Yabancıların Vergi, Sosyal Güvenlik ve Çalışma İzinleri

Transkript

1 Yabancıların Vergi, Sosyal Güvenlik ve Çalışma İzinleri. 12. Çözüm Ortaklığı Platformu

2 İçerik Türkiye ye Çalışmaya Gelen Yabancılar 1. Çalışma izinleri a. Çalışma İzni ne zaman gereklidir b. Çalışma İzni Süreci c. Süreçte Dikkat Edilmesi Gerekenler d. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın Ajandası e. Güncel mevzuat değişiklikleri 2. Vergilendirme a. Mükellefiyet b. Çeşitli ücret yapılarının sonuçları Türkiye den ücret ödenmesi Yurtdışından ücret ödenmesi c. Anlaşmalı Ülke Mukimlerinin Özel Durumu d. Gelir Vergisi Kanun Tasarısı nın getirdikleri 3. Sosyal Güvenlik a. Sosyal Sigorta Hükümleri Açısından Yabancıların Durumu b. Genel Sağlık Sigortası Hükümleri Açısından Yabancıların Durumu 2

3 Türkiye ye Çalışmaya Gelen Yabancılar Çalışma İzinleri 10 Aralık

4 Çalışma İzni Ne Zaman Gereklidir? 1. Çalışma ve İş Gezisinin Farkı 2. Yabancının önceki Türkiye ziyaretlerinin çalışma iznine etkisi 183 gün sayılır mı? 3. Çalışma izni istisnaları var mıdır? Nasıl uygulanır? 4

5 Çalışma İzni Süreci (A) Çalışma İzni Dosyası Hazır Olduğunda Yabancının Ülkesi TÜRKİYE Yabancı Çalışan Türkiye deki İşveren Yabancı vize başvurusunu yapar Vize başvurusundan 10 gün sonra Çalışma İzni başvurusu internet üzerinden ÇSGB ye sunulur ve takip eden 6 gün içinde dosya ÇSBG ye verilir. 3-6 hafta Yabancının Ülkesindeki Türk Konsolosluğu Türk Konsolosluğu vize başvurusunu ÇSGB ye yollar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı başvuru dosyasını inceler ve çalışma iznini verip vermemeye karar verir. Sonuç işverene ve ilgili konsolosluğa bildirilir. 5

6 Çalışma İzni Süreci (B) Çalışma İzni Başvurusu Sonuçlandığında Yabancı Çalışan Konsolosluğa gidip çalışma vizesini pasaportuna damgalatır Yabancının ülkesindeki Türk Konsolosluğu Çalışma izninin çıkmasını takip eden 90 gün içinde (C) Çalışma izni ve vizesi çıktıktan ve yabancı Türkiye ye geldikten sonra Yabancı Çalışan Yabancı çalışanın oturma izni dosyası emniyet müdürlüğüne verilir İl Emniyet Müdürlüğü Değişiklik göstermektedir 6

7 Çalışma İzni Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler 1. Çalışma İzni başvurusunun zamanlamasının önemi 2. Mühendislerin çalışma izinlerinde yaşanan zorluklar 3. Kriterlerin uygulanması 4. Yabancının önceki ziyaretlerinin takip edilmesi 5. Eşlerin çalışma izinleri için dikkat edilmesi gerekenler 7

8 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Ajandası 1. Kriterlerin uygulanması ile ilgili düzenlemeler 2. Daha sıkı kontrol 3. Sosyal Güvenlik primleri ile ilgili düzenlemeler 8

9 Güncel Mevzuat Değişiklikleri Yabancılar ve Uluslar arası Koruma Kanunu nun 11 Nisan 2013 de onaylandı ve 11 Nisan 2014 de yürürlüğe girmesi bekleniyor. 9

10 Güncel Mevzuat Değişiklikleri Yenilikler Tek bir belge Daha az bürokrasi Yabancıların yasal süreçleri ile ilgili yeni bir altyapı 10

11 Türkiye ye Çalışmaya Gelen Yabancılar Vergilendirme 10 Aralık

12 Mükellefiyet Vergileme mükellefiyet esasına göre belirlenir. Tam mükellef Dar mükellef 12

13 Mükellefiyet Tam Mükellefiyet Kriterleri: İkametgahı Türkiye de bulunanlar 6 aydan fazla kalanlar İstisna: Belli ve geçici işler için Türkiye ye gelenler 13

14 Mükellefiyet Vergi Anlaşmaları Yabancı anlaşmalı bir ülkede de tam mükellef ise? Anlaşmaların mukimlik maddesi kriterleri: o Daimi olarak kalınabilecek mesken o Kişisel ve Ekonomik ilişkilerin yakın olduğu ülke o Kalmayı adet edinilen ülke o Vatandaşlık bağı 14

15 Mükellefiyet Tam mükellef - Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden Dar mükellef - Sadece Türkiye de elde ettikleri kazanç ve iratları üzerinden 15

16 Çeşitli Ücret Yapılarının Sonuçları Türkiye den Ücret Ödenmesi Yurtdışından Ücret Ödenmesi 16

17 Çeşitli Ücret Yapılarının Sonuçları Türkiye den Ücret Ödenmesi Bordroda stopaj yoluyla vergileme 17

18 Çeşitli Bordro Yapılarının Sonuçları Yurtdışından Ücret Ödenmesi ve Yansıtma Olmaması Beyanname yoluyla vergilendirme 18

19 Çeşitli Bordro Yapılarının Sonuçları Yurtdışından Ücret Ödenmesi ve Yansıtma Olması 1. Yansıtmanın Birebir Olması Bordroda stopaj yoluyla vergileme 2. Yansıtmanın Kar Marjı İçermesi Beyanname yoluyla vergileme + stopaj ve KDV 19

20 Anlaşmalı Ülke Mukimlerinin Özel Durumu Anlaşmaya göre ücretin istisna olmasının koşulları: Türkiye de 183 günden az kalınması Ücretin Türkiye mukimi olmayan işverence ödenmesi Ücretin Türkiye deki bir işyeri üzerinden ödenmemesi 20

21 Gelir Vergisi Kanun Tasarısının Getirdikleri Mükellefiyet 1/2 Yürürlükteki Kanun a Göre Mükellefiyet kriteri: 6 ay Yeni Tasarı ya Göre Mükellefiyet kriteri: 12 Aylık süre içinde 183 gün 21

22 Gelir Vergisi Kanun Tasarısının Getirdikleri Mükellefiyet 2/2 Yürürlükteki Kanun a Göre Belli ve geçici görev için gelenlerin mükellefiyeti: Süreden bağımsız olarak dar mükellef Yeni Tasarı ya Göre Belli ve geçici görev için gelenlerin mükellefiyeti: 3 yıldan sonra tam mükellef sayılacaklar 22

23 Gelir Vergisi Kanun Tasarısının Getirdikleri Beyanname Verme Süresi Yürürlükteki Kanun a Göre Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi vermenin son günü Vergi yılını izleyen 25 Mart Yeni Tasarı ya Göre Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi vermenin son günü Vergi yılını izleyen 20 Şubat 23

24 Gelir Vergisi Kanun Tasarısının Getirdikleri Vergi Ödeme Süresi Yürürlükteki Kanun a Göre Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile tahakkuk eden vergiler Mart ve Temmuz aylarında ödenmesi Yeni Tasarı ya Göre Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile tahakkuk eden vergiler Şubat ve Haziran aylarında ödenmesi 24

25 Gelir Vergisi Kanun Tasarısının Getirdikleri Ücret Gelirinin Beyanı Yürürlükteki Kanun a Göre Tek işverenden alınan stopaja tabii ücret gelirlerinin: Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan edilmemesi Yeni Tasarı ya Göre Tek işverenden alınan stopaja tabii ücret gelirlerinin: 188,000 TL yi aşması durumunda Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan edilmesi 25

26 Türkiye ye Çalışmaya Gelen Yabancılar Sosyal Güvenlik 10 Aralık

27 1-Yabancıların sosyal güvenliği ile ilgili temel düzenlemeler (1/4) Anayasa: Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. (60. md.) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (90. md) 27

28 1-Yabancıların sosyal güvenliği ile ilgili temel düzenlemeler (2/4) 5510 sayılı Kanun: Mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanlar 4/a (SSK) bendine göre sigortalı sayılırlar. (Md. 4/2-c) Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye'ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tâbi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tâbi olanlar sigortalı sayılmazlar. (Md.6/1-e ) 28

29 1-Yabancıların sosyal güvenliği ile ilgili temel düzenlemeler (3/4) Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği: (Değişik:RG-21/8/ ) Sosyal güvenlik sözleşme hükümleri saklı kalmak kaydıyla yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar, (10/1-d bendi) Sigortalı sayılmazlar. 29

30 1-Yabancıların sosyal güvenliği ile ilgili temel düzenlemeler (4/4) İkili veya çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmeleri: Ülkemizin diğer ülkelerle imzaladığı ikili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerinde de iki ülke vatandaşlarının karşılıklı olarak diğer ülkede geçici görevli ya da geçici görevli olmaksızın çalışmaları halinde hangi ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olacaklarına ilişkin hükümler bulunmaktadır. 30

31 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (1/10) 1-Geçici görevlendirme olmaksızın ülkemizde çalışan yabancılar 6/8/2003 tarihinden önceki dönem: 506 sayılı Kanunun 4958 sayılı Kanunla değiştirilmeden önceki mülga 3 üncü maddesinin (II/A) bendi uyarınca, Türkiye de herhangi bir işveren nezdinde iş Sözleşmesi ile çalışan yabancılar sadece kısa vadeli sigorta kollarına zorunlu olarak tabi tutulmuş, uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmaları ise isteklerine bırakılmıştı. Yabancıları kısmen sosyal sigorta kapsamına alan bu düzenleme ILO nun 118 sayılı Vatandaşlarla Vatandaş Olmayan Kimselere Sosyal Güvenlik Konusunda Eşit İşlem Yapılması Hakkında Sözleşme hükümlerine aykırı görülmekteydi. 31

32 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (2/10) 6/8/2003 tarihinden sonraki dönem: SSK nun 3/II-A bendi hükmü, 4958 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılarak, Türkiye de herhangi bir işverene bağlı olarak iş sözleşmesiyle çalışan yabancılar, 6/8/2003 tarihinden itibaren isteklerine bakılmaksızın tüm sigorta kollarına tabi tutulmuşlardır. 01/10/2008 tarihinden itibaren de, yabancı uyruklu sigortalıların isteklerine bakılmaksızın 4/a (SSK) kapsamında tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışmaları şeklindeki uygulama devam ettirilmiştir. 32

33 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (3/10) İkili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerindeki hükümler gereğince, geldiği ülkelerde sigortalı olmayıp çalışma izni almak suretiyle ülkemizde çalışan yabancılar hakkında; Sosyal güvenlik sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren, sosyal güvenlik sözleşmesinin yürürlük tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar hakkında ise çalışmaya başladıkları tarihten itibaren tüm sigorta kolları uygulanacaktır. (APHB Belge Türü:01) Daimi ikameti Birleşik Krallık olup, Türkiye de istihdam edilen Birleşik Krallık vatandaşları ile İsviçre vatandaşları talepte bulunmadıkları sürece, haklarında kısa vadeli sigorta kolları uygulanacak, uzun vadeli sigorta kolları ise uygulanmayacaktır..(aphb Belge Türü:39) Birleşik Krallık ve İsviçre vatandaşlığından Türk vatandaşlığına geçenler, vatandaşlığa geçtikleri tarihten itibaren tüm sigorta kollarına tabi olacaklardır. 33

34 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (4/10) 2-Geçici görevli olarak ülkemize çalışmaya gönderilenler: A-Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerden geçici görevli gelenler 01/10/ /03/2011 tarihleri arasındaki uygulama (SSİY 10/1- d); Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye ye bir iş için gönderilen, Yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen, kişiler sigortalı sayılmamıştır. Burada 5510 sayılı Kanunun 6/1-e bendine uygun bir düzenleme yapılmıştır. Yukarıda belirtilen iki şartı taşıyan yabancıları istihdam eden işverenlerin SGK ya herhangi bir bildirim yapılmalarına ve prim ödenmelerine gerek bulunmamaktadır. 34

35 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (5/10) 2-Geçici görevli olarak ülkemize çalışmaya gönderilenler: A-Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerden geçici görevli gelenler 02/03/ /08/2013 tarihleri arasındaki uygulama (SSİY 10/1- d); Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye ye bir iş için gönderilen, Yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi çalıştığını ya da kendi çalışmalarından dolayı aylık aldığını belgeleyen, kişiler 3 ay sigortalı sayılmamıştır. Bu düzenleme uyarınca, 3 aydan fazla süre için çalışma izni alınan yabancılar, işe başlama tarihinden sonra geçen 3. ayın bitiminden itibaren sigortalı olmaları ve bunları çalıştıran işverenlerce de en geç işe başlamadan bir gün önce sigortalı işe giriş bildirgesi ile SGK ya bildirimlerinin yapılması gerekmekteydi. 35

36 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (6/10) 2-Geçici görevli olarak ülkemize çalışmaya gönderilenler: A-Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerden geçici görevli gelenler 21/08/2013 tarihinden sonraki uygulama (SSİY 10/1-d); SSİY de 21/08/2013 tarihinde yapılan düzenleme ile, 5510 sayılı Kanunun 6/1-e maddesine aykırı olan önceki yönetmelik hükmü yürürlükten kaldırılarak uygulama kanuna uygun hale getirilmiştir. Buna göre, sosyal güvenlik sözleşme hükümleri saklı kalmak kaydıyla; Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye ye bir iş için gönderilen, Yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen, kişiler sigortalı sayılmamaktadır. Yukarıda belirtilen iki şartı taşıyan yabancıları istihdam eden işverenlerin 3 aylık muafiyet süresi üzerinde durulmaksızın SGK ya herhangi bir bildirim yapılmalarına ve prim ödenmelerine gerek bulunmamaktadır. 36

37 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (7/10) B-Sosyal güvenlik sözleşmesi olan ülkelerden geçici görevli gelenler Sosyal güvenlik sözleşmelerinde temel kural, çalışılan ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olmaktır. Ancak, sosyal güvenlik sözleşmelerinde bazı gruplar sözleşmenin bu ana prensibinden ayrı tutulmuşlardır. Bunlar ; İşverenleri tarafından geçici bir süre ile diğer akit ülkeye gönderilenler, Uluslararası nakliyat işinde çalışanlar, Elçilik, konsolosluk, misyon ve benzeri yerlerde çalışan ve gönderen ülkenin sivil ve askeri personeli, Akit taraflardan birinin bayrağını taşıyan gemilerde veya akit ülkenin limanlarında çalışanlar, çalıştıkları ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olmayacaklardır. 37

38 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (8/10) Ülkemiz ile taraf ülkeler arasında imzalanan ikili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerinde yer alan hükümler uyarınca, yabancı uyruklu kişilerin akit ülkede kurulu kuruluş tarafından belirli bir işin icrası amacıyla geçici olarak Ülkemize gönderilmesi halinde, sigortalının kendi ülkesinde çalışıyormuş gibi iş merkezinin bulunduğu ülkenin mevzuatına tabi tutulması kuralı getirilerek mükerrer sigortalılığın önlenmesi amaçlanmıştır. Ülkemiz ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkeler ve Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ne taraf İtalya, Portekiz ve İspanya daki işvereni tarafından geçici görevle çalıştırılmak üzere gönderilen kimselere ilgili sosyal güvenlik sözleşmesi hükümlerine göre işlem yapılması gerekmektedir. 38

39 Sözleşme Yapılan Ülkeler ÜLKE ADI İMZA TARİHİ YÜRÜRLÜK TARİHİ KAPSAMI (SİGORTA KOLU) UZUN KISA VADE VADE 01. İNGİLTERE Evet F.ALMANYA Evet Evet 03. HOLLANDA Evet Evet 04. BELÇİKA Evet Evet 05. AVUSTURYA Evet Evet 06. İSVİÇRE Evet FRANSA Evet Evet 08. DANİMARKA Evet İSVEÇ Evet NORVEÇ Evet LİBYA Evet K.K.T.C Evet Evet 39

40 Sözleşme Yapılan Ülkeler ÜLKE ADI İMZA TARİHİ YÜRÜRLÜK TARİHİ KAPSAMI (SİGORTA KOLU) UZUN KISA VADE VADE 13. MAKEDONYA Evet Evet 14. AZERBAYCAN Evet Evet 15. ROMANYA Evet Evet 16. GÜRCİSTAN Evet BOSNA-HERSEK Evet Evet 18. KANADA Evet KEBEK Evet ÇEK CUMHURİYETİ Evet Evet 21. ARNAVUTLUK Evet Evet 22. LÜKSEMBURG Evet Evet 23.HIRVATİSTAN Evet Evet 40

41 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (9/16) Geldiği ülkenin sosyal güvenlik kurumu tarafından, kendi ülkesinin mevzuat hükümlerine göre sosyal güvenliklerinin sağlandığına ilişkin sözleşmelerle belirlenmiş formülerleri SGK ya ibraz eden kişiler, ilgili ülke ile aramızda imzalanmış olan sosyal güvenlik sözleşmesinde öngörülen süre ve bu süreye ilave edilecek süre kadar sigortalı sayılmayacaklardır. Geldikleri ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olarak kendi çalışmalarından dolayı aylık alanlar dahil geçici görevli olarak Ülkemizde çalışanlar sigortadan muaf oldukları sürelerin bittiği tarihten itibaren 5510/4/a (SSK) kapsamında sigortalı olacaklardır. 41

42 2-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancılar (10/16) Ancak, ilk görevlendirme süreleri dolduktan sonra işin uzaması durumunda geçici görevin uzatılması talebinin sigortalı veya işverence sözleşmeli ülkenin sigorta kurumuna iletilmesi ve bu kurumun talep etmesi halinde, bu talep SGK tarafından sözleşmeler kapsamında değerlendirilerek geçici görevinin uzatılması talebi uygun bulunan kişiler sözleşmede öngörülen uzatma süresince de Ülkemiz mevzuatından muaf tutulmaya devam edilmektedir. Ülkemiz ile yabancı ülkeler arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşmelerinde geldikleri ülkede sosyal sigortaya tabi olduklarını belgeleyenlerin Ülkemizde ne kadar süre ile sigortalı olmayacakları aşağıdaki tabloda belirtilen süreler dikkate alınarak belirlenmektedir. 42

43 Sözleşmelere Göre Geçici Görev Uygulaması Sıra Sözleşmeli Ülke Geçici Görev Süresi Uzatılabilecek Süre 1 İngiltere Geçici görevle bulunduğu sürece kayıtlı olduğu ülke mevzuatı uygulanır. 2 F.Almanya 5 yıl 3 yıl 3 Hollanda 24 ay Mutabık kalınan süre kadar 4 Belçika 24 ay Mutabık kalınan süre kadar(uygulamada 60 ay ile sınırlı) 5 Avusturya 24 ay Mutabık kalınan süre kadar 6 İsviçre 24 ay Mutabık kalınan süre kadar Mutabık kalınan süre kadar(uygulamada 6 7 Fransa 3 yıl yıl ile sınırlı) 8 Danimarka 12 ay İşin bitimine kadar(mutabakat koşuluyla) 9 İsveç 12 ay 12 ay 10 Norveç 12 ay Mutabık kalınan süre kadar 11 Libya tarihinden sonra daimi geçici işçi sözleşmesi vardır 12 KKTC 24 ay Mutabık kalınan süre kadar 13 Makedonya 24 ay 60 aya kadar uzatılabilir 43

44 Sözleşmelere Göre Geçici Görev Uygulaması Sıra Sözleşmeli Ülke Geçici Görev Süresi Uzatılabilecek Süre 14 Azerbaycan 24 ay 60 aya kadar uzatılabilir 15 Romanya 24 ay 60 aya kadar uzatılabilir 16 Gürcistan 24 ay 60 aya kadar uzatılabilir 17 Bosna-Hersek 24 ay 60 aya kadar uzatılabilir 18 Kanada 24 ay 60 aya kadar uzatılabilir 19 Kebek 60 ay Mutabık kalınan süre kadar 20 Çek Cumhuriyeti 24 ay Mutabık kalınan süre kadar 21 Arnavutluk 24 ay 60 aya kadar uzatılabilir 22 Lüksemburg 12 ay 12 ay 23 Hırvatistan 24 ay 60 aya kadar uzatılabilir 24 İtalya 12 ay Mutabık kalınan süre kadar 25 Portekiz 12 ay Mutabık kalınan süre kadar 26 İspanya 12 ay Mutabık kalınan süre kadar 44

45 3-Bağımsız Çalışan Yabancılar (1/2) Ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerde sigortalı olan veya aylık alan yabancı Türkiye de bağımsız çalışacaksa; sosyal güvenlik sözleşmeleri, idari anlaşmalar ve protokollerdeki mevzuata tabi olmaya ilişkin düzenlemelere göre işlem yapılacaktır. Yurtdışında sigortalı olan +yurtdışında ikamet eden yabancılar; Türkiye de bağımsız çalışmaları durumunda 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılmamaktadır. (2013/11) Yurtdışında sigortalı olan+ ancak Türkiye de ikamet eden yabancılar; (sosyal güvenlik sözleşmelerindeki hükümler saklı kalmak kaydıyla) Türkiye de bağımsız çalışmaları durumunda 4/b (bağ-kur) kapsamında sigortalı sayılmaktadır. Sosyal güvenlik sözleşmeli ülkeden aylık almasına rağmen hangi ülke mevzuatına tabi olunacağına ilişkin sözleşmede düzenleme olmayan veya sözleşmesiz ülkelerden aylık alanlar; Türkiye de bağımsız çalışmaları durumunda 4/b (bağ-kur) kapsamında sigortalı sayılmaktadır. 45

46 3-Bağımsız Çalışan Yabancılar (2/2) Bağımsız çalışan yabancıları durumlarını belgelendirmeleri: Sosyal güvenlik sözleşmesi olan ülkelerde sigortalı olanlar, akit ülkede sigortalı olduklarını gösterir mutabakatı sağlanmış belgeyi, Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde sigortalı olanlar, o ülkede belge vermeye yetkili kuruluşlardan alacakları sigortalı olduklarını gösterir belgeyi, Bağımsız çalıştıkları yerdeki yetkili SGİM/SGM ye vermeleri gerekmektedir. 46

47 Genel Sağlık Sigortası Hükümleri Açısından Yabancıların Durumu 47

48 1-Genel Sağlık Sigortasında Temel Kavramlar 5510 sayılı Kanun (Madde-3): Genel sağlık sigortası: Kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan harcamaların finansmanını sağlayan sigortayı, Genel sağlık sigortalısı: Kanunun 60 ıncı maddesinde sayılan kişileri, Bakmakla yükümlü olunan kişi: Genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan; a) Eşini, b) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını, c) Geçiminin genel sağlık sigortalısı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasını, İfade etmektedir. 48

49 2-Genel Sağlık Sigortasında Genel İlkeler 5510/60. maddesinde sayılan kişilerin genel sağlık sigortalısı olması zorunludur. Genel sağlık sigortası hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azaltmak veya başkasına devretmek için sözleşmelere konulan hükümler geçersizdir. Genel sağlık sigortası kapsamında finansmanı sağlanan sağlık hizmetleri ile yol gideri, gündelik ve refakatçi haklarından, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler yararlandırılır. Genel sağlık sigortası kapsamında finansmanı sağlanan sağlık hizmetleri ile yol gideri, gündelik ve refakatçi haklarından yararlanmak, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler için bir hak, bu hizmet ve hakların finansmanının sağlanması Kurum (SGK) için bir yükümlülüktür. 49

50 3-Genel Sağlık Sigortalısı Sayılanlar 5510/60. maddesinde kimlerin genel sağlık sigortalısı olduğu ayrıntılı olarak sayılmıştır. Buna göre; İkametgahı Türkiye'de olan kişilerden; 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olanlar, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olanlar, 4/c (kamu görevlileri) kapsamında sigortalı sayılanlar, 50 maddeye göre isteğe bağlı sigortalı olan kişiler, Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler, genel sağlık sigortalısı sayılmaktadır. 50

51 4-İş/Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Yabancıların GSS den yararlanma durumları GSS den yararlanma şartları: 5510 sayılı Kanunun 4/a (SSK) kapsamında bir işverene bağlı olarak iş/hizmet sözleşmesine göre çalışan yabancılar ve bakmakla yükümlü oldukları eş, çocuk ve anne-babaları; (T.C uyruklu kişiler gibi) sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması halinde, GSS kapsamında sağlanan tüm sağlık hizmetlerinden yararlanma hakları vardır. 4/a sigortalılığı sona eren yabancıların GSS den yararlanma şartları: 4/a (SSK) kapsamında sigortalıkları sona eren yabancılar 10 gün süreyle genel sağlık sigortasından yararlanırlar. Sigortalılığı sona eren yabancının sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, bu durumda sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle bakmakla yükümlü olduğu kişiler dahil sağlık hizmetlerinden yararlandırılırlar. 51

52 5-Bağımsız Çalışan Yabancıların GSS den yararlanma durumları GSS den yararlanma şartları: 5510 sayılı Kanunun 4/b (Bağ-Kur) kapsamında bağımsız çalışan yabancılar ve bakmakla yükümlü oldukları eş, çocuk ve anne-babaları; (T.C uyruklu kişiler gibi) 1)Sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması 2)Sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması, halinde GSS kapsamında sağlanan tüm sağlık hizmetlerinden yararlanabilirler. 4/b sigortalılığı sona eren yabancıların GSS den yararlanma durumları: 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalıkları sona eren yabancılar ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin, sigortalılıklarının sona ermesiyle birlikte GSS den yararlanma hakları sona ermektedir. 52

53 6-Türkiye de Yaşayan Yabancıların GSS den yararlanma durumları (1/1) 01/01/ /05/2013 tarihleri arasındaki uygulama Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, Oturma izni almış, Yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan yabancı ülke vatandaşları zorunlu olarak genel sağlık sigortalısı sayılmıştır. Bu durumdaki yabancılar, Türkiye'deki yerleşim sürelerinin bir yılı geçtiği tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı olacakları kabul edilmiştir. Bir ay içinde genel sağlık sigortası giriş bildirgesi vererek tescillerini yaptırmaları gerekmektedir. Genel sağlık sigortası giriş bildirgesinin süresinde verilmemesi halinde aylık asgari ücret tutarında idari para cezası öngörülmüştür. Aylık primleri GSS primleri=aylık Asgari Ücret X 2 X %12 tutarı üzerinden tahakkuk ettirilmiştir. 53

54 6-Türkiye de Yaşayan Yabancıların GSS den yararlanma durumları (1/2) 29/05/2013 tarihinden sonraki uygulama (6486 s. Kanun) Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, Oturma izni almış, Yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan yabancı ülke vatandaşları, 6486 sayılı Kanunla yapılan düzenleme uyarınca Türkiye deki yerleşim sürelerinin bir yılı geçtiği tarihten sonra talepte bulunmaları hâlinde, talep tarihini takip eden günden itibaren genel sağlık sigortalısı sayılacaklardır. Bir ay içinde genel sağlık sigortası giriş bildirgesi verme zorunluluğu kaldırılmıştır. GSS li olmak için dilekçeyle müracaat edilmesi yeterli olacaktır. Aylık primleri GSS primleri=aylık Asgari Ücret X 2 X %12 tutarı üzerinden ödenecektir. 54

55 Sorularınız? İletişim bilgilerimiz: Ekin Altıntaş Direktör Tel: e-posta: Celal Özcan İş ve Sosyal Güvenlik Kıdemli Danışmanı Tel: e-posta: Özgür Ekinci Kıdemli Danışman Tel: / 3950 e-posta: ozgur.ekinci@tr.pwc.com [2013] Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Bu belgede ibaresi, her bir üye şirketinin ayrı birer tüzel kişilik olduğu PricewaterhouseCoopers International Limited in bir üye şirketi olan Türkiye yi ifade etmektedir. Türkiye, Başaran Nas Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., Başaran Nas Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. ve PricewaterhouseCoopers Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. ticari unvanları ile Türkiye'de kurulmuş tüzel kişiliklerden oluşan Türkiye organizasyonunu ifade ve temsil etmektedir.