KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK TESİSLERİ LABORATUARI RAPOR KİTABI KOCAELİ 2016
RAPOR HAZIRLAMA KURALLARI 1. Deney raporlarının yazımında A4 kağıdı kullanılmalıdır. 2. Deney raporlarının tükenmez kalem ile yazılmalıdır, bilgisayar çıktısı olarak veya kurşun kalem ile hazırlanan raporlar kabul edilmeyecektir. 3. Deney raporlarında bazı sorular öğrenci numaraları baz alınarak hazırlanmıştır, bu sorulardaki değerlerin hatalı alınması kopya olarak değerlendirilecek ve puan verilmeyecektir. 4. Yukarda verilen kurallara ek olarak deney raporu hazırlama ve deneylerde Elektrik Tesisleri Laboratuarı Deney Kitabı nda bulunan DENEYLERDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR geçerlidir.
Deney No:1 Deney Adı:Akım ve Gerilim Transformatörleri DENEY RAPORU 1. Deneyde alınan sonuçlar tablo olarak verilmelidir. Elde edilen sonuçlara göre kullanılan akım transformatörleri için çevirme oranı hatalarını hesaplayınız. 2. Aşağıda verilen problemlerin çözümlerini elde ediniz a) Anma gerilimi 34.5 kv, kısa devre akımı I k =8 ka olan bir tesiste kesicinin açma süresi t k 0.1 saniyedir. Bu tesiste 30/5/5A lik bir akım transformatörü kullanılmıştır. Bu tesiste kullanılacak akım transformatörünün I th akımının değerini hesaplayınız. Hem ölçü hem koruma amaçlı bu transformatörü etiket değerleri ile karakterize ediniz. b) X kva gücünde (cosφ=0.9) 400 V luk bir dizel jeneratör grubunun her üç fazının akımının, üç faz arası ve bir faz geriliminin, frekansının, gücü ve güç katsayısının ölçülmesi istenmektedir. Gerekli ölçme tesisine ait üç kutuplu bağlama şemasını çiziniz, akım ve gerilim transformatörlerinin çevirme oranları ve ölçü aletlerinin skala değerlerini belirleyiniz. (X numaranızın son iki rakamının 200 sayısına eklenmesidir. Örneğin: Numaranız 22 ile bitiyorsa X=22+200=222 olacaktır.)
Deney No:2 Deney Adı:Reaktif Güç Kompanzasyonu DENEY RAPORU 1. Tablo-1 deki sadece U, L ve R değerlerine bağlı kalarak diğer sütunları hesaplayıp aldığınız değerler ile karşılaştırınız. Not: (Deneyde elde edilen sonuçlar ve bu sonuçlar baz alınarak yapılan hesaplamalara göre hazırlanan tablo ile sadece U, L ve R değerlerine bağlı kalarak yapılan teorik çözüme göre hazırlanan tablo, birbirinden ayrı iki tablo olarak verilmelidir). 2. Kompanzasyonda kullanılan üç faz kondansatör gruplarının içerisindeki kondansatörler neden üçgen bağlıdır? Yıldız bağlandığı durumlar var mıdır? Birkaç cümle ile açıklayınız. 3. Bir atölyede aşağıdaki yükler bulunmaktadır: A Grup Motorlar B Grup Motorlar Aydınlatma Harici Yükler Akım Trafosu Dönüştürme Oranı (k) P ç =30 kw η=8x.y U=400 V I n =79 A 5 adet P ç =75 kw η=9y.x U=400 V I n =142 A 3 adet P lamba =36 W cosφ=0.90 150 adet S=30 kva cosφ=0.90 Primer Akımı (A) 50, 100, 150, 200, 300, 400, 500, 600, 800, 1000, 1500 A, 2000, 3000 Sekonder Akımı (A) 5 ( X ve Y sırasıyla numaranızın son iki rakamıdır. Örneğin numaranız 12 ile bitiyorsa, X.Y=1.2 ve Y.X=2.1 şeklinde olacaktır.) Fabrikanın 24 saatlik çalışma programı şu şekildedir: 08:00-20:00 = 2 adet A grubu motor, 2 adet B grubu motor, aydınlatma yükünün yarısı, 20:00-08:00 = Tüm motorlar, tüm aydınlatma, tüm harici yükler devrededir. Bu şekilde çalışan bir sistem için kompanzasyon hesabı yapılması istenmektedir. Sistemin çalışılmasına müsaade edilen güç katsayısı değeri 0.98(end) olacaktır. a) RVC nin tüm önemli parametrelerini (C/k, kademe sayısı ve sırası, cosφ) belirleyiniz. b) İkinci çalışma durumu için kullandığınız kondansatör değerine göre cosφ yi kontrol ediniz.
DENEY RAPORU Deney No:3 Deney Adı:Aşırı Gerilim ve Düşük Gerilim Koruma Rölesi 1. Deneyde yapılanları kısaca anlatınız, sonuçları veriniz. 2. Deneyde gözlenen ters zaman koruma karakteristiğine ilişkin eğriyi ölçekli olarak çiziniz.
DENEY RAPORU Deney No:4 Deney Adı: Diferansiyel Röle 1. Deneyde yapılanları kısaca anlatınız. Röle ne zaman açtırma vermiştir? Açıklayınız. 2. Röleye girilen P/I n, S ve I 2tp /I n parametreleri ne amaçla kullanılmaktadır, açıklayınız. 3. Hat diferansiyel koruma, bara diferansiyel koruma ve transformatör diferansiyel koruma hakkında kısaca bilgi veriniz. Deneyde yapılan hangi kapsama girmektedir? 4. 25 MVA gücündeki bir güç transformatörü, açtırma eğrisi aşağıda verilen bir diferansiyel koruma rölesi ile korunmaktadır. I1 ve I2 sırasıyla, transformatör primer ve sekonder akımlarının, akım ölçü transformatörünün sekonderine indirgenmiş değerlerini göstermektedir. Ölçü transformatörlerinin dönüştürme oranları sırasıyla 300/5 ve 1000/5'tir; dolayısıyla In değeri 5A'dir (röleye bir düzeltme katsayısı girilmemiştir). Açtırma eğrisindeki P/In değeri 0,27; II nolu parçanın eğimi S=%34; III nolu parçanın başlangıç parametresi I2tp/In ise 1,5'tir. Verilen bilgiler ışığında, aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Transformatör nominal yükte çalışırken, primer ve sekonder akımlarının, ölçü transformatörlerinin sekonderlerine indirgenmiş değerlerini hesaplayınız. b) Diferansiyel koruma rölesine başka bir parametre girilmez ise, transformatörün nominal çalışma koşullarında, çalışma noktasının yukarıda verilen koruma düzlemi (x,y) üzerindeki konumu (Ix,Iy parametreleri) sırasıyla ne olur? Bu durumda röle kesiciyi açtırır mı?
DENEY RAPORU Deney No:5 Deney Adı:Harmonik Analizi ve Harmonik Filtre Dizaynı 1. Deneyde alınan sonuçlar tablo olarak verilmelidir. 2. Tablo 1 de elde edilen gerilim harmoniklerine göre gerilim dalga şeklini çiziniz. 3. XY π < x 0 f(x) = YX 0 < x π son iki rakamıdır). fonksiyonun fourier katsayılarını belirleyiniz (XY numaranızın 4. Kompanzasyon deneyi raporunda sorulan soruda, sistem 24 saat boyunca gündüzdeki yükler devre ise, sistemde olduğu varsayılan A. harmoniği yok edecek pasif filtre elemanlarının değerleriniz belirleyiniz (A numaranızın son rakamının iki fazlasıdır, örneğin numaranızın son rakamı 3 ise A=3+2=5 olacaktır.). Not: Filtre devresi 50 Hz de cosφ=0.98 olacak şekilde seçiniz.
DENEY RAPORU Deney No:6 Deney Adı:Mekanik ve Elektronik Elektrik Sayaçlarının incelenmesi 1. Deneyde alınan sonuçlar tablo olarak verilmelidir. 2. Elektronik elektrik sayaçlarının çalışma prensiplerini, avantaj ve dezavantajlarını açıklayınız. Elektronik elektrik sayaçlarının, mekanik elektrik sayaçlarına olan üstünlüklerini araştırınız. 3. Kompanzasyon deneyi raporunda sorulan 3. soruda, sisteme 1 Mart 2015 te saat 08:00 de kwh, endüktif ve kapasitif kvarh enerji ölçümü için sayaç takılmıştır. 8 Mart 2015 te saat 08:00 de sayaçların test amacıyla ölçüm alınmıştır, daha sonra ise bu ölçüm tarihinden XY gün sonra saat 20:00 da faturalandırma amacıyla tekrar bir ölçüm alınmıştır. Sayaçların bağlantı şemasını çiziniz ve alınan iki ölçümde elde edilen değerleri hesaplayınız (XY numaranızın son iki rakamının iki fazlasıdır, örneğin numaranız 12 ile bitiyorsa XY=12+2=14 şeklindedir).