Ebru DALTABAN Esma ÖZDEMİR Esra VOLKAN

Benzer belgeler
GÜZ YARIYILI. Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ

ATIK YÖNETİMİ VE DÜZENLİ DEPOLAMA

ATIK YÖNETİMİ VE DÜZENLİ DEPOLAMA

KATI ATIK DEPOLAMA SAHALARININ GEOTEKNİK TASARIM İLKELERİ HAZIRLAYANLAR MUHAMMED DUMAN MUHAMMET TEZCAN AHMET ARAS

ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİMİ

ÇEVRE GEOTEKNİĞİ DERSİ

YOL İNŞAATINDA GEOSENTETİKLERİN KULLANIMI

HEYELANLAR HEYELANLARA NEDEN OLAN ETKENLER HEYELAN ÇEŞİTLERİ HEYELANLARIN ÖNLENMESİ HEYELANLARIN NEDENLERİ

VAHŞİ DEPOLAMA SAHALARININ ISLAHI

ÇEVRE GEOTEKNİĞİ DERSİ

Çevre Geotekniği. Geoteknik mühendisligi açısından saha seçimi Atıkların ve zeminlerin geoteknik indeks özellikleri

KATI ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ SORU LİSTESİ

TEHLİKELİ ATIK ÖN İŞLEM TESİSLERİ

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

Katı Atık Yönetiminde Arıtma Çamuru. Enes KELEŞ Kasım / 2014

Katı Atıkların Düzenli Depolanması. Enes KELEŞ Mart / 2015

KONU: Beton Baraj Tasarım İlkeleri, Örnek Çalışmalar SUNUM YAPAN: Altuğ Akman, ESPROJE Müh.Müş.Ltd.Şti

Prof. Dr. İsmail TORÖZ İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü 4/19/2011 1

ANALİZ YÖNTEMLERİ. Şevlerin duraylılığı kaya mekaniği ve geoteknik bilim dallarının en karmaşık konusunu oluşturmaktadır.

DERS SORUMLUSU Yrd. Doç. Dr. Ahmet ŞENOL. Hazırlayanlar. Hakan AKGÖL Ümit Beytullah ELBİR Lütfü CALTEPE

Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite

Zemin ve Asfalt Güçlendirme

Üst yapı yüklerinin bir bölümü ya da tümünü zemin yüzünden daha derinlerdeki tabakalara aktaran

Proje Adı: İstinat Duvarı Sayfa 1. Analiz Yapı Tel:

Prof. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu

LİMİT DENGE ANALİZİ (Deterministik Yaklaşım)

BAÜ Müh-Mim Fak. Geoteknik Deprem Mühendisliği Dersi, B. Yağcı Bölüm-5

DEPREME DAYANIKLI YAPI İNŞAATI SORULAR

Proje Adı: İstinat Duvarı Sayfa 1. Analiz Yapı Ltd. Şti. Tel:

T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI

Belediye Çöp Gazı (LFG) nedir?

CONSOLID SİSTEMİ İLE GEÇİRİMSİZ TABAKA İNŞAAT METODU

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GÜZ YARIYILI

Geosentetik Donatılı İstinat Duvarları

1.1 Statik Aktif Durum için Coulomb Yönteminde Zemin Kamasına Etkiyen Kuvvetler

SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ İDARİ USULLER TEBLİĞİ

Sıvılaşma hangi ortamlarda gerçekleşir? Sıvılaşmaya etki eden faktörler nelerdir? Arazide tahkik; SPT, CPT, Vs çalışmaları

ÇIĞLARIN OLUŞUM NEDENLERİ:

Yüzeysel Akış. Giriş

ŞEKİL LİSTESİ... ix TABLO LİSTESİ... xxxi MEVCUT TESİSLERİN İNCELENMESİ (İP 1)... 1

1. Temel zemini olarak. 2. İnşaat malzemesi olarak. Zeminlerin İnşaat Mühendisliğinde Kullanımı

İSTİNAT YAPILARI TASARIMI

ÖN SÖZ... ix BÖLÜM 1: GİRİŞ Kaynaklar...6 BÖLÜM 2: TEMEL KAVRAMLAR... 7

DAYANMA YAPILARININ DBYBHY VE TBDY GÖRE TASARIM KURALLARIN KARŞILAŞTIRILMASI VE TESPİTLER. Levent ÖZBERK İnş. Yük. Müh. Analiz Yapı Yazılım Ltd. Şti.

Gerçekte yükler yayılı olup, tekil yük problemlerin çözümünü kolaylaştıran bir idealleştirmedir.

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

Bahar. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi n aat Mühendisli i Bölümü 1.

1.SINIF DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ

Tech Block Ön Yüz Kaplamalı İstinat Duvarları

Yakma Küllerinin Bertarafı

Konsol Duvar Tasarımı

Bu Yönetmelik Gölyaka Belediye Meclisinin tarih ve 2002/5 Sayılı Kararı ile kabul edilmiştir.

TEMEL İNŞAATI ZEMİN İNCELEMESİ

UYGULAMA EL KİTABI LINEFLEX EPDM MEMBRAN

Şevlerde Erozyon Kontrolü

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GÜZ YARIYILI

KARAYOLLARINDA YÜZEY DRENAJI. Prof. Dr. Mustafa KARAŞAHİN

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GÜZ YARIYILI

Akifer Özellikleri

Yüzeyaltı Drenaj (Subsurface Drainage) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

ZEMİN MEKANİĞİ DERS NOTLARI

Deprem Mühendisliğine Giriş. Onur ONAT

INM 308 Zemin Mekaniği

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Faaliyet Ön Bilgi Formu

Yeni Deprem Yönetmeliği ve İstinat Yapıları Hesaplarındaki Değişiklikler

TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ JEOFİZİK MÜHENDİSLERİ ODASI

10. KONSOLİDASYON. Konsolidasyon. σ gerilmedeki artış zeminin boşluk oranında e azalma ve deformasyon yaratır (gözeneklerden su dışarı çıkar).

10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500)

YTÜ İnşaat Fakültesi Geoteknik Anabilim Dalı. Ders 5: İÇTEN DESTEKLİ KAZILAR. Prof.Dr. Mehmet BERİLGEN

PERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ (STATİK)

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ)


simplan

İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ. xvi. xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN. BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi 3

Fizik 101: Ders 7 Ajanda

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar

DRENAJ YAPILARI. Yrd. Doç. Dr. Sercan SERİN

16.6 DEPREM ETKİSİ ALTINDAKİ ZEMİNLERDE SIVILAŞMA RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Oluşumuna ve etkenlerine göre erozyon çeşitleri. Erozyon ve Toprak Korunması

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Alanında Kapasitesinin Güçlendirilmesi için Teknik Yardım Projesi

Hidrolik Yapılarda (Kanallar, Kıyı Koruma Yapıları, Göletler) Erozyon Koruması

9. TOPRAKTA GERİLME DAĞILIMI VE YANAL TOPRAK BASINCI

9. TOPRAKTA GERİLME DAĞILIMI VE YANAL TOPRAK BASINCI

Büyüklüklerine Göre Zemin Malzemeleri

INSA354 ZEMİN MEKANİĞİ

KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar

Dr. Ayhan KOÇBAY Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı

ORMANCILIKTA SANAT YAPILARI

INM 305 Zemin Mekaniği

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

Dolgu ve Yarmalarda Sondaj Çalışması ve Değerlendirmesi. HAZIRLAYAN Özgür SATICI Mad. Yük. Jeo. Müh. (MBA)

Zeminlerin Sıkışması ve Konsolidasyon

BİTKİ SU TÜKETİMİ 1. Bitkinin Su İhtiyacı

ZEMİNLERİN KAYMA DİRENCİ

GEOTEKNİK DEPREM MÜHENDİSLİĞİ KAYNAKLAR 1. Steven L. Kramer, Geotechnical Earthquake Engineering (Çeviri; Doç. Dr. Kamil Kayabalı) 2. Yılmaz, I.

KARAYOLLARINDA YÜZEY DRENAJI. Prof. Dr. Mustafa KARAŞAHİN

İNM Ders 9.2 TÜRKİYE DEPREM YÖNETMELİĞİ

Transkript:

2013119034 Ebru DALTABAN 2013119061 Esma ÖZDEMİR 2013119080 Esra VOLKAN

KATI ATIK YÖNETİM SİSTEMİ

YASAL MEVZUATLAR

BERTARAF YÖNTEMLERİ Günümüzde evsel katı atıklar öncelikle geri kazanılmakta ve geri kalan kısımları çeşitli yöntemlerle bertaraf edilmektedir.bunlar; Ayrı Toplama ve Geri Kazanma Düzenli Depolama Yakma Kompostlaştırma Diğer Yöntemler Piroliz Plazma Yöntemi Belediyelerin yerel öncelikleri; mali, idari, teknik ve ekipman durumlarına göre bu sistemlerin biri veya bir kaçı birlikte uygulanabilmektedir. Birlikte uygulanan bu sistemlere Katı Atık Yönetimi Entegre Sistemleri adı verilir.

AYRI TOPLAMA VE GERİ KAZANMA Kaynağında ayrılan farklı türlerdeki maddeler karışık olduğu için bunları nihai depolama noktasına getirildiklerinde birbirinden ayrılması gerekmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki geri kazanım tesisleri; Manüel Sistemlerin, Mekanik Sistemlerin Bu iki sistemin kombinasyonu Şeklinde tasarlanır. Manüel Sistemler,toplama bantlarına ve diğer fiziksel ayıklama yöntemlerine dayanır. Mekanik Geri Kazanım Tesislerinde, işe yarar maddeleri ayırmak için bu maddelerin büyüklük, boyut, yoğunluk ve manyetiklik gibi doğal özelliklerinden faydalanılan çeşitli prosesler kullanılmaktadır. Kombinasyon sistemi ile işletilen tesisler,türkiye için en uygun teknoloji olarak görülmektedir.

YER SEÇİMİ

Katı Atık döküm sahaları, en yakın yerleşim birimine en az 1 km, havaalanına en az 5 km uzaklıkta olmalıdır. İçme, kullanma ve sulama suyu temin edilen yeraltı ve yerüstü sularını koruma bölgelerinde inşa edilmemelidir. Kurulan tesisin konumu, imar planında belirtilerek, işletmeye kapatıldıktan sonra en az 40 yıl yerleşime açılmaması sağlanmalıdır. Tektonik yapı, Kırık ve çatlaklı bölgeler, Taşkın riskinin yüksek olduğu yerlerde, çığ, heyelan ve erozyon bölgelerinde inşa edilmemelidir.

Çevredeki trafik ve ulaşım yollarının durumu, Şehircilik açısından, katı atık depo sahaları hakim rüzgar yönünde inşa edilmemelidir. Sulak alanlarda hiçbir şekilde inşa edilmemelidir. Taşıma mesafesi, Sahanın toplam depolama kapasitesi, Sahanın çevreden görünüşü gibi faktörler dikkate alınmalıdır. Deprem bölgelerinde fay üzerinde inşa edilmemelidir. Depolama sahası en az 10 yıllık ihtiyaca cevap verecek kapasitede olmalıdır. (Çevre Bakanlığı, 1996)

Atıkların yönetmeliğe uygun olarak bertaraf edileceği nüfus (2007-2012)

DÜZENLİ DEPOLAMA

Seçilen atık işleme ve bertaraf yöntemi ne olursa olsun düzenli depolama tesislerinin, katı atık yönetim sisteminin temel bileşeni olduğu herkes tarafından kabul edilmektedir. Evsel katı atık yakma tesislerinin yaygın şekilde kullanıldığı ülkelerde bile, yakma tesislerinden çıkan küllerin ve genel olarak işlenen atıklardan geri kalan artıkların düzenli depolama sahalarında bertaraf edilmesi gerekmektedir.

Düzenli depolama alanlarını açık çöp sahalarından ayıran fark, Düzenli depolama sahalarında sızıntı sularının ve depo gazı emisyonlarının kontrol edilmesini sağlayacak bir tasarım kullanılması, İşletme çalışmalarının rasyonel hale getirilmesi suretiyle bertaraf işlemlerinin veriminin artırılması Aynı zamanda çevre sağlığı üzerindeki etkilerin en aza indirilmesidir. Düzenli depolama tesislerinin tasarımı ve çalıştırılması, mühendislik ve ekonomik prensiplerin uygulanması ile mümkündür. (Çevre Bakanlığı, 2002, 12)

Entegre Atık Yönetimi Entegre atık yönetime göre; atık üretiminin ve atığın zararlılığının kaynağında önlenmesi ve azaltılması esas olup, atık üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda tekrar kullanım, geri dönüşüm ve ikincil hammadde elde etme amaçlı diğer işlemler ile atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması esastır. Atık Önleme(Prevention): Ürünlerin yeniden kullanılması veya kullanım ömürlerinin uzatılması ile atık miktarının azaltılması, ürün üretiminde zararlı maddelerin azaltımı ve üretilen atığın çevre ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirilmesine ilişkin herhangi bir madde ya da malzeme atık haline gelmeden önce alınacak tedbirlerdir. Atık Azaltım (Reduction): Tasarım ve üretimde daha az hammadde kullanımı ve gereksiz tüketimin azaltılmasını kapsamaktadır. Yeniden kullanım(reuse): Ürünlerin ya da atık olmayan bileşenlerin tasarlandığı şekilde aynı amaçla kullanıldığı herhangi bir işlemi ifade eder. Geri dönüşüm(recycling): Enerji geri kazanımı ve yakıt olarak ya da dolgu yapmak üzere atıkların tekrar işlenmesi hariç olmak üzere, organik maddelerin tekrar işlenmesi dâhil atıkların işlenerek asıl kullanım amacı ya da diğer amaçlar doğrultusunda ürünlere, malzemelere ya da maddelere dönüştürüldüğü herhangi bir geri kazanım işlemi olarak tanımlanır. Geri kazanım(recovery): Piyasada ya da bir tesiste kullanılan maddelerin yerine ikame edilmek üzere atıkların faydalı bir amaç için kullanıma hazır hale getirilmesi işlemleridir. Enerji Geri Kazanımı: Oksijensiz çürütme ve termal yöntemlerle yakıt, ısı ve elektrik geri kazanımıdır.

DÜZENLİ DEPOLAMA DİREKTİFİ (1999) Düzenli depolama direktifi, 1995 yılında evsel katı atıkların %80 ninden fazlasını düzenli depolayan AB üye devletlere, biyolojik olarak ayrıştırılabilen evsel katı atıkların azaltma hedefini: 2010 yılında, 1995 yılında oluşan biyolojik olarak ayrışabilen atıkların %75 i, 2013 yılında, 1995 yılında oluşan biyolojik olarak ayrışabilen atıkların %50 si, 2020 yılında, 1995 yılında oluşan biyolojik olarak ayrışabilen atıkların %35 i

YÖNTEMİN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI

Katı Atıkların Düzenli Depolama Sahalarının İnşaatı Katı atıkların bertaraf edilmeleri için farklı teknikler uygulanmış olsa da en sonunda bir miktar atık oluşacaktır ve bu atıkların uygun bir şekilde depolanması gerekmektedir. Yeterli büyüklükte ve uygun alanlar bulunduğu durumlarda kullanılan düzenli depolama yönteminde atıklar kontrol altında ayrışarak inert ve kararlı maddelere dönüşür. Evsel katı atıkların bertaraf edilmesinde en ekonomik ve en basit yöntem düzenli depolamadır.

DEPO TABANININ TEŞKİLİ Katı atık depo sahalarında çevre kirliliği açısından her türlü kirletici parametreyi içeren sızıntı suyu, kontrol altına alınmalıdır. Sızıntı suyunun olumsuz etkisini önlemek için depo sahasının tabanı geçirimsiz hale getirilir. Bu geçirimsizliği sağlamak için tabii ve suni malzemeler veya bunun her ikisi de birlikte kullanılabilir.

1. Mineral Geçirimsizlik Tabakası Depo tabanına; Sıkıştırılmış kalınlığı en az 60 cm olan kil, doğal ya da yapay malzeme serilir. Bu malzemelerin geçirimlilik katsayısı (permeabilite) >1x10-8 m/s Az çatlaklı kaya zeminlerde ise bu değer 1x10-7 m/s Bu durumda geçirimlilik katsayısının sahanın her yerinde 1x10-8 m/sn olması sağlanır. İçme ve kullanma suyu havzalarının alanında inşa edilecek düzenli depo sahası tabanında, sıkıştırılmış kalınlığı 60 cm olan kil tabakasının üzerine, kalınlığı 2 mm olan yüksek yoğunluklu polietilen folyo (HDPE) serilir. (Çevre Bakanlığı, 1996)

Taban geçirimsizliğinin sağlanması için yapılan bazı uygulamalar, Doğal Kilden Taban Örtüleri; kalınlık,10-25 cm; Geçirgenlik:1.10-5 - 1.10-9 m/s Geomembranlar; kentsel katı atıkların ve tehlikeli atıkların depolandığı katı atık dolgu alanlarında yüksek yoğunlukla polietilen (HDPE) kullanılmaktadır. Geosentetik Killi Taban Örtüleri; katı atık dolgu alanlarını tabanlarında ve son örtü yapımında yeni kullanılmaya başlanan bir üründür. Bu malzemeler, iki geotekstil arasında sıkıştırılan veya bir geomembrana yapıştırılan ince bir bentonit tabakasından oluşan prefabrik, killi taban örtüleridir Kompozit Taban Örtüleri; Tipik bir katı atık dolgu alanı taban örtüsü kil ve geomembrandan oluşur.

-Zemin / katı atık üzerine beklenen oturmaları baştan itibaren oluşturmak ve atığı sıkıştırmak.

JEOKOMPOZİT DRENAJ LEVHASI

SIZINTI SUYU OLUŞUMU

Katı atık depo sahasına düşen yağış suları atık kütlesi arasından süzülerek bazı biyokimyasal süreçler gerçekleşir ve organik ve inorganik bileşiklerin bir kısmı sızıntı suyuna geçer. Süzüntü suyu, genel olarak düşen yağışın yaklaşık % 25 i gibi bir orana denek gelir. Depo gövdesinde gerçekleşen bu karmaşık reaksiyonlarda oluşan ürünler sızıntı suyu ve depo gazı ile taşınır. Sızıntı suyu kalitesi izlenerek bir depolama sahasındaki atığın yaşı ve stabilizasyon durumu hakkında önemli bilgiler elde edilir. Atık suyu miktarı, atıkların nem içeri ve su tutma kapasitelerinin bir fonksiyonudur.

Depo yaşı, depo sahasındaki havasız arıtma kapasitesine bağlı olarak sızıntı suyu kalitesinin etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Genç depo alanlarında oluşan sızıntı sularında, biyolojik olarak kolay parçalanabilen uçucu yağ asitleri oranı oldukça yüksektir. Depo yaşı ilerledikçe, biyolojik ayrışma tamamlanacağı için, kolay ayrışan organik maddelerin oranı düşer. Bunun sonucu olarak, genç depo alanlarındaki sızıntı sularında BOI/KOI >0.5 iken yaşlı depo alanlarındaki sızıntı sularında bu oran 0.2 nin altındadır. Aşağıdaki tabloda sızıntı suyu özelliklerinin depo yaşı ile değişimi görülmektedir

TOK: Organik bileşiklerin yanması sonucu oluşan karbondioksit miktarını belirlemek için ölçülen değerdir. BOİ5 : Biyolojik olarak ayrışabilen organik maddelerin ayrışması için gerekli olan oksijen ihtiyacını gösterir. KOİ: Hemen hemen bütün karbonlu bileşiklerin kuvvetli bir oksitleyici ile reaksiyona girmesi sonucu ölçülen oksijen ihtşyacını ifade eder. BOİ5 /KOİ oranı aerobik biyolojik arıtmayla giderilebilecek organik karbonun yaklaşık değerini ifade eder. BOİ/KOİ oranının 1 e yaklaşması, biyolojik olarak daha kolay arıtılabileceğini gösterir.

Çöp deposu içine sızacak yağmur suyu miktarı; Yüzey toprağının cinsi, Bu toprağın sıkıştırma derecesi, Yüzeyin eğimi, Sıcaklık derecesi, Bitki örtüsü, Rutubet miktarı,

KATI ATIK SAHALARINDA STABİLİTE Katı atık sahasındaki stabilite; katı atık sahasının altındaki zemin tabakalarının özelliklerine, katı atığın mukavemet parametreleri ve ağırlığına katı atığın istifleme eğimine, katı atık çöp suyunun iyi drene edilip edilmemesine, kaplama tabakaların cinsine ve kaplama tabakalarının erozyona karşı direncine bağlıdır. Katı atık sahasındaki stabilite problemleri şunlardır; Kazılan alanın stabilitesi İstiflenmiş katı atıkların kendi içindeki stabilitesi Kaplama tabakalarının stabilitesi

Kazılan alanın göçmesi genellikle yanal ötelenme veya dönel göçme şeklinde olur. 0.25 1.30 m 0.25 1.30 m 1.30 7.60 m Kazı esnasındaki potansiyel kayma düzlemleri

Katı atığın kendi içindeki stabilite problemleri ; çöp suyu toplama sistemi boyunca kayma, yan duvarlar ve taban boyunca dönel göçme, katı atık, kaplamalar ve temel boyunca dönel göçme, katı atığın kendi yapısı içerisinde dönel göçme, alt kaplama üzerinde yanal ötelenerek göçme şeklinde ortaya çıkabilir. Katı Atık Katı Atık Gevşek Zemin Kaplama Tabakası Katı Atık Kaplama Tabakası Katı atık sahasındaki kayma düzlemleri

Stabilite Analizi ve Hesap Yöntemleri Stabilite hesap yöntemleri; kayma düzleminin şeklinin dairesel veya kama kabulüne, kaç boyutta analiz istendiğine ve statik veya dinamik yükler altında hesaba göre üçe ayrılır; Limit Denge Metodu Sonlu Elemanlar Metodu Sismik Analiz

Limit Denge Metodu Şevin kaymaya karşı güvenlik katsayısı FS ; ifadesiyle hesaplanır. Bu ifadede pay kısmındaki Mr veya Fr harekete karşı koyan momentler veya kuvvetlerdir. Md veya Fd hareketi tetikleyici momentler veya kuvvetlerdir.

Limit denge metotları; sonsuz eğim metodu, kama metodu ve dilim metodudur. Sonsuz eğim metodu; Kayan kütlenin hareketi tek yönde ve şev eğimine paralel olduğunda kullanılır. Hareketi başlatıcı kuvvetler kayan kütlenin ağırlığından kaynaklanan kuvvetlerdir. Harekete karşı koyan kuvvetler ise yüzeyler arası sürtünme kuvvetleridir. Kama metodu; Kayan kütlenin geometrisi basit ve iki kamaya ayrılabilir şekilde ise kullanılır. Sonsuz eğim metodundan daha güvenlidir. Dilim metodu; Şev stabilitesi için en çok kullanılan metottur. Dairesel. veya kama şeklindeki kayma yüzeyleri için kullanılır. Basitleştirilmiş Bishop Metodu, basitleştirilmiş Janbu ve üç boyutlu stabilite analizi metodu olmak üzere üçe ayrılır. Sonlu Elemanlar Metodu Kütlenin eşit parçacıklara ayrıldığı ve bütün parçacıkların birbiriyle ilişkili olduğu ilkesine dayanan bir metottur. Bu metotta her bir parçacık bir yanındakine belli kuvvetler uygular ve onu harekete zorlar.

Sismik Analiz Statik analizlerde, şev hareketine neden olan temel kuvvet yerçekimi kuvvetidir. Deprem sırasında ise düşey ve yatay ivmeler şevde içsel kuvvetler oluşturur. Sismik şev stabilitesi hesaplarında yatay deprem ivmesi, düşey deprem ivmesine göre daha kritik durumlar oluşturduğu için hesaplar yatay deprem ivmesine göre yapılır. Genellikler yerçekimi kuvveleri, düşey deprem ivmesini sönümler. Amerikan Federal Düzenleme Enstitüsü (The Code of Federal Regulations) 1991 yılından itibaren deprem riski taşıyan bölgelerdeki katı atık alanlarının depreme dayanıklılıkları için katı atıklarda ve yanal hareketlerine bazı sınırlamalar getirmiştir. Bu sismik alanlar Amerika kıtasının yaklaşık yarı alanını kapsadığı için ayrı bir önem kazanmıştır. Katı atık döküm alanları için duyulan endişeler; Dinamik yükler nedeniyle katı atığın kendi içindeki hareketleri, temeldeki kaplama tabakasına ve katı atığın üzerindeki kaplama tabakasına verilecek zararlardır. Bu problemlerden dolayı üst kaplama tabakasında yarıklar ve çatlaklar oluşabilir, katı atığın dış çevreyle olan tecridi de kalkmış olur. Katı atık suyu drenajı ve gaz toplama sistemleri de zarar görmüş olabilir.

Amerikan Federal Düzenleme Enstitüsü (1991) yanal hareketi olan katı atık alanlarının deprem riski taşıyan bölgelerde oluşturulmaması,eğer oluşturulacaksa alt ve üst kaplama tabakalarının, çöp suyu drenaj ve gaz toplama sistemlerinin ve yüzeysel su toplama sistemlerinin en büyük yatay deprem ivmesine (MHA) göre projelendirilmesini istemiştir. Bu sismik alanları ise Amerika Çevre Koruma Kurumu (U.S. Environmental Protection Agency EPA) %10 veya daha yüksek bir ihtimalle en büyük yatay deprem ivmesinin 0.1g yi 250 yıllık periyot içerisinde geçen alanlar olarak tarif etmiştir. EPA nın teknik şartnamesine göre şev stabilitesi güvenlik katsayısı 1.2 ila 1.7 arasında seçilmelidir. Şev stabilitesi için Fs güvenlik katsayıları (USEPA, 1992) Parantez dışındaki değerler statik hesaplar için, parantez içindeki değerler deprem yükleri altında hesaplamalar içindir.

Bir şevde eğer depremin oluşturduğu ivme, hesaplanan şevin akma ivmesini geçiyorsa bir düzlem boyunca şev hareketi oluşur. Seed ve Bonaparte (1992) yaptıkları araştırmalarda en büyük sismik yer değiştirmenin 0.15 ila 0.30 m arası olduğu taktirde, iyi dizayn edilmiş katı atık sahalarında kabul edilebilir değerler olduğunu söylenmişlerdir. Tek doğrultudaki dalga yayılımı gösteriyor ki katı atık sahalarındaki atıkların sismik stabilitesi katı atığın dinamik özelliklerine ve yüksekliğine bağlıdır. Katı atıklarda tek doğrultudaki dalga yayılım hızı; alt tabakalardaki zemin türleri, katı atık sahasının yüksekliği, katı atığın birim hacim ağırlığı, katı atığın kayma modülü ve sönümlenme karakteristikleri, yer hareketlerinin karakteristikleri ile doğrudan ilişkilidir. Sharm ın (1990) Kaliforniya daki Richmond Katı Atık Sahasındaaşağı kuyu yöntemiyle yaptığı çalışmalarda Vs kayma dalgası hızı 200 m/s olarak bulmuştur. Anderson(1992) sismik yansıma deneylerinde bulduğu sonuçlara göre vs kayma dalgası hızı 244 m/s olarak bulmuştur.

Singh ve Murphy (1990) Kaliforniya Katı Atık Sahası nda aşağı kuyu ve çapraz kuyu yöntemleriyle Vs kayma dalgası hızı 30 275 m/s olarak bulmuşlardır. Kavazanjian (1993) Kaliforniya daki 10 farklı katı atık sahasındaki yaptığı deneylerde kayma dalgası hızının; katı atığın depolanma yaşı ve derinliğine bağlı olarak arttığını görmüştür. Yüzeyde ve yeni depolanmış az sıkıştırılmış katı atıkta Vs kayma dalgası hızı 80 m/s, iyi sıkıştırılmış ve uzun zaman önce depolanmış katı atıkta 160 m/s olarak hesaplamıştır. 20 m derinlikteki yeni depolanmış katı atıkta Vs kayma dalgası hızı 150 m/s iken aynı derinlikte uzun zaman önce depolanmış olan katı atıkta ise 300 m/s olarak gözlemlemiştir. 30 m derinlikte ise kayma dalgası hızının 340 m/s olduğunu görmüştür. Bu araştırmalara göre çöpte kayma Vs dalgası hızının derinliğe bağlı olarak 50 350m/s arasında değerler aldığını söylemek mümkündür.

Güvenlik katsayısının 1 olması durumu için hesaplanan ky akma ivmesi, deprem nedeniyle oluşacak kmax en büyük yatay ivmeye (ivme zaman geçmişinden bulunur) oranı bilinirse Şekil 4.3 ten deprem nedeniyle oluşabilecek yer değiştirmeler hesaplanabilir. ky/kmaks Şekil 4.3: Yer değiştirme ky/kmaks diyagramları (Makdisi ve Seed, 1977)

Newmark (1965) sismik hareketler sonucu oluşan şev hareketi için yer değiştirmeler için aşağıdaki bağlantıyı önermişlerdir; Burada U yer değiştirme, V yer hızı, A zemin ivmesi, N ise güvenlik katsayısı 1 durumunu sağlamak için gereken ivmedir. Katı atığın kayma modülü ve sönümlenme karakteristikleri düşük birim hacim ağırlığı ve çok sıkışabilme özelliği yüzünden turba zemininkine yakındır. Singh ve Murphy (1990) katı atıkların bu özelliğini görerek; sönümlenme ve kayma modülü ile tekrarlı kayma deformasyonu arasında Şekil 4.4 teki eğriyi önermişlerdir.

Tekrarlı kayma deformasyonu (%) Tekrarlı kayma deformasyonu (%)

Seed ve Martin (1966) yatay eşdeğer deprem ivmesini blok şeklindeki kama için; olarak ifade etmişlerdir. Burada; HEA yatay eşdeğer deprem ivmesi, τh(t); z derinliğindeki yatay kayma gerilmesi, ρ; z derinliği üzerindeki malzemenin birim hacim ağırlığı, z ise derinliktir. Katı atık sahalarındaki kayma yüzeyi genelde geosentetik veya geotekstil (en küçük kayma direncine sahip tabakalar) kaplama tabakalarında olur. Katı atık dolgusunun Ts temel periyodu; ifadesi ile hesaplanmaktadır. Burada; Ts katı atık dolgusunun temel periyodu, H katı atık dolgusunun yüksekliği, Vs katı atıktaki kayma dalgası hızıdır. Örnek olarak H = 30 90 m ve Vs = 150 300 m/s için Ts = 0.5 2.0 s arası değişmektedir.

-KOMPAKSİYON -DERİN DİNAMİK KOMPAKSİYON -ENJEKSİYON -JET ENJEKSİYON -VİBRO KOMPAKSİYON -ÖN YÜKLEME

1.Stabilite analizi ve hesap yöntemleri nelerdir? 2.Katı atık sahası seçiminde nelere dikkat edilmelidir? Açıklayınız. 3. Depo taban teşkili nasıl yapılır? 4.Düzenli depolama yönteminin avantajları nelerdir? 5. Taban geçirimsizliğinin sağlanması için yapılan uygulamalar nelerdir?kısaca açıklayınız. 6. Çöp sahasına sızacak yağmur suyu miktarı nelere bağlıdır? 7.Düzenli depolama tesislerindeki atık tasarım şemasını çizin.

Cevap 1: Stabilite hesap yöntemleri; kayma düzleminin şeklinin dairesel veya kama kabulüne, kaç boyutta analiz istendiğine ve statik veya dinamik yükler altında hesaba göre üçe ayrılır; Limit Denge Metodu Sonlu Elemanlar Metodu Sismik Analiz

Cevap 2:Katı Atık döküm sahaları, en yakın yerleşim birimine en az 1 km, havaalanına en az 5 km uzaklıkta olmalıdır. İçme, kullanma ve sulama suyu temin edilen yeraltı ve yerüstü sularını koruma bölgelerinde inşa edilmemelidir. Kurulan tesisin konumu, imar planında belirtilerek, işletmeye kapatıldıktan sonra en az 40 yıl yerleşime açılmaması sağlanmalıdır. Tektonik yapı, Kırık ve çatlaklı bölgeler, Taşkın riskinin yüksek olduğu yerlerde, çığ, heyelan ve erozyon bölgelerinde inşa edilmemelidir.

Çevredeki trafik ve ulaşım yollarının durumu, Şehircilik açısından, katı atık depo sahaları hakim rüzgar yönünde inşa edilmemelidir. Sulak alanlarda hiçbir şekilde inşa edilmemelidir. Taşıma mesafesi, Sahanın toplam depolama kapasitesi, Sahanın çevreden görünüşü gibi faktörler dikkate alınmalıdır. Deprem bölgelerinde fay üzerinde inşa edilmemelidir. Depolama sahası en az 10 yıllık ihtiyaca cevap verecek kapasitede olmalıdır. (Çevre Bakanlığı, 1996)

Cevap 3:Katı atık depo sahalarında çevre kirliliği açısından her türlü kirletici parametreyi içeren sızıntı suyu, kontrol altına alınmalıdır. Sızıntı suyunun olumsuz etkisini önlemek için depo sahasının tabanı geçirimsiz hale getirilir. Bu geçirimsizliği sağlamak için tabii ve suni malzemeler veya bunun her ikisi de birlikte kullanılabilir.

Cevap 4: En ekonomik yöntemdir. Kullanıp kapatılan araziden rekreasyon amacıyla istifade edilir. Geniş iş imkanları doğar. Yöre halkı, elde edilecek enerji ve imkanlardan öncelikle istifade eder.

Cevap 5: Taban geçirimsizliğinin sağlanması için yapılan bazı uygulamalar, Doğal Kilden Taban Örtüleri; kalınlık,10-25 cm; Geçirgenlik:1.10-5 - 1.10-9 m/s Geomembranlar; kentsel katı atıkların ve tehlikeli atıkların depolandığı katı atık dolgu alanlarında yüksek yoğunlukla polietilen (HDPE) kullanılmaktadır. Geosentetik Killi Taban Örtüleri; katı atık dolgu alanlarını tabanlarında ve son örtü yapımında yeni kullanılmaya başlanan bir üründür. Bu malzemeler, iki geotekstil arasında sıkıştırılan veya bir geomembrana yapıştırılan ince bir bentonit tabakasından oluşan prefabrik, killi taban örtüleridir Kompozit Taban Örtüleri; Tipik bir katı atık dolgu alanı taban örtüsü kil ve geomembrandan oluşur.

Cevap 6: Çöp deposu içine sızacak yağmur suyu miktarı; Yüzey toprağının cinsi, Bu toprağın sıkıştırma derecesi, Yüzeyin eğimi, Sıcaklık derecesi, Bitki örtüsü, Rutubet miktarı.

Cevap 7: