T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI 1
SUNUM PLANI Kurumsal Yapı Kurumun Organları Kurumun Görevleri Sosyal Güvenlik Reformuna Genel Bakış 2
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI KURUMSAL YAPI 3
4
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU 16/05/2006 tarihli ve 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı kurulmuş ve üç sosyal güvenlik kurumu tek çatı altında birleştirilmiştir. 5
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Kamu tüzel kişiliğini haizdir. İdari ve mali açıdan özerktir. Kurum Kanununda bulunmayan hükümler için özel hukuk hükümlerine tabidir. ÇSGB nin ilgili kuruluşudur. Sayıştay denetimine tabidir. Merkezi Ankara dır. 6
KURUMUN ORGANLARI Kurum organları, 5502 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine göre; Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Başkanlık olarak belirlenmiştir. 7
SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNUN GÖREVLERİ 5502 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre; Sosyal güvenlik politikalarını uygulamak, geliştirmek, Sosyal güvenliğe ilişkin konularda uluslararası gelişmeleri izlemek, Uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmaktır. 8
GENEL KURUL Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının veya görevlendireceği bir yetkilinin başkanlığında; Kamu kurum ve kuruluşlarından 12 temsilci, İş ve/veya Sosyal Güvenlik Hukuku alanında 2 öğretim üyesi, Sosyal Güvenlik Kurumu yöneticilerinden 8 temsilci, Sosyal taraflardan temsilciler; İşveren sendikalarından 9 İşçi sendikalarından 9 Kamu görevlileri sendikalarından 9 Kendi nam ve hesabına çalışanlarından 9 Kurumdan aylık veya gelir almakta olanların temsilcilerinden 9 Kanunla kurulu kamu kurumu niteliğindeki en üst meslek kuruluşlarından birer temsilciden oluşur ve üç yılda bir kez toplanır. 9
YÖNETİM KURULUNUN OLUŞUMU Yönetim Kurulu bir karar organı olup, Kurumun en yüksek karar, yetki ve sorumluluğunu taşır. Yönetim Kurulu; Kurum Başkanı, Kurum Başkan Yardımcısı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını temsilen bir üye, Maliye Bakanlığını temsilen bir üye, Hazine Müsteşarlığını temsilen bir üye, Sosyal taraflardan beş üye, (İşverenler, İşçiler, Bağımsız Çalışanlar, Emekliler ve Memurlar) olmak üzere 10 üyeden oluşur. Başkan ve başkan yardımcısı dışındaki Yönetim Kurulu üyelerinin görev süresi üç yıldır. Başkan ve başkan yardımcısı dışındaki atama ile gelen Yönetim Kurulu üyelerinin kurumları ile ilişiği kesilir. 10
YÖNETİM KURULU Kurum Başkanı, Yönetim Kurulunun da başkanıdır. Yönetim Kuruluna, Başkanın bulunmadığı hallerde Başkana vekâlet eden kişi başkanlık eder. Yönetim Kurulu üyesi başkan yardımcısının bulunmadığı hallerde, Başkan tarafından görevlendirilen başkan yardımcısı Yönetim Kuruluna katılır. 11
KURUM GELİRLERİ Sosyal sigorta ve genel sağlık primleri, idari para cezaları, gecikme cezaları ve zamları ile katılım payları, Primlere Devlet katkısı, Taşınır ve taşınmaz gelirleri, Primsiz ödemeler karşılığı merkezi yönetim bütçesinden ödemeler, Bağışlar, Prim ve diğer gelirlerin değerlendirilmesinden gelirler, Diğer gelirler 12
KURUM GİDERLERİ Gelir, aylık ve ödenekler, GSS kapsamında yapılacak giderler, Primsiz ödemeler kapsamındaki sigortalı ve hak sahiplerine ödenecek aylık, tazminat ve diğer ödemeler, Genel yönetim giderleri, Faiz giderleri, Eğitim, araştırma ve danışmanlık hizmet giderleri, Diğer giderler 13
SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMI VE AKTİF/PASİF ORANINDAKİ DEĞİŞİM YILLAR 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ekim Aktif Sigortalı 12.805.488 13.408.486 14.378.921 15.019.378 15.299.798 15.101.920 16.061.619 Pasif Sigortalı 7.174.648 7.504.453 7.913.724 8.279.444 8.746.703 9.173.895 Bağımlılar 30.109.280 31.423.261 32.330.398 33.070.537 33.227.265 34.045.154 9.447.424 34.757.413 Aktif/Pasif Oranı 1,93 1,92 1,95 1,95 1,87 1,78 1,83 Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Nüfus 50.138.617 52.391.314 54.667.326 56.423.907 57.338.454 58.651.467 60.266.455 14
BÜTÇE 2008-2009 ve 2010 BÜTÇELERİ MİLYON TL 2008 2009 2010 2011 Gelirler 67.257 78.073 76.551 107.135 Prim Gelirleri 54.546 54.579 60.432 75.813 Diğer Gelirler 12.711 23.494 26.445 31.302 Giderler 93.159 106.775 118.653 137.740 Emekli Aylıkları 59.137 68.604 75.524 92.079 Sağlık Giderleri 25.346 28.811 32.754 33.349 Diğer Giderler 8.677 9.361 10.376 12.312 Açık 25.902 28.702 31.776 30.605 Bütçe Transferleri 35.016 52.600 57.694 62.434 15
PERSONEL DURUMU Kurumumuz; merkez ve taşra teşkilatında 24.266 personel ile hizmet sunmaktadır. PERSONEL SAYISI TEŞKİLAT MEMUR SÖZLEŞMEL İ İŞÇİ TOPLAM MERKEZ TEŞKİLATI 4.761 115 27 4903 TAŞRA TEŞKİLATI 18.574 649 140 19.363 TOPLAM(*) 23.335 764 167 24.266 (*) Aralık 2010 tarihi itibariyle 16
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI SOSYAL GÜVENLİK REFORMUNA GENEL BAKIŞ
ESKİ SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ NORMLAR T.C. EMEKLİ SANDIĞI SOSYAL SİGORTALAR KURUMU BAĞ - KUR Kuruluş Yasası 8.6.1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanun -9.7.1945 tarihli ve 4792 sayılı Kanun - 06/08/2003 tarihli ve 4958, 2.9.1971 tarihli ve 1479 sayılı Kanun Hizmet Yasası 8.6.1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanun - 17.7.1964 tarihli ve 506, sayılı Kanun 2.9.1971 tarihli ve 1479 sayılı Kanun Kapsamdaki Nüfus Grubu 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa ve Diğer Yasalara Tabi Çalışan Devlet Memurları Hizmet akdine göre ücretle Çalışanlar 1479 ve 2926 sayılı Kanunlara göre kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar Uygulanan Sigorta Kolları - İşkazaları (Vazife Malullüğü) - Hastalık (Emekli, Dul ve Yetimler) - Malullük - Yaşlılık - Ölüm -İşkazaları Meslek Hastalıkları - Hastalık - Analık - Malullük - Yaşlılık - Ölüm - İşsizlik - Hastalık (Sağlık Sigortası) - Malullük - Yaşlılık - Ölüm 18
REFORUMUN GEREKÇELERİ NÜFUS YAPISINDAKİ DEĞİŞİM; GENÇ BİR NÜFUZA SAHİBİZ FAKAT HIZLA YAŞLANIYORUZ AKTİF/PASİF ORANI, ÇALIŞABİLİR NÜFUSUN YAŞLI NÜFUSA ORANIYLA UYUMLU DEĞİL HER HİZMET YILI İÇİN HAK EDİLEN EMEKLİ AYLIĞI BAĞLAMA ORANI YÜKSEK EMEKLİLİKTE GEÇEN SÜRE, ÇALIŞMA SÜRESİNDEN DAHA UZUN 19
SOSYAL GÜVENLİK REFORMUNUN AMACI Bu temel parametrelerde yapılan değişiklikler ile sosyal güvenlik açıklarının uzun vadede kapanması (50 yıllık süreç) ve aktüeryal dengelerin sağlanması ile tüm vatandaşlar için eşit, standart ve kaliteli hizmet üretimi amaçlanmıştır. 20
SOSYAL GÜVENLİK REFORMUNUN 4 ANA BİLEŞENİ 1 : Yeni kurumsal yapının oluşturulması, (5502 Sayılı Kanun 20.05.2006/26173 T.S. R.G. Yayımlanmıştır.) 2 : Tek bir emeklilik sigortası sisteminin kurulması, (5510 Sayılı Kanun 08.05.2008/26870 T.S. R.G. Yayımlanmıştır.) 3 : Genel sağlık sigortası sisteminin oluşturulması, 21
ANA PARAMETRELERDE YAPILAN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER Yaş Prim Ödeme Gün Sayısı Aylık Bağlama Oranı Güncelleme Katsayısı 22
EMEKLİLİK YAŞI İLE İLGİLİ DÜZENLEME 08/09/1999 tarihinden önce ilk defa işe giren sigortalılar 4447 sayılı Kanunun kademeli geçiş hükümlerinde öngörülen yaşın tamamlandığı tarihte emeklilik hakkını elde edeceklerdir. 4447 sayılı Kanuna göre 08/09/1999 tarihinden sonra ilk defa işe giren kadın sigortalılar 58, erkek sigortalılar ise 60 yaşında emekli olacaklardır. 5510 sayılı Kanunda mevcut çalışanların emeklilik yaşı konusunda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. 23
REFORMLA GETİRİLEN KADEMELİ YAŞ ARTIŞI YIL BAYAN Emeklilik Yaşı ERKEK 01.01.2036-31.12.2037 59 61 01.01.2038-31.12.2039 60 62 01.01.2040-31.12.2041 61 63 01.01.2042-31.12.2043 62 64 01.01.2044-31.12.2045 63 65 01.01.2046-31.12.2047 64 65 01.01.2048 Tarihinden itibaren 65 65
YAŞLILIK AYLIĞI ALMA ŞARTLARI Emeklilik Koşulları SSK BK (1479) ES İlk Kurulduğunda 25 Yıl + 5000 Gün + 60 Yaş 15 Yıl + 5400 Gün + 55-60 Yaş 30 Yıl + 10800 Gün + 50 Yaş 2000 Öncesi 20-25 Yıl + 5000 Gün 20-25 Yıl + 7200-9000 Gün 20-25 Yıl + 7200-9000 Gün 2000 Sonrası 25 Yıl + 7000 Gün + 58-60 Yaş 25 Yıl + 9000 Gün + 58-60 Yaş 25 Yıl + 9000 Gün + 58-60 Yaş Yeni Yasa ile 4/a 7200 Gün +65 Yaş (Erkeklerde 2046 Bayanlarda 2048) 4/b ve 4/c 9000 Gün + 65 Yaş (Erkeklerde 2046 Bayanlarda 2048) 25
AYLIK BAĞLAMA ORANI Eski Sistem 5510 sayılı Kanun SSK BK İlk on yıl için % 3,5, sonraki on beş yıl için % 2, sonraki yıllar için % 1 ( 25 yıl için ortalama % 2.6) Yeni dönemde halen sistem içinde Kanunun yürürlük tarihinde henüz 3600 günü doldurmamış sigortalılar için 3600 günün kalan her 360 günü için %3 (Son Gün 29.04.2008), ES Yüzde elli baz üzerine her yıl için % 1 ilave ( 25 yıl için ortalama % 3) İlk kez çalışmaya başlayanlarda her yıl için % 2.0 26
GÜNCELLEME KATSAYISI Eski Sistem 5510 sayılı Yasa SSK Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar TÜFE * GSYİH kadar BK Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar TÜFE * GSYİH kadar - Mevcut kamu çalışanları için son aylık, - Kanunun yürürlük tarihinden sonra göreve başlayan ilk defa kamu görevlileri ile 4 (a) ve 4 (b) kapsamındaki sigortalılar için TÜFE + %30 GSYİH ES En son maaşına göre 27
SOSYAL SİGORTALARDAN SAĞLANAN YARDIMLAR KISA VADELİ UZUN VADELİ Geçici İş Göremezlik Ödeneği Sürekli İş Göremezlik Geliri Ölüm Geliri Evlenme Ödeneği Cenaze Ödeneği Emzirme Ödeneği Malullük Aylığı Yaşlılık Aylığı Ölüm Aylığı Yaşlılık Toptan Ödemesi Ölüm Toptan Ödemesi Evlenme Ödeneği Cenaze Ödeneği 28
PRİM ORANLARI Sigortalı Payı (%) İşveren (%) Toplam Malullük, Yaşlılık ve Ölüm 9 11 20 Kısa Vadeli Sigorta Kolları - 1-6,5 1-6,5 Genel Sağlık Sigortası 5 7,5 12,5 Sadece GSS 12-12 İsteğe Bağlı Sigorta 32 -- 32 Çıraklar ve Öğrenciler - 1 1 Kendi Nam ve Hesabına Çalışanlar ( 4/b ) 33,5-39 33,5-39 Borçlanmalar 32 32 29
GENEL SAĞLIK SİGORTASI Kapsamdaki Kişiler Türkiye de ikamet eden Türk Vatandaşları Vatansızlar ve Sığınmacılar Türkiye de ikamet eden ve başka bir ülke mevzuatına göre sosyal güvenlik kapsamında bulunmayan yabancılar Genel Sağlık Sigortalısı olarak prim ödeyenler ve bunların bağımlıları İstisnalar: 18 yaşını doldurmamış kişiler,tıbben başkasının bakımına muhtaç kişiler,acil haller, iş kazası ve meslek hastalığı halleri,bildirimi zorunlu olan bulaşıcı hastalıkların tedavisi,madde bağımlılığını önlemeye yönelik kişisel koruyucu sağlık hizmetleri,analık, afet, savaş, grev ve lokavt durumları Kapsanan Sağlık Hizmetleri Ki iye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri Kötü madde bağımlığını önlemeye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri Hastalık durumunda ayaktan ve yatarak tedavi hizmetleri Analık durumunda ayaktan ve yatarak tedavi hizmetleri Belirli di tedavileri Kanunla belirlenen ko ullar altında yardımcı üreme yöntemleri 30
SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ-I 5510 Sayılı Kanun Öncesi Hizmet Akdine Tabi Çalışanlardan sigorta primine esas kazançlarının %30 oranında Bağımsız çalışanlardan %10 oranında sosyal güvenlik destek pirimi alınmaktaydı. Memur Emeklileri için Sandıkla ilişkilendirilenlerin aylıkları kesiliyordu. 31
SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ-II Son yapılan düzenleme ile; Bağ-Kur a tabi çalışan emeklilerin, Aylıklarının %15 i üzerinden prim ödemesi,(kademeli geçiş düzenlenmiş olup %12 den başlayarak her yıl için 1 puan artacaktır) SSK ya tabi çalışan emeklilerin: %30 + %1 ilâ %6,5 Kısa Vadeli Sigorta Primi ödemesi Yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar emekli olduktan sonra SSK ya tabi çalışacakların emekli aylığının tamamen kesilmesi öngörülmüştür, 32
KAMU GÖREVLİLERİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce kamu görevlisi olanlara 5434 sayılı Kanunun uygulanmasına devam edilecektir Bu Kanundan sonra kamu görevlisi olanların aylık bağlama şartları, aylıklarının hesabı, güncelleme katsayısı, aylık bağlama oranı, alınacak prim bakımından SSK ve Bağ-Kur sigortalılarının tabi olduğu hükümlere tabi olacaktır. 33
EMZİRME, EVLENME VE CENAZE ÖDENEĞİ SSK Bağ-Kur Emekli Sandığı 5510 S.Kanun Emzirme Ödeneği Bir defa için 50YTL Bir defa için SGK Yönetim Kurulu Teklifi Bakan Onayı ile Belirlenecek YOK YOK (4-c hariç) Kapsam Evlenme Ödeneği Sigortalı ile sigortalı olmayan eşe 2 Yıllık Yetim Aylığı Tutarı 1 Yıllık Yetim, Dul Aylığı Tutarı Sigortalı ile sigortalı olmayan eşe, aylık ve gelir alanlar ile bunların sigortasız eşine Yetim Kız çocuklarına 2 Yıllık Yetim Aylığı Tutarı YOK Kapsam (Kız çocuklara) Cenaze Ödeneği 247 YTL 247 YTL (kız çocuklara, dul eş, anne) Aylık kadar, en az 919 YTL (kız çocuk) Bir defa için SGK Yönetim Kurulu Teklifi Bakan Onayı ile Belirlenecek 34
YURT DIŞINA GÖTÜRÜLEN TÜRK İŞÇİLERİ Mevcut uygulamada sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere götürülen Türk işçileri için % 25 oranında topluluk sigortası veya isteğe bağlı sigorta primi alınmaktadır. Bu Kanunla, bunlar sadece kısa vadeli ve genel sağlık sigortası kapsamında zorunlu tutulmuş, dilerlerse isteğe bağlı sigortaya devam etmeleri sağlanmıştır. Prim oranları % 13,5 ila % 19 a düşürülerek bu işverenlerin prim yükü azaltılmıştır. 35
YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASI Eski uygulamada bir gün için 3,5 dolar karşılığı prim alınmakta idi. Bu Kanunla günlük borçlanma bedeli, sigortalının prime esas kazancın alt ve üst sınırı arasında seçeceği tutarın % 32 si olarak belirlenmiştir. Borçlanmaya esas kazancın alt sınırını farklı bir miktarda belirlemeye Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir. 36
PRİMSİZ ÖDEMELER Kapsamdaki Kişiler Sağlanan Hizmetler 65 Yaşını doldurmuş muhtaç, güçsüz ve kimsesiz kişiler ile sakatlar Gaziler ve hak sahipleri Şehitler ve hak sahipleri Uçuş ve dalış hizmetlerinde çalışanlara ödenen tazminatlar Başarılı sporcular Yabancı memleketlerde görev yapan Türk asıllı ve yabancı uyruklu öğretmenler Aylık ve sağlık hizmetleri 37
SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ İMZALANAN ÜLKELER ÜLKE ADI İMZA TARİHİ YÜRÜRLÜK TARİHİ KAPSAMI (SİGORTA KOLU) UZUN VADE GENEL SAĞLIK SİGORTASI 01. İNGİLTERE 09.09.1959 01.06.1961 02. F.ALMANYA 30.04.1964 01.11.1965 03. HOLLANDA 05.04.1966 01.02.1968 04. BELÇİKA 04.07.1966 01.05.1968 05. AVUSTURYA 12.10.1966 01.10.1969 06. İSVİÇRE 01.05.1969 01.01.1972 07. FRANSA 20.01.1972 01.08.1973 08. DANİMARKA 22.01.1976 01.02.1978 09. İSVEÇ 30.06.1978 01.05.1981 10. NORVEÇ 20.07.1978 01.06.1981 11. LİBYA 13.09.1984 01.09.1985 12. K.K.T.C 09.03.1987 01.12.1988 13. MAKEDONYA 06.07.1998 01.07.2000 14. AZERBAYCAN 17.07.1998 09.08.2001 15. ROMANYA 06.07.1999 01.03.2003 16. GÜRCİSTAN 11.12.1998 20.11.2003 17. BOSNA-HERSEK 27.05.2003 01.09.2004 18. KANADA 19.06.1998 01.01.2005 19. KEBEK 15.10.1998 01.01.2005 20.ÇEK CUMHURİYETİ 28.06.2001 01.01.2005 21. ARNAVUTLUK 15.07.1998 01.02.2005 22. LÜKSEMBURG 08.12.2004 01.06.2006 38
SOSYAL GÜVENLİK REFORMU YASALARI Norm ve standart birliğini sağlayan, genel sağlık sigortasını da kapsayan 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu tüm hükümleri ile 1 EKİM M 2008 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. 39
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU TEŞEKKÜR EDERİM 40