Bölüm 7 Mavi Bilye: YER
Japon uzay ajansının (JAXA) AY yörüngesinde bulunan aracı KAGUYA dan Yer in doğuşu ilk defa yüksek çözünürlüklü olarak görüntülendi. 14 Kasım 2007
Yeryüzü: Okyanus tabanındaki büyük ölçekli tektonik yapılar
Yüzey Karşılaştırması Yer Okyanusların tabanı
Yer in Đçi Depremler tarafından üretilen dalgalar (sismik dalgalar, seismic waves), Yer in dört katmandan oluşmuş iç yapısını anlamamıza izin verir: Đnce kabuk (crust) Sıcak katı silikatlardan oluşmuş manto (mantle) Sıvı demir ve nikel dış çekirdek (outer core) Katı demir ve nikel iç çekirdek (inner core)
S ve P Sismik Dalgaları Deprem
Deprem Dalgaları Tanecik Hareketleri P dalgalarının etkisi S dalgalarının etkisi http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/ Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü
Sismograf
Yer in Kesiti Yer in Kesiti Kabuk kalınlığı 20-70 km arasında değişir uçlakta Kabuk Manto Sıvı Çekirdek Katı iç çekirdek Manto Katı demir ve Sıvı demir nikel ve nikel
Yer in jeolojik aktivite delili Yanardağlar Depremler
Tektonik Yapılar Yer kabuğu mantonun üstüne doğru sürüklenir. Bugünkü kıtalar belki de milyonlarca yıl önce varolmuş ve Pangea olarak adlandırılan çok büyük bir kıtanın parçalarıdır.
Kıta Hareketleri 240 milyon yıl önce 60 milyon yıl önce
Pangea Ultima (Gelecekteki Dünya) 250 milyon yıl sonra
Yer üzerindeki kıta parçaları
Kırmızı noktalar, sönmüş volkanları gösterir.
Yer Atmosferi Traposfer Yer atmosferinin en alt katmanı. Bütün meteorolojik olaylar bu katmanda oluşur. %78 Azot, %21 Oksijen Stratosfer Yer atmosferinin ikinci katmanı. Ozon tabakası bu katmanda bulunur. Mezosfer - Yer atmosferinin üçüncü katmanı. Göktaşları bu katmanda buharlaşır. Ozon (O 3 ) Đyonosfer - Yer atmosferinin dördüncü katmanı. Güneş in moröte ışınımı tarafından kısmen iyonize olmuştur.
Yer Atmosferi Đyonosfer Yükseklik (km) Ozon katmanı Bulutlar Stratosfer Mezosfer Su buharı Basınç (yeryüzeyine göre) hava Traposfer Sıcaklık (K)
Atmosfer Katmanları
Konveksiyon Soğuk hava Soğuk hava Sıcak hava
Yer Atmosferinin Kökeni Atmosferimizdeki azot, karbon dioksit ve su, nasıl oluşmuş olabilir? volkanik gazlarla dışarı atılmıştır, veya bir kuyrukluyıldızın Yer e çarpmasından geriye kalanlar buharlaşmıştır, Fotosentez ile oksijen oluştu.
Yer Atmosferinin Evrimi
Volkanik gazlar, yer atmosferinin oluşumuna katkıda bulunur
Kamçatka Yarımadası (Doğu Rusya) Aynı anda patlayan iki yanardağ ENVISAT uydusu (800 km yukarıdan) 10 Mart 2005
Kuyrukluyıldız, yer atmosferinin oluşumuna katkıda bulunur kuyrukluyıldız
Sera etkisi......atmosfer tarafından kızılöte ışınımın tuzaklanmasıdır. bir gezegenin yüzey sıcaklığının kararlı kalmasına yardım eder.
Sera Etkisi (greenhouse effect) Görünür ışınım Kızılöte ışınım Atmosferik gazlar olan CO 2 ve H 2 O tarafından soğurulur ve yeniden salınır Görünür ışınım yer tarafından soğurulur ve ısıya dönüştürülür. Yer, artık ışığı kızılötede salar.
Sera Etkisi Yansımış ışık Görünür ışık Kaçan kızılöte ışık Bulut Yer atmosferi Atmosferde kısmen soğurulan kızılöte ışık CO 2 molekülleri Yerden yeniden salınan kızılöte ışık Yer yüzeyi Yere ulaşan güneş ışığı
Yağmur, karalar üzerindeki silikat minerallerini aşındırır Silikat mineraller, karbonatlı kayaları oluşturmak için çözülmüş CO 2 ile tepkimeye girer CO 2 ve karbonat-silikat çevrimi CO 2 okyanusta çözünür Atmosferdeki CO 2 Karbonatlı kayalar Volkanlardan çıkan CO 2
Nüfus (milyar kişi) 12 000 yıl öncesinden itibaren insan nüfusu artışı Yıl MÖ MS
Küresel Isınma Atmosferde karbon dioksit artışı Yıl
Antartika üzerindeki ozon deliği 1979 1998 Ozon bolluğu
Antartika üzerindeki ozon miktarının değişimi Yıl http://www.epa.gov/docs/ozone/science/sc_fact.html
Ozon deliği alanının yıllık değişimi http://www.epa.gov/docs/ozone/science/hole/size.html Boyut (milyon km 2 ) Yıl
Manyetik alanın nedeni: Yer çekirdeği içindeki hareket Aurora (kuzey ışıkları) nın nedeni: Yer atmosferine çarpan güneş ışığı Mevsimlerin nedeni: Yer in dönme ekseninin eğik olması
Yer in Đçi Đç çekirdek Dış çekirdek Manto Kabuk
Yer in manyetosferi
Güneş rüzgarı içinde Yer in manyetosferi Güneş rüzgarı Güneş Manyetik alan çizgileri
Yüklü bir parçacığın manyetik alan içindeki yolu Kuzey Parçacığın yolu Yer Manyetik alan çizgileri Güney
Aurora (Kuzey Işığı) Güneş rüzgarıyla yer manyetosferinin etkileşmesi
Her iki uçlak üzerinde Aurora
Uzaydan Aurora (Uluslararası Uzay Đstasyonu, 2003) http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap051105.html Manicouagan Çarpma Krateri, Kanada
Van Allen Kuşakları Tuzaklanmış yüklü parçacıklar Van Allen Kuşakları Manyetik Eksen
Gel-Git
Ay Güneş Kabarma ve alçalmanın en az olduğu gel-git Yer Kabarma ve alçalmanın en fazla olduğu gel-git
Işık Kirliliği
Gece Avrupa
ĐSTANBUL
Đnsanlar dünya üzerinde nerelerde yaşıyor?
Hava Kirliliği
Gerçek Rengiyle Yer
Yer üzerindeki en alçak ve en yüksek yerler
http://homepages.ge.ucl.ac.uk/~peales/everest/everest3droute.jpg
Yer in Sıcaklığı
Yer in uyduları
14 Aralık 2001 tarihinde Yer yakınından geçen Asteroid 1998 WT24
Bölüm sonu...