HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 23 Ocak 2012 / 4 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Tüketici Güven Endeksi Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık Tüketici Eğilim Anketi ile Tüketicilerin kişisel mali durumlarına ve genel ekonomiye ilişkin mevcut dönem değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri ölçülmekte ve yakın gelecekte yapılması planlanan harcamalarına ilişkin eğilimleri saptanmaktadır. Anket sonuçlarından hesaplanan Tüketici Güven Endeksi 0-200 aralığında değer alabilmekte; Tüketici Güven Endeksi nin 100 den büyük olması tüketici güveninde iyimser durum, 100 den küçük olması tüketici güveninde kötümser durum olduğunu göstermektedir. Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta yurtiçinde işsizlik verisi öne çıkarken, ABD den yoğun bir veri akışı oldu. Ayrıca, Çin in 2011 yılı 4. çeyrek büyümesi yakından takip edildi. Bu hafta TCMB nin Para Politikası Kurulu toplantısı piyasalar açısından önem arz ediyor. Yurtiçinde Ekim dönemi işsizlik oranı yıllık bazda 2,1 puan gerileyerek %9,1 oldu. İstihdamda 1,5 milyon kişilik bir artış yaşanırken bunun yarıya yakını servis sektöründe gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı ise 2,5 puan düşüşle %11,6 seviyesine geriledi. Öte yandan, mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik oranı Eylül ayına göre 0,1 puan yükselerek %9,4 seviyesine gelirken, işsiz sayısında 29 bin kişi artış oldu. 2011 yılı Aralık ayında Tüketici Güven Endeksi, bir önceki aya göre %1,1 arttı ve 92 değerine yükseldi. Endeks 2 ay üst üste artmasına karşın henüz 100 değerinin üzerinde olmadığı için kötümser görünüme işaret etti. Satın alma gücüne ilişkin alt endekslerden gerek mevcut dönem, gerekse gelecek 6 aylık dönem için beklentilerde gerileme yaşanırken gelecek 3 aylık dönemde ekonomik görünüm ve gelecek 6 ayda iş bulma olanaklarına ilişkin alt endekslerde önemli artışlar gözlendi. Aralık ayında ABD de tüketici fiyatları aylık bazda değişmedi. Açıklama öncesi beklenti, tüketici enflasyonunun aylık olarak %0,1 olacağı yönündeydi. Gıda ve enerji hariç çekirdek tüketici fiyatları ise %0,1 oranında arttı. Aralık ayında enerji maliyetlerinin düşmesi ve benzin fiyatlarında yaşanan gerileme enflasyonu baskılarken, sağlık ve gıda fiyatlarında yaşanan artış yukarı yönlü etkiledi. Aralık ayı verisiyle birlikte ABD de yıllık tüketici enflasyonu Kasım ayındaki %3,4 seviyesinden %3 e gerilemiş oldu. Eylül ayında görülen %4 enflasyonun ardından düşüş sürerken, çekirdek enflasyonda yaşanan artış dikkat çekti. ABD de Aralık ayında üretici fiyatlarında aylık bazda %0,1 gerileme yaşanırken, enerji ve gıda hariç çekirdek üretici fiyatları %0,3 oranında yükseldi. Öte yandan yıllık bazda üretici fiyat enflasyonu bir ay önceki %5,7 seviyesinden %4,8 e gerilerken, çekirdek enflasyon %2,9 dan %3 e yükseldi. ABD Aralık ayı sanayi üretimi aylık bazda %0,5 olan beklentilerin bir miktar gerisinde kalarak %0,4 oranında arttı. İmalat sanayi üretimi ise %0,9 ile beklentilerin oldukça üzerinde yükseldi. Kapasite kullanım oranı ise beklentiler paralelinde gerçekleşirken, bir önceki aya göre 0,3 puan yükseldi ve %78,1 değerini aldı. Sanayi üretiminde yıllık büyüme 2011 son çeyreğinde hız kesmesine karşın %3 seviyelerinde pozitif seyrini sürdürdü. ABD Aralık ayı yeni konut inşaatları 657 bin adet ile beklentilerin bir miktar altında kalmasına rağmen nispeten olumlu algılandı. İkinci el konut satışları da 4,61 milyon adet ile beklentilerin bir miktar altında kalmış olmasına karşın, düşük konut kredisi oranları ve konut fiyatları sayesinde güçlü seyrini korudu. KAPANIŞ VERİLERİ (20 Ocak) İMKB-100 : 54.889 / $ : 1,2937 USD : 1,8209 $ / : 76,96 EURO : 2,3523 Petrol ($/varil) : 109,07 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %10,63 Altın ($/ons) : 1.666,40
23 Ocak 2012 Neden Önemli ABD Konut İnşaatları Verisi Yeni konut inşaatları ve inşaat izinlerini içeren veri, inşaat sektöründe konut talebi beklentisini yansıtıyor. Verinin gerilemesi ise, konut talebindeki daralmanın önemli bir göstergesi. Diğer taraftan konut üretim sektörü talepteki daralmaya gecikmeli olarak tepki verebiliyor. Yeni konut üretiminin talep ölçüsünde gerilememesi arz fazlası yaratıyor ve konut fiyatlarını aşağı çekiyor. Haftaya Bakış Kredi derecelendirme kuruluşu S&P nin Euro Alanı kurtarma fonu ESFS nin kredi notunu düşürmesine karşın, Fon un kurtarma kapasitesinin etkilenmeyeceğinin açıklanması Euro Alanı için olumlu algılandı. Çin, 2011 yılı 4. çeyreğinde yıllık %8,9 oranında büyürken, %8,6 olan beklentilerin üzerine çıktı. Bu rakamla birlikte 2011 yılı büyümesi Çin de %9,2 olarak gerçekleşti. Önceki çeyreğe göre yavaşlamakla birlikte beklentilerin üzerinde açıklanan Çin büyüme verisi, piyasalar tarafından oldukça olumlu algılandı. Bunun en önemli nedeni, Çin in, ABD ve AB gibi büyük ihraç pazarlarında talebe ilişkin sorunlar yaşanmasına karşın, hızlı bir büyüme kaydettiği 2010 yılından sonra yumuşak iniş gerçekleştirebileceği düşüncesi oldu. Ödeme sıkıntısına düşen borçlular ile ödenmemiş krediler nedeniyle bankaların edindikleri evleri satışa çıkartması arz fazlasını besleyen diğer unsurlar. Konut fiyatlarının düşmesi ABD de kişisel tüketimin seyri ile çok yakından ilgili olduğundan gerek yeni ev başlangıçları, gerekse konut piyasasına ilişkin diğer veriler ekonominin durumuna ve geleceğine dair anlamlı ipuçları veriyor. 2
Oca.11 23 Ocak 2012 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 13.Oca 20.Oca Değişim İMKB-100 51.562 54.889 %6,45 İMKB-30 61.971 66.389 %7,13 Sınai 49.276 50.734 %2,96 Hizmetler 34.945 36.026 %3,09 Mali 70.128 76.744 %9,43 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 13.Oca 16.Oca 17.Oca 18.Oca 19.Oca 20.Oca İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 57.000 55.000 53.000 51.000 49.000 Euro Alanı ekonomilerine yönelik beklenen not indirimlerinin gerçekleşmesinin ardından geçtiğimiz hafta piyasalar üzerinde oluşan baskı azaldı. Sorunlu Euro ekonomilerinin yılın ilk ayında gerçekleştirdikleri tahvil ihalelerinin ardı ardına iyi geçmesi ve borçlanma maliyetlerinin izlediği aşağı yönlü seyir, risk iştahı üzerinde olumlu bir etki yaratıp gelişmekte olan ülke piyasalarına fon girişi sağladı ve hisse senedi piyasasına alım getirdi. Ayrıca, IMF nin kaynaklarının $500 milyar artırılacağı yönündeki haberler de bu gelişmede etkili oldu. Öte yandan, yurt içinde TCMB nin repo ihaleleriyle piyasayı TL cinsi fonlamaya devam etmesi de TL cinsi varlıklara dönük talebi ve hisse senedi piyasasındaki yukarı yönlü seyri destekledi. Bu gelişmeler sonucunda geçtiğimiz hafta özellikle mali sektör hisselerine gelen güçlü alımla İMKB nin hafta boyunca yükseldiği gözlendi. Mali endeks hisseleri %9,43 değerlenirken, İMKB-100 endeksi %6,45 yükselişle 54.889 a çıktı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 13.Oca 20.Oca (Puan) 25.04.2012 11,19 10,81-0,38 07.11.2012 11,21 10,71-0,50 20.03.2013 10,94 10,63-0,31 15.05.2013 11,08 10,58-0,50 04.12.2013 10,97 10,63-0,34 15.01.2020 9,73 9,79 0,06 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 132,42 134,55 2,13 Kaynak: İMKB %6,00 %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %3,54 Euro Alanı nın sorunlu ekonomilerine dönük finansman odaklı kaygıları yatıştıracak tahvil ihalelerinin ardı ardına olumlu geçmesiyle Bölge nin sorunlu ekonomilerinin borçlanma maliyetlerinin düşmesi risk iştahını hissedilir biçimde arttırdı. Ayrıca, yurtiçinde TCMB nin piyasaları TL cinsi fonlamaya devam etmesi de faiz oranlarını baskılayan bir başka unsur oldu. Bu hafta gerçekleştirilecek yüklü tahvil ihaleleri öncesinde yaşanan bu gelişmeler faiz oranlarının haftalık bazda gerilemesine neden oldu. 4 Aralık 2013 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftayı 34 baz puan düşüşle %10,63 düzeyinden kapattı. Tahvil-bono piyasasında bu hafta gerçekleştirilecek yüklü yeniden ihraçlar ve ihaleler ile risk iştahını belirleyen yurtdışı veri açıklamaları yakından izlenecek. 3
Oca.11 Oca.11 23 Ocak 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 13.Oca 20.Oca Değişim Dolar (¹) 1,8427 1,8209 -%1,18 Euro (¹) 2,3611 2,3523 -%0,37 Sepet (²) 3,6607 3,6322 -%0,78 /$ Paritesi (³) 1,2677 1,2937 %2,05 $/Yen Paritesi (³) 76,93 76,96 %0,04 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / 89 87 85 83 81 79 77 75 Euro Bölgesi ülkelerinin gerçekleştirdiği başarılı borçlanma ihalelerinde maliyetlerin gerilemesi ve beklenenden iyi açıklanan ABD makroekonomik verileri paralelinde yurtdışında oluşan olumlu hava, geçen hafta Euro nun bir miktar toparlanmasını sağladı. Yunanistan ın özel sektörden kreditörlerle sürdürdüğü görüşmelerin sonuçlanmaması Euro daki yükselişi sınırlarken, IMF nin borç verme kapasitesinin $500 milyar artırılması doğrultusundaki planlar Euro yu destekledi. Yurtiçinde de özellikle haftanın ilk yarısında, dışarıdaki olumlu havaya bağlı olarak TL nin değer kazandığı görüldü. Ancak haftanın ikinci yarısında yabancıların döviz satışlarının artan yerli taleple karşılanması, TL nin güçlenmesini yavaşlatırken Cuma günü kazançlarının bir kısmını geri vermesine neden oldu. /$ paritesi haftalık bazda %2,05 yükselerek 1,2937 seviyesine çıkarken, $/TL nin %1,18 gerileyerek 1,8209 olduğu gözlendi. Bu hafta da döviz piyasasında Yunanistan la ilgili gelişmeler başta olmak üzere Euro Bölgesi nden gelecek haberlerin etkili olmasını bekliyoruz. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 13.Oca 20.Oca (Puan) EMBI+ Endeks 597,28 603,34 6,06 Spread 393 365-28 Türkiye Endeks 380,77 381,47 0,70 Spread 417 400-17 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 18,28 Kaynak: JP Morgan S&P nin Euro Bölgesi ndeki bir çok ülkenin kredi notunu düşürmesinin ardından borçlanma maliyetlerinin artacağı beklentisinin, geçen hafta gerçekleşen ihalelerde boşa çıktığı görüldü. Euro Bölgesi nde ihaleler açısından hareketli geçen haftada, borçlanma ihaleleri başarılı geçerken maliyetlerin gerilediği izlendi. IMF nin kaynak sağlama kapasitesini $500 milyar yükselteceği haberleri de olumlu algılanırken, gelişmekte olan ülkelere ait eurotahvillerde oluşan iyimser hava paralelinde yükselişler yaşandı. Bu gelişmeler sonucunda geçtiğimiz hafta eurotahvil piyasasında gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 28 baz puan azalarak 365 e düşerken, Türkiye eurotahvillerine ait risk primi 17 baz puan gerileyerek 400 oldu. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi önceki hafta bulunduğu 20,91 seviyesinden 2,63 puan düşerek 18,28 oldu. 4
Oca.11 Oca.11 23 Ocak 2012 Emtia Piyasaları $/ons 1.900 1.800 1.700 1.600 1.500 1.400 1.300 1.200 Altın 1.666,40 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 80 $/varil Petrol 109,07 Geçtiğimiz hafta altın fiyatları, Çin in ekonomik büyümeyi desteklemek için parasal genişlemeye gideceği yönündeki beklentilere ve Dolar daki değer kaybına bağlı olarak arttı. IMF nin Euro Alanı borç sorununa destek sağlamak için ek fonlama sunabileceği beklentisi ve genel olarak Euro Alanı na yönelik olumlu öngörülerle altın fiyatları haftayı pozitif alanda kapattı. Altın fiyatları haftalık bazda %1,7 artarak $/ons 1.666 seviyesinden kapandı. Geçtiğimiz hafta boyunca nispeten sakin bir seyir izleyen petrol fiyatları, ABD de açıklanan New York Fed İmalat Endeksi ile Almanya daki yatırımcı güveni göstergelerinden destek alarak sınırlı bir yükseliş kaydetti. Euro Bölgesi nden gelen not indirim haberlerine rağmen başarılı geçen tahvil ihalelerinin Euro yu desteklemesi petrol fiyatlarını da yukarı yönlü etkiledi. Ancak, Cuma günü Çin de satın alma yöneticileri endeksinin 3 ay ardı ardına gerilemesiyle petrol fiyatları da düşüşe geçti. Haftalık bazda %0,66 azalan Brent türü ham petrolün spot fiyatı Cuma gününü $/varil 109,07 seviyesinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 23 Ocak 4 Yıl Vadeli, 27 Ocak 2016 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 10 Yıl Vadeli, 21 Temmuz 2021 İtfa Tarihli, TL Cinsi TÜFE ye Endeksli, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 24 Ocak TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı (Tahminimiz: Faizler Değişmeyecek) Kültür ve Turizm Bakanlığı Aralık Ayı Giriş Çıkış Yapan Ziyaretçiler 2 Yıl Vadeli, 04 Aralık 2013 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 10 Yıl Vadeli, 12 Ocak 2022 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvili İhalesi Japonya Merkez Bankası (BOJ) Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 25 Ocak TCMB Ocak Ayı İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı TCMB Ocak Ayı İktisadi Yönelim Anketi ve Reel Kesim Güven Endeksi TÜİK Ocak Ayı Sektörel Güven Endeksleri Hazine İç Borç Ödemesi (TL12.618 Milyon) Almanya Ocak Ayı IFO Endeksi (Piyasa Beklentisi: 107,8) ABD Merkez Bankası (FED) Açık Piyasa Komitesi (FOMC) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) ABD Kasım Ayı Bekleyen Ev Satışları Endeksi (Piyasa Beklentisi: %1,0 Azalış) 26 Ocak ABD Aralık Ayı Dayanıklı Tüketim Malı Siparişleri (Piyasa Beklentisi: %2,2 Artış) ABD Aralık Ayı Yeni Ev Satışları (Piyasa Beklentisi: 320 Bin Adet) 27 Ocak ABD 2011 Yılı IV. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi: %3,1) 5
23 Ocak 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6