 0 AB-15 US JP Veriler ön hazırlık verileridir. AB 15 için rakamlar AB Kurumları tarafından yapılan yardımları içerir. Kaynak: OECD. Diğer 53
Ulaşım, enerji ve çevre Ulaşım ve enerji AB ekonomisi için çok önemlidir. Avrupalıların artan ve değişen miktarlarda tükettikleri ürünler, her çeşit ulaşım yoluyla - fakat çoğu kara yolu ile kıta boyunca taşınmaktadır. Büyüyen ekonomiyle birlikte ulaşım talebi de artmaktadır. Fakat bu artış daha fazla çevre kirliliğine sebebiyet veren trafik sıkışıklığı ve yakıt tüketimi anlamına gelir. Bunlar, Avrupa çapında çözüm gerektiren Avrupa çapında problemlerdir. Politika oluşturulmasında çevresel kaygıları da gözönünde bulunduran sürdürülebilir kalkınma, Avrupa nın temel önceliklerinden biridir. 54
Ulaşım yolları Demiryolları ve dahili suyolları (nehirler ve kanallar gibi), yolcu ve malların Avrupa çapında taşınmasında bir zamanlar çok önemli iken şimdi sadece toplamın küçük bir yüzdesini taşımaktadır. Yolcuların dörtte üçünden fazlası karayolunu tercih ettiği gibi AB de taşımacılığının dörtte üçü de karayolu ile yapılır. Tahminlere göre kara taşımacılığı yolcu taşımada birincil rol oynamaya devam ederken hava taşımacılığında da büyük bir artış yaşanmaya devam edilecektir. AB, yollardaki tıkanıklığı gidermek ve çevre koşullarını iyileştirmek için insanları toplu taşıma araçlarıyla seyahat etmeye, taşımacılık firmalarını ise tren, gemi ve mavna taşımacılığına yönelmeye teşvik etmektedir. Avrupa havaalanlarındaki tıkanıklığı gidermek amacıyla AB, Avrupa çapında birleşik bir hava trafik kontrol sistemi oluşturmaktadır "tek Avrupa hava sahası". AB-25 de toplam yolcu taşımanın (yolcu kilometre cinsinde) içinde dört yolcu taşıma şeklinin yüzdeleri, 2000, 2010 ve 2030. 2000 2010 2030 2000 2010 2030 2000 2010 2030 2000 2010 2030 8.9 8.7 7.3 7.3 7.8 7.7 5.4 6.3 9.7 77.8 76.6 74.7 Karayolu Özel araç Demiryolu Havayolu % 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Kaynak: Avrupa Komisyonu. 55
İnsanlar için enerji İki AB ülkesi (Danimarka ve İngiltere) Kuzey Denizi petrolü ve gaz rezervlerine sahip oldukları için enerji ihracatçısıdır. Fakat bir bütün olarak AB enerji konusunda dışa bağımlıdır. AB, 2003 yılında petrol ve gaz ithalatının üçte birini Rusya dan karşılamıştır. Genel olarak AB tükettiği enerjinin yaklaşık yarısını ithal eder. 1 000 toe 200 000 826 287* Net enerji ithalatı, 1000 ton petrol eşdeğeri (toe) bazında, 2002 209 524* 150 000 132 895 153 021 107 041 100 000 50 000 45 336 0 10 895 1 485 23 214 13 661 2 569 8 523 50 000 AB-25 BE CZ DK DE EE EL ES FR IE IT CY 56 Bir toe 10 gigakaloridir. Bu yaklaşık bir ton ham petrolün enerji muhtevasıdır. Kaynak: Eurostat.
İthal enerjiye özellikle de petrole bağımlılık, Avrupa yı uluslararası politik krizlerde 1973 petrol krizinde olduğu gibi zayıf kılmaktadır. Bu yüzden AB yenilenebilir enerji kaynakları da dahil olmak üzere kendi enerji kaynaklarını geliştirmek için yoğun bir çaba sarf etmektedir. 2 422 3 752 3 939 14 643 1 324* 31 294 20 275 22 252 10 049 3 435 12 120 18 805 19 762 28 904 LV LT LU HU MT NL AT PL PT SI SK FI SE UK 57
Fosil yakıt rezervleri (kömür, petrol ve doğalgaz) sınırlıdır ve bunların yakılması atmosferde karbondioksit açığa çıkarıp küresel ısınmayı arttırır. Bu yüzden AB, rüzgar, güneş, hidroelektrik ve jeotermal enerji gibi yenilenebilir ve temiz enerji kaynaklarını geliştirmek için çaba sarf eder. 2010 için hedef AB nin elektrik ihtiyacının %21 ini yenilenebilir kaynaklardan sağlamaktır. % Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik yüzdeleri, 2002 70 66.0 60 50 46.9 40 39.3 30 25.9 23.7 20 20.8 19.9 18.6 14.3 13.8 13.4 12.7* 10 0 AT SE LV SI FI PT DK SK IT ES FR AB-25 58 Kaynak: Eurostat.
8.1* 6.0 5.4 4.6 3.6 3.2 2.9 2.8 2.3 2.0 0.7 0.5 0.0 0.0 DE EL IE CZ FL LT UK LU BE PL HU EE CY MT 59
Hane kullanımı için elektrik fiyatları bir AB ülkesinden diğerine, özellikle ulusal vergiler hesaba katıldığında, büyük farklılık göstermektedir. Fiyatları aşağı çekmek için AB, ulusal elektrik pazarlarını rekabete açmakta ve aynı zamanda daha ucuz ve verimli bir şekilde enerji dağıtımı yapacak trans-avrupa ağlarını geliştirmektedir. 25 22.62 Hane kullanımı başına elektrik fiyatı, euro bazında 100 kw/saat olarak, Ocak 2004, vergi dahil 20 19.50 18.27 16.98 15 10 14.40 14.22 14.16 13.65 13.50 12.56 12.17 11.42 5 0 DK IT NL DE SE BE AT LU PT IS SK FR 60 Kaynak: Eurostat.
10.88 10.79 10.79 10.10 9.92 8.78 8.07 7.99 6.71 6.49 6.32 5.88 5.75 CY ES FI SI HU UK CZ PL EL EE LT MT LV 61
Çevreyi koruma Genel olarak Avrupa da, çiftçilik için çok elverişli olan ılıman iklim yaşanır. Fakat yerel şartlar Kuzey Buz Denizi'nden güney Akdeniz e, kıyı bölgelerinin yumuşak ikliminden iç bölgelerin sıcak yaz ve soğuk kışlarına kadar farklılık göstermektedir. C AB-25 başkentlerinde Ocak ayı ortalama en düşük ve Temmuz ayı ortalama en yüksek sıcaklıklar 40 35 30 25 20 23 23 22 24 20 33 31 25 20 30 37 22 15 10 5 0 5 10 1 5 2 3 10 6 2 1 1 5 5 10 BE CZ DK DE EE EL ES FR IE IT CY LV 62 Kaynak: İngiltere Devlet Meteoroloji Ofisi.
Avrupa nın iklimi güzel bir doğal çeşitliliğe ve zengin, verimli bir tarıma katkıda bulunmaktadır. Bununla beraber bu değerler bir bütün olarak gezegende ciddi bir tehdit oluşturan küresel iklim değişiklikleri tarafından tehdit edilmektedir. AB, bu problemleri aşmak için dünya çapındaki çalışmalara önderlik yapmaktadır. Ocak ta Min. Ortalama Sıcaklık ( C) Temmuz da Maks. Sıcaklık ( C) 23 23 28 29 22 25 24 27 27 26 22 22 22 10 8 1 4 1 4 6 4 3 5 2 11 9 LT LU HU MT NL AT PL PT SI SK FI SE UK 63
Motorlu araçlar, elektrik santralleri, çiftlikler ve fabrikalar tarafından atmosfere salınan sera gazları küresel ısınmanın sebepleri arasındadır. Bu gazlar karbondioksit (CO 2 ) metan içerir. 2005 de yürürlüğe giren Kyoto Protokolü altında AB 15, 2008-2012 arasında sera gazı emisyonunu %8 kadar (1990 ile karşılaştırıldığında) azaltmayı taahhüt etmiştir. Bu hedefe ulaşmak için, ekonomik yönden ilerlemiş çoğu devlet emisyon değerlerini azaltırken bir kaç tane devletin bu değerleri artırabilmesini içeren bir sorumluluk paylaşımı anlaşması yaptılar. 2004 de AB ye katılan ülkelerden sekizinin kendi bireysel emisyon azaltma hedefleri bulunmaktadır. Kıbrıs ve Malta nın ise şu an böyle bir hedefleri yoktur. Sera gazı emisyonu ve 2008 2012 için hedefler, 1990 daki seviyelerinin yüzdesi olarak, 2002 2002 2008 12 150 100 97.1 91.0* 92.0 102.1 92.5 92.0 74.3 99.2 79.0 81.1 79.0 92.0 126.5 125.0 139.4 115.0 100.0 98.1 128.9 113.0 109.0 93.5 92.0 50 44.8 36.9 0 AB-25 AB-15 BE CZ DK DE EE EL ES FR IE IT LV 64 Bazı AB ülkeleri 1990 dan başka bir referans yılı seçmiştir ve bu ülkelerin azaltma yüzdeleri buna göre hesaplanmıştır. Kaynak: Avrupa Çevre Ajansı, Avrupa Hava ve İklim Değişikliği Üzerine Çalışma Merkezi.
Emisyon yeterli bir şekilde azaltılamamıştır ve Kyoto hedeflerine ulaşmak için bütün AB vatandaşlarının kararlı faaliyetleri gereklidir. Amerika Birleşik Devletleri Kyoto Protokolü'nü onaylamamıştır. 128.5 141.0 127.0 92.0 84.9 72.0 94.0 100.6 94.0 108.5 87.0 69.0 67.7 94.0 98.7 92.0 92.0 71.8 106.8 100.0 96.3 104.0 85.1 87.5 113.1 93.0 39.8 LT LU HU MT NL AT PL PT SI SK FI SE UK US 65
Birarada yaşayan Avrupalılar AB vatandaşları, hepsi AB ile çok ilgili olmasalar da giderek birbirlerini tanımakta ve Avrupalılar olarak birliktelik bilincini geliştirmektedirler. Pek çok AB vatandaşı tatilini diğer Avrupa ülkelerinde geçirmektedir. Ayrıca, AB de serbest dolaşım sayesinde artan sayıda insan çalışmaya ve okumaya yurtdışına gitmektedir. Avrupalı öğrencilerin de büyük bir çoğunluğu kendi ana dillerine ek olarak en az bir Avrupa dili daha öğrenmektedir. 66
Ortak kaygıları olan mutlu Avrupalılar 2004 sonbaharında yapılan bir Eurobarometre araştırmasında her on Avrupa vatandaşından sekizi hayatından oldukca veya çok memnun olduğunu söylemiştir. Ayrıca, çoğu gelecek hakkında iyimserdir. Bu araştırmada 'çok memnun oranı %23 olup aynı oran 2002 ve 2003 sonbaharında yapılan araştırmalarda %19'dur. Hayatlarından hiç memnun olmadıklarını söyleyen insanların sayısı ise son 10 yılda nispeten az bir oran olan %4 de kalmıştır. AB-25 de hayatlarından çok memnun, memnun, az memnun, ve hiç memnun olmayan insanların yüzdesi, 2004 % Çok memnun Memnun Az memnun Hiç memnun değil Kaynak: Eurobarometre. 67
Avrupalılar genel olarak hayatlarından memnun olmalarına rağmen endişe ve üzüntülere de sahiptir. Her dört kişiden üçü ülkelerinin karşı karşıya olduğu en önemli iki konu olarak işsizlik ve ekonomik durumu belirtmiştir. Sadece %16'lık bir kesim ise terörizmin en önemli iki konudan biri olduğunu düşünmektedir. AB deki fikir ve kültür çeşitliliğinin yansıması olarak sonuçlar ülkeden ülkeye değişse de araştırmalar, AB vatandaşlarının pek çok ortak kaygıya sahip olduklarını göstermektedir. % Aşağıdaki konulardan her birini ülkelerinin karşı karşıya olduğu en önemli iki sorun arasında gören AB-25 vatandaşlarının yüzdesi, 2004 50 46 40 30 27 24 20 10 0 16 16 16 13 12 8 6 4 3 2 2 İşsizlik Suç Ekonomik durum Terörizm Fiyatların artışı/enflasyon Göç Sağlık sistemi Emeklilik sistemi Vergilendirme Eğitim sistemi Barındırma Çevreyi koruma Toplu taşımacılık Savunma/dış ilişkiler 68 Kaynak: Eurobarometre.
ve diller Beraber öğrenim görme Artan miktarda genç insan, kendi ülkeleri dışındaki Avrupa ülkelerinde eğitim görmektedir. Bu, Avrupa'da öğretmen ve öğrencilere hareket imkanı sağlayan Erasmus gibi AB programları sayesinde gerçekleşmektedir. Başladığı 1987 yılından beri bir milyondan fazla öğrenci Erasmus'ta yer almıştır. Bu program, 2004 de Erasmus Mundus un başlaması ile dünya çapında uygulanmaya başlanmıştır. % 2002 ve 2003 de Erasmus öğrencilerinin öğrenim gördüğü konular, yüzdesel olarak 40 30 32 25 20 14 10 7 7 5 4 3 3 0 İşletme ve sosyal bilimler Sanat, beşeri bilimler Mühendislik ve mimarlık Diğer konular Hukuk Sağlık bilimleri Doğa bilimleri Eğitim ve öğretmen eğitimi Matematik ve bilgisayar Kaynak: Avrupa Komisyonu. 69
Komşularla iletişim Bir Eurobarometre araştırmasına göre 2001 de AB-15 deki insanların yarıdan fazlası kendi dillerinden başka en az bir Avrupa dili daha konuşabiliyordu. İkinci dil olarak en çok konuşulan diller İngilizce, Fransızca ve Almanca dır. Ayrıca 2004 de AB ye katılan 10 ülke içinde Rusça da yaygın şekilde konuşulan bir dildir. % 100 İngilizce, Fransızca ve Almanca yı yabancı bir dil olarak konuşan insanların yüzdesi, 2002 80 79 60 57 40 20 0 37 32 16 24 3 27 8 48 44 12 2 29 1 13 36 4 5 18 7 1 32 4 7 4 15 4 28 18 3 6 2 23 1 14 BE CZ DK DE EE EL ES FR IE IT CY LV 70 Kaynak: Avrupa Komisyonu.
Yabancı bir dilde konuşabilmek, yurt dışında okuma, seyahat, iş bağlantıları, uluslararası arkadaşlık gibi pek çok konuda faydalıdır ve bu çok çeşitli iş fırsatları sağlamaktadır. Bu yüzden AB, bütün vatandaşlarını kendi anadilleri dışında iki dil daha öğrenmeye teşvik etmektedir. İngilizce 85 81 84 75 Fransızca Almanca 76 46 57 55 46 50 38 20 2 13 14 2 13 9 2 12 9 3 21 3 16 22 16 20 22 13 12 11 7 3 4 2 1 3 6 LT LU HU MT NL AT PL PT SI SK FI SE UK 71
AB'yi destekleyenler veya AB'ye kuşkuyla yaklaşanlar? AB ye olan halk desteği ülkeden ülkeye değişmekte ve zaman zaman yükselip azalmaktadır. Son yıllardaki bir Eurobarometre araştırmasına göre AB üyeliğine destek AB ye daha uzun süre üye olan ülkelerde en yüksektir. 2004 de katılmış olan ülkelerin çoğu henüz kararsızdır. % AB üyeliğini destekleyenler, ankete katılanların yüzdesi olarak, Sonbahar 2004 100 İyi bir şey 80 73 72 77 Kötü bir şey 60 56 61 60 52 61 56 57 52 40 45 40 20 13 6 10 13 12 10 9 7 14 4 14 15 14 0 72 AB-25 BE CZ DK DE EE EL ES FR IE IT CY LV "Bilmiyorum" ve "Kararsızım" cevapları değerlendirilmemiştir. Kaynak: Eurobarometre.
Özellikle AB'ye yönelik şüpheci bir basına sahip olan İngiltere, AB yanlılarının en az olduğu ülkedir. Kurucu altı devletten biri olan ve yaşam standartlarının yüksek olduğu küçük bir ülke olan Lüksemburg da Avrupa Birliği'ne destek en yüksektir. 85 69 75 49 45 46 50 59 52 57 48 48 38 6 4 10 17 9 18 8 9 5 4 16 24 22 LT LU HU MT NL AT PL PT SI SK FI SE UK 73
Aday ülkeler Eğer bir ülke, AB ye katılmak için başvuruda bulunmuş ve başvurusu resmen kabul edilmiş ise, aday ülke olarak adlandırılır. Şu anda dört aday ülke bulunmaktadır: Bulgaristan, Hırvatistan, Romanya ve Türkiye. Bir aday ülke AB ye katılmadan önce istikrarlı demokratik bir yönetim sistemine ve hukukun üstünlüğü ile insan haklarını garantiye alan kurumlara sahip olmalıdır. Ayrıca, işleyen ve rekabetçi bir pazar ekonomisine, AB yasa ve politikalarını uygulayabilecek bir idareye de sahip olmalıdır. Her bir ülke için belirli üyelik şartları Avrupa Komisyonu ile yapılan müzakereler aracılığıyla sonuçlandırılır. Adaylardan ikisi (Bulgaristan ve Romanya) 2007 de AB ye katılmak üzere üyelik müzakerelerini tamamlamaktadır. 74
Ne kadar büyükler ve nüfusları ne kadar? Aday ülkeler, en küçüğü Hırvatistan dan en büyüğü Türkiye ye kadar değişik büyüklüktedir. Eğer bu dört ülkenin hepsi AB ye katılmış olsaydı bu, AB nin şimdiki nüfusunu %23 civarında artıracak 100 milyondan fazla nüfus eklerdi. 1 000 km 2 1000 Yüzölçüm alanları, 1000 km² bazında Milyon 100 2004 yılındaki nüfus, milyon bazında 800 769.6 80 71.3 600 60 400 40 200 0 238.4 110.9 56.5 20 0 21.7 7.8 4.4 TR RO BG HR TR RO BG HR Kaynak: Avrupa Komisyonu. Hırvatistan ın bilgileri 2003 yılına aittir. Kaynak: Eurostat. 75
Ne kadar varlıklılar? Satınalmagücü standartı cinsinden GSYİH lerini karşılaştırdığımız zaman aday ülkeler genel olarak AB ülkelerinden daha az varlıklılardır. Bununla beraber Hırvatistan GSYİH'si AB 25 ortalamasının %45 i kadardır AB nin şimdiki en fakir üyesinden daha varlıklıdır (Letonya: %41). Kişi başına satınalmagücü standardı cinsinden GSYİH, 2003, AB 25 ortalamasının yüzdesi olarak. % 100 80 60 40 20 45 30 30 28 0 HR BG RO TR Kaynak: Eurostat. 76
Çalışma hayatı Son yıllardaki ekonomik reformlar aday ülkelerde yeni iş olanakları yaratma yönünden büyük imkanlar sağlamıştır. Bütün aday ülkelerdeki istihdam oranı AB 25 ortalamasından daha düşüktür, fakat Bulgaristan, Romanya ve Hırvatistan ın her biri Polonya dan (2003 de en düşük istihdam oranına sahip AB ülkesi) daha yüksek bir istihdam oranına sahiptir. Aday ülkelerde de AB-25 de olduğu gibi hizmetler (turizm dahil) ekonominin önemli bir bölümünü oluşturur. Bununla beraber Bulgaristan, Romanya ve Türkiye de tarım AB-25 inkinden daha fazla bir oranda istihdam sağlar. % 100 80 İstihdam oranı, 2003 Sektörel olarak istihdam, 2003 % 63.2 60 Tarım Ormancılık Sanayi İnşaat Hizmetler 60 40 45 30 30 28 50 40 30 20 27.7 22.7 44.8 23.4 34.1 26.4 34.9 33.9 43.4 20 0 10 0 4.8 8.2 5.3 4.5 4.6 HR BG RO TR BG HR RO TR Hırvatistan için rakamlar, 2002. Kaynak: Eurostat, işgücü araştırmaları, yıllık ortalama. Hırvatistan için rakamlar, 2002. Kaynak: Avrupa Komisyonu. 77
İstekli Avrupalılar? 2004 sonbaharında bir Eurobarometre araştırması, aday ülkelerde temsili bir gruba, AB üyeliğinin ülkeleri için iyi mi kötü mü olacağını sormuştur. Bu aday ülkelerin üçünde büyük bir çoğunluk AB üyeliğinin iyi olacağına inanmaktadır. Fakat Hırvatistan da görüşler daha eşit bir şekilde bölünmüştür. % 100 AB üyeliğine destek, ülke bazında ve sorulan insanların yüzdesi olarak. 80 75 60 59 62 40 20 00 6 30 24 4 12 İyi bir şey Kötü bir şey 78 BG "Bilmeyenler" ve "fikri olmayanlar" tabloya alınmamıştır. Kaynak: Eurobarometre. HR RO TR
Dostça bir komşuluk 2004-2007 yılları arasındaki AB genişlemesi, bir zamanlar bölünmüş olan Avrupa yı birleştirmekte ve Avrupa da daha geniş bir istikrar ve refah alanı yaratmaktadır. Bu, demokrasinin ve hukukun üstünlüğünün korunduğu ve insan haklarının saygı gördüğü bir alandır. Fakat AB, refah, istikrar, demokrasi ve barışın kendi sınırlarında bitmesini istemez. AB, Avrupa nın, bu defa kendisi ve komşuları arasında tekrar bölünmesini istemez! Bu yüzden AB, sınırlarındaki ülkelerle (Rusya, Beyaz Rusya, Ukrayna, Moldova, Kafkasya ve Balkanlar) sıkı bağlar geliştirmekte ve Ortadoğu ile Kuzey Afrika daki ülkelerle de daha geniş bir dostluk çemberi oluşturmaktadır. Ekonomik sorunlar kadar politik sorunlar için de bu ülkelerle yapıcı çalışmalar içinde olarak ve onlara büyük tek pazarına kolay erişim sağlayarak AB, demokratik ilerleme, istikrar ve refahın komşuları arasında yayılmasını hedeflemektedir. Balkan ülkeleri ile AB arasında, onları sonunda AB üyeliğine hazırlamak için özel ortaklık anlaşmaları vardır. 2000 06 döneminde genişleme AB ye sadece yıllık GSYİH sının binde birine mal olacaktır. Bu, birleşik Avrupa ve daha istikrarlı bir dünya için ödenecek çok küçük bir bedeldir. 79
Avrupa Komisyonu Avrupa ve Avrupalılar ile ilgili Temel bilgiler ve rakamlar Lüksemburg: Avrupa Topluluğu Resmi Yayınlar Ofisi 2006 79 sayfa 24.5 x 16.2 cm ISBN: 92-79-02148-6 Özet 25 üyeli Avrupa Birliği (AB), Avrupa kıtasının büyük bir bölümünü kapsamaktadır. 2007 de, iki yeni ülkenin de katılımıyla Avrupa Birliği neredeyse yarım milyarlık bir nüfusa ulaşacaktır. Avrupa Birliği, adil ve insancıl bir toplum olmayı hedeflemektedir. Bütün AB ülkeleri, barışa, demokrasiye, yasalara ve insan haklarına bağlıdır ve bu değerleri tüm dünyaya yaymak için beraber çalışmaktadır. Avrupa Birliği, daha başarılı ve rekabetçi olmak için yeni ve daha iyi iş imkanları yaratmakta ve vatandaşlarına yeni beceriler kazandırmaktadır. Yakın komşuları ile ortaklıkla, AB, demokratik ilerlemeyi ve refahı sınırları ötesine yaymak için çalışmaktadır. Bu kitapçık, tablolar, grafikler ve eğlenceli resimler aracılığıyla Avrupa Birliği'ne ilişkin temel bilgileri ve rakamları ortaya koymaktadır. Kitapçıkta üye devletlerle ve yer yer diğer büyük ekonomilerle ilgili ilginç karşılaştırmalara yer verilmektedir. Avrupa Birliği üyeliğine aday olan ülkeler de ayrıca başka bir bölümde ele alınmıştır.
Bu kitapçığa ve AB hakkındaki diğer kısa ve net açıklamalara europa.eu.int/comm/publications/ internet adresinden erişebilirsiniz. Avrupa Komisyonu Basın-Yayın ve İletişim Genel Müdürlüğü B-1049 Brüksel Metin, Mayıs 2005'te tamamlanmıştır. Kapak ve İlüstrasyonlar: Zack Katalog bilgileri bu yayının sonunda bulunabilir. Lüksemburg: Avrupa Toplulukları Resmi Yayınlar Ofisi, 2005 ISBN 92-79-02148-6 Katalog No: NA-67-05-686-EN-C Avrupa Toplulukları, 2005 Çoğaltılabilir. Türkiye'de basılmıştır. BEYAZ, KLORSUZ KAĞIDA BASILMIŞTIR.
Avrupa Birliği hakkında diğer bilgiler Avrupa Birliği hakkında daha fazla bilgiyi internette bütün AB resmi dillerinde bulmak mümkündür. Bunlara Europa sunucusu üzerinden ulaşabilirsiniz: www.europa.eu.int Tüm Avrupa da yüzlerce yerel AB bilgi merkezi bulunmaktadır. Size en yakın merkezin adresini www.europa.eu.int/comm/relays/index_en.htm internet sitesinden bulabilirsiniz. EUROPE DİRECT, Avrupa Birliği'yle ilgili sorularınıza yanıt veren bir hizmettir. Bu hizmete 00 800 6 7 8 9 10 11 no'lu ücretsiz telefondan veya AB dışından +32-2-299 96 96 no'lu ödemeli telefondan ya da www.europa.eu.int/europedirect üzerinden elektronik posta aracılığıyla ulaşabilirsiniz. Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu Uğur Mumcu Cad. No: 88 GOP, 06700 - Ankara Tel: 00 90 312 459 87 00 Faks: 00 90 312 446 67 37 delegation-turkey@cec.eu.int www.avrupa.info.tr AB Bilgi Merkezi Mete Cad. Park Apt. No: 30/32 - Taksim, İstanbul Tel: 00 90 212 244 89 29 Faks: 00 90 212 244 89 20 info@abinfoturk.net Avrupa Birliği Yerel Bilgi Ağı Adana Ticaret Odası Abidinpaşa Cad. No: 52 01010 Seyhan, Adana Tel: 00 90 322 351 39 11 Faks: 00 90 322 352 32 35 eu-info@adana-to.org.tr www.adana-to.org.tr Denizli Sanayi Odası Atatürk Bulvarı No: 94/3 Denizli Tel: 00 90 258 242 10 04 Faks: 00 90 258 263 81 25 dsodasi@ttnet.net.tr www.denizliso.tobb.org.tr Gaziantep Ticaret Odası İncilipınar Mah. 16 No.lu Sok. 27002 Şehitkamil, Gaziantep Tel: 00 90 342 230 61 72 Faks: 00 90 342 231 04 31 E-posta: eic@gto.org.tr www.gto.org.tr Mersin Ticaret Odası Atatürk Caddesi MTSO Hizmet Kat 3, Mersin Tel: 00 90 324 238 95 00 Faks: 00 90 324 238 98 02 abinfo@mtso.org.tr www.mtso.org.tr Van Ticaret ve Sanayi Odası Cumhuriyet Caddesi Demirciler Vatso Binası 65100 Van Tel: 00 90 432 216 12 77 Faks: 00 90 432 216 44 88 vatso@vatso.org.tr www.vatso.org.tr Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Kazım Özalp Cad. 2. Sok. No: 4 07040, Antalya Tel: 00 90 242 248 99 00 (605) Faks: 00 90 242 244 27 89 euinfo@atso.org.tr www.atso.org.tr Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Aliemiri Cad. Kat. 3, Diyarbakır Tel: 00 90 412 228 17 18 Faks: 00 90 412 224 45 12 yalcin@diyarbakirtso.org www.diyarbakirtso.org.tr İzmir, ESIAD (Ege Sanayi ve İşadamları Derneği) Heris Tower, Şehit Fethi Bey cad. No.55, K:8, 35210 Pasaport, İzmir Tel: 00 90 232 483 88 33 Faks: 00 90 232 483 35 25 burcukurcan@esiad.org.tr www.esiad.org.tr Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Buğday Pazarı Abbasağa Geçidi No: 8 Samsun Tel: 00 90 362 432 36 26 / 24 Faks: 00 90 362 432 90 55 eic@samsuntso.org.tr www.samsuntso.org.tr Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi Mavi Cadde, 2. sok. No. 2 Bursa Tel: 00 90 224 241 57 65 Faks: 00 90 224 241 57 66 eicbursa@btso.org.tr www.btso.org.tr Edirne Bilgi Bürosu Hükümet Caddesi Paşakapısı Güney Köşkü, 22020 Edirne Tel: 00 90 432 216 12 77 Faks: 00 90 432 216 44 88 fusunozerdem@edirne.gov.tr www.edirne.gov.tr Kayseri Ticaret Odası Tennuri Sok. No: 6 Kayseri Tel: 00 90 352 222 45 28 Faks: 00 90 352 232 84 12 kaytic@kayserito.org.tr www.kayserito.org.tr Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Pazarkapı Mah. Sahil Cad. No: 103 Trabzon Tel: 00 90 462 326 80 70 Faks: 00 90 462 321 88 77 ttso@ttso.org.tr www.ttso.org.tr Avrupa Komisyonu ve Parlementosu temsilcilikleri ve ofisleri tüm Avrupa Birliği üye ülkelerinde bulunmaktadır. Avrupa Komisyonu'nun aynı zamanda dünyanın başka yerlerinde de delegasyonları bulunmaktadır.