HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 18 Şubat 2013/ 7 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat Sezgin - Uzman goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Ödemeler Dengesi Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşikler ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanmaktadır. Ödemeler dengesi istatistikleri, Cari İşlemler ile Sermaye ve Finans hesaplarından oluşmaktadır. Cari işlemler; reel kaynaklarla (mal, hizmet, gelir) ilgili işlemleri ve cari transferleri; sermaye ve finans hesapları ise reel kaynak akımlarının finansmanını gösterir. Cari açık ; bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlerden elde ettiği gelirin, ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olmasıdır. Bunda, yurtiçi büyüme oranı, reel döviz kuru, üretimdeki verimlilik, rekabet gücü, enerji ithalatı gibi birçok faktör etkilidir. Cari açığın seviyesinin yanı sıra finansman yapısı, ülkenin dış şoklara karşı kırılganlığı açısından önemli bir gösterge olarak yorumlanmaktadır. Cari açığın Haftaya Bakış Aralık ayında $4,7 milyar düzeyinde gerçekleşen cari açık, Kasım 2012 nin ardından Aralık 2012 de de piyasa beklentisinin altında kalırken yıllık kümülatif olarak 2011 deki $77,2 milyar seviyesinden 2012 sonunda $48,9 milyara geriledi. Enerji ithalatı hariç tutulduğunda ise cari işlemler dengesi 2012 yılında $11,2 milyar fazla verdi. 2012 de cari işlemler dengesinde kaydedilen iyileşmede, politika yapıcılar tarafından alınan önlemler paralelinde yurt içi talebin kontrol altında tutulması, ihracat artışının pazar çeşitlendirmesinin etkisiyle devam etmesi ve altın ihracatındaki belirgin artış etkili oldu. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, ödemeler dengesi verilerinin açıklanmasının ardından yaptığı konuşmada Orta Vadeli Program'da 2012'de %7,3 olarak öngörülen cari açık/gsyh tahmininin büyük olasılıkla %6 ile %6,3 arasında gerçekleştiğini ifade etti. Geçtiğimiz hafta turizm gelirlerinin hesaplanmasında kullanılan metodolojide değişikliğe gidildiğini açıklayan TÜİK, 2012 yılında Türkiye nin turizm gelirlerinin $29,4 milyar düzeyinde gerçekleştiğini belirtti. Yapılan revizyon ödemeler dengesi hesaplamalarında da güncelleme ihtiyacını gündeme getirirken, TÜİK tarafından yapılan açıklamada net turizm gelirlerindeki artışın cari açığa net olumlu etkisinin $2,2 milyar seviyesinde olduğu ifade edildi. Böylece, $48,9 milyar seviyesinde açıklanan 2012 yılı cari açık verisinin $47,6 milyara revize edilebileceği beklentisi piyasalarda ağırlık kazandı. TÜİK in açıkladığı verilere göre işsizlik oranı Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 0,3 puanlık artışla %9,4 düzeyine yükseldi. Anılan dönemde, mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı ise %9,5 seviyesinde gerçekleşti. Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, merkezi yönetim bütçesi 2013 yılının ilk ayında TL5,9 milyar fazla verdi. Bu gelişmede, büyük ölçüde vergi gelirlerinde kaydedilen artışa bağlı olarak bütçe gelirlerinin bir önceki yılın aynı ayına kıyasla harcamalardan daha hızlı yükselmesi etkili oldu. Bu dönemde, faiz dışı fazla da TL11,2 milyar düzeyinde gerçekleşti. Ocak ayında gerçekleştirilen özelleştirme ihalelerinin bütçe gelirlerine ilave TL4,2 milyar katkı sağladığı görülürken, 2013 yılı genelinde ulaşılması öngörülen TL4 milyar tutarındaki özelleştirme geliri hedefi yılın ilk ayında yakalandı. ABD Başkanı Barack Obama Aralık ta tekrar seçilmesinin ardından ilk kez gerçekleştirdiği ulusa sesleniş konuşmasında, bütçe planlamaları için tanınan ek sürenin dolmasına birkaç hafta kalmışken Cumhuriyetçilerle aralarında hala uzlaşma sağlanamadığını ve kendisinin harcama kesintilerinin minimumda tutulmasında kararlı olduğunu yineledi. Obama, önümüzdeki dönemde ekonomiye hız kazandırmak amacıyla asgari ücrette bir artırıma gidilebileceğini belirtti. ABD Merkez Bankası (Fed) Başkan Yardımcısı Janet Yellen, hedeflenen işsizlik ve istihdam düzeylerine ulaşılmasına paralel olarak sonlandırılacak olan tahvil programının ardından Fed in faiz oranlarını sıfıra yakın düzeylerde tutmaya devam edebileceğini belirtti. KAPANIŞ VERİLERİ (15 Şubat) İMKB-100 : 78.081 / $ : 1,3362 USD : 1,7675 $ / : 93,48 EURO : 2,3558 Petrol ($/varil) : 118,12 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %5,78 Altın ($/ons) : 1.609,06 Diğer çalışmalarımıza http://ekonomi.isbank.com.tr adresinden erişebilirsiniz.
18 Şubat 2013 Neden Önemli doğrudan yatırımlar gibi borç yaratmayan ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla finansmanı olumlu, portföy yatırımları gibi kısa vadeli ve borç yaratan kaynaklarla finansmanı daha olumsuz değerlendirilmektedir. Haftaya Bakış ABD de Şubat ayında eksi değer alması beklenen New York Fed imalat endeksi 10,04 ile öngörülerin oldukça üzerinde gerçekleşerekmayıs 2012'den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı. Michigan Tüketici Güven endeksi de Şubat ta 76,3 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Öte yandan, Ocak ayında sanayi üretimi artış beklentilerine karşın %0,1 oranında daralırken kapasite kullanım oranı 79,1 ile öngörüleri aştı. Euro Alanı nda sanayi üretimi Aralık ayında %0,7 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti. Öte yandan, son dönemde siyasi belirsizliklerin hâkim olduğu İtalya da gerçekleştirilen tahvil ihalelerinde borçlanma maliyetlerindeki artış devam etti. Buna karşılık, bir süredir borçlanma maliyetlerinde ciddi oranlarda düşüş gözlenen İspanya da geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen ve toplamda 5,57 milyar fon sağlanan tahvil ve bono ihalelerinde, 1 yıl vadeli tahviller için oluşan faizin bir önceki ihaleye göre yükseldiği dikkat çekti. Euro Alanı nda GSYH yılın son çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %0,6 oranında daralırken, açıklanan veriler resesyonun derinleştiğine işaret etti. Yen in Dolar karşısındaki değer kaybının 2012 yılının ikinci yarısından bu yana %20 düzeyine yaklaşması kur savaşları konusunun yeniden gündeme gelmesine neden oluyor. Geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen G7 toplantılarında, ülkeler Japonya nın para politikası uygulamalarına destek verirken, genel kanı Yen deki değer kaybının sürmesinin küresel ekonominin dinamiklerini sarsabileceği yönündeydi. Japonya ekonomisi 2012 yılının son çeyreğinde büyüme beklentilerin aksine bir önceki yılın aynı dönemine göre %0,1 oranında daraldı. 2013 yılının ilk çeyreğinde ise ekonomiye sağlanan teşvikler ile birlikte Yen in düşük seyrine bağlı olarak artış göstermesi beklenen ihracatın da katkısıyla ekonominin üç çeyrektir süren resesyondan çıkması öngörülüyor. Öte yandan, Japonya Merkez Bankası nın (BoJ) geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen toplantısında enflasyon hedefi %2 ye yükseltilirken politika faizi değiştirilmeyerek %0-%0,1 aralığında bırakıldı. Ayrıca, BoJ varlık alım programında da değişiklik yapmadı. Hafta sonu tamamlanan G-20 maliye bakanları ve merkez bankası başkanları toplantısının ardından yayımlanan ortak bildiride ülkeler, piyasa tarafından belirlenen kur sistemine bağlılıklarını ifade ederken rekabetçi devalüasyondan kaçınılacağı belirtildi. Fed Başkanı Ben Bernanke, ABD'nin büyümeyi artırmak ve işsizliği azaltmak için benimsediği politikalara uyumlu hareket ettiğini belirtti. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Mairo Draghi ise döviz kurunun düzeyinin bir politika hedefi olmaması gerektiğini, ancak büyüme ve fiyat istikrarı için önem arz ettiğini ifade etti. 2
Oca.12 Şub.12 18 Şubat 2013 Hisse Senedi Piyasaları Hacim (milyon TL) 5.000 İMKB-100 80.000 ENDEKS 08.Şub 15.Şub Değişim İMKB-100 78.684 78.081 -%0,77 İMKB-30 97.504 96.649 -%0,88 Sınai 65.442 64.931 -%0,78 Hizmetler 50.569 50.397 -%0,34 Mali 114.324 113.236 -%0,95 4.000 3.000 2.000 1.000 0 08.Şub 11.Şub 12.Şub 13.Şub 14.Şub 15.Şub 79.000 78.000 77.000 76.000 Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Küresel piyasalarda zayıflayan risk iştahının etkisiyle İMKB, geçen haftaya satıcılı başladı. Pazartesi günü Suriye sınırındaki Cilvegözü nde yaşanan patlamanın ardından İMKB de satışların hızlandığı görüldü. Ancak Salı günü yurt dışında olumlu bir hava oluşması, TBMM de terörün finansmanının önlenmesi ile ilgili olarak kabul edilen yasa ile ilgili olarak Fitch in yaptığı olumlu değerlendirmeler ve düşen seviyelerden açık pozisyon kapatma amacıyla yapılan alımların etkisiyle İMKB de ibre yeniden yukarı döndü. Hafta içinde açıklanan banka bilançolarının genelde beklentiler paralelinde gelmesi endeksi desteklerken, yükselişlerde teknik seviyelerden gelen satışların İMKB-100 endeksindeki artışları sınırladığı izlendi. Bu gelişmelerle hafta içinde dalgalı bir seyir izleyen İMKB-100 endeksi, haftalık bazda %0,8 gerileyerek Cuma gününü 78.081 puan seviyesinden kapattı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 08.Şub 15.Şub (Puan) 20.02.2013 5,47 5,58 0,11 09.04.2014 5,65 5,76 0,11 07.01.2015 5,68 5,78 0,10 15.01.2020 6,69 6,75 0,06 12.01.2022 6,88 6,91 0,03 14.09.2022 6,86 6,89 0,03 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 124,04 124,00-0,04 Kaynak: İMKB 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% Gösterge Tahvil Faizi ve Beklenen Reel Faiz Gösterge Tahvil Faizi Beklenen Reel Faiz * * Gösterge tahvilin beklenen enflasyona göre hesaplanan reel faizidir. %5,78 -%0,27 Geçen hafta Salı günü 9 Nisan 2014 vadeli iskontolu tahvilin yeniden ihracını gerçekleştiren Hazine, beklentilerin hafif üzerinde borçlanırken, ihalede ortalama bileşik faiz %5,75 ile genel olarak piyasa beklentileri paralelinde oluştu. Bu hafta gerçekleştirilecek ihaleler ve TCMB Para Politikası Kurulu toplantısı öncesinde, tahvil-bono piyasalarında geçen hafta işlem hacminin genel olarak düşük bir seyir izlediği görüldü. 7 Ocak 2015 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi, bir önceki haftaya göre 10 baz puan artışla Cuma gününü %5,78 seviyesinden kapattı. Tahvil-bono piyasasında kısa vadeli faizlerin seyri açısından TCMB nin Para Politikası Kurulu nda alacağı karar önem arz ediyor. Bu hafta TL13 milyar tutarında iç borç ödemesi bulunan Hazine, Pazartesi ve Salı günü gerçekleştireceği 4 ayrı ihale ile Şubat ayı borçlanmalarını tamamlayacak. 3
Şub.12 Şub.12 18 Şubat 2013 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 08.Şub 15.Şub Değişim Dolar (¹) 1,7705 1,7675 -%0,17 Euro (¹) 2,3214 2,3558 %1,48 Sepet (²) 2,0460 2,0617 %0,77 /$ Paritesi (³) 1,3363 1,3362 -%0,01 $/Yen Paritesi (³) 92,66 93,48 %0,88 (¹) TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / 95 90 85 80 75 Döviz piyasalarında tartışmaların merkezini Yen deki hızlı değer kaybı oluşturuyor. Salı günü G-7 ülkelerinden kur savaşları na işaret eden bir açıklama geldi. Geçen hafta geçekleştirilen G-20 toplantısında da Japonya da uygulanan para politikası neticesinde Yen in değer kaybetmesi, küresel döviz kuru tartışmalarının odağını oluşturdu. Deflasyonla mücadele etmek amacıyla Başbakan Shinzo Abe nin genişleyici para politikası yönündeki oldukça güçlü desteğine bağlı olarak Yen, Dolar ve Euro karşısında değer kaybediyor. Geçen hafta genel olarak Dolar, diğer para birimlerine karşı güçlü bir görünüm arz etti. Euro Alanı nda son çeyrek büyüme verilerinin beklentilerin altında kalması, Euro nun güç kaybetmesinde rol oynadı. TCMB'nin bu haftaki toplantısında faiz koridorunun alt bandında indirime gidebileceği yönündeki görüşlerin yanı sıra Suriye sınırındaki patlama, geçen hafta başında TL nin döviz sepeti karşısında değer kaybetmesine neden oldu. Cari açığın beklentilerin altında açıklanmasının ardından ise TL, bir miktar değer kazandı. Son haftalarda TL, /$ paritesine ve makroekonomik verilere paralel bir seyir izliyor. Piyasalarda bu hafta, Merkez Bankası PPK toplantısı ile Hazine ihaleleri takip edilecek. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 30 VIX Endeksi 08.Şub 15.Şub (Puan) 25 EMBI+ Endeks 698,04 695,56-0,35 Spread 258 261 3 Türkiye Endeks 463,69 465,79 0,45 20 15 10 5 12,46 Spread 201 194-7 Kaynak: JP Morgan Önemli bir veri gündeminin olmadığı geçen hafta başında G-7 ülkelerinin yaptığı açıklama, gelişmekte olan ülke eurotahvilleri piyasasında önemli etki yaratmadı. Japonya Merkez Bankası toplantısına, Euro Alanı son çeyrek büyüme rakamlarına ve G-20 toplantısına fazla tepki vermeyen piyasada nispeten sakin bir seyir izlendi. Salı günü alıcılı bir seyir izlemeye başlayan Türk eurotahvillerine ait risk primi, Çarşamba günü cari açık verisinin beklentilerin altında kalmasının da etkisiyle daraldı. İzleyen günlerde ise piyasada nispeten yatay bir seyir hakim oldu. Bu gelişmeler paralelinde geçen hafta eurotahvil piyasasında, gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi haftalık bazda 3 baz puan artışla 261 seviyesine yükselirken Türk eurotahvillerinin risk primi 7 baz puan düşüşle 194 seviyesine geriledi. 4
Şub.12 Şub.12 18 Şubat 2013 Emtia Piyasaları $/ons 1.800 1.750 1.700 1.650 1.600 1.550 1.500 Altın 1.609,06 135 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 $/varil Petrol 118,12 Geçtiğimiz hafta altın fiyatları aşağı yönlü bir seyir izledi. Euro Alanı nda ekonomik büyümeye ilişkin olumsuz veri açıklaması paralelinde, yatırımcıların gerileyen Euro daki kayıplarını azaltmak ve son dönemde sert yükselen hisse senedi piyasasından gelir yaratmak amacıyla altın sattığı gözlendi. Öte yandan, fiyatlarda balon oluştuğu yönündeki değerlendirmeler de altından çıkışta etkili oldu. Hafta ortasında gelen alımlar ise daha çok yeni yıl tatilinin ardından piyasayı hareketlendiren Asya nın fiziksel talebinden kaynaklandı. Cuma günü son 6 ayın en düşük seviyesine gerileyen altın fiyatları, kaydedilen bu sert inişin de etkisiyle haftayı %3,5 lik değer kaybı ile $/ons 1.609,1 seviyesinden kapattı. Son dönemde piyasalara hakim olan iyimser beklentilerin desteklediği petrol fiyatları, geçen hafta piyasalarda oluşan olumsuz havanın etkisiyle yönünü aşağı çevirdi. Euro Alanı GSYH sinin, 2012 nin son çeyreğinde öngörülerden daha olumsuz bir performans sergileyerek 2009 un ilk çeyreğinden beri en hızlı daralmayı yaşaması, piyasalarda hayal kırıklığı yarattı. Japonya ekonomisi de son çeyrekte, önceki yılın aynı dönemine göre beklenen çok daha hızlı küçüldü. Haftanın son işlem gününde ise, ABD ile Japonya da öngörülerin altında kalan sanayi üretimi verileri ekonomik toparlanma beklentilerini aşağı yönlü etkiledi. Söz konusu gelişmeler sonucunda Brent türü petrolün spot fiyatı, haftayı %0,4 düşüşle $/varil 118,1 seviyesinden tamamladı. Bu Haftanın Gündemi 18 Şubat Hazine 14 Şubat 2018 Vadeli Sabit Kuponlu Devlet Tahvili İhracı Hazine 26 Ekim 2022 Vadeli TÜFE ye Endeksli Devlet Tahvili İhracı 19 Şubat TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı Hazine 7 Ocak 2015 Vadeli Sabit Kuponlu Devlet Tahvili İhracı Hazine 14 Eylül 2022 Vadeli Sabit Kuponlu Devlet Tahvili İhracı Almanya Şubat ayı ZEW Anketi Sonuçları (Piyasa Beklentisi: endeks 35,0) 20 Şubat TCMB Aralık ayı Kısa Vadeli Dış Borç İstatistikleri Hazine İç Borç Ödemesi (TL13.063 milyon) ABD Ocak ayı Yeni Konut İnşaatları (Piyasa Beklentisi: 914 bin adet) ABD Ocak ayı Üretici Fiyatları Endeksi (Piyasa Beklentisi: aylık %0,3 artış) 21 Şubat TCMB Aralık ayı Uluslararası Yatırım Pozisyonu TÜİK 2012 IV. Dönem Konut Satış İstatistikleri Markit Economics Öncü PMI Endeksleri ABD Ocak ayı Tüketici Fiyatları Endeksi (Piyasa Beklentisi: aylık %0,1 artış) ABD Ocak ayı İkinci El Konut Satışları (Piyasa Beklentisi: 4,9 milyon adet) ABD Şubat ayı Philadelphia Fed Anketi (Piyasa Beklentisi: endeks 1,1) 22 Şubat TÜİK Şubat ayı Sektörel Güven Endeksleri TCMB Şubat ayı İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı Almanya 2012 4. Çeyrek GSYH Verisi Almanya Şubat ayı Ifo İş Ortamı Endeksi (Piyasa Beklentisi: 105,0) 5
18 Şubat 2013 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6