ESNEK ÜRETİM SİSTEMLERİNDE CNC TEZGAHLARIN BİLGİSAYAR KONTROLÜ Elektronik Yük. Müh, Figen PALAMUTÇUOĞLU TEKOM A.Ş. 25 OCAK 1991
Esnek Üretim Sistemleri (Flexible Manufacturing Systems - FMS), tasarım ve üretimin entegre edildiği CNC (Computerized Numeric Control - Bilgisayarlı Sayısal Kontrol) kontrollü takım ve malzeme taşıma sistemleri ile tezgah merkezlerinden oluşan sistemlerdir. Üretim Sistemlerinde bilgisayar kullanılmaya başlanması ile operatör yeteneklerinin makinalara aktarılması ve makinalara karar verme yeteneğinin verilmesi (yapay zeka) mümkün olmuş ve CNC tezgah tanımı ortaya çıkmıştır. Elektronik sektöründeki gelişmelere paralel olarak elektronik devre elemanları ve çevre birimlerinin yetenekleri artmış ve maliyetleri düşmüştür. Bu sayede bu tür tezgahlar yüksek oranda kullanılmaya başlanmıştır» Üretim ortamındaki tekil veya çoklu te~gah kullanımı entegre bir sistemin gerekliliğini gündeme getirmiştir. Bilgisayar ve üretim sektörünün ortak çalışması sonucunda Esnek îmalat Sistemi tanımlasıyla anılan entegre bir üretim tarzı ortaya çıkmıştır. Esnek Üretim Sistemlerinin klasik seri üretim hattı sistemlerine göre önemli üstünlükleri olarak sayılabilir. -- üretim hızının yüksek olması -- üretim sisteminde farklı parçaların işlenmesi için gereken geçiş süresinin kısa olması Sistemde on-line bilgi aktarımının mümkün olması sayesinde sisteme müdahalenin eh kısa sürede gerçekleştirilebilmesi -- Doğrudan sistemden alınan veriler kullanılarak sistem verimliliği konusunda istatistiksel analizlerin yapılabilmesi Makinalardan alman takım ömür bilgileri değerlendirilerek, bakım sürelerinin sağlıklı tesbit edilebilmesi Bîr Esnek üretim Sistemini oluşturan birimler şunlardır: Yazılım Birimleri Donanım Birimleri nı
Donan mr birimlerini oluşturan modüller olarak: Bilgisayar* ve Çevre Birimleri Jş Merkezi { CNC tezgah ) - Takjin Taşıma Düzeneği -- Parça Taşıma Düzeneği \< Varj Jıııı I» i r imlejt i n i oluşturan modüller olarak: sayabi liriz, Ore tim Planlama Sistemleri Tasanın Sistemleri -- Fpııck Üretim Sistemi üretin» Hattı Kontrol ve istatistiksel Anal iz Yazılımını Uıot i J ecele parça/paîçaloıın bilgileri, Üretim Planlamo ve Tasarı m Si stem 1. o i i y 1 *> e.i (Jo edi leı^ek, kontrol yaz D.1 ı mı vasıtasıyla CNC tezgahlardan oluşan liretim hattana aktarılır. iirmim sırasında da bu tezgah J ardan on-line veriler al jnarak «kîgex iendi ı i 1 i r ve yoz konusu bilgilerden sistemin verimliliği hilcl:? mi*» ıvıpor*lar ve i sta t i «t j ksej analiz sonuçları elde edilir. Kyuek Üretim S istemleı inde yazılım birimleri arasında üst revi,yede J^^% alan ülfetim Planlama ve Tasarım Sistemleri günümüzde normal üretim hatlarında da kullanılabilmektedir» Ancak EsnelC Üretim»Sistemlerinde üst seviyedeki söz konusu ja^ılıın ile üretim hattındaki CNO tezgahlar arasındaki bağlantıyı Kontıol Ya^jl nnı sağlamaktadır. Söz konusu Kontrol Yazılımı şu modüllerden oluşmaktadır: -- Planlama ve Optimizasyon - - Merkez Yorumlama ve Denetleme -- İş Merkezi -- İş Merkezi Yorumlama ve Denetleme İş Merkezi Sürücü Programı -- Takam Taşıma Düzeneği ~- 'lakım Taşıma Düzeneği Yorumlama ve Denetleme - Teıkım Taşıma Düzeneği Sürücü Programı - Paleti i Taşıma Düzeneği -- Paletli Taşıma Düzeneği Yorumlama ve Denetleme Palet,li Taşıma Püzeneği Sürücü Programı --İstatistiksel Veri Toplama ve Analizi ^
İyi planlanmış ve modüler olarak tasarlanmış Kontrol Yazılımları CNC tezgahlar ile bağlantıyı, kullanılan CNC'nin özelliklerine göre yazılmış Sürücü programlar aracılığı ile sağlar* Böylece, Sürücü programlar dışındaki tüm modüllerin CNC dilinden bağımsız olarak çalışması nedeniyle, farklı Esnek Üretim Sistemi uygulamalarında sadece sürücü programların, kullanılan CNC diline göre yeniden düzenlenmesi ile Kontrol Sistemi rahatlıkla yeni konfigürasyonlara adapte edilebilir, CNC'lerin Bilgisayar Bağlantısı CNC'ler dış dünya ile bilgi alışverişini belirli formlardaki bilgi katarlarlyla ( mesaj ) sağlarlar* Bu bilgi katarları içerisinde söz konusu CNC yapımcısı firmanın belirlediği standartlarda veriler bulunmaktadır. Bu bilgi katarları CNC ile bilgisayar arasında yine standart bazı protokoller (LSV2, 3964R) kullanılarak aktarılır «Bir bilgi katarında: -- Bilgiyi tanımlayan bölge -- Bilginin içeriği bulunur. Bilgiyi tanımlayan bölge, mesaj içerisinde gelen bilginin kapsamını ve mesajın gönderilme koşulunu içerir. Bilgi ise, ana bilgisayar tarafından istenen veya CNC tarafından kendiliğinden gönderilen, durum veya kullanılan parçalara ilişkin detaylardır» CNC'ler ile dış dünya arasında şu bilgiler taşınır: Makina Durum Bilgisi Alarm Bilgisi Alarm oluştu -- Alarm bitti Palet Bilgisi Palet Palet Palet İşlem Bilgisi îşleme Başladı -- îşleme Bitti Makinaya geldi îşlem istasyonuna geldi İşlem istasyonundan alınabilir -- Takım Bilgisi (tek uçlu/çok uçlu) Tüm mevcut takımların bilgisi Kullanılan takımların bilgisi
-- Takım Yükleme/Boşaltma -- Rastgele Yükleme -- Rastgele Boşaltma -- Tek uçlu takımlar ~- Çok uçlu takımlar -~ Dosya Transferleri NC dosyalarının NC'ye transferi - - NC dosyalarının ana bilgisayara transferi -- NC dosya belleğindeki belirlenen dosyanın silinmesi -- Olay Bilgileri -- Senkronizasyon CNC'1er ile ana bilgisayar arasında yukarıda sıralanan işlemler, CNC yapımcısının belirlediği standartlar kullanılarak gerçekleştirilir. Sos konusu bilgiler ana bilgisayar tarafından istenebileceği gibi CNC tarafından kendiliğinden gönderilebilir ve/veya CNC tarafından ana bilgisayardan istenebilir. CNC ile ana bilgisayar arasanda sö2 konusu mesaj transferlerinin bir kısmı tek yönlü bilgi akışı şeklinde olup, bir kısmı da karşılıklı konuşma şekjinde gerçekleşir» Tek yönlü bilgi akışı olarak CNC tarafından ana bilgisayara gönderilen durum değişim bilgilerini, herhangi bir arıza durumunda oluşan alarm bilgilerini ve Olay bilgilerini sayabiliriz» Olay bilgilerine örnek olarak ana bilgisayara raporlanan "makinada işlem sona erdi" mesajını gösterebiliriz. Çift yönlü bilgi akışı, genellikle aktarılacak bilginin çok büyük olduğu durumlarda uygulanır. CNC ile ana bilgisayar arasında iletişim için kullanılan protokollerin ve CNC dilinin özellikleri nedeniyle bilginin kademeli olarak transferi gereken durumlarda, bilgi karşılıklı konuşma şeklinde aktarılır. Bilgiyi transfer etmek isteyen taraf bu isteğini karşı tarafa bildirdikten sonra olumlu cevap alması durumunda bilgi transferine başlar. Protokol ile sınırları belirlenmiş bilgi transferi, alıcı tarafın herhangi bir nedenle prosesi durdurması veya hatasız durumda bilginin tamamının transferi tamamlanıncaya dek sürer. Esnek üretim Sistemlerinde, CNC'lerle konuşarak elde edilen tüm veriler, çeşitli seviyelerdeki değerlendirmeler sonucunda Kontrol Yazılımı tarafından yorumlanarak, mevcut plana göre hangi istasyonda hangi NC dosyasının bulunması gerektiğine karar verir ve bunun gerçeklenmesi için gerekli işlemlerin yapılmasını sağlar. Bunun dışında, söz konusu istasyonda işlenecek parça için gerekli olan takımların bulunması ve işlenecek parçanın üzerinde bulunduğu paletin de söz konusu istasyona taşınması için gerekli işlemleri gerçekleştiren koordinasyonu sağlar. 268 TOTAL P.0 e