HEDEFLER İÇİNDEKİLER İÇERiK YÖNETİM SİSTEMLERİNE GİRİŞ İçerik Yönetim Sistemleri (İYS) Statik ve Dinamik Web Sayfaları İYS'nin Yapısı İYS'nin Seçimi En Yaygın Kullanılan İYS'ler Web Projelerinin Maliyeti İÇERİK YÖNETİM SİSTEMİ Okt. Mustafa AKBUĞA Bu üniteyi çalıştıktan sonra; İçerik yönetim sistemlerini tanıyabilecek, İçerik yönetim sistemin yapısını öğrenebilecek, En iyi içerik yönetim sistemini seçebilecek, Web Tasarımı için gereken süreçleri ve maliyetlerini hesaplayabileceksiniz. ÜNİTE 1
GİRİŞ Tarihin ilk çağlarından başlayarak 20. Yüzyılın sonlarına kadar insanlar genelde bedensel olarak çalışmışlar ve yaptıkları işlerin daha kolay ve kısa sürede nasıl yapılması gerektiğini araştırarak geçirmişlerdir. 20. Yüzyılın sonlarına gelindiğinde ise bu araştırmalar sonuç vermeye başlamış ve bilgisayar sistemleri geliştirilmiştir. Bilgisayarların kullanılmasıyla artık bedensel faaliyetlerin yerini zihinsel faaliyetler almaya başlamıştır. Zihinsel faaliyetlerin bir ürünü olan bilgisayar yazılımları ile hesaplamalar bilgisayar ortamında daha hızlı ve güvenilir bir şekilde yapılmaya başlanmıştır. 21. yüzyıla girildiğinde birçok bilgisayar birbirine bağlanarak internet ağ yapıları geliştirilmiştir. Internetin yaygınlaşmasıyla bilginin derlenerek toplanıp daha anlamlı hale getirilmesi ve bu bilgilere erişim her geçen gün daha fazla önem arzetmeye başlamıştır. Bilginin istenilen zaman ve yerde doğru olarak elde edilebilmesi için ilk günlerde basit web siteleri geliştirilmiştir. Daha sonra bilginin büyük boyutlara ulaşmasıyla birlikte zengin içerikleri (ses, video, resim vb.) kontrol edebilmek amacıyla dinamik web siteleri (İçerik yönetim Sistemleri) kullanılmaya başlanmıştır. Bu bölümde İçerik Yönetim sistemlerinin yapısı, çeşitleri, bu sistemlerin nasıl seçildiği ve maliyet hesabı anlatılacaktır. İÇERİK YÖNETİMİ SİSTEMLERİ Web sitesini yöneten kullanıcılara webmaster adı verilir. Günümüzde internete bağlı uygulamalar, her geçen gün biraz daha yaygınlaşmakta ve birçok hizmetin (e-ticaret, e-devlet, müzik, film, gazete, dergi, vb.) internet ortamında sunulmasını zorunlu hale getirmektedir. Zengin içeriklere (oyun, müzik, film, haber vb.) sahip sitelerde yer alan bilgilerin birçok kişi tarafından hazırlanması, yayınlaması, güncellenmesi İçerik Yönetimi kavramını internet teknolojilerinde ihtiyaç duyulan bir kavram haline getirmiştir. İçerik yönetim sistemi (İYS, İng.: Content Management System ya da CMS), web sitelerine ait içerikleri yönetmek ve kontrol etmek amacıyla hazırlanmış yazılımlardır.günümüzde teknolojiye yapılan yatırımların her geçen gün artmasıyla Web siteleri üzerinden hizmet üretenler, İçerik Yönetim Sistemlerini (İYS) kullanmaktadırlar. Basit bir web sayfasını hazırlamak bile tasarımcı için çok zaman alıcıdır. Kırık linkleri takip etmek, menü sistemini çalışır kılmak gibi rutin görevleri; forum eklemek gibi daha gelişmiş işleri yerine getirmek tasarımcının teknik bilgi birikimine bağlıdır. Teknolojik yeniliklere ve yazılımlara sürekli yatırım yaparak mükemmel bir (İYS - CMS) ye sahip olunmaz. İYS, bir muhasebe yazılımı gibi sadece yatırım Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2
gereksinimi olan ve satın alınıp bir sonraki gün kullanıma geçilen bir sistem değildir. Çünkü bu sistem, dijital nitelik yönetiminden döküman yönetimine, site içerik yönetiminden imaj yönetimine kadar birçok kavramı içinde barındırır. Bu nedenle çok iyi araştırılıp, sadece ihtiyaca uygun bir planlama yapılarak uygulamaya geçilmelidir. Bir İYS, bilgiyi oluşturmayı, bilginin yönetimini ve dağıtımını desteklediği gibi internet sayfasındaki bütün sayfaların yaşam döngülerini, içeriklerini ve arşivlenebilmelerini sağlar. İYS uygulamaları sitenin içerik yönetimini otomatikleştirmekle kalmaz, teknik bilgi birikimi olmayan kullanıcıların da sistemdeki özel bir kullanıcı arabirimi yardımıyla siteye zahmetsizce içerik ekleyebilmelerine imkân sağlar. Bu tür arabirimler, HTML kodlama gibi teknik bilgiler gerektirmediği için içeriği hazırlama ve yayın aşamalarını da son derece kolaylaştırır. Sitenize bir İYS kurarsanız site yönetimiyle ilgili hemen hemen tüm sorunlardan kurtulmuş olursunuz. Site haritası ve site içi arama gibi özellikler, özel bir programlamaya gerek kalmadan otomatik olarak güncellenir. Forum, alışveriş sepeti, resim galerisi gibi birçok bileşende kullandığınız İYS ile bütünleşik olarak gelir ya da sonradan eklenti olarak kurulabilir. Tüm bu özellikler, geleneksel web sitesi geliştirme yöntemine kıyasla harcamanız gereken zamanı da azaltır. Üstelik karşılaşacağınız hatalar ve güvenlik riskleri de bu yöntemle azalacaktır. İYS tabanlı bir sitenin görünümü şablonlarla sağlanır, hatta bazı İYS lerde sitenin her sayfasına ya da bölümüne ayrı şablonlar atanabilir. Örneğin teknik bilgi birikimi olmayan bir yazar, İYS e bir makale girdikten sonra bu makaleyi İYS de önceden tanımlanmış şablon içinde yayınlayabilir. Böylece sitenin genel tasarımı korunmuş olur. Bu da web tasarımcılar için kolaylık sağlar. Büyük işletmelerde İYS lerin kullanımı 1990 larda yaygınlaşmıştır. Fakat İYS lerin kurulum ve işletme maliyetinin çok yüksek olması, küçük işletmelerin ve bireysel kullanıcıların İYS leri kullanmasını geciktirmiştir. Maliyet bir sorun olmasa bile bu yıllarda İYS ler çok karışık arabirimlere sahiptir. Bu nedenle bakım ve yönetim işleri için İYS uygulamalarını yakından tanıyan bir uzmanın istihdam edilmesi gereklidir. İşte bu noktada Joomla ve Wordpress gibi İYS yazılımları son kullanıcıların kaderini değiştirerek sadece maliyeti ortadan kaldırmakla kalmayıp, aynı zamanda kullanımı en kolay arabirimi de ortaya koymuştur. Bu yazılımları kullananlar, teknik bilgi birikimine sahip olmasa bile yarım saat içinde indirip yükleyebilir ve çalışan bir web sitesine kolayca sahip olabilirler. Bu yüzden Joomla ve wordpress yazılımları, dersimizde anlatılan İYS yazılımı olarak seçilmiştir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3
Statik ve Dinamik WEB Sayfaları İçerik yönetim sistemleriyle yönetilen sitelerde; Siteye yeni bir tema yükleyerek bütün sayfalardaki tasarım kolayca değiştirilebilir. HTML dilinde kodlanmış ve herhangi bir içerik yönetim sistemiyle yönetilemeyen web sayfalarına statik web sayfaları denir. Statik web sayfalarında sayfaların içeriği ve tasarımı (sunumu) bir aradadır. İYS ler ise dinamik web sayfalardan oluşur. Dinamik web sayfalarında içerik ve tasarım birbirinden ayrıdır. İçerik kısımları genellikle bir veritabanında saklanır. İYS, veritabanından bu bilgileri çekerek tasarım şablonuyla birleştirir ve en sonunda nihai sayfayı oluşturur. Böylece bir web sayfasını oluşturma işlemi, kişiler arasında dağıtılabilir. Bu sistemde bir kişi sitenin tasarımını (şablonunu) hazırlarken başka bir kişi siteye içerik girme görevi alabilir oysa statik sitelerde genellikle siteyi tasarlayan kişi, içeriği de sayfalara yerleştirmek zorundadır. İçerik Yönetim Sistemlerinin Yapısı İçerik yönetim sistemleri genelde aşağıda verilen 4 ayrı bölümden oluşur. Bunlar; İçerik Oluşturulması İçerik Yönetimi İçerik Yayımlanması Sunum İçerik Oluşturulması: İçerik yönetim yazılımlarında yer alan yazım bölümü, Microsoft Word gibi tasarlandığından içeriği oluşturmak için hiçbir HTML bilgisine gerek duyulmadan makale yazılabilir. Ayrıca istenirse Microsfot Word içerisinden kes-yapıştır yöntemiyle de bilgiler bu bölüm içerisine alınabilir. İçerik Yönetimi: İçerikler oluşturulduktan sonra, İYS veri tabanında saklanır. İçeriğin yönetilmesi ise bir onaylama ve yetki denetiminden sonra sağlanır. Çalışanlar, sadece girmeye ve değiştirmeye izni olan alanlar içerisinde değişlik yapabilir. Ancak yapılan değişikliğin geçerli olabilmesi için değişikliği yapan kullanıcıdan daha yetkili bir kullanıcının onay vermesi gerekmektedir. iys, her aşamada içeriğin hangi durumda ve kimler tarafından yürütüldüğünün bilgilerini tutar. İçerik Yayımlamak: İçerik, en son haline karar verildikten sonra ağ içerisinde ya da sitede yayımlanabilir. İçeriğin, bütün onay ve denetim işlemlerinden geçtikten sonra yayımlanması için tek tuşa basılması yeterlidir. Sunum: İYS, site haritası sayesinde ziyaretçiye sitenin neresinde veya buluduğu yerin sitenin hangi bölümüne ait olduğu konusunda bilgi verir. İçerik Yönetim Sistemlerinin Seçimi Hangi İYS nin yararlı ya da uygun olacağının kararını vermek aşağıdaki sorulara olumlu yanıt vermekle sağlanabilir. Bunlar: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4
Ne çeşit bir siteye sahip olmak gereklidir? İçerik yönetim sistemleriyle yönetilen sitelerde; kullanıcılar tarafından hazırlanan içerikler editörler tarafından kontrol edildikten sonra yayınlanır. İhtiyaç duyulan site, bir portal mı, kişisel bir blog mu yoksa bir oyuna ait form mu, siteyi kurmadan önce karar vermek gerekir. Ne tür araçlara ihtiyaç var? Tasarlanan web sitesinde Takvime, Upload/Download (Yükleme/İndirme) alanına, Resim galerisine, Dil özelliklerine, Forum, Anket özelliklerine ihtiyaç duyulacak mı? Bütün bu özelliklere ihtiyaç duyulup duyulmayacağı, firmanın belirleyeceği ihtiyaçlarla beraber düzenlenmelidir. Bu tür özellikler daha sonra eklentilerle de sağlanabilir. Sitenin tasarımı nasıl olmalıdır? Sitenin tasarımı, en az içerik kısmı kadar önemli bir konudur. Tasarım tamamiyle firmanın kurumsal kimliğini yansıtır. İYS, her ne kadar çaşitli tasarımların uygulanmasına izin verse de bunların devamlı olarak değiştirilmesi, sitenin kullanımını zorlaştırdığından tavsiye edilmez. Sitede ne tip içerikler yer almalıdır? Sitenin içerdiği bilgiler, ziyaretçilerin sitede kalma süresiyle doğru orantılıdır. Ziyaretçilerin siteye bağlı kalma süresini artırmak için sitedeki bilgilerin kısa aralıklarla güncellenmesi gereklidir. Bakım ve yenileme nasıl yapılır? Sitelerin yayında kalma süresi ilerledikçe ve yeni içerikler eklendikçe, siteye bakım da gereklidir. Eski içerikler, yenileri eklendikçe sürekli yedeklenmelidir. Siteye yapılan saldırılar, internet arızaları veya benzeri durumlarda sitenin yayını durdurularak, siteye bakım yapmak gerekir. Her İYS, bu tip durumlarda kendi geliştirdiği özel çözümleri kullanılır. Başka bir İYS ye data kaybına yol açmadan nasıl geçilir? Bu işlem için İYS nin içinde bulunan bütün verlerin tekrar kullanılabilir olduğundan emin olunması gerekir. Maalesef, çoğu sistem bu koşulu yerine getiremeyecek şekilde tasarlanmıştır. Bu durumda en kötü durum göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılmalıdır. Yeni sürüm çıktığında ne yapılmalıdır? Alınacak sistemin yeni bir versiyonu çıktığında neler değişeceğine ve bununla ilgili nasıl bir strateji takip edileceğine karar verilmelidir. İYS ler yenilendikçe bu yenilikler her zaman firmaya yarar sağlamayabilir. Güncellemeler sonrası önceki sürümde yer alan özellikler devre dışı kalabileceği gibi bazı veri kayıplarının yaşanması da olasıdır. Bu nedenle güncelleme öncesi tüm yazılımın ve veri tabanının güvenli bir şekilde yedeklendiğinden emin olunmalıdır. Yazılımlar yenilendikçe, nadiren de olsa donanım altyapısınında yenilenmesini gerektirir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5
Kullanım Kolaylığı nasıl anlaşılır? Web ortamında çalışmak, bilgisayar becerisiyle birlikte teknik bilgi de gerektirir. Kullanım kolaylığı, teknik anlamda yetenekli olmayan insanların bile İYS nin yönetimine katılabilir hâle getirmesini sağlar. En yaygın kullanılan içerik yönetim sistemleri Açık kaynak kodlu İçerik yönetim sistemleri her nekadarücretsiz olsada önemli tema ve eklentiler belirli ücretler ödenerek temin edilebilir. Özgür yazılım veya Açık kaynak kodlu yazılım, hiçbir kısıtlama olmadan kullanılabilen, incelenebilen ve değiştirilebilen yazılımlardır. Kaynak kodları değiştirilerek kullanılabilir veya dağıtılabilir. Açık kaynak kodlu yazılımlar genelde ücretsiz dağıtılır nadiren de olsa açık kaynak kodlu yazılımlar özgür olmayabilir. Açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemi pazarında üç büyükler olarak ifade edebileceğimiz içerik yönetim sistemleri Joomla, WordPress ve Drupal dır. Her üç yazılımın da web ortamında farklı site örnekleri mevcuttur. Açık kaynak kodlu İYS lerin dışında parayla veya projelerle hazırlatılmış kuruluşa özel İçerik Yönetim Sistemleri de vardır. Özellikle Üniversiteler ve devlet kurumları, kurumsal kimlikleri dolayısıyla (joomla, wordpress, Plone, Pivotx,Typo3 vb. gibi ) açık kaynak İYS lerini kullanmayı tercih etmezler. Kullanılan hazır yazılımlar, bu tip kurumlardaki birimlerin ihtiyaçlarını karşılayacak yapı ve esneklikte değildir. Ayrıca bu sistemlerin zaman içerisinde ortaya çıkartmış olduğu güvenlik açıklarından dolayı, kendileri için özel olarak geliştirdikleri içerik yönetim sistemini kullanırlar. Bunlardan bazıları; TÜBİTAK Ulusal Araştırma Altyapısı Bilgi Sistemi (TARABİS), ODTÜ Merkezi İçerik Yönetim Sistemi (MİYS) dir. Joomla: Dünya genelindeki birçok yarışmada ödül almış, güçlü ve aktif web siteleri hazırlayabilen bir İYS dir. Türkiyede ve dünyada web tasarım şirketlerinin en çok kullandığı CMS lerin başında gelir. Son dönemde Türkiyede üretilen web sistemlerinin çoğunda wordpress İYS sistemi, daha fazla tercih edilir olmuştur. Bu İYS yi indirip kurmak için Şekil 1.1 de gösterilen http://www.joomlatr.org web adresinden faydalanılabilir. Şekil 1.1. Joomla İYS sistemini indirmekte kullanılan web sitesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6
Wordpress.com sitesi üzerinden bir blog hesabı alarak hiçbir ücret ödemeden içeriklerinizi kolayca yayınlayabilirsiniz. WordPress: WordPress, dünyanın en yaygın içerik yönetim sistemlerinden (CMS) biridir. Yaygın olarak kullanılmasının temelinde açık kaynak kodlu yapısı, kolay kurulumu, kullanıcılar tarafından üretilen tema ve eklenti desteği bulunmaktadır. WordPress'i kurmak, genişletmek ya da kullanmak için yazılım uzmanı olmanız gerekmez. Sadece bir kaç tıklama ile kolay kurulup hemen kullanılmaya başlanabilir. Bu İYS yi indirip kurmak için Şekil 1.2 de gösterilen https://tr.wordpress.org web adresinden faydalanılabilir. Şekil 1.2. Wordpress İYS sistemini indirmekte kullanılan web sitesi Drupal, joomla veya wordpress içerik yönetim sistemleri kadar yaygın olmasada güvenlik açıkları bakımından bu sistemlerden daha sağlamdır. Drupal: Drupal, gelişmiş ve ücretsiz yapısıyla kullanıcılara çeşitli web alanlarında değişiklik yapma imkânı sağlar. Kullanıcılar istedikleri şeyleri kolayca yayınlayıp yönetebilir ve düzenleyebilirler. Bu İYS yi indirip kurmak için Şekil 1.3 de gösterilen http://drupalturkiye.org web adresinden faydalanılabilir. Şekil 1.3. Drupal İYS sistemini indirmekte kullanılan web sitesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7
Web Projelerinin Maliyeti Bir web sitesi tamamen ücretsiz oluşturulabileceği gibi bir miktar ücret ödenerek daha akılda kalıcı ve daha çok kişiye hizmet verecek şekilde modüllerden oluşturulabilir. Bir Blog tarzı web sitesi, ücretsiz olarak oluşturulup yayınlanabilir fakat birçok eklenti ve tema bu tip sitelerde kullanılamaz. Bu nedenle istenilen adreste, hızda ve tasarımda web sayfasına sahip olmak için üç tür ödeme yapılması gerekir: Web sitesinin ismi (domain name) için yapılan ödeme Web sitesinin barındırılması ve yayınlanması (hosting) için yapılan ödeme Web sitesinin tasarım maliyeti için yapılan ödeme Domain isim kaydı (web sitesi alan ismi) Türkiyede faliyet gösteren birçok web sitesi başvurusu sırasında belge ibraz etmemek için.com uzantılı alan adlarını tercih etmektedirler. Öncelikle kendinize ait bir web sitenizin olması için web adresi (domain ismi) almanız gerekir. Sonu ".tr" ile biten Alan adları Şekil 1.4 de gösterilen www.nic.tr adresine, sonu ".tr" dışında olan Alan adları ise Şekil 1.5 de örneği gösterildiği gibi birçok Alan Adı kayıt kuruluşu aracılığı ile kaydettirilebilir. Uzantısı.tr olan domainlerin tescil işlemleri en geç bir hafta içerisinde tamamlanmakta ve şekil 1.6 da gösterilen Alan uzantılarına bağlı olarak birtakım belgeleri gerektirmektedir. Uzantısında.tr olmayan domainlerin tescil işlemleri aynı gün bitmekte ve herhangi bir belge istenmemektedir. Şekil 1.6 de yer adres uzantıları tıklanarak: Örneğin Şekil 1.7 de gösterilen.com.tr için hazır olması gereken belgelerin site içerisindeki iletişim adreslerinden birine gönderilmesi gerekmektedir. Kiralanan web adreslerinin kiralanma süresi ve maliyetleri, Tablo 1.1 de gösterilmektedir. Süresi dolan adreslerin ücretleri ödemediği takdirde bu adresler yeniden satışa çıkarılacaktır. Şekil 1.4..tr uzantılı alan almakta kullanılan yurt içi web sistesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8
Şekil 1.5. Domain isim kaydı almakta kullanılan yurt dışı web sistesi Şekil 1.6. Domain almak için kullanılabilen adres uzantıları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9
Şekil 1.7..com.tr uzantılı domain almak için gerekli olan belgeler Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10
Tablo 1.1. Domain almak için gerekli olan maliyetler Web sitesi hosting Hosting hizmeti alırken; bu hizmeti veren firmanın serverlerinin modern, süratli ve güvenilir (jeneratör destekli) olmasına dikkat edilmelidir. Hazırladığınız site için belirli bir server'de alan kiralamanız gerekir. Buna web sitesi hosting (bulundurma) denilmektedir. Hosting ödemeleri 3 ayda bir veya 1 yıllık peşin olarak yapılmaktadır. Bu hizmeti sağlayan birçok firma vardır. Bunlardan en iyisini seçerken Disk Alanı, Aylık (Trafik) Veri transferi, Veri tabanı, FTP hesabı, Dreamweaver Uyumlu, SSL / E-ticaret İçin Güvenli Giriş Katmanı Koruması vb. özellikler göz önününde bulundurulmalıdır. Türkiye de bu hizmeti sağlayan http://www.turkticaret.net/, http://www.natro.com/, http://www.isimtescil.net/, https://www.turkishost.com vb. birçok firma bulunmaktadır. Bu firmaların sağladığı hosting hizmetlerinin özellikleri ve maliyetleri Tablo 1.2 de gösterilmektedir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11
Tablo 1.2. Hosting kiralamakta kullanılan paketler özellikleri ve maliyetleri Paket olarak sunulan web tasarım hizmeti fiyatları, web tasarım ajanslarına göre daha ucuz olmaktadır. Web sitesinin tasarım maliyeti için yapılan ödeme Proje ile yaptırılan Web Tasarım fiyatları kurumlar için makul olsada bireysel web tasarımları için oldukça pahalı olduğundan Açık Kaynak İYS ler en iyi çözümdür. Web Tasarım fiyatlarını İnternette araştırdığınızda 20 tl ile 500 tl arasındaki fiyat tekliflerini birçok sitede bulabilirsiniz. Bu tekliflerden birisi Tablo 1.3 te gösterilmektedir. Ancak profesyonel Web Tasarım fiyatları Farklılık göstermektedir. Çünkü bu tip sitelerde hazır tasarımlar olmadığından Kobi ve küçük işletmelere özel profesyonel web tasarım Paket fiyatlarını sunan web tasarım firmaları da bulunmaktadır. Ancak bu paketlerin ajans kalitesinde olması tabiki beklenemez. Bu tür web tasarım hizmetleri, düşük bütçeli firmalar için tercih sebebi olabilir. Burada bilinmesi gereken; ucuz web paketleriyle özel hazırlanan profesyonel web tasarımının aynı olamayacağıdır. Web Tasarım fiyatları, creative ve interactive ajanslarda, proje özelliklerine göre belirlenir. Web sitenin maliyeti, projenin ne kadar zaman alacağına bağlı olarak hesaplanır. Standart olarak web site fiyatı hesaplamasında, Projede en az bir Creative director, 1 Adet Art Director, Grafik tasarımcı, Yazılım Mühendisi, Web Master ve Seo uzmanı çalışır. Çalışanların gerçek maliyetleri, kişilerin uzmanlık derecesine göre aşağıda verilen Tablo 1.4 te gösterilen fiyat aralığı kullanılarak hesaplanır. Her çalışanın, ortalama çalışma zamanı hesaplanarak projenin toplam maliyeti çıkartılabilir. Firmanın yapacağı iş analiz edilir, tasarımı, yazılımı, güncellemesi, arama motoru optimizasyonu vb. yol haritası çıkarılır. Firmanın ihtiyacı olan en uygun tasarım ve yazılıma karar verilir. Proje için gerekli olan çalışan sayısı ve zaman hesaplanır. Toplam Adam/gün maliyeti çıkarıldıktan sonra oluşan maliyete, çok düşük bir kâr eklenerek fiyat belirlenmiş olur. Bu sistem ile oluşabilecek ekstra maliyetlerin önüne geçilerek en güzel tasarıma sahip güvenli içerik yönetim sisemine sahip olunur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12
Tablo 1.3. Web sistesi yapmakta kullanılan hazır paketler ve özellikleri Tablo 1.4. Web projesinde çalışan uzmanlar ve maliyetleri Çalışan web uzmanı En az En fazla Creative director 6000 tl 15.000 tl Art director 2000 tl 5000 tl Web master 1000 tl 2800 tl Grafiker 1200 tl 2500 tl Seo uzmanı 1000 tl 5000 tl Web developer 1300 tl 6000 tl Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13
Özet İçerik Yönetim Sistemlerine Giriş İçerik yönetim sistemleri, web sitelerine ait içeriklerin yönetilmesini sağlayan sistemlerdir. Web sitesini yöneten kullanıcılara webmaster adı verilir. Basit bir sayfayı güncellemek bile webmaster lar için zaman alıcıdır. Kırık linkleri takip etmek, menü sistemini çalışır kılmak gibi rutin görevleri ve forum eklemek gibi daha gelişmiş işleri yerine getirmekse webmaster ın teknik bilgi birikimine bağlıdır. Bu gibi sorunları yönetmek İYS ler ile çok kolaydır. İYS uygulamaları sitenin içerik yönetimini otomatikleştirmekle kalmaz, teknik bilgi birikimi olmayan yazarların da sistemdeki özel bir kullanıcı arabirimi yardımıyla siteye zahmetsizce içerik ekleyebilmelerine olanak tanır. HTML diliyle kodlanmış ve herhangi bir içerik yönetim sistemiyle yönetilemeyen web sayfalarına statik web sayfaları denir. Statik sayfalarda web sayfasının içeriği ve tasarımı (sunumu) bir aradadır. İYS lerse dinamik sayfalardan oluşturur. Dinamik web sayfalarında içerik ve tasarım birbirinden ayrıdır. İçerik kısımları genellikle bir veritabanında saklanır ve içerik yönetim sistemi, veritabanından bu bilgileri çekerek tasarım şablonuyla birleştirir ve nihai sayfayı oluşturur. Özgür yazılım, hiçbir kısıtlama olmadan kullanılabilen, incelenebilen ve değiştirilebilen yazılımdır. Özgür yazılım, hiç değiştirilmeden veya kaynak kodları değiştirilerek kullanılabilir ve dağıtılabilir. Özgür yazılımlar veya Açık kaynak kodlu yazılımlar çoğu zamanlar ücretsiz dağıtılır. İçerik yönetim sistemleri; İçerik oluşturulması,yönetimi,yayımlanması ve sunum olmak üzere 4 ayrı bölümden oluşur. Bir İYS seçilirken; ne tür araçlara ihtiyaç var,sitenin tasarımı nasıl olmalıdır, bakım ve yenileme nasıl yapılır, başka bir İYS ye data kaybına yol açmadan nasıl geçilir, yeni versiyon çıktığında ne yapılmalıdır? gibi sorulara verilecek cevapların neticesinde karar verilir. Açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemi pazarında Joomla, WordPress,Drupal,Plone,Typo3 ve Pivotx gibi sistem yazılımları vardır. Bir web sitesi tamamen ücretsiz oluşturulabileceği gibi birtakım ücretler ödenerek daha akılda kalıcı ve daha çok kişiye hizmet verecek şekilde modüllerden oluşturulacak şekilde tasarlanabilir. Bir Blog tarzı web sitesi ücretsiz olarak oluşturularak yayınlanabilir fakat birçok eklenti ve tema bu tip sitelerde kullanılamaz. Bu yüzden istenilen adreste, hızda ve tasarımda web sahip olmak için Web sitesinin ismi (domain name) için yapılan ödeme,web sitesinin barındırılması ve yayınlanması (hosting) için yapılan ödeme, web sitesinin tasarım maliyeti için yapılan ödeme olmak üzere üç tür ödeme yapılması gerekir. Web projeleri için öncelikle bir web sitesi ismi (domain ismi) almanız gerekir. Sonu ".tr" ile biten alan adları www.nic.tr adresine, sonu ".tr" dışında olan alan adları Internic'e kaydettirilmektedir. Uzantısı.tr olan domainlerin tescil işlemleri en geç bir hafta içerisinde tamamlanmakta ve ilave belgeler gerektirmektedir. Diğer domainlerin tescil işlemleri aynı gün bitmekte ve herhangi bir belge istenmemektedir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14