SON YAYIMLANAN KAMU İHALE GENEL TEBLİĞİ İLE KAMU ALIMLARINDA GETİRİLEN YENİLİKLER I- GİRİŞ Bilindiği üzere, 5812 sayı lı Kamu İhale Kanunu İle Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu nda Değişiklik Ya pılmasına Dair Kanun, 5 Aralık 2008 tarihli Resmî Gazete de yayımlanmıştır. Toplam 36 maddeden oluşan 5812 sayılı Kanun; 30 mad desiyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu nda, 4 maddesiyle de 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu nda değişiklik yapmış, 2 maddesi ise yürürlük ve yürütme mad desi şeklindedir. Bu haliyle değerlen dirildiğinde 5812 sayılı Kanun, 4964 sayılı Kanun dan sonra bugüne kadar ki en kapsamlı değişiklik olarak dikkat çekmiştir. 5812 sayılı Kanunla değişik 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar çerçevesinde hazırlanan Uygulama Yönetmelikleri; Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, Çerçeve Anlaşma İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ve ekleri Tip İdari Şartnameler, Tip Sözleşmeler, Standart Formlar, 4 Mart 2009 tarih ve 27159 sayılı mükerrer Resmi Gazete de yayımlanarak 5 Mart 2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yapılan bu değişikliklerden sonra sistematik ve madde numaralandırması idari şartnamelerdeki şekle uygun düzenlenmiş eski Kamu İhale Genel Tebliği nin uygulama kabiliyeti kalmamıştır. Bu çalışma ile uygulama yönetmeliklerindeki düzenlemelere uygun olarak 22.08.2009 tarih ve 1 / 14
27327 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yeni Kamu İhale Genel Tebliği ile ne gibi değişiklik lerin yapıldığı ele alı narak kısaca değerlendirilecektir. Bu su retle, yapılan değişikliklerin detaya girmeden genel bir perspektifle bakmak, eski ile yeni hükümler arasında mukayese yapmak mümkün olabilecektir. II- YENİ TEBLİĞ İN YÜRÜRLÜK TARİHİ Yeni Kamu İhale Genel Tebliği nin, Devam eden ihaleler başlıklı geçici 1. maddesinde; Bu tebliğin yayımlanmasından önce ilanı veya duyurusu yapılmış olan ihaleler, ilan edildiği veya duyurulduğu tarihte yürürlükte olan Tebliğ hükümlerine göre sonuçlandırılır hükmü yer almaktadır. Madde hükmünden, yeni Kamu İhale Genel Tebliği nin yayınlanmasından önce ilanı veya duyurusu yapılmış olan ihalelerin ilan edildiği veya duyurulduğu tarihte yürürlükte olan tebliğ hükümlerine göre sonuçlandırılacağı anlaşılmaktadır. Görüleceği üzere bu hüküm sadece ihalelerin sözleşmeye bağlanmasına kadar olan kısmı kapsamaktadır. Dolayısıyla yeni Kamu İhale Genel Tebliğinin sözleşmeye ilişkin açıklamaları yayım tarihinden itibaren uygulama alanı bulacaktır. Bu yüzden idarelerin yeni Kamu İhale Genel Tebliği nde yer alan hükümlerin ne zaman uygulanacağına dikkat etmeleri gerekir. III- GETİRİLEN DEĞİŞİKLİKLER A- İHALE YETKİLİSİ VE İHALE KOMİSYONU Yeni Kamu İhale Genel Tebliği nin 5. maddesinde ihale yetkilisi ve ihale komisyonları ile ilgili açıklamalar yapılmıştır. Yapılan değişikliklerle, ihale komisyonunda görevlendirilen üyelerden 2 / 14
kim ihaleye başlamışsa ihaleyi geçerli mazereti olmadığı sürece o üyenin bitirmesi, Danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde muhasebe ve mali işlerden sorumlu üye dışındaki tüm üyelerin uzman üye olması, bir ihale komisyon üyesinin tayin, hastalık veya emeklilik gibi nedenlerle görevinden ayrılması durumunda yerine atanan kişi değil yedek üyenin ihale işlemlerini bitirmesi hüküm altına alınmıştır. Çerçeve anlaşma ihalesini yapmak amacıyla kurulan ihale komisyonunun görevi çerçeve anlaşmanın imzalanması ile sona ereceği ve çerçeve anlaşma imzalanan isteklilerin on iki ayda bir yeterliklerinin devam ettiğine dair belgelerin değerlendirilmesi, aynı komisyonun yeniden görevlendirilmesiyle yapılabileceği gibi, yeni bir ihale komisyonu kurularak da yapılabileceği belirtilmiştir. Ayrıca ihale komisyon üyelerinin muayene ve kabul komisyonunda yer alabileceği, ihale dosyasının birer örneği ilan veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonunun asıl üyelerine verilmesi gerektiği ve yedek üyeler ihale komisyonunda yer almadığı sürece ihale dosyasının bu üyelere verilmesinin idarenin takdirinde olduğu belirtilmiştir. B- MAL VE HİZMET ALIMLARINDA İŞ ARTIŞI VE İŞ EKSİLİŞİ 4735 sayılı Kanun un 24. maddesinde birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımı ihaleleri sonucunda imzalanan kamu ihale sözleşmelerinde iş artışı ve iş eksilişine ilişkin olarak Kamu İhale Genel Tebliği nin, Mal ve hizmet alımlarında iş artışı ve iş eksilişi başlıklı 26. maddesinde önemli değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişikliklerle birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımları sözleşmelerinde sözleşmeye esas proje içinde kalınması ve idareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması durumunda sözleşme bedelinin yüzde 20 sine kadar oran dâhilinde süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye işin yaptırılabileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hüküm dolayısıyla götürü bedel üzerinden sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımlarında iş artışı söz konusu olmayacaktır. Ayrıca süreklilik arzeden ve birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağlanan hizmet alımlarında işin devamı sırasında 4735 sayılı Kanun un 24. maddesine göre yalnızca işin miktarı artırılarak iş 3 / 14
artışı yapılabileceği ve bu nedenle işin süresinin uzatılması suretiyle iş artışı hizmet alımlarında mümkün olmadığı belirtilmiştir. Kamu İhale Genel Tebliği nin 26 ncı maddesinde yapılan beklide en önemli değişiklik, yüzde 20 den daha fazla iş artışı yapılmasına imkan verilmesidir. Birden çok mal kaleminden oluşan mal alımlarında 4735 sayılı Kanun un 24. maddesi çerçevesinde iş artışı ve iş eksilişinde şu hususların esas alınması gerekmektedir. İş artışı veya iş eksilişinde temel kural her bir kalemde kalem tutarının yüzde 20 si oranına kadar iş eksilişi veya iş artışı yapılmasıdır. Yapılan değişiklikle alıma konu bazı mal kalemi veya kalemlerinde bu kalemlerin her birinin tutarının yüzde 20 sinden çok olmamak üzere iş eksilişi yapılmış olması ve sözleşme tutarının da aşılmaması şartıyla diğer mal kalemi veya kalemlerinde söz konusu kalem tutarının yüzde 20 sinden fazla iş artışı yapılmasına imkân verilmiştir. Örneğin bir istekli ile imzalanan beş kalemlik bir mal alım sözleşmesinde birden fazla kalemde yüzde 20 lik iş eksilişi yapmak suretiyle diğer kalemlerde yüzde 20 den daha fazla iş artışı yapılabilir. Yürürlükten kaldırılan 25.07.2005 tarih ve 25886 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliğ in de ise sadece iş artışının zorunlu hale gelmesi durumunda birim fiyatlı kamu ihale sözleşmelerinde mal alımlarına yönelik olarak sadece her bir kalem için yüzde 20 lik iş artışı olmasına öngörmekteydi. Ancak yeni Kamu İhale Genel Tebliği bu husus da getirdiği yeni düzenlemeyle idarelerin takdir yetkisini daha da artırdığı düşünülmektedir. C- PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI HİZMET ALIMLARI İdareler açısından personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları hep sorun olmuştur. Yeni Kamu İhale Genel Tebliği hizmet alımı ihaleleriyle ilgili olarak önemli açıklamalar getirmiştir. Özellikle personel çalıştırılmasına dayalı işlerle ilgili olarak yapılan açıklamalar bu alandaki belirsizliklerin giderilmesinde önemli yeri olacağı düşünülmektedir. 1- Hazine Tarafından Karşılanacak İşveren Sigorta Primi Yapılan değişiklikle İhale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı tüm hizmet alımı ihalelerinde, teklifler Hazine tarafından karşılanacak olan işveren sigorta primi tutarı dikkate alınmadan, işveren payları 4 / 14
üzerinden hesaplanarak sunulacağı ve değerlendirileceği belirtilmiştir. Tebliğ in 78.23.1. maddesi; İhale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı tüm hizmet alımı ihalelerinde, teklifler Hazine tarafından karşılanacak olan işveren sigorta primi tutarı dikkate alınmadan, işveren payları üzerinden hesaplanarak sunulacak ve değerlendirilecektir. Bu çerçevede, fiyat farkı hesaplanması öngörülen ihalelerde sözleşmenin yürütülmesi aşamasında, yüklenicinin yukarıda anılan Kanun hükmü uyarınca prim teşvikinden yararlanması halinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu na Göre İhalesi Yapılacak Olan Hizmet Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında Uygulanacak Esasların 8. maddesinde yer alan, b) İhale (son teklif verme) tarihi itibarıyla işveren tarafından karşılanacak olan sosyal sigorta primi ve işsizlik sigortası primine ilişkin toplam tutarda; asgari ücret değişikliği veya sigorta primi alt sınır değişikliği ile prim oranları değişikliği gibi sebeplerle meydana gelecek fark, 506 sayılı Kanun gereğince işveren nam ve hesabına Hazinece yapılacak olan ödemeler de dikkate alınmak suretiyle bu Esasların 7. maddesi uygulanmaksızın ödenir veya kesilir hükmü gereğince, Hazine tarafından karşılanan prim tutarı, idareler tarafından yüklenicinin hakedişinden kesilmesi gerekir. Bu husus idarelerce dikkat edilmesi gereken ödemeye ilişkin önemli hususlardan biridir. Prim teşvikinden yararlanan yüklenicinin hak edişinden yüzde 5 lik kesinti yapılmadan yapılacak ödemeler kamu zararına neden olabilecektir. 2- Vasıflı Personel Vasıfsız Personel İdareler için fiyat farkı verilmesinin öngörülmesi ile asgari ücret artışından kaynaklanan farkın hem vasıflı hem de vasıfsız işçi için aynımı yoksa farklımı olacağı hep sorun olmuştur. Yeni tebliğde yapılan değişiklikle vasıflı personel vasıfsız personel ayrımı kaldırılmıştır. İdareler vasıfsız iş olarak öngörülen temizlik hizmeti alımlarında da asgari ücretten daha fazlasının işçilere ödenmesini öngörerek ihaleye çıkabileceklerdir. 3- İşçilerin Yıllık İzinlerini Kullanmaları Tebliğin 78.25. maddesindeki ; İhale dokümanında günlük olarak belli sayıda personelin idarenin iş yerinde bulunması gerektiğine ilişkin düzenleme yapılan ihalelerde, 4857 sayılı Kanun un 55. maddesi uyarınca izne hak kazanan işçilerin izin hakları idarenin belirleyeceği takvim çerçevesinde kullandırılacak ve izin 5 / 14
kullanan işçiler fiilen çalışan işçi sayısına dahil kabul edileceğinden, izin kullanan işçilerin yerine başka işçilerin getirilerek sayının tamamlanması talep edilmeyecektir. İdarelerin, ihale konusu işte çalıştırılması istenen personel sayısını bu hususu dikkate alarak belirlemeleri gerekmektedir. İdareler, yıllık ücretli izin haklarının kullanılmasına ilişkin olarak sözleşmenin uygulanması aşamasında 4857 sayılı Kanun un 53, 54 ve 55. maddelerinde belirtilen hükümlere uyulup uyulmadığını kontrol edeceklerdir hükmünden, idareler kendi işyerlerinde çalışan yüklenici firma işçilerinin yıllık izne hak kazandıklarının tespit edilmesi durumunda bu izinlerin hangi dönemde nasıl kullanılacağını belirleyecekler ve bu belirlemeye göre işçiler yıllık izinlerini kullanacakları ve izin kullanan işçinin yerine yükleniciler başka bir işçi getiremeyeceği anlaşılmaktadır. IV- HİZMET ALIMI İHALELERİNDE İSTENİLECEK BELGELER Yeni Kamu İhale Genel Tebliği nin ekinde (Ek-H.1) verilmiştir. Bu ek ile hizmet alımı ihalelerinde istenecek belgeler bir tablo halinde verilmiştir. Böylelikle idareler yaklaşık maliyetini hesapladıktan sonra Tebliğin ekindeki tablodan hangi belgeleri istemeleri gerektiğini kolayca bulabilecekler ve buna göre idari şartnameleri ile ilanlarını hatasız hazırlayabileceklerdir. V- TEKLİF GEÇERLİLİK SÜRESİNİN DOLMASINDAN SONRA SÖZLEŞME YAPILMASI Tebliğ de, Ancak tekliflerin geçerlilik süresinin dolmuş olması nedeniyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi veya ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin sözleşmeyi imzalama zorunluluğu bulunmadığından, sözleşmeyi imzalamayan istekliler hakkında geçici teminatın irat kaydedilmesine ve yasaklamaya ilişkin hükümler uygulanmayacaktır hükmü ile teklif geçerlik süresinin dolduğu gerekçesiyle idarelerce ihale iptal edilecekse ihale üzerinde kalan istekliye sözleşme imzalayıp imzalamayacağının sorulmasının zorunlu olduğu ve bu istekli sözleşme imzalayacağını bildirirse idare bu nedenle ihaleyi iptal edemeyeceği belirtilmiştir. 6 / 14
Ayrıca sözleşmeyi imzalamayan istekliler hakkında geçici teminatın irat kaydedilmesine ve yasaklamaya ilişkin hükümler uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. VI- İDARELERCE BELGELERDEKİ EKSİK BİLGİLERİN TAMAMLATILMASI 4734 sayılı Kanun un 37. maddesinde daha önce bilgi ek siklikleri yanında eksik belgelerin de tamamlanması öngörülmüş iken, 5812 sayılı Kanun la yapılan değişiklikle eksik belgelerin tamamlatılması imkânı yasal olarak ortadan kaldırılmış ve idarece tamamlanması istenen eksik bilginin tamamlanmaması nedeniyle değerlendirme dışı bırakılan isteklinin, geçici teminatının da gelir kaydedilmesi yeniliği getirilmiştir. Ayrıca maddede yapılan bir başka önemli değişiklik ile aritmetik hataların ihale komisyonu tarafından resen dü zeltilmesi işlemine son verilerek, arit metik hata bulunan tekliflerin doğru dan elenmesi esası getirilmiştir. Ancak bu gerekçeyle elenen isteklinin geçici teminatının gelir kaydedilmesi uygula ması ise kaldırılmıştır. Yeni Tebliğ de konuya ilişkin gerekli düzenlemeler yapılmıştır. İdarelerce, istekliler tarafından sunulan belgelerde bulunan bilgi eksikliklerini kendileri tarafından tamamlanabileceği gibi isteklilere 2 iş gününden az olmamak üzere süre verilerek de tamamlattırabilecekler. Burada şu duruma dikkat edilmesi gerekir. İdareler kendileri tamamlatma yoluna gittikleri takdirde bilgi tamamlanamazsa isteklinin geçici teminatı gelir kaydedilmemesi gerekir. Ancak isteklilere tamamlattırılması yoluna gidilir ve istekli verilen sürede bu bilge eksikliğini tamamlayamazsa geçici teminat gelir kaydedilmesi gerekir. VII- YASAKLILIK TEYİDİ Yeni tebliğde teyit belgesinin alınmaması halinde ihale sürecinin tamamlanamayacağı hüküm 7 / 14
altına alınmıştır. Bilindiği üzere, 4734 sayılı Kanun un 40. maddesinin son fıkrasında, ihale kararlarının ihale yetkilisince onaylanmadan önce idarelerin, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını Kurumdan teyit ederek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorunda oldukları belirtilmiştir. İdareler burada şuna dikkat etmeleri gerekir. Yasaklılık teyidinin mutlaka karar tarihinden önce alınması gerekir. Yapılan bir diğer değişiklik ile İdarelerin 4734 sayılı Kanun un 3. maddesi uyarınca istisna kapsamında yaptıkları alımlarda da aynı şekilde ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığı Kurumdan teyit ettirmeleri zorunlu olmuştur. Yeni tebliğde doğrudan temin alımlarında da konuyla ilgili düzenleme yapılmıştır. İdareler, 4734 sayılı Kanun un 22. maddesi uyarınca doğrudan temin yoluyla yaptıkları alımlarda; alım yapılacak gerçek veya tüzel kişinin Kurumun internet sayfasındaki yasaklılar listesinde bulunup bulunmadığını kontrol edecekler ve yasaklı olduğunun belirlenmesi durumunda, söz konusu kişiden alım yapmayacakları belirtilmiştir. VIII- DANIŞMANLIK HİZMET ALIMI İHALELERİ 5812 sayılı Kanunla, 4734 sayılı Kanun un 48. maddesinde tanımlanan danışmanlık hizmet ihalelerinin kapsa mına, mimarlık ve mühendislik, etüt ve proje, harita ve kadastro, her ölçekte imar planı, imar uygulama ve kontrolörlük işleri ilave edilmiştir. Ancak daha önce danışmanlık ihale si yapabilmek için ihale konusu işin niteliği itibarıyla kapsamlı ve kar maşık olması, özel uzmanlık ve deneyim gerektirmesi şartları gerekli iken, yapılan değişiklikle birlikte bu şartlar kaldırılmış olup artık hiçbir ön şart gerekmeden, maddede sayılan işler direkt ola rak danışmanlık ihalesi şeklinde ger çekleştirilecektir. Üstelik daha önceki düzenlemede, maddede sayılan işlerin danışmanlık hizmet sunucularından alınabileceği inisiyatifi mevcut iken son değişiklikle alınır denilmek suretiyle, bu işlerin danışmanlık hizmet sunucularından alınması zorunlu hale getirilmiş bulunmaktadır. Yeni tebliğin dördüncü bölümünde, D anışmanlık Hizmet Alımı İhalelerine İlişkin Özel Hususlar başlığı ile açıklamalar yapılmıştır. 8 / 14
Bir diğer değişiklik Tebliğ in 84.1 maddesinde; 4734 sayılı Kanun un 5812 sayılı Kanunla değişik 48. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, yaklaşık maliyeti Kanunun 13 üncü maddesinin (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarının altında kalan danışmanlık hizmetleri, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ne göre gerçekleştirilebilecektir yer alan hükmüdür. 5812 sayılı Kanun dan önce danışmanlık hizmetlerinin, sadece belli istekliler arasında ihale usulü ile ihale edilmesi öngörülmüş iken, yapılan düzenleme ile yakla şık maliyeti 13. maddenin (b) ben dinin (2) numaralı alt bendinde hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarının altında kalan danışmanlık hizmetlerinin, hizmet alımı ihalesiyle gerçekleştirilebil mesi imkânı getirilmiştir. IX- DİĞER DEĞİŞİKLİKLER a) Hangi işlerin yapım, hangi işlerin hizmet alımı olarak ihale edilmesi gerektiği, Tebliğ in 63.1 maddesinde açıklanmıştır. Madde ile harcamanın yapıldığı bütçe tertibine bakılmaksızın yapıma ilişkin bütün onarımların yapım işi olarak ihale edilmesi gerektiği, makine ve ekipmanın onarım işinin ise hizmet alımı olarak ihale edilmesi gerektiği belirtilmiştir. b) İdarelerce, hizmet alımı ihalelerinde isteklinin personel yapısıyla ilgili olarak herhangi bir yeterlik kriteri istenmeyecekleri belirtilmiştir. Eğer idareler tarafından işin yapılması sırasında yüklenici bünyesinde belli vasıfta personelin bulunması isteniyorsa bu durumun teknik şartnamede belirtileceği açıklanmıştır. İdareler tarafından yüklenici bünyesinde belli vasıfta personelin bulunması istenmişse, yüklenicinin sözleşme imzalandıktan sonra işe başlanmadan önce idarece istenilen personelle ilgili belgeleri idareye vermesi zorunlu olmuştur. c) İdareler tarafından yemek alımı ihalelerinde yeterlik kriteri olarak kapasite raporu istenebileceği belirtilmiştir. Ancak idarece kapasite raporunun yeterlik kriteri olarak istenildiği ihalelerde eğer yemek yüklenicinin mutfağında yapılıyorsa istenecek kapasite raporu idarenin günlük yemek ihtiyacını aşmayacağı açıklanmıştır. Yemek yüklenici tarafından idarenin mutfağında hazırlanıyorsa bu durumda günlük kapasite miktarı idarenin günlük ihtiyacının ½ si 9 / 14
olmak zorunda olduğu belirtilmiştir. d) Tebliğde, personel çalıştırılmasına dayalı işlerin mutlaka birim fiyat teklif alınmak suretiyle ihale edilmesi ve ihale sonucunda birim fiyat sözleşme imzalanması zorunlu olduğu belirtilmiştir. e) İdarelerce, ihale uygulama yönetmeliklerinde istenilen ve SGK, Vergi Daireleri vb. gibi internet üzerinden alınan belgelerin internet çıkılarının barkod numarası veya referans numarası taşıması durumunda geçerli belge olarak kabul edilmesi gerektiği ve bu belgelerin ayrıca imzalatılması veya onaylatılmasına gerek olmadığı açıklanmıştır. Bu şekilde sunulan internet çıktılarının, ihale komisyonlarınca teyidinin yapılmasının zorunlu olduğu belirtilmiştir. f) Tebliğde, ihalenin ihale saatinden önce iptal edilmesi durumunda iptal ilanı yapılmasının yanında bu tarihten önce doküman alanlara ayrıca ihalenin iptal edildiği hususunun bildirilmesi gerektiği belirtilmiştir.. g) Tebliğde, kısmi teklife açık ihalelerde yeterlik değerlendirmesinin toplam teklif üzerinden değil her bir kısım üzerinden ayrı ayrı yapılması gerektiği belirtilmiştir. ğ) Kısmi teklif açık ihalelerde aritmetik hata bulunması durumunda sadece o kısım değerlendirme dışı bırakılacak diğer kısımlar geçerli olmaya devam edecektir. h) Tebliğde, döviz cinsinden verilen tekliflerden nakit döviz geçici teminat olarak sunulamayacağı ve yalnızca döviz cinsinden banka teminat mektubu getirilebileceği belirtilmiştir. i) Tebliğde, yasaklama için öngörülen 45 günlük süre idarenin yasaklama kararının gereğinin yapılmasını ilgili veya bağlı bulunduğu bakanlığa bildirdiği yazının bu bakanlığa ulaştığı tarihten itibaren başlayacağı açıklanmıştır. k) Tebliğde, birden fazla kalemden oluşan mal alımı ihalelerinin birim fiyat teklif almak suretiyle 10 / 14
gerçekleştirilmesinin zorunlu olduğu belirtilmiştir. Mal alımı ihalelerinde ihalenin kısmi teklif verilmesine izin verilmesi ve kısım veya kısımlarım birden çok kalemden oluşması durumunda birim fiyat teklif cetvelinin hazırlanmasında hangi yöntemin izleneceği ve buna ilişkin örnek yine Kamu İhale Genel Tebliğinde yer almaktadır. X- KAMU İHALELERİNE KATILIM AÇISINDAN KABUL EDİLEBİLİR VERGİ BORCU MİKTARI VE KAPSAMI 4734 sayılı Kanun un 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (d) bendinde kesinleşmiş vergi borcu olanların ihale dışı bırakılacaklarına ilişkin genel düzenleme olmasına rağmen Kamu İhale Genel Tebliği nde vergi borcu kapsamına girecek vergiler; tür ve tutara ilişkin ayrıntılar yer almaktadır. A- VERGİ BORCU VE KAPSAMI Kamu İhale Genel Tebliği ndeki açıklamalar doğrultusunda; yıllık gelir, yıllık kurumlar, katma değer, özel tüketim, özel iletişim ve banka ve sigorta muameleleri vergileri, gelir ve kurumlar vergisine ilişkin tevkifatlar ve geçici vergiye ilişkin vergi asılları ile bu vergi türlerine ait vergi ziyaı cezaları, gecikme zam ve faizleri bağlamında toplam 5.000 TL yi aşan tutarlardaki borçlar vergi borcu olarak kabul edilecektir. - Bu düzenleme ile eski Kamu İhale Genel Tebliği ndeki toplam 1.000 TL yi aşan vergi borcu düzenlemesinden daha yüksek miktarda bir meblağ olan 5.000 TL yi aşan miktar 22.08.2009 tarihinden itibaren vergi borcu olarak kabul edilecektir. 11 / 14
- Tebliğ de sayılan vergi türlerine ilişkin sorgulamalar vergi borcu kapsamında değerlendirilmelidir. Buna göre Tebliğ de sayılmayan motorlu taşıtlar vergisine ilişkin isteklinin ihale tarihi itibariyle borçluluk durumu kamu ihalelerine katılmaya engel değildir. Nitekim Kamu İhale Kurulu nun bu hususa ilişkin olarak kararları bulunmaktadır( [5] ). B- KESİNLEŞMİŞ VERGİ BORCU HUSUSU Kamu İhale Genel Tebliği nde kesinleşmiş vergi borcu kapsamı da açıklanmıştır. Bu düzenlemeler doğrultusunda, isteklinin; a) Beyan üzerine alınan veya maktu olarak belirlenip ödemesi belirli tarihlerde yapılan vergilerde ödeme vadesi geçmiş olup ödeme yapılmamış ise kesinleşmiş vergi borcu olduğu, b) Vergi borcunun 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde cebren tahsili yolunda tesis edilen işlemlere karşı dava açılması halinde, bu dava sürecinde veya sonucunda takip ve tahsili durduracak geçici veya nihai bir karar bulunmadığı durumlarda kesinleşmiş vergi borcu olduğu, c) Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı vergi yargısında dava açılmışsa bu dava üzerine tahsil edilebilir hale gelmiş ve süresinde ödenmemiş alacak bulunmadığı sürece kesinleşmiş vergi borcu olmadığı, ç) Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı dava açma süresi geçirilmediği sürece, kesinleşmiş vergi borcu olmadığı, d) Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak vergi idaresi tarafından taksitlendirilmiş veya tecil edilmiş vergi borçlarının, vadesindeki ödemeler aksatılmadığı sürece, kesinleşmiş vergi borcu olmadığı, 12 / 14
kabul edilecektir. XI- SONUÇ 5812 sayılı Kanun la 2009 yılının başında yapılan önemli değişikliklerin ardından değiştirilmesi beklenen Kamu İhale Genel Tebliği, 22.08.2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Format olarak önceki Genel Tebliğlerden oldukça farklı görünen yeni Tebliğ, tıpkı bir kanun veya yönetmelik gibi, madde numaralı sistemle düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu sistemin, Tebliğin eskiye nazaran daha kullanışlı olmasını sağlayacağı düşünülmektedir. Yeni Kamu İhale Genel Tebliği iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımdan mal alımı hizmet alımını ve yapım işleri için ortak olan düzenlemelere yer verilmiş, ikinci kısımda ise her bir alım türü için özel hükümlere yer verilmiştir. Toplam 93 maddeden oluşmakla birlikte, Tebliğde çok sayıda alt madde de bulunmaktadır. Tebliğ de yapılan bazı değişiklikler, çalışmanın hac mi itibariyle değerlendiril memiştir. Bu nedenle ilgili ihale süreçleri değerlendirilirken uygulayıcılar tarafından değişiklik hükümleri detaylı olarak incelenmelidir. Yasal ve kurumsal altyapıda yapılan iyileşmeye bağlı olarak önümüzdeki süreçte kamu ihale piyasasının çok daha sağlıklı, saydam ve hızlı işlemesi beklenmektedir. Kamu kaynaklarının etkin ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi için; şeffaflık, denetlenebilirlik ve serbest rekabet açılarından uluslararası standartlara uygun bir ihale sisteminin oluşturulması ve sürdürülmesi büyük bir önem taşımaktadır. Sonuç olarak; yeni Kamu İhale Genel Tebliği nin uygulamada karşılaşılan çoğu soruna kısmen de olsa çözüm getireceği düşünülmektedir. 13 / 14
Kamu ihaleleri şüphesiz ekonomimiz açısından önemli bir itici güçtür. 2008 yılı Kamu İhale Kurumu verilerine göre 80 milyar TL lik bu önemli paydan almak isteyen isteklilerimizin sağlaması gereken çeşitli şartlar 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu nun 10. maddesinde sayılmakla birlikte; bu şartlardan birisi de isteklilerin kesinleşmiş vergi borcunun olmamasıdır. İsteklilerin vergi borcu olmadığına ilişkin belgeyi, yıllık gelir vergisi veya kurumlar vergisi yönünden bağlı bulunulan vergi dairesinden almaları, bu belgenin; ihale tarihi itibarıyla olan durumu göstermesi ve ilgili vergi dairesince, gelir stopaj vergisi ile banka ve sigorta muameleleri vergisi açısından diğer vergi dairelerinden temin edilen bilgiler de dikkate alınarak düzenlenmesi gerekmektedir. İsteklinin ilgili vergi dairesinden aldığı vergi borcu olmadığına dair belgede, nakil olduğunun belirtilmesi durumunda kayıtlı olduğu bir önceki vergi dairesinden de vergi borcu olmadığına dair belge alınarak idareye ibraz edilmesi gerekmektedir. Kesinleşmiş vergi borcunun olması ile ilgili düzenlemeler bu olmakla beraber Kamu İhale Tebliği ndeki yeni düzenlemeler doğrultusunda 5.000 TL nin üzerindeki vergi borçları isteklilerin ihalelere katılımını engelleyecektir. 14 / 14