Âbideler Þehri Ýstanbul 169 Bursa (Burusa) Tekkesi Camii (Arpacýlar Camii) Fatih Sultan Mehmet, Eminönü ve civarýný Ýstanbul un fethine katýlan Þeyh Mehmed Geylânî ye vermiþtir. Þeyh Mehmed Geylâni ve Ali Geylânî Hazretleri fethin ilk yýllarýnda bu alanda Þeyh Mehmed Geylanî Mescidi, Mescidi ya da Arpacýlar Camii olarak anýlan Camii yaptýrmýþtýr. Cami, Fatih Sultan Mehmet in Þeyh Mehmed Geylâni Hazretlerine mülk olarak verdiði alan içine inþa ettirilmiþtir. Camiin ilk olarak yapýldýðý tarih belirli deðildir. Bir mescit-zaviye olarak tesis edilen bu camii yaptýran bu iki kardeþin kadîrîliðin pîri Seyyid Abdülkâdir Geylânî nin neslinden ve tarîkatýndan olduklarý fetihten önce Bursa da yaþadýklarý anlaþýlmaktadýr. Ahþap yapýda olan cami zamanla harab olmuþ ve 1830 yýlýnda ilk inþa halinden eser kalmayacak þekilde Sul- Camii. Fotograf:
170 Âbideler Þehri Ýstanbul Gâzî þehinþâh-ý cihan Dârâ haþem Mahýnûd Hân Fermân-ý hükmü her zemân mahz-ý kerâmetdir hemân Lütf ü inâyet mâyesi câd ü himem sermâyesi Ol nûr-ý mahzýn sâyesi cism-i cihâna oldu cân Asâr-ý hayr amelidir bezl-i nukûd âmâlidir Ýhsan ü þefkat hâlidir ol þehryârýn ân-be-ân Ýþte bu medfûn iki zât-ý þeyheyn kerrûbî-sýfât Fâtih le etmiþler sebât tutub bu mevzi de mekân Bir ma bed etmiþler binâ vakt ile gelmiþ inhinâ Keþf idüb ol zill-i Hudâ tecdîde emr itdi hemân Ol câmi -i hikmet-medâr virmekdedir dehre nizâm Tanzim-i devletdir merâm bâ-avn-ý Rabbü l- Müste ân Ez-cümle dâ im himmeti ister ki bulsun milleti Izz ü refâh ve gayreti devrinde ol kutb-ý zemân Böyle þehinþâh Huda çünki bize itdi atâ Kadrin bilüb ile sýdk-ý du â ile rûzân ü þübbân Durdukca nih ü zemîn lûtfile Rabbü l-âlemîn Kýlsun hatâlardan emîn Râsih budur vird-i zebân Hazretlerinin kabirleri bulunmaktadýr. Kayýtlara göre yapýnýn içinde bulunan türbenin 1453 de yapýlmýþ olduðu söylenmektedir. Kabirleri geçtikten sonra camiin birinci katýnda, diðer camilerdeki son cemaat yerine benzer olarak bir bölüm yer alýr. Burada küçük bir mih-rab da bulunmaktadýr. Bundan sonra saðdaki bir kapýdan merdivenle üst kattaki esas cami haremine çýkýlmaktadýr. Ayrýca hanýmlarýn namaz kýlmalarý Camii nin cümle kapýsýndaki kitabe ve yeni yazý ile içeriði. Saðda, Camii nin cümle kapýsý. tan Ýkinci Mahmud tarafýndan yeniden yaptýrýlmýþtýr. Klâsik camilerden çok farklý olarak köþk biçimideki bir mîmârîye sahiptir. Ýki katlý ve ahþap yapýdaki camiin ikinci katýnda yüksek pencereleri vardýr ve minaresi de yokdur. Alt katýnda dükkanlar bulunmaktadýr. Bu dükkanlarýn arasýndan camiye girildiðinde saðda geniþ pencereli bir bölümde ilk baniler Þeyh Mehmed Geylânî ve Ali Geylânî
Âbideler Þehri Ýstanbul 171 için bir asma katý da vardýr. Ahþap tavanlý cami zaman içerisinde cemaat tarafýndan çeþitli onarýmlar geçirmiþtir. Hadikatü l Cevami de Burusa Tekyesi Camii olarak aþaðýdaki bilgilere yer verilmektedir. Bânîsi Geylânî Mehmed Efendi dir. Kendi ve biraderi Hâlî Alî Efendi dahi mescidin kapusý ittisalinde müstakil Camii nin iç görünümü. Ýkinci kata çýkýþýndaki kapýsý. Solda ise içeriden bir görünüm.
172 Âbideler Þehri Ýstanbul Girþde saðda ilk baniler olan Þeyh Mehmed Geylânî ve Ali Geylânî Hazretlerinin kabirleri. Altta son cemaat yeri. Güleryüz türbede medfünlardýr. imamet ve hitabeti ve meþihatý evlâdýna neslen ba de neslin meþrutadýr. Mahallesi vardýr. Der hâric-i Baðçekapusý. Ahþap yapýda olan bina ve türbenin 1453 de yapýldýðý Hayrat kayýtlarýnda belirtilmektedir. Kapýsý üzerinde Yesârî zade Mustafa Ýzzet Efendinin hattýyla bir kitâbe bulunmaktadýr. Bu kitâbe camiin (1246) 1830 yýlýnda Sultan Ýkinci Mahmut tarafýndan yeniden yapýldýðýný göstermektedir. Kitabenin yazýsý fotografýn altýndadýr. Bu camiin tam karþýsýnda ilk zamanlarda, Sultân Ýkinci Mahmûd un yaptýrdýðý büyük bir çeþmesi vardý. Eminönü meydanýnýn 1949 yýlýndaki yeniden tanzimi sýrasýnda bu çeþmeyi de yýkdýlar ve yenisini yapmadýlar. Çeşmenin çifte tuðralý kitabesi, Ýslâm Eserleri Müzesi nde sergilenmektedir. Tuðrasýný, Darbhâne-i Amire de sikkegen olarak çalýþmýþ bulunan Hâþim Efendi yapmýþtýr. Hâþim Efendi meþhur Râkým Efendi nin çýraðýdýr. Kitâbe metni aþaðýdaki gibidir: Ayn-ý cûd ü ma delet Sultân Mahmûdü l-eser Mevki inde çeþme yapdý oldý yârân teþnegân Ýç bu mâ i Kevseri âdem gibi seyr eyle gel Sûbesû Baðçekapusý oldý gülzâr-ý cihân Menba -ý cûy-ý hilâfet âb-ý rû-yý saltanat Pâdiþâh-ý Hýzýr meþrebim himem-i þâh-ý cihân Tâ ki dünyâyý ide dilsîr enhâr ve uyûn Ola kalbi menhel âb-ý hayât-ý câvidân Ayniyâ atâþâne iþrâb eyledim târih-i tâm Çeþme-i zîbende îcâd evledi Mahmûd Hân 1250(1834/1835)