Hava Kirliliği ve Kanser Dr. Hasan Bayram Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı E-posta: bayram@gantep.edu.tr Ulusal Kanser Haftası Sempozyumu, Ankara, 2-4 Nisan 2014
İçerik Hava kirliliği; iç ve dış ortam Dünya da ve Türkiye de hava kirliliği DSÖ kanser uyarıları Epidemiyolojik çalışmalar (akciğer kanseri, kohortlar, dış ortam, iç ortam kirliliği) Altta yatan mekanizmalar; Oksidatif stres Kanserle ilişkili gen-protein ekspresyonu Özet
İç Ortam Hava Kirleticileri Azot oksitleri (NOx), Ozon, CO Partiküller,volatil organik bileşikler, Poliaromatik hidrokarbonlar, Formaldehid, Radon, Biyolojik ajanlar, Asbestos Kurşun vs 3
Dış Ortam Hava Kirleticileri Kükürt dioksit (SO 2 ) Nitrojen oksitleri (NOx/NO 2 ) Ozon (O 3 ) Partiküller (PM 10,2.5,0.1 ) 4
*100.000 nin üzerindeki kentler; yılık ortalama http://gamapserver.who.int/maplibrary/files/maps/global_pm10_countries_2003_2010.png 5
Avrupa Bölgesinde 2011Yıllık Ortalama SO 2 (μg/m 3 )
Hava kirliliği insanlar için Grup 1 kanserojen
Cenevre, 25 Mart 2014 Hava kirliliği yılda 7 milyon erken ölüme yol açıyor.
DSÖ: Dış Ortam Hava Kirliliğine Bağlı Ölümler, 2012 http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2014/air-pollution/en/
DSÖ: İç Ortam Hava Kirliliğine Bağlı Ölümler, 2012 http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2014/air-pollution/en/
1,100 kanser ölümü 26 yıl izlenmiş, her 10ug/m 3 PM 2.5 artışı kanser ölümlerinde %15-27 lik artışa yol açmış
Ortalama PM 2.5 Düzeyleri ile İlişkili Akciğer Kanseri Mortalitesi Turner MC et al, Am J Respir Crit Care Med 2011
Amerikan Kanser Kohortu (1982-2000): Hava Kirleticilerine Maruziyet ve Ölüm Riski* *California, yetişkinler, kişisel maruziyet Jerret M et al, Am J Respir Crit Care Med 2013
Yerleşim yerlerinde PM 2.5, NO 2 ve SO 2 ile akciğer kanserlerinden ölüm arasında ilişki (HR, 1.02, 1.06, 1.05)
Dumanlı kömür kullananlarda 70y dan önce kanserden ölme riski %18 (E), %20 (K) iken dumansız kömürde %0.5.
Konut izolasyonu ortalama iç ortam Radon konsantrasyonunu %56 oranında artırmış yıllık 278 fazladan ölüme yol açacağı hesaplanmış
DEP Maruziyet Sonrasında Hava Yolu Epitel Hücrelerinde Reaktif Oksijen Ürünleri (ROS) Sentezi (Dichlorofluorescein Yoğunluğu) 16HBE Hücre Dizisi Nazal Epitel Hücreler Baulig A,et al. Am J Physiol Lung Cell Mol Physiol 2003.
Oksidatif Stres Proteinlerinin Proteom Analizi DNA methylation histone modifications, gene regulation (microrna) p21, p53, vb Tier 4 Cancerogenesis Gilmour MI, et al. Environ Health Perspect. 2006 25
Optik Dansite Optik Dansite Optik Dansite DEP nin A549 Hücre Canlılığı Üzerine Etkisi 2.0 1.5 1.0 24 saat ***p<0.0001-0mg/ml DEP 2.0 *** 1.5 1.0 0.5 NAC 0.5 0.0 FCS 0 5 10 50 100 200 10% Dizel Egsoz Partikülleri ( m g/ml) 48 saat 72 saat JNK inh. (10-33mM) 1.5 *** *** ERK *** *** *** inh. *** 1.0 *** *** NF-kB inh. (33 0.5 mm) 0.0 0.0 FCS 0 5 10 50 100 200 400 FCS 0 5 10 50 100 200 10% Dizel Egsoz Partikülleri ( m g/ml) 10% Dizel Egsoz Partikülleri ( m g/ml) 2.0 (33mM) (10-33mM) *** *** *** Bayram H et al, Eur Respir J 2006 29
Percent of cells Number 0 200 400 600 800 1000 100 75 50 25 0 DEP (10mg/ml) nin A549 hücre proliferasyonuna etkisi ** *** NAC JNK inh. *** *** G 0/1 S G 2 /M Cell cycle compartments ModFitLT V3.0(Win32) SF * G0G1 G2M S-Phase ** Sync Wizard Model File: Data.002 Date acquired: 06-Jun-03 Date analyzed: 6-Jun-2003 G0G1: 75.81 % Mean: 53.79 CV: 4.94 % G2M: 10.98 % Mean: 97.36 G2/G1: 1.81 S-Phase: 13.21 % Mean: 76.25 Compartment 1: 4.03 % Compartment 2: 4.70 % Compartment 3: 4.47 % Serum Free DEP (10mg/ml) FCS (10%) Modeled Events: 8835 RCS: 4.671 (10mM) 0 50 100 150 200 250 Channels (FL2-H) (33mM) Bayram H et al, Eur Respir J 2006
Hücrelerin %'si DEP (10mg/ml) nin A549 hücre apoptozisine etkisi 100 70 40 * ** SF FCS(10%) SF DEP (10mg/ml) 30 20 * * 10 0 LL(A-/P-) LR(A+/P-) UR(A+/P+) UL(A-/P+) Kuadrantlar *P<0.05 and **P<0.005 vs SF Bayram H et al, Eur Respir J 2006
p21 mrna (% GAPDH) DEP (10mg/ml) ile 48 saat inkübasyonun A549 hücre p21 CIP1/WAF1 mrna ekspresyonuna etkisi 400 *P<0.05 vs SF 300 200 * 100 0 0 1 10 DEP(mg/ml) Bayram H et al, Eur Respir J 2006 32
p21 (% of actin) DEP nin A549 hücre p21 CIP1/WAF1 protein ekspresyonuna etkisi 150 DEP (mg/ml) 100 0 1 10 10% FCS p21 CIP1/WAF1 50 0 ** 10% FCS * 0 1 10 *P<0.05 and **P<0.01 vs 0mg/ml DEP -actin Bayram H et al, Eur Respir J 2006 33
JNK2 mrna % of GAPDH Cyclin E mrna % of GAPDH p27 mrna % of GAPDH p53 mrna % of GAPDH DEP nin A549 hücrelerinden p27, p53, JNK2 ve Cyclin E mrna Ekspresyonuna etkisi 0.00010 0.0015 0.00008 0.00006 p<0.05 0.0010 p<0.05 0.00004 0.00002 0.0005 0.00000 0 50 200 0 50 200 0.0000 0 50 200 0 50 200 FCS (3.3%) FCS (3.3%) Diesel Exhaust Particles(mg/ml) Diesel Exhaust Particles(mg/ml) 0.0005 0.0004 0.0003 p<0.05 0.00005 0.00004 0.00003 p<0.001 0.0002 0.0001 0.0000 0 50 200 0 50 200 FCS (3.3%) Diesel Exhaust Particles(mg/ml) 0.00002 0.00001 0.00000 0 50 200 0 50 200 FCS (3.3%) Diesel Exhaust Particles(mg/ml) Bayram H et al, Toxicol Lett 2013
Özet Hava kirliliği dünyada ve Türkiye de ciddi bir sorun Epidemiyolojik kanıtlar kanserojenik etkisi konusunda alarm verici Hücre düzeyinde; Oksidatif stres Proliferasyon, apoptozis ve ilişkili yolaklarda etkilenme söz konusu.
TEŞEKKÜRLER!